سی‌و ششمین پیش‌نشست برخط اولین کنفرانس بین‌المللی خانواده و تربیت معنوی با موضوع کاربرد معنویت در زندگی در روز سه‌شنبه 8 شهریور برگزار شد.
این نشست به همت اولین کنفرانس بین‌المللی خانواده و تربیت معنوی و با همکاری موسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی (خاتم)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشكده مطالعات اسلامي در علوم انساني دانشگاه فردوسی مشهد و با حضور دکتر حسین باغگلی و دکتر سیده سلیل ضیائی، اعضای هیات علمی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دکتر زهرا عبدخدایی، عضو هیات علمی پژوهشکده خانواده و رئیس کلینیک تخصصی کودک و خانواده دانشگاه شهید بهشتی و دکتر راضیه ادبی، معاون مرکز مشاوره و توان‌مندسازی دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد.
در ابتدای نشست دکتر حسین باغگلی ضمن تشریح الگوهای تربیت معنوی در دنياي معاصر، گفت: مفهوم معنويت با نظر به دو جهت‌گيري اصلی معنويت مبتنی بر دين و معنويت فارغ از دين قابل پيگيري و مفروضه‌ها، مبانی، اصول و روش‌هاي تربيت معنوي بر اساس اين دو جهت‌گيري قابل تحليل است.
وی افزود: در جهت‌گيري دينی به معنويت، چهار رويكرد ايمان‌گرايی، تجربه دينی، روشنفكري دينی و الهيات پويشی مطرح است و بررسی تربيت معنوي با جهت‌گيري دينی نشان می‌دهد که معنادارپنداري و هدفمند دانستن هستی، انگيزه بخشی به انسان براي حرکت در مسيري بی‌نهايت، مجاب نمودن انسان در خصوص پيچيدگی هستی و عدم امكان فهم عقلانی همه امور، طاغوت‌ستيزي و دغدغه براي رهاسازي همه انسان‌ها و مثبت‌نگري به ذات انسان به منزله مهمترين نقاط قوت آن است.
عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد از بين رفتن تفكر انتقادي، تاکيد بيش از حد بر نظام جزا و پاداش اخروي، عقلانی‌سازي‌هاي سطحی، ناکارآمدي عينی برخی مناسک در زندگی جاري انسان‌ها، عدم تبيين سبک زندگی متناسب با شرايط انسان معاصر، عدم جذابيت در شيوه‌هاي دعوت و توجيه باورها براي انسان معاصر را نیز به عنوان مهمترين نقاط ضعف جهت‌گيري دینی به معنویت عنوان کرد.
دکتر باغگلی گفت: در جهت‌گيري فارغ از دين به معنويت پنج رويكرد پذيرش دين به مثابه فرهنگ، اخلاق‌گرايی، رويكرد تلفيقی، رويكردهاي تک‌بعدي‌نگر و پذيرش هوش معنوي به عنوان استعداد پايه، مورد بحث است که نقاط قوت این جهت‌گیری، در دسترس قراردادن معنويت و امكان استفاده در زندگی جاري اين‌جا و اکنون، پرکردن خلاء معنويت، قالب‌هاي جذاب و تفكر مبتنی بر جهانی‌سازي و نقاط ضعف آن، احتمال انحراف رهبران، فردي‌سازي معنويت، احتمال سوء استفاده از پيروان، عدم امتداد معنادار حيات و ناکارآمدي تلفيق و تجميع، قلمداد می‌شوند.
در ادامه دکتر زهرا عبدخدایی به تشریح کاربرد معنویت در کاهش رنج خانواده‌های دارای بیمار مزمن با مراقبت‌های معنوی پرداخت.
وی گفت: ابتلا به بیماری‌های مزمن به موازات تجربه دردهای جسمانی به معنای تجربه دردهای روان‌شناختی است که گاه می‌تواند درد بیشتری بر شانه‌های بیماران تحمیل نماید. مواجهه هر روزه با درد و ناراحتی بسته به میزان تاب آوری بیماران می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر فرد ایفا نماید.
وی با اشاره به این‌که مشارکت اعضای خانواده در بهبود فرد مزمن از اصول اصلی بهداشت روانی است، گفت: یک فرد بیمار مزمن نیازمند به مراقبت، افراد خانواده را درحیطه‌های مختلف روانی، جسمی، شغلی و مالی درگیر می‌کند و تحت تاثیر قرار می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد مراقبان سطوح بالایی از ابتلا به اختلال افسردگی و حتی اختلالات جسمانی نظیر سردردهای عصبی، تپش قلب و افزایش فشار خون را تجربه می‌کنند و با تشدید علایم بیمار این شرایط در مراقبان نیز رو به وخامت می‌گذارد.
وی افزود: مراقبت از خانواده‌های بیماران مزمن علاوه بر این‌که برای تک تک اعضای خانواده اهمیت دارد در بهبود و کیفیت زندگی بیمار مزمن نیز تاثیرگذار است.
رئیس کلینیک تخصصی کودک و خانواده دانشگاه شهید بهشتی، مداخلات و مراقبت‌های روان‌شناختی و معنوی را در کاهش رنج خانواده‌ها تاثیرگذار دانست و گفت: این مداخلات از آموزش ساده در مورد بیماری و نحوه مواجهه با آن تا مداخلاتی در حوزه برقراری ارتباط روزانه فرد مراقب با خود و افزایش سطح تاب‌آوری فردی در هر یک از اعضای خانواده مطرح است.
دکتر عبدخدایی افزود: نکته حائز اهمیت این‌جا است که در بین اعضای خانواده نیروی شفابخشی وجود دارد که در صورت یکپارچگی و انسجام اعضای خانواده این نیروی شفابخش چنان فعال می‌گردد که می‌تواند در بحران بیماری، علاوه بر کاهش آسیب‌های وارده، تجارب رشد پس از بحران را برای همه اعضا به همراه آورد.
در ادامه دکتر راضیه ادبی به کاربرد معنویت در مدیریت خودکشی پرداخت و گفت: خودکشی به نحوی از دست‌دادن معنا است و مذهب و معنویت جستجو و یافتن معنایی برای زندگی است. در واقع در خودکشی، شکست هیجانی یا فروپاشی سیستم ایمنی عاطفی را داریم که به صورت تراژیک باعث اقدام به خودکشی و خودکشی کامل می‌شود و احساس خلاء ناشی از این فروپاشی فرد را به سمت خودکشی یا رفتارهای پرخطر دیگر می‌برد.
وی افزود: جنبه‌های مختلف مذهب مثل پیوند مذهبی و وابستگی به مذهب، حضور در مراسم مذهبی، اهمیت مذهبی و معنویت به عنوان یک عامل محافظت‌کننده قوی در پیشگیری از فکر خودکشی، اقدام به خودکشی و خودکشی کامل است.
معاون مرکز مشاوره و توان‌مندسازی دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد، منع اخلاقی و کلامی مذهب علیه رفتار خودکشی را از مکانیزم‌های بالقوه مذهب در کاهش خودکشی دانست و گفت: دین و مذهب در کنترل اجتماعی و یکپارچگی اجتماعی، آموزش‌های دینی در مورد سبک زندگی سالم (مانند نگرش‌های منفی به مصرف مواد و الکل و …)، مذهب و آموزه‌های دینی، افسردگی، پرخاشگری و خشونت را کاهش می‌دهد و حسی از امیدواری، معنا و هدف برای زندگی را ایجاد می‌کند.
در ادامه نشست نیز پرسش و پاسخ با حضور شرکت‌کنندگان برگزار شد.
وبینار برگزارشده در نشانی الکترونیکی زیر قابل دسترس پژوهش‌گران است: