مقاله ها
A distinct look at a transcendental phenomenon: the grounded theory model of leader humour
- عنوان: A distinct look at a transcendental phenomenon: the grounded theory model of leader humour
- نویسندگان:Mohammad Gholami , Fariborz Rahimnia , Gholamreza Malekzadeh , Alireza Khorakian
- چکیده:Background Humour is an essential quality and key factor in communication, particularly in leadership. This study explores leader humour within university departments to design a comprehensive model using grounded theory. The study also examines the effects and dynamics of humour in leadership and its influence on followers. Methods This qualitative study employed Glaser’s 6 C family approach. Data were collected from 18 Iranian university professors, selected via purposive sampling until theoretical saturation was reached. Semi-structured interviews were conducted, and data were analysed using MAXQDA2020 software to facilitate the coding process. Results The axial category was named ‘leader humorous behaviour’ and the main attributes of humour were ‘benign violation’ and ‘moderation’. This study highlights the importance of moderation in humorous behaviour (frequency and repetition) as an important attribute of leader humour alongside benign violation, which can have negative and unwanted outcomes for both leader and followers despite positive and constructive content. The final model identifies a sense of humour as the central cause and organisational factors as correlated causes. It also identifies the mediators, moderators, context, and consequences of leader humorous behaviour. Sense of humour is found to be the most important factor in followers’ perception and interpretation of leader humour. Conclusions Leader humour can have positive ethical implications in organisations, thus enhancing relationships and communication when employed appropriately. The findings suggest that positive outcomes of leader humour over time foster greater expression and mitigate misunderstandings. This study offers a foundational understanding of leader humorous behaviour and its potential positive outcomes in organisational setting
- کلمات کلیدی:Sense of humour, Humour (Humor), Leadership, Grounded theory (GT), Education
- محل انتشار:BMC Psychology, Volume (13), No (1), Year (2025-3)
پیوند مقاله
Investigating the effect of smart tourism on behavioral intention through the mediating role of destination image and moderating the information search
- عنوان: Investigating the effect of smart tourism on behavioral intention through the mediating role of destination image and moderating the information search
- نویسندگان:yeganeh nasiraei , Azar Kaffashpoor , Fariborz Rahimnia
- چکیده:Abstract Today, tourism industry is growing significantly and it is an important factor in the economic development. Technology is critical in many situations and receives many attentions; although smart tourism is a concept that has received less attention, while it can be very effective in the growth of tourism industry. There are some beliefs that destination image is an important factor in attracting tourists and positive and strong images can play a role in people decision- making and their behavioral intentions. Tourist behavioral intentions are assessed by consumers\\\' willingness to visit or revisit, their verbal communications and feedbacks to service providers. Moreover, information search can have a moderate role. Therefore, this study aims to investigate the effect of smart tourism on behavioral intention mediated by destination image and moderation of information search. The population included visitors who have traveled to Mashhad in past three years, which was unclear. The model was tested by 440 valid responses. The data were collected through valid questionnaires in which reviewed and confirmed items for content and construct validity. Cronbach\\\'s alpha coefficient was used to determine questionnaire reliability. It was higher than 0.8 for all questionnaire variables that indicate high questionnaire reliability. SPSS and AMOS software, and Structural equation modeling were used to analyze the data. The results showed that smart tourism influence behavioral intentions directly and indirect through that destination image. The results also show that information search moderates the relationship between smart tourism with destination image and behavioral intention.
- کلمات کلیدی:Smart tourism, behavioral intention, destination image and information search
- محل انتشار:چهاردهمین کنفرانس بین المللی تجارت الکترونیک , 2025-02-12
- پیوند مقاله
The Impact of Attitude Toward the Region on Preference for Regional Products: Mediating role of Perceived Value
- عنوان:The Impact of Attitude Toward the Region on Preference for Regional Products: Mediating role of Perceived Value
- نویسندگان:Alireza Abbasian , Fariborz Rahimnia
- چکیده:In today's world, regional marketing is a crucial strategy for enhancing local economies and fostering cultural connections. However, numerous challenges exist regarding the impact of attitudes toward a region on the intention to purchase regional products. Many consumers lack a positive attitude due to insufficient knowledge of the features and benefits of these products, leading to decreased purchase intention and sales. Weak branding and the inability to highlight unique benefits are significant challenges. Many regional producers fail to properly introduce their products to the market, resulting in negative consumer attitudes. Concerns about quality, stemming from inadequate standards or lack of guarantees, also deter purchases. Research shows that perceived value and consumer preferences are critical factors influencing attitudes and purchase intentions. Managing these factors is a fundamental challenge. Regional products must compete with non-regional products, which often have more recognized brands and greater marketing resources, weakening consumer attitudes toward regional products. Rapidly changing consumer preferences require regional products to adapt quickly. Failure to align with these preferences can decrease purchase intention. Cultural differences among consumers lead to varying attitudes and may directly impact purchase intention. Trust in local producers plays a vital role in purchase intention; if consumers do not trust local producers, their intention to buy regional products decreases. Understanding the quality and price of regional products compared to non-regional ones significantly influences purchase intention. Therefore, the aim of this research is to examine the Impact of attitude toward the region on preference for regional products with the mediating role of perceived value. In this regard, papers that are related to this field are going to be reviewed properly.
- کلمات کلیدی:Attitude towards the region , Preference for regional products , Perceived value of regional products
- محل انتشار:دومین همایش ملی بازاریابی (رویکرد نوین) , 2024-10-30
- پیوند مقاله
Identification of Strategic Human Capital Components and Examination of Its Impact on Innovative Work Behaviors with Job Embeddedness Moderation
- عنوان: Identification of Strategic Human Capital Components and Examination of Its Impact on Innovative Work Behaviors with Job Embeddedness Moderation
- نویسندگان:Hasan Alluhaibi , GHasem Eslami , Fariborz Rahimnia , Alireza Khorakian
- چکیده:Objective: This study aimed to identify the components of strategic human capital and its impact on employees innovative work behaviors with the moderating role of job embeddedness in Karbala municipal offices. Methodology: The present research adopted a mixed-method (qualitative and quantitative) approach, gathering data through systematic review, Delphi method, and questionnaires. Findings: In the systematic review section, 27 primary indicators of strategic human capital were identified, from which, following Delphi surveys and exploratory factor analysis, three main components were extracted: "value creation and strategic competitiveness," "agility and strategic adaptability," and "alignment and strategic participation." In the quantitative phase, using structural equation modeling, the positive impact of strategic human capital on innovative work behaviors was confirmed, and the moderating role of job embeddedness in this relationship was found to be significant. Conclusion: The results indicate that strategic human capital effectively enhances innovative behaviors and creates a conducive environment for improving organizational performance. By identifying the components of strategic human capital and examining its effective mechanisms, this study contributes to filling gaps in the research literature and provides practical suggestions for enhancing human resource management.
- کلمات کلیدی:Strategic Human Capital, Innovative Work Behavior, Job Embeddedness, Karbala Municipalities, Human Resource Management
- محل انتشار:International Journal of Innovation Management and Organizational Behavior, Volume (4), No (4), Year (2024-11) , Pages (1-9)
- پیوند مقاله
Hot Topics and Directions of Human Resource Analytics Based on a Hybrid Method (Bibliometric Analysis, Fuzzy Delphi Method and SWARA)
- عنوان:Hot Topics and Directions of Human Resource Analytics Based on a Hybrid Method (Bibliometric Analysis, Fuzzy Delphi Method and SWARA)
- نویسندگان:Mona Kardani Malekinezhad , Fariborz Rahimnia , GHasem Eslami , Mohammad Mahdi Farahi
- چکیده:Due to the emergence of big data during the recent decades, data analytics played an important role in organizations, especially in human resource management (HRM). Despite increasing attention to data analytics in HRM, there is still a gap in this research scope. According to the dispersion of existing relevant studies, this study aimed to reveal the hot topics, as well as the future directions of this field. Therefore, the present study utilized a hybrid method based on bibliometric analysis (co-word analysis), Fuzzy Delphi, and SWARA (Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis) and evaluated 87 articles from the Scopus database. The co-word results extracted a total of 40 keywords, and then the indicators were measured according to experts' opinions and the fuzzy Delphi method (FDM) and were prioritized using the SWARA method. Based on the analysis results, HR analytics and human resource data analytics are the most important cases, and then people analytics, human capital analytics, workforce analytics, data analytics, big data, analytical competencies, predictive HR analytics capability, and HR analyst are ranked third to tenth. The top 6 keywords for future directions are strategy, HR processes, big data, competencies, technology, and evidence.
- کلمات کلیدی:Co-word Analysis, Fuzzy Delphi Method, Hot Topics, Human Resource Analytics, SWARA
- محل انتشار:International Journal of Information Science and Management, Volume (23), No (1), Year (2025-1) , Pages (147-169)
- پیوند مقاله
Optimal Preventive Maintenance Planning Considering Human Error: A Cost‐Effective Approach
- عنوان:Optimal Preventive Maintenance Planning Considering Human Error: A Cost‐Effective Approach
- نویسندگان: Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Mahdi Doostparast , Alireza Pooya
- چکیده:Proper preventive maintenance (PM) not only reduces equipment failure costs but also effectively minimizes direct operational expenses. Optimal planning of PM operations plays a crucial role in reducing equipment damage and enhancing organizational efficiency. Human error is a decisive factor in maintenance operations but is often overlooked in achieving optimal maintenance implementation. In this paper, a novel mathematical model aimed at minimizing maintenance-related costs is proposed. This model investigates the impact of human errors on the effective rate of equipment aging and maintenance costs. The results obtained from the proposed model provide valuable insights for decision-makers, enabling them to implement maintenance operations that are optimal by reducing costs and human errors. To validate the developed model, real-world testing is conducted, and its effectiveness is assessed using a sensitivity analysis. The sensitivity analysis is performed on the Weibull distribution parameters and the length of each maintenance period. The research findings indicate that the optimal human error, based on its associated costs, is determined to be 0.020. This finding encourages decision-makers to reduce the human error probability to 0.020 to achieve cost savings.
- کلمات کلیدی: Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Mahdi Doostparast , Alireza Pooya
- محل انتشار:Quality and Reliability Engineering International, ( ISI ), Year (2025-4)
- پیوند مقاله
Enhancing industrial maintenance planning: Optimization of human error reduction and spare parts management
- عنوان:Enhancing industrial maintenance planning: Optimization of human error reduction and spare parts management
- نویسندگان: Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Mahdi Doostparast
- چکیده:Maintenance is pivotal in the industrial sector, influencing efficiency, reliability, safety, and profitability. An organized spare parts inventory supports maintenance efforts by minimizing downtime, ensuring safety, and optimizing maintenance budgets. Effective spare parts management enhances maintenance operations and improves cash flow. Conversely, human error can greatly diminish the effectiveness of maintenance efforts. This paper presents a mathematical model aimed at minimizing costs through optimized preventive maintenance (PM) planning, effective spare parts inventory control, and reduction of human error. The study provides decision-makers with crucial insights for strategically managing maintenance procedures while accounting for the effect of human error. The model is validated in real-world scenarios through sensitivity analysis, focusing on the shape parameter of the Weibull distribution, and the equipment's effective rate. Findings reveal that as the number of periods increases, maintenance operations follow a specific, predictable cycle. Moreover, the optimal human error probability (HEP) for cost minimization is identified as 0.02. These insights guide decision-makers in recognizing factors influencing human error and implementing proactive strategies to enhance maintenance performance.
- کلمات کلیدی: Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Mahdi Doostparast
- محل انتشار:Operations Research Perspectives, Volume (14), Year (2025-4)
- پیوند مقاله
Evaluating human error probability in maintenance task: An integrated system dynamics and machine learning approach
- عنوان:Evaluating human error probability in maintenance task: An integrated system dynamics and machine learning approach
- نویسندگان: Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Alireza Pooya , Mahdi Doostparast
- چکیده:Human error is often implicated in industrial accidents and is frequently found to be a symptom of broader issues within the sociotechnical system. Therefore, research exploring human error during maintenance activities is important. This article aims to assess the probability of human error in maintenance tasks at a cement factory using the Cognitive Reliability and Error Analysis Method (CREAM) and System Dynamics (SD) modeling. Given that Human Error Probability (HEP) is influenced by various Common Performance Conditions (CPCs) and their sub-factors, and changes dynamically in response to other variables, the SD method offers a practical approach for estimating and predicting human error behavior over time. This study identifies and quantifies the variables affecting HEP, explores their interactions and feedback in maintenance tasks, and assesses the associated costs. The machine learning technique is then used to estimate the relationship between HEP and these costs. The optimal value of the HEP function, 0.000772, is determined by identifying the minimum point of a cubic function, thereby minimizing associated costs and occupational accidents. Determining the optimal HEP is crucial for minimizing excessive costs and investing in improved ergonomics and CPCs for better performance. This addresses a significant gap in existing research where the impact of human error on maintenance tasks has not been estimated as a function. Furthermore, three scenarios are presented to help managers allocate the organization's budget more effectively.
- کلمات کلیدی:میترا محمدزاده کلاتی , غلامرضا معمارزاده طهران , محمد جواد Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Alireza Pooya , Mahdi Doostparast
- محل انتشار:Human Factors and Ergonomics in Manufacturing, Volume (35), No (1), Year (2024-10)
- پیوند مقاله
Dynamic modeling of human error in industrial maintenance through structural analysis and system dynamics
- عنوان:Dynamic modeling of human error in industrial maintenance through structural analysis and system dynamics
- نویسندگان:Vahideh Bafandegan Emroozi , Mostafa Kazemi , Alireza Pooya , Mahdi Doostparast
- چکیده:Human error constitutes a significant cause of accidents across diverse industries, leading to adverse consequences and heightened disruptions in maintenance operations. Organizations can enhance their decision-making process by quantifying human errors and identifying the underlying influencing factors, thereby mitigating their repercussions. Consequently, it becomes crucial to examine the value of Human Error Probability (HEP) during these activities. The objective of this paper is to determine and simulate HEP in maintenance tasks at a cement factory, utilizing Performance Shaping Factors (PSFs). The research employs the Cross-Impact Matrix Multiplication Applied to Classification (MICMAC) analysis method to evaluate the dependencies, impacts, and relationships among the factors influencing human error. This approach classifies and assesses the dependencies and impacts of different factors on HEP, occupational accidents, and related costs. The study also underscores that PSFs can dynamically change under the influence of other variables, emphasizing the necessity to forecast the behavior of human error over time. Therefore, this paper utilizes the MICMAC method to analyze the interdependencies, relationships, and impact levels among different variables. These relationships are then utilized to optimize the implementation of the System Dynamics (SD) method. An SD model is employed to forecast the system's behavior, and multiple scenarios are presented. By considering the HEP value, managers can adjust organizational conditions and personnel to ensure acceptability. The paper also presents various scenarios related to HEP to assist managers in making informed decisions.
- کلمات کلیدی:Maintenance; Human error probability (HEP); Occupational accidents, Performance shaping factors (PSFs); System Dynamics (SD).
- محل انتشار:Risk Analysis, Year (2024-10)
- پیوند مقاله
Integrated resilient and sustainable gasoline supply chain model with operational and disruption risks: a case study of Iran
- عنوان:Integrated resilient and sustainable gasoline supply chain model with operational and disruption risks: a case study of Iran
- نویسندگان: Seyed Mohammad Khalili , Alireza Pooya , Mostafa Kazemi , Amir Mohammad Fakoor Saghih
- چکیده:Recent extreme economic, social, and environmental changes have made the design of gas- oline supply chain (GSC) networks a major challenge, while sustainability and resilience are emerging as the concerns of communities. This paper presents a novel two-stage sce- nario-based mixed stochastic-possibilistic programming model for designing a three-eche- lon GSC by considering sustainability and resilience criteria simultaneously. The configu- ration of the network and pre-disruption risk mitigation options are determined in the first stage of the model, whereas distribution plans, reconfiguration of the chain, and restoration of the lost capacities are delineated in the second stage. Resilience dimensions, includ- ing design quality, and proactive and reactive capabilities, are considered in the design of the chain, and sustainability criteria are addressed via the cost of network establishment, environmental effects of CO2 emissions, and social effects of the network development on improving job opportunities or economic conditions of local areas. The solution procedure includes scenario planning, handling imprecise parameters, determining scenario-based variables, and finding the Pareto Front. Notably, for the sake of handling high-impact, low- probability disruption scenarios, i.e., disruption scenarios, this research proposes a novel version of the conditional value at risk measure called augmented-CVaR. The validation of the proposed model is examined through a real-world case study in Iran.
- کلمات کلیدی:Supply chain · Resilience · Sustainability · Gasoline · Possibilistic programming
- محل انتشار:Environment Development and Sustainability, ( ISI ), Year (2024-7)
- پیوند مقاله
A new supply chain design to solve supplier selection based on internet of things and delivery reliability
- عنوان:A new supply chain design to solve supplier selection based on internet of things and delivery reliability
- نویسندگان:azam modares , Mostafa Kazemi , Vahideh Bafandegan Emroozi , Pardis Roozkhosh
- چکیده:In this study, an attempt is made to examine the planning for supply, production, and distribution with an integrated approach to reduce waste and returned products in such a way that the supplier and manufacturer exchange information in supply chain. In this paper, manufacturer share information with suppliers through IoT and blockchain. For best implementation of supply chain based on these technologies, a manufacturer must chose the optimal combination of suppliers that can better meet the criteria of technologies implementation. In this paper, IoT and blockchain are examined to supply chain management by considering the impactful criteria of implementation in suppliers\\\\\\\' selection and optimization. For this purpose, this paper applies the multi criteria decision making (MCDM) methods for prioritizing the suppliers. Then, the obtained weights are plugged into the model as the inputs of the designed model. In this study chance constraint programming (CCP) is leveraged to develop optimization models that take the uncertainties and randomness into account. Since the developed model is a non-differentiable and non-convex, genetic algorithm (GA) and particle swarm optimization (PSO) are leveraged to solve the formulated model. Finally, the efficiency of the presented method is verified through a case study from the food supply chain.
- کلمات کلیدی:Bayesian BWM, chance constraint, closed-loop supply chain, reliability, internet of things
- محل انتشار:Journal of Industrial and Management Optimization, Volume (19), No (11), Year (2023-11) , Pages (7993-8028)
- پیوند مقاله
Cyberloafing in public sector of developing countries: job embeddedness as a context
- عنوان:Cyberloafing in public sector of developing countries: job embeddedness as a context
- نویسندگان:Ahmadreza Karimi Mazidi , Fariborz Rahimnia , Saeed Mortazavi , Mohammad Mehraeen
- چکیده:Purpose – This study aims to investigate the possible negativity of job embeddedness in developing countries. Operationally, the study aimed to configure the relationship between job embeddedness and cyberloafing with respect to both contextual (job satisfaction) and individual (internet addiction) factors. Design/methodology/approach – Incorporating the conservation of resources theory and reactance theory into the theory of job embeddedness, the present study adopted a resource-based approach to job embeddedness to examine its main and moderated effects on cyberloafing in a three-way interaction model. With the focus on public organizations, 500 administrative employees from an Iranian university were surveyed using self-reporting measures, and the collected data were analyzed using partial least squares– structural equation modeling and hierarchical moderated multiple regression. Findings – As predicted, job embeddedness was positively associated with cyberloafing; however, in contrast with predictions, job satisfaction had no inverse impact on the job embeddedness–cyberloafing relationship, and its role was limited to neutralizing the increasing effect of internet addiction. Practical implications – Consideration should be given to how job embeddedness interacts with contextual and individual moderators to affect cyberloafing. In particular, this study implicated some practical procedures to provide employees with on- and off-the-job resources and avoid fighting over the organization’s resources. Additionally, this study provides insights into embeddedness-satisfaction interplay to provide employees with propitious work conditions in line with organizational productivity. Originality/value – There is little research on the association between job embeddedness and counterproductive work behaviors, and the findings are inconsistent. A review of the literature revealed no study addressing cyberloafing implications of job embeddedness. This study expands the literature by theoretically and empirically correlating job embeddedness and cyberloafing in a non-western developing country. Accordingly, the significance of this study is its capability in mitigating cyberloafing behaviors by promoting the adverse job embeddedness.
- کلمات کلیدی:Counterproductive work behavior, Employee deviance, Internet, Cyberloafing, Job embeddedness
- محل انتشار:Personnel Review, Volume (50), Year (2020-9) , Pages (1705-1738)
- پیوند مقاله
A metrics-driven approach for customer experience management evaluation: the case of commercial banks in developing countries
- عنوان: A metrics-driven approach for customer experience management evaluation: the case of commercial banks in developing countries /li>
- نویسندگان: parisa mousavi , Mehdi Shamizanjani , Fariborz Rahimnia , Mohammad Mehraeen
- چکیده:Purpose – Customer experience management (CXM), which aims to achieve and maintain customers’ longterm loyalty, has attracted the attention of many organizations. Improving customer experience management in organizations requires that, first, their relevant capabilities be evaluated. The present study aimed to offer a set of key performance indicators for evaluating customer experience management in commercial banks. Design/methodology/approach – The study, first, attempted to identify the components of evaluating customer experience management by reviewing the related literature and conducting interviews with experts. Then, the extracted components were transformed into assessable metrics using the goal question metric method, and the key performance indicators relevant to customer experience management in commercial banks were selected according to the experts’ opinions and the Fuzzy Delphi method. Findings – According to the findings of the study, 21 key performance indicators were identified for customer experience management in commercial banks, and customer satisfaction, the mean number of calls to resolve an issue in customer journey touchpoints, the NPS, and the ratio of the budget allocated to the CXMdepartment to the budget of the marketing department were found as the most significant performance indicator according to banking experts. Originality/value – The present study was among the first research projects intended to evaluate CXM and offer key performance indicators that could help the managers of commercial banks assess the maturity levels of their CXM.
- کلمات کلیدی:Customer experience management, Customer experience, Key performance indicators, GQM approach, Fuzzy Delphi
- محل انتشار:TQM Journal, Volume (37), No (2), Year (2024-1) , Pages (504-524)
- پیوند مقاله
Prioritizing industrial wastes and technologies for bioenergy production: Case study
- عنوان:Prioritizing industrial wastes and technologies for bioenergy production: Case study
- نویسندگان:fatemeh najafi , Mostafa Kazemi , Ali Mostafaeipour , Phoolenrda Mishra
- چکیده:Energy supply stability in the industrial sector is crucial to maintain operational efficiency and avoiding costly disruptions. In the face of pressing environmental challenges, transitioning to sustainable, efficient, and eco- friendly energy sources is imperative. This study aims to assess the potential of industrial waste for bioenergy production in Khorasan Province, Iran, addressing the research gap of developing a comprehensive framework of criteria that was lacking in previous studies. Employing a combined technology and material assessment methodology, the research began with the collection and analysis of questionnaires to identify and weight critical criteria using Shannon Entropy and expert insights. The Additive Ratio Assessment method was then used to rank various types of industrial waste and technologies according to established value criteria. The Findings reveal that anaerobic digestion of organic waste emerges as the most viable bioenergy solution with an 85 % desirability score, followed by anaerobic digestion of sewage sludge and gasification of plastic waste, scoring 77.31 % and 69.41 %, respectively. The innovative aspect of this study is the development and implementation of five novel evaluation criteria, including process temperature, technology lifetime, production cost, waste collection cost, and waste separation cost, which have not been previously applied to the assessment of industrial waste for renewable energy production, especially in developing countries.
- کلمات کلیدی:fatemeh najafi , Mostafa Kazemi , Ali Mostafaeipour , Phoolenrda Mishra
- محل انتشار:Renewable and Sustainable Energy Reviews, ( ISI ), Volume (207), Year (2025-1) , Pages (114818-114832)
- پیوند مقاله
Securing the future of IoT-healthcare systems: A meta-synthesis of mandatory security requirements
- عنوان:Securing the future of IoT-healthcare systems: A meta-synthesis of mandatory security requirements
- نویسندگان:Mahmoud Zahedian Nezhad , Ali Javan Jafari Bojnordi , Mohammad Mehraeen , Rouholla Bagheri , Javad Rezazadeh
- چکیده:Introduction: Healthcare-based Internet of Things (Healthcare-IoT) is a turning point in the development of health information systems. This emerging trend significantly contributes to enhancing users’ awareness of their health, ultimately leading to an extension in life expectancy. Security and privacy are among the greatest challenges for H-IoT systems. To establish complete safety and security in these systems, the implementation of mandatory security requirements is imperative. For this reason, this study identifies the necessary security requirements for H-IoT systems using a Meta-Synthesis approach. Methods: Initially, following the Seven-Stage Sandelowski & Barroso approach, the existing literature was searched in the Scopus and Web of Science databases. Among the 844 extracted articles from the period of 2010 to 2020, 78 final articles were reviewed and analyzed, leading to the identification of 51 security requirements. Subsequently, to assess the quality of the identified requirements and their overlap, interviews were conducted with two experts. Results: Finally, 14 security requirements, predominantly with technical and quantitative aspects, were identified for designing a Healthcare-IoT system and implementing security mechanisms. Conclusion: The findings of this study emphasize that addressing the identified 14 security requirements is crucial for safeguarding Healthcare-IoT systems and ensuring their robustness in the evolving health information landscape.
- کلمات کلیدی:HealthcareInternet of things, H-IoTSecurity requirementsMeta-synthesis
- محل انتشار:International Journal of Medical Informatics, Volume (185), Year (2024-5) , Pages (105379-10392)
- پیوند مقاله
A review of most applicable theories and models of technology acceptance
- عنوان:A review of most applicable theories and models of technology acceptance
- نویسندگان:ALIREZA NAGHEHCHI SALMASSI , Mostafa Kazemi , Mohammad Mehraeen , Gholamreza Malekzadeh
- چکیده:One of the first steps to initiate a technology-related business is to perceive factors that would help users accept technology. In this regard, different models have been introduced to explain technology acceptance and determine users’ needs. These theories have psychological origins and involve comprehensively cognitive backgrounds which deal with components that predict the user’s behavior. Prediction of user’s behavior which is a major element of technology development success helps clarify the latent angles of the technology and business development for the developers. In the meantime, this article reviews general concepts of technology acceptance models and theories to provide valuable data about technology acceptance and adoption. Also, the goal of this article is to train and demonstrate these theories for the readers.
- کلمات کلیدی:Acceptance Model; Acceptance Theory; Adoption Model; Adoption Theory
- محل انتشار:International Journal of Health Sciences, Year (2022-10)
- پیوند مقاله
The FunCaps Framework: Reconceptualizing Operational Alignment
- عنوان:The FunCaps Framework: Reconceptualizing Operational Alignment
- نویسندگان:OLFAT GANJI BIDMESHK , Mohammad Mehraeen , Alireza Pooya , Yaghoob Maharati
- چکیده:Background and purpose: Operational alignment, the alignment between business processes (BPs) and information systems (ISs), is a well-acknowledged requirement for improving business efficiency. However, a lack of sound foundation for the practical implementation of operational alignment remains in the existing literature. This is, in part, because previously developed coarse-grained strategic alignment models for operational alignment have overlooked the differences between strategic and operational levels of alignment. Additionally, while some studies have recognized these differences, they remain limited. This is partly due to their negligence of the IS’s socio-technical nature or their focus on identifying the social antecedents and their effect on operational alignment, without considering how ISs meet the business requirements in achieving operational alignment. To overcome this potential lack of applicability, the purpose of this paper is to determine the right level of abstraction for describing BPs and ISs and reconceptualizing operational alignment. Methodology: This paper conducts empirical research using a grounded theory (GT), centering on semi-structured interviews with 28 experts involved in the Iranian top public universities. Data were analyzed by using MAXQDA software. Results: The resulting FunCaps framework specifies the required combinations of BP functions and IS capabilities for operational alignment. Conclusion: FunCaps reconceptualizes operational alignment based on operational planning and reciprocal integration and establishes the broader picture by considering an IS as a socio-technical system.
- کلمات کلیدی:Operational alignment, information system, business process, socio-technical system, grounded theory
- محل انتشار:Organizacija, Volume (54), No (4), Year (2021-12) , Pages (256-274)
- پیوند مقاله
Professional Ethics Is a Way to Improve Organizational Trust
- عنوان:Professional Ethics Is a Way to Improve Organizational Trust
- نویسندگان:آرزوسادات هاشمی امین , غلامرضا ملک زاده , یعقوب مهارتی , محمد مهرآیین
- چکیده:زمینه: یکی از عمده ترین دغدغه های مدیران کارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب بـرای عوامل انسانی شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسایل در جامعه و حرفه خود به کار بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند. مبحث اخلاق حرفه ای به این دغدغه پاسخ داده است. توجه به اخلاق حرفه ای و پیامدهای آن از اساسی ترین موضوعات مورد توجه در سازمان است و بر کیفیت برآیندهای سازمانی اثر گذار است . یکی از این برآیندها اعتماد سازمانی است . از این رو پژوهش حاضر بر اساس مروری بر پژوهش های انجام شده به بررسی ارتباط میان اخلاق حرفه ای و اعتماد سازمانی پرداخته است. نتیجه گیری: اعتماد سازمانی جوی مشارکتی در سازمان ایجاد مینماید و همکاری و تعاون سازمانی را ارتقاء میبخشد. همچنین اعتماد سازمانی از جمله عوامل مهم و تأثیرگذار بر اثربخشی رهبری، رضایت افراد و عملکرد سازمانی و تعهد میباشد. بر اساس بررسی های انجام شده در تحقیق حاضر مشخص شد که این مولفه مهم خود متاثر از اخلاق حرفه ای در سازمان است. زمینه سازی برای اخلاق حرفه ای و جو اخلاقی در سازمان می تواند باعث ارتقای اعتماد سازمانی شذه و بدین ترتیب منافع بلند مدت سازمان تضمین شود.
- کلمات کلیدی:اخلاق حرفه ای, جو اخلاقی, اعتماد سازمانی
- محل انتشار:اخلاق در علوم و فناوری, دوره (19), شماره (4), سال (2025-1) , صفحات (17-24)
- پیوند مقاله
Tracing the Blockchain Challenges in Healthcare: A Topic Modeling and Bibliometric Analysis
- عنوان: Tracing the Blockchain Challenges in Healthcare: A Topic Modeling and Bibliometric Analysis
- نویسندگان:محمد مهرآیین , لعیا محمودی
- چکیده:The application of blockchain technology to healthcare offers promise in providing solutions to some key challenges related to data sharing, privacy, security, and access control. There are however several barriers preventing blockchain adoption from spreading widely, which has prompted research efforts. This study aims to conduct a bibliometric analysis of 196 documents, indexed in the Scopus database, to examine the structure, impact, contributors, and journals. Also, topic modeling is applied to give new knowledge on the latent topical structure of this literature. As a result, five critical challenges have been identified regarding the use of blockchain in healthcare including data privacy/security, scalability, governance, interoperability and standards, and cost
- کلمات کلیدی:Blockchain, Healthcare, Bibliometric analysis, Topic modeling, Adoption challenges
- محل انتشار:Blockchain in Healthcare Today, دوره (7), شماره (3), سال (2024-12)
- پیوند مقاله
Exploring the experts’ perceptions of barriers to using internet of things for chronic disease management in Iran
- عنوان: Exploring the experts’ perceptions of barriers to using internet of things for chronic disease management in Iran
- نویسندگان: Mehdi Dadkhah , Mohammad Mehraeen , Fariborz Rahimnia , Kalil Kimiyafar
- چکیده:Purpose Internet of things (IoT) promises advantages in different sectors, especially the health-care sector. Due to its capabilities for chronic disease management, IoT has attracted the attention of researchers. Nowadays, there is research that focuses on the use of IoT for chronic disease management. However, the use of IoT in various contexts faces different barriers. This paper aims to explore Iranian experts’ conceptions of the barriers to using IoT in Iran regarding its application for chronic disease management. Design/methodology/approach This study follows a phenomenographic method to investigate Iranian experts’ conceptions of the barriers to using IoT in Iran regarding its application for chronic disease management. Findings The results show that there are four categories of description (governance, technical, economic and social barriers) that vary among experts’ conceptions. Originality/value The findings of the present work could provide valuable insights for managers and policymakers who want to address IoT barriers.
- کلمات کلیدی:Customer experience management, Customer experience, Key performance indicators, GQM approach, Fuzzy Delphi
- محل انتشار:Journal of Science and Technology Policy Management, Volume (14), No (2), Year (2023-3) , Pages (440-458)
- پیوند مقاله
Systems Thinking in the Circular Economy: An Integrative Literature Review
- عنوان: Systems Thinking in the Circular Economy: An Integrative Literature Review
- نویسندگان:Nahid Entezarian , Mohammad Mehraeen
- چکیده:In this integrative review, the concept of the Circular Economy (CE) is extensively analyzed from the perspective of Systems Thinking (ST) to gain insights into the circular economy. Seventy-two articles from Scopus and Web of Science databases were reviewed to gain a better understanding of the ambivalent nature of circular economy and systems thinking. The main objective of this study is to provide a clear understanding of the circular economy concept through the lens of systems thinking. Therefore, a thematic framework is presented that synthesizes the literature in a tangible form for researchers, practitioners, and policymakers. This review contributes to a better understanding of the circular economy as a complex and dynamic system. It highlights the interdependencies that can arise in the circular economy and emphasizes the need for holistic and systemic approaches to address these challenges. Through this integrative review, six systems thinking applications in the CE are identified, including Stakeholder engagement in decision-making, innovation, and deep transformational change, implementation of circular business models, life cycle management optimization through better resource management, supply chain optimization and reduced unintended consequences and designing sustainable products. This paper contributes to the existing body of knowledge by identifying future research gaps and opportunities to advance in this field of study consistently. It provides a valuable resource for researchers, practitioners, and policymakers seeking to advance the circular economy agenda.
- کلمات کلیدی:Circular economy (CE) Systems thinking (ST) Integrative review Sustainability
- محل انتشار:Journal of Systems Thinking in Practice, Year (2024-7)
- پیوند مقاله
Optimized multi-tower crane layout planning: determine height, location and type to improve operational safety
- عنوان:Optimized multi-tower crane layout planning: determine height, location and type to improve operational safety
- نویسندگان: Ihsan Alquraishi , Yaghoob Maharati , GHasem Eslami , Mohammad Mahdi Farahi
- چکیده:این تحقیق به بررسی و شناسایی راهکارها و نتایج برقراری تعادل بین کار و زندگی در شرایط دورکاری در نهادهای دولتی عراق پرداخته است. برای دستیابی به ا ین هدف، از چارچوب فلسفی تفسیرگرایانه، روش شناسی کیفی، راهبرد نظریه داد هبنیاد با ر ویکرد ظاهرشونده و تکنیک تحلیل مضمون مبتنی بر رویکرد کدگذاری گلیزری بهره گرفته شده است. شرک تکنندگان در این مطالعه، مدیران و کارمندان سازمانهای دولتی عراق بود هاند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. مع یارها ی گزینش مشارک تکنندگان شامل دارا بودن دانش نظری و عملی در حوزه تحقیق، تسلط بر فرآیندهای دورکا ری و تعادل کار -زندگی، و همچنین تجربه مستقیم کار از راه دور بوده است. نمونه نهایی متشکل از 21 نفر با حداقل یک دهه سابقه کاری و شناخت جامع از موضوع پژوهش بود. داد هها از طریق مصاحب ههای نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از روش نمونهگیری نظری تحلیل و کفایت آن مورد بررسی قرار گرفت. برای اطمینان از دقت و اعتبار نتایج )اعتبارسنجی و پایایی(، چهار معیار گوبا و لینکلن شامل باورپذیری، انتقالپذیری، اتکاپذیری و تأییدپذیری به کار گرفته شد. ب ر اساس یافت هها، عوامل مؤثر بر تعادل کار و زندگی در 17 مؤلفه اصل ی و 45 مقول ه دست هبندی شدند. راهبردها شامل زیرساخ تهای دورکاری آموزش و توسعه، حمایت و پشتیبانی، امنیت، تیم محوری آنلاین، مدیریت زمان. تعادل و ثبات، فرهنگ انعطاف پذیر. سبک رهبری و نوآوری میباشند. نتایج نشان داد با بکارگیری راهبردها و علل شکل گیری تعادل کار و زندگی در شرایط دورکاری در سازما نهای عراقی م یتوان به پیامدهایی همچون بهبود رفتاری، بهبود همکاری غیر حضوری، بهبود رفاه عمومی،توسعه روانشناختی کارکنان، بهره وری در سازمان، بهبود کیفیت زندگی. بهبود هویت سازمان و محیط زیست دست یافت.
- کلمات کلیدی:علل تعادل بین کار و زندگی, پیامدهای تعادل بین کار و زندگی, شرایط دورکاری, سازمانهای دولتی عراق
- محل انتشار:مدیریت، آموزش و توسعه در عصر دیجیتال, Year (2025-4)
- پیوند مقاله
Identifying the Components and Indicators of Internal Branding in Nonprofit Organizations in Iraq
- عنوان:Identifying the Components and Indicators of Internal Branding in Nonprofit Organizations in Iraq
- نویسندگان:Amjed Jaberi , Yaghoob Maharati , Azar Kaffashpoor , GHasem Eslami
- چکیده:The aim of this study is to discover the components and indicators of internal branding in nonprofit organizations in Iraq. This research adopts an interpretivist philosophy, an inductive approach, a qualitative method, and a phenomenological strategy. The qualitative study population includes managers and employees of nonprofit organizations in Iraq engaged in charitable and benevolent activities who have at least 10 years of experience in branding and internal branding within these organizations, and who also possess sufficient awareness and knowledge of the foundations andprinciples of internal branding. The sampling method in this research is non-random and purposive. Data collection was conducted through semi-structured interviews. According to the qualitative content analysis conducted, internal branding in nonprofit organizations comprises 11 components, 40 categories, and 342 codes. These 11 components include: employees’ internal communication with the brand, brand goal identification, brand commitment influenced by human resources, creation, recognition, understanding, and transfer of brand value by human resources, brand perception by organizational employees, alignment and value congruence of human resources with the brand, employee support for the brand, brand identity formation and transfer of brand objectives to human resources, brand clarification by employees, brand-consistent behaviors, and extra-role brand-consistent behaviors by human resources. The findings emphasize that while general principles of internal branding are applicable in Iraq, the country’s specific conditions necessitate localized strategies. Notably, the shortage of resources frequently observed in many nonprofit organizations in Iraq, combined with the significant role of informal relationships among employees—a prominent feature of Iraq’s collectivist culture—require that conventional branding approaches be adapted to local needs. This study partially addresses this necessity through its findings
- کلمات کلیدی:Component identification, internal branding, nonprofit organizations, Iraq, phenomenological method
- محل انتشار:DIGITAL TRANSFORMATION AND ADMINISTRATION INNOVATION, Volume (2), No (3), Year (2025-6) , Pages (1-11)
- پیوند مقاله
How do workplace stressors during COVID-19 affect health frontline employees in Iran: Investigating the role of employee resilience and constituent attachment
- عنوان:How do workplace stressors during COVID-19 affect health frontline employees in Iran: Investigating the role of employee resilience and constituent attachment
- نویسندگان:Ali Khorakian , Yaghoob Maharati , Jonathan Muterera , Nasim Jahedian
- چکیده:The purpose of the present study is to extend the body of research on healthcare management by examining the effect of workplace stressors, including abusive supervision, customer incivility and the perceived threat of COVID-19 (PCT), on turnover intention. The study also contributes to healthcare management research by examining the mediating role of emotional exhaustion, the moderating role of employee resilience and constituent attachment. Design/methodology/approach – The study developed and tested a model explaining the relationship between abusive supervision, customer incivility, PCT, emotional exhaustion, turnover intention, employee resilience and constituent attachment. Data were collected from a sample of 375 frontline employees who work in private hospitals in Mashhad, the second-most populous city in Iran. Findings – The findings indicate that abusive supervision and customer incivility, directly and indirectly, affect turnover intention through emotional exhaustion. Furthermore, employee resilience was found to mitigate the relationship between stressors excluding the PCT and emotional exhaustion. Moreover, constituent attachment decreased the likelihood of turnover intention among employees who experienced abusive supervision. The findings suggest that controlling abusive supervision, customer incivility and PCT can lead to less emotionally exhausted employees with lower turnover intention. Furthermore, enhancing employee resilience and constituent attachment can decrease emotional exhaustion and turnover intention. Originality/value – Despite the large body of research on the relationship between the variables mentioned above, few studies have presented a conceptual model based on the relationship between them. This article presents a conceptual model that has not been previously discussed in any other publication to examine the moderating effect of organizational and individual factors in the relationship between workplace stressors and their consequences, which have not been widely covered in existing literature. Drawing upon conservation of resources theory, job embeddedness theory and attachment theory, the present study aims to fill this gap in the literature
- کلمات کلیدی:Turnover intention, Workplace stressors, Emotional exhaustion, Threat of COVID-19, Resilience, Employee attachment
- محل انتشار:International Journal of Organization Theory and Behavior, Volume (26), No (4), Year (2023-11) , Pages (255-272)
- پیوند مقاله
Professional Ethics Is a Way to Improve Organizational Trust
- عنوان:Professional Ethics Is a Way to Improve Organizational Trust
- نویسندگان:آرزوسادات هاشمی امین , غلامرضا ملک زاده , یعقوب مهارتی , محمد مهرآیین
- چکیده:یکی از عمده ترین دغدغه های مدیران کارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب بـرای عوامل انسانی شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسایل در جامعه و حرفه خود به کار بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند. مبحث اخلاق حرفه ای به این دغدغه پاسخ داده است. توجه به اخلاق حرفه ای و پیامدهای آن از اساسی ترین موضوعات مورد توجه در سازمان است و بر کیفیت برآیندهای سازمانی اثر گذار است . یکی از این برآیندها اعتماد سازمانی است . از این رو پژوهش حاضر بر اساس مروری بر پژوهش های انجام شده به بررسی ارتباط میان اخلاق حرفه ای و اعتماد سازمانی پرداخته است. نتیجه گیری: اعتماد سازمانی جوی مشارکتی در سازمان ایجاد مینماید و همکاری و تعاون سازمانی را ارتقاء میبخشد. همچنین اعتماد سازمانی از جمله عوامل مهم و تأثیرگذار بر اثربخشی رهبری، رضایت افراد و عملکرد سازمانی و تعهد میباشد. بر اساس بررسی های انجام شده در تحقیق حاضر مشخص شد که این مولفه مهم خود متاثر از اخلاق حرفه ای در سازمان است. زمینه سازی برای اخلاق حرفه ای و جو اخلاقی در سازمان می تواند باعث ارتقای اعتماد سازمانی شذه و بدین ترتیب منافع بلند مدت سازمان تضمین شود.
- کلمات کلیدی:اخلاق حرفه ای, جو اخلاقی, اعتماد سازمانی
- محل انتشار:اخلاق در علوم و فناوری, دوره (19), شماره (4), سال (2025-1) , صفحات (17-24)
- پیوند مقاله
From Senge to Silicon: A Critical Review of Learning Organizations Theory in an AI-Driven World
- عنوان:From Senge to Silicon: A Critical Review of Learning Organizations Theory in an AI-Driven World
- نویسندگان: Motahareh Sagharidooz , Yaghoob Maharati
- چکیده:This paper critically examines Peter Senge's learning organization theory and its relevance in today's complex, AI-driven world. Employing a mixed-methods approach to analyze the theory's core assumptions, concepts, and prescriptive elements. The research aims to assess the theory's strengths and limitations in the face of contemporary challenges, specifically the impact of rapid technological advancements, globalization, and increasing uncertainty. While the learning organization framework offers a valuable paradigm for organizational development, the research identifies gaps in addressing these modern realities. Specifically, the paper explores the theory's adaptability to the rise of artificial intelligence and its impact on organizational learning processes, revealing how AI integration both facilitates and challenges traditional learning dynamics. By highlighting these limitations and presenting empirical findings on AI's influence, the study proposes avenues for theoretical refinement, aiming to enhance the learning organization concept for both scholars and practitioners navigating the complexities of the modern organizational landscape. This contributes to a more nuanced understanding of how organizations can effectively learn and adapt in the 21st century.
- کلمات کلیدی:learning organizations theory mixed, methods research critical theory Theoretical Refinement
- محل انتشار:Journal of Systems Thinking in Practice, Year (2025-5)
- پیوند مقاله
Creativity and paternalistic leadership in a developing country's restaurants: The role of job embeddedness and career stage
- عنوان:Creativity and paternalistic leadership in a developing country's restaurants: The role of job embeddedness and career stage
- نویسندگان: Alireza Khorakian , Anahita Baregheh , GHasem Eslami , Narjes Yazdani , Yaghoob Maharati , Mostafa Jahangir
- چکیده:This study investigates the relationship between paternalistic leadership and employee creativity in the tourism and hospitality industry, considering the mediating role of job embeddedness and the moderating role of career stage based on Social Exchange Theory and Conservation of Resources Theory. A paired survey questionnaire was developed and distributed to evaluate the research variables targeting managers and chefs of restaurants in a developing country. To analyze the data, structural equation modeling has been used. Findings demonstrate that job embeddedness has a positive effect on creativity as well as a mediating role between moral and benevolence leadership and creativity. Moreover, employees’ career stage is positively linked to job embeddedness and creativity. This study contributes to the existing literature by studying the role that job embeddedness and career path play on employee creativity. Thus, reflecting on how the tourism and hospitality industry can be more innovative, considering the specific sociocultural features given that the study is conducted in a tourist city in a developing country.
- کلمات کلیدی:Paternalistic Leadership, Job Embeddedness, Career Stage, Creativity, Developing Country, Tourism Industry
- محل انتشار:International Journal of Tourism Research, Volume (23), No (4), Year (2021-7) , Pages (677-689)
- پیوند مقاله
Hot Topics and Directions of Human Resource Analytics Based on a Hybrid Method (Bibliometric Analysis, Fuzzy Delphi Method and SWARA)
- عنوان:Hot Topics and Directions of Human Resource Analytics Based on a Hybrid Method (Bibliometric Analysis, Fuzzy Delphi Method and SWARA)
- نویسندگان: Mona Kardani Malekinezhad , Fariborz Rahimnia , GHasem Eslami , Mohammad Mahdi Farahi
- چکیده:Due to the emergence of big data during the recent decades, data analytics played an important role in organizations, especially in human resource management (HRM). Despite increasing attention to data analytics in HRM, there is still a gap in this research scope. According to the dispersion of existing relevant studies, this study aimed to reveal the hot topics, as well as the future directions of this field. Therefore, the present study utilized a hybrid method based on bibliometric analysis (co-word analysis), Fuzzy Delphi, and SWARA (Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis) and evaluated 87 articles from the Scopus database. The co-word results extracted a total of 40 keywords, and then the indicators were measured according to experts\\\\\\\' opinions and the fuzzy Delphi method (FDM) and were prioritized using the SWARA method. Based on the analysis results, HR analytics and human resource data analytics are the most important cases, and then people analytics, human capital analytics, workforce analytics, data analytics, big data, analytical competencies, predictive HR analytics capability, and HR analyst are ranked third to tenth. The top 6 keywords for future directions are strategy, HR processes, big data, competencies, technology, and evidence.
- کلمات کلیدی:Co-word Analysis, Fuzzy Delphi Method, Hot Topics, Human Resource Analytics, SWARA.
- محل انتشار:International Journal of Information Science and Management, Volume (23), No (1), Year (2025-1) , Pages (147-169)
- پیوند مقاله
Optimized multi-tower crane layout planning: determine height, location and type to improve operational safety
- عنوان:Optimized multi-tower crane layout planning: determine height, location and type to improve operational safety
- نویسندگان: Ihsan Alquraishi , Yaghoob Maharati , GHasem Eslami , Mohammad Mahdi Farahi
- چکیده:این تحقیق به بررسی و شناسایی راهکارها و نتایج برقراری تعادل بین کار و زندگی در شرایط دورکاری در نهادهای دولتی عراق پرداخته است. برای دستیابی به ا ین هدف، از چارچوب فلسفی تفسیرگرایانه، روش شناسی کیفی، راهبرد نظریه داد هبنیاد با ر ویکرد ظاهرشونده و تکنیک تحلیل مضمون مبتنی بر رویکرد کدگذاری گلیزری بهره گرفته شده است. شرک تکنندگان در این مطالعه، مدیران و کارمندان سازمانهای دولتی عراق بود هاند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. مع یارها ی گزینش مشارک تکنندگان شامل دارا بودن دانش نظری و عملی در حوزه تحقیق، تسلط بر فرآیندهای دورکا ری و تعادل کار -زندگی، و همچنین تجربه مستقیم کار از راه دور بوده است. نمونه نهایی متشکل از 21 نفر با حداقل یک دهه سابقه کاری و شناخت جامع از موضوع پژوهش بود. داد هها از طریق مصاحب ههای نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از روش نمونهگیری نظری تحلیل و کفایت آن مورد بررسی قرار گرفت. برای اطمینان از دقت و اعتبار نتایج )اعتبارسنجی و پایایی(، چهار معیار گوبا و لینکلن شامل باورپذیری، انتقالپذیری، اتکاپذیری و تأییدپذیری به کار گرفته شد. ب ر اساس یافت هها، عوامل مؤثر بر تعادل کار و زندگی در 17 مؤلفه اصل ی و 45 مقول ه دست هبندی شدند. راهبردها شامل زیرساخ تهای دورکاری آموزش و توسعه، حمایت و پشتیبانی، امنیت، تیم محوری آنلاین، مدیریت زمان. تعادل و ثبات، فرهنگ انعطاف پذیر. سبک رهبری و نوآوری میباشند. نتایج نشان داد با بکارگیری راهبردها و علل شکل گیری تعادل کار و زندگی در شرایط دورکاری در سازما نهای عراقی م یتوان به پیامدهایی همچون بهبود رفتاری، بهبود همکاری غیر حضوری، بهبود رفاه عمومی،توسعه روانشناختی کارکنان، بهره وری در سازمان، بهبود کیفیت زندگی. بهبود هویت سازمان و محیط زیست دست یافت.
- کلمات کلیدی:علل تعادل بین کار و زندگی, پیامدهای تعادل بین کار و زندگی, شرایط دورکاری, سازمانهای دولتی عراق
- محل انتشار:مدیریت، آموزش و توسعه در عصر دیجیتال, Year (2025-4)
- پیوند مقاله
How role overload affects female teachers' work-life balance crafting behaviours: a coexistence collective moderation model
- عنوان: How role overload affects female teachers' work-life balance crafting behaviours: a coexistence collective moderation model
- نویسندگان:GHasem Eslami , Seyed Mojtaba Hashemian , Alireza Khorakian , Marzieyh Adibzadeh
- چکیده:Drawing from the conservation of resources theory, this study explored the interplay between role overload and work-life crafting behaviours, emphasising the moderating effects of job demands-abilities fit and Leader-Member Exchange (LMX). Utilising structural equation modelling, data from 342 full-time female primary school teachers in Iran was analysed. Results showed that teachers with a lack of work-life balance crafting behaviours reported heightened job demands. Furthermore, the presence of role overload diminished teacher's tendencies for work-life balance crafting behaviours. Both individual (perceived job abilities-demands) and situational (quality of leader-member exchanges) factors exhibited combined moderation effects on the relationship between role overload and work-life crafting behaviours among these teachers. This research enriches the literature on work-life crafting behaviours, shedding light on the intricate dynamics of work-life balance crafting behaviours influenced by a blend of individual and situational factors.
- کلمات کلیدی:female teachers, job demands-abilities fit, leader-member exchange, work-life balance crafting behaviour
- محل انتشار:International Journal of Management in Education, Volume (18), No (1), Year (2024-1) , Pages (46-69)
- پیوند مقاله
Narcissistic leadership and employees’ innovative behaviour: mediating roles of job embeddedness and job engagement
- عنوان:Narcissistic leadership and employees’ innovative behaviour: mediating roles of job embeddedness and job engagement
- نویسندگان: Yasaman Norouzinik , Fariborz Rahimnia , Yaghoob Maharati , GHasem Eslami
- چکیده:Organisations need innovation in products and services to grow and survive in competitive environments. Development of innovation in organisations is achieved by human resources. Employees’ innovative behaviour is influenced by various factors, including leadership styles and leaders’ characteristics. Therefore, this study aimed to analyse the effect of narcissistic leadership on employees’ innovative behaviour by introducing employees’ job embeddedness and job engagement as the mediating variables. A narcissistic leader never allows employees to participate in decision-making processes, which affects their corporation's intention and creativity and makes them do what they are expected to do. The data were collected from 455 employees and managers of the governmental organisations located in the eastern provinces of Iran. According to the results, managers’ narcissism negatively affected employees’ job embeddedness and job engagement. Besides, leaders’ narcissism had a negative impact on employees’ innovative behaviour. Other research findings indicated the mediating roles of job embeddedness and job engagement. The interaction of leaders’ narcissism and leaders’ humility is associated with job engagement and job embeddedness. The proposed model provided new insights into the analysis of contradictions in leaders’ characteristics. In other words, their characteristics influence employee attitudes, including job embeddedness and job engagement, and employee behaviour and performance.
- کلمات کلیدی:Narcissistic leadershiphumilityjob embeddednessjob engagementinnovative behaviour
- محل انتشار:Innovation: Management, Policy and Practice, Volume (24), No (3), Year (2021-3) , Pages (355-380)
- پیوند مقاله
Remote working and work performance during the COVID-19 pandemic: the role of remote work satisfaction, digital literacy, and cyberslacking
- عنوان: Remote working and work performance during the COVID-19 pandemic: the role of remote work satisfaction, digital literacy, and cyberslacking
- نویسندگان: Alireza Khorakian , Mostafa Jahang , somayeh rahi , GHasem Eslami , jonathan Muterera
- چکیده:social distancing policies ushered in by the COVID-19 pandemic have altered working conditions and created new job demands. This study adopted the Job Demands−Resources (JD−R) model to investigate the relationship between demands and strains (i.e. social isolation, remote work stress, and fear of COVID-19) and remote work satisfaction and remote work performance. Additionally, the study sought to identify the moderating roles of employees’ digital literacy and cyberslacking in the relationship between remote work satisfaction and remote work performance. After analysing data collected from a sample of 340 Iranian remote workers, results showed social isolation, remote work stress, and fear of COVID-19 related to remote work satisfaction negatively and decrease remote work performance through the mediation of remote work satisfaction. Moreover, digital literacy and cyberslacking moderated the relationship between remote work satisfaction and remote work performance during the COVID-19 pandemic. By linking job demands and strains, psychological states, and employee output, this research notably contributes to the literature on remote working during the COVID-19 pandemic.
- کلمات کلیدی:Job demands−resources model, social isolation, remote work stress, fear of COVID-19, digital literacy, cyberslacking
- محل انتشار:Behaviour and Information Technology, Volume (43), No (10), Year (2023-7) , Pages (1938-1956)
- پیوند مقاله
Antecedents and outcomes of job embeddedness among nurses
- عنوان:Antecedents and outcomes of job embeddedness among nurses
- نویسندگان: Fariborz Rahimnia , Saeid Nosrati , GHasem Eslami
- چکیده:Embedding nurses in their jobs is associated with many positive results because they have to deal with varying patient needs and sometimes make close relationships with them. Having mentioned that, we have limited knowledge of antecedents and possible outcomes of job embeddedness. Accordingly, this study aimed to explore the mediating role of job embeddedness (JE) among this group in the relationship between Team-Member Exchange (TMX), Empowering Leadership (EL), and Perceived Organizational Support (POS) with Innovative Work Behavior (IWB). Data were gathered from a group of 800 nurses, who were working in fourteen different public hospitals in the northeast of Iran. Of 800 distributed questionnaires, 723 questionnaires were completely filled. Different statistical analysis methods, such as Confirmatory Factor Analysis (CFA), Pearson correlation coefficient, and Structural Equation Modeling (SEM), were used for data analysis. The results indicate the positive influence of TMX and POS on IWB through the mediating role of JE in this group. It is worth noting that the JE-mediated effect of EL on IWB was not significant.
- کلمات کلیدی:Team-member-exchange, empowering leadership, perceived organizational support, job embeddedness, Innovative Work Behavior
- محل انتشار:Journal of Social Psychology, Volume (162), No (4), Year (2021-6) , Pages (455-470)
- پیوند مقاله
Identifying Internal Marketing Components and Determining Its Impact on Employee Commitment with the Mediating Role of Service Quality and the Moderating Role of Employee Cultural Alignment
- عنوان:Identifying Internal Marketing Components and Determining Its Impact on Employee Commitment with the Mediating Role of Service Quality and the Moderating Role of Employee Cultural Alignment
- نویسندگان: Mudher Alibaej , Azar Kaffashpoor , GHasem Eslami , Alireza Hadadian
- چکیده:In today s highly competitive airline market, maintaining long-term relationships with customers has become a key factor for business success. Improving and expanding internal marketing as a marketing approach fosters an organizational culture that is the most effective form of creating organizational commitment and is influenced by the quality of service delivery to customers. Accordingly, the main objective of this study was to propose a localized internal marketing model for Baghdad International Airport in Iraq and examine the effect of this variable on employee commitment in this organization. Therefore, the present study is developmental and was conducted using an exploratory-analytical approach. In the qualitative phase, the study employed the Delphi strategy, while in the quantitative phase, it used a survey strategy. The qualitative phase utilized a systematic literature review, and field data in the quantitative phase were collected through questionnaires. The study population in the first phase consisted of aviation industry experts in Iraq, while in the second phase, the population included employees of Baghdad International Airport. Analyzing the opinions of a 16-member expert panel in the qualitative phase led to the identification of five components of internal marketing: soft development, welfare system, comprehensive support, top-down communication, and bottom-up communication. In addition to the validation of this conceptual construct through survey data from a sample of 281 individuals, structural equation modeling demonstrated the significant direct impact of internal marketing on organizational commitment. Furthermore, internal marketing also had a significant effect on organizational commitment through the improvement of service quality. Moreover, the results of hierarchical regression analysis revealed that cultural alignment significantly moderates the effect of service quality on organizational commitment.
- کلمات کلیدی:Human Resource Management, Internal Marketing, Organizational Commitment, Service Quality, Employee Cultural Alignme
- محل انتشار:Business, Marketing, and Finance Open, Volume (1), No (5), Year (2024-11) , Pages (115-127)
- پیوند مقاله
Providing a model of environmental factors affecting the development of the organic food market
- عنوان:Providing a model of environmental factors affecting the development of the organic food market
- نویسندگان: Neda Zarinnegar , Mehdi Mahmoudzadeh , GHasem Eslami , Valimohammad Darini
- چکیده:One of the industries that have played an undisputed role in the economic cycle in recent years, both in economic issues and profitability and in the health sector, is the organic products industry. This study aims to identify the dimensions and components of the two categories of characteristics. Demographic and environmental factors affecting the development of the organic food market were conducted in the form of a conceptual model. The method of the present study is descriptive-analytical and of a combined type which includes both qualitative and quantitative methods. The research method in the qualitative stage was content analysis and in the quantitative part was descriptive and survey research. The statistical population in the qualitative stage were experts, professors as well as experts in the field of organic production. In the qualitative sampling method with interview tools, we continued to collect information until we reached saturation point. The tool used The interview was semi-structured. The statistical population in the quantitative part is unlimited, which includes all consumers of organic products in the city of Mashhad and 384 people were selected as a sample by available sampling method. The data collection tool was a researcher-made quantitative part of the questionnaire. To analyze the data of this research in the qualitative stage, Max Kyoda software and in the quantitative part to determine the effect and fit of the model in the quantitative part, the structural equation modeling method was used. In the end, seven moles were obtained, which included the characteristics of households, urbanization, political, cultural, economic, social and competing factors.
- کلمات کلیدی:environmental factors demographics organic food products market development
- محل انتشار:International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, Volume (12), Year (2021-1) , Pages (921-935)
- پیوند مقاله
روشهای تحقیق کیفی در رفتار سازمانی: جستاری به تحولات اخیر
- عنوان:روشهای تحقیق کیفی در رفتار سازمانی: جستاری به تحولات اخیر
- نویسندگان:فریبرز رحیم نیا , علیرضا قزل
- چکیده:مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی روشهای تحقیق کیفی در زمینه رفتار سازمانی میپردازد. با توسعه سریع فناوری اطلاعات و تغییرات مستمر در محیط کسب و کار، روشهای تحقیقی نیز تحت تأثیر قرار گرفتهاند. در این مقاله، به بررسی روشهای پژوهش کیفی، از جمله تحلیل گفتمان، روش تئوری داده بنیاد (نظریه زمینه)، تحلیل مضمون پرداخته میشود. ضمناً، به بررسی چالشها و فرصتهای این روشهای تحقیقی پرداخته شده و نکاتی برای بهینهسازی استفاده از آنها در مطالعات رفتار سازمانی ارائه میشود. این مقاله نه تنها به محققان و پژوهشگران این حوزه کمک میکند تا با رویکردهای تحقیقی کیفی آشنا شوند، بلکه به افراد مدیریتی نیز ابزارهای بهروزتری برای درک و مدیریت بهتر رفتارهای سازمانی فراهم میکند. چراکه در این مقاله، مواردی چون اهمیت روشهای کیفی، پیچیدگیها و فرصتهایی که این روشها با خود به همراه دارند و چگونگی ادغام آنها با روشهای کمی بررسی شدهاند. با بررسی روش تحقیق های مذکور مشخص گردید این روش ها با ارائهی قابلیتها و امکانات جدید، تحقیقات را در موضوعات پیچیده و چندبُعدی به طور چشمگیر تسهیل میکنند و همچنین محقق را قادر می سازند مبتنی بر دیدگاهها و برداشت های متقن نتایج قابل تفسیر و قابل استنادی ارائه دهند.
- کلمات کلیدی:آیندهپژوهی, مدیریت تحول سازمان, راهبردهای آینده, روند مسائلتحقیق کیفی, رفتار سازمانی, تحلیل گفتمان, تئوری داده بنیاد, تحلیل مضمون
- محل انتشار:همایش ملی «روشهای پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی , 2024-02-18
- پیوند مقاله
تبیین نقش استانداردسازی در راهحلهای ارائه شده برای حفظ حریم خصوصی در دادههای سلامت
- عنوان:تبیین نقش استانداردسازی در راهحلهای ارائه شده برای حفظ حریم خصوصی در دادههای سلامت
- نویسندگان:بتول مهرشاد , محمد مهرآیین , محمد خوانساری , سعید مرتضوی
- چکیده:مقدمه:با توجه به اهمیت بهاشتراک گذاری داده در عصر دیجیتال و ملاحظات اصلی آن یعنی دو مقوله استانداردسازی و حفظ حریم خصوصی،در این مطالعه تلاش شده است تا به یک پرسش مهم پاسخ داده شود که آیا استانداردسازی در راهحلهای ارائه شده برای حفظ حریم خصوصی دادههای سلامت نقش دارد؟ روشها:مطالعۀ حاضر با روش مرور نظامیافته و با جستجو در پایگاههای اطلاعاتی مانند: Web of Sience، PubMed، SienceDirect، Springer، Magiran و SID و با محدودیت زمانی انجام شد. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج و ارزیابی یافتهها،مطالعات مرتبط انتخاب شدند. یافتهها:مقالات حاوی موضوعات مرتبط با استانداردسازی و حفظ حریم خصوصی در دادههای سلامت با 5 شاخص مورد بررسی قرار گرفته است.نیاز به استانداردسازی و نقش آن برای حفظ حریم خصوصی در دادههای سلامت نیز با بررسی یافتهها تشریح و در مورد قوانین مختلف مرتبط با حفظ حریم خصوصی در حوزه سلامت و ارتباط آن با استانداردسازی بحث شده است.پس از بررسی مشخص شد با توجه به ساختار فنی نسل چهارم و پنجم مراقبت سلامت که استانداردپذیری را تسهیل کرده است، حفظ حریم خصوصی نیز از مسیر استانداردسازی قابل دستیابی است. در نهایت، جهتدهی برای تحقیقات آینده در این موضوع نیز انجام شده است. نتیجهگیری:نتایج این تحقیق نشان داد نسل چهارم و پنجم سیستمهای مراقبت سلامت که فناوری محور هستند مبتنی بر استانداردها شکل میگیرند و استانداردها امکان قابل ارزیابی شدن آنها را فراهم میکند.بنابراین اگر قوانین مرتبط با حفظ حریم خصوصی،مبتنی بر استانداردها تدوین شود ضمانت اجرایی بالایی خواهد داشت.این موضوع نقش نهادهای توسعهدهنده استانداردها را در این زمینه پررنگ میکند.
- کلمات کلیدی:استانداردسازی, حفظ حریم خصوصی, سلامت الکترونیک, سیستمهای مراقبت سلامت نسل 4 و 5
- محل انتشار:فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران, دوره (16), شماره (59), سال (2024-6) , صفحات (279-292)
- پیوند مقاله
شناسایی مؤلفههای رفتار شارلاتانی در بخش دولتی (مطالعه پدیدارشناسی)
- عنوان: شناسایی مؤلفههای رفتار شارلاتانی در بخش دولتی (مطالعه پدیدارشناسی)
- نویسندگان:محرم ابراری رومنجان , فریبرز رحیم نیا , غلامرضا ملک زاده , آذر کفاش پور
- چکیده:هدف: یکی از رفتارهای غیراخلاقی شایع رفتار شارلاتانی است. با توجه به پیامدهای منفی آن در بخش دولتی، این مطالعه با هدف شناسایی مؤلفههای این رفتار صورت گرفت. روش پژوهش: فلسفه پژوهش تفسیری است که با رویکرد کیفی و از طریق راهبرد پدیدارشناسی انجام گرفت. این تحقیق در قلمرو سازمانهای دولتی استان خراسان جنوبی و در سال 1403 صورت گرفت. دادهها بر اساس تجربه زیسته تعداد 16 نفر از کارکنان و مدیران این بخش که به روش هدفمند انتخاب شدند، از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته جمعآوری و سپس با استفاده از نرمافزار مکسکیودا و روش کلایزی تحلیل گردید. یافتهها: این رفتار در قالب چهار مؤلفه، پانزده زیرمؤلفه و سی و چهار درونمایه اصلی قابل احصا و مفهومسازی میباشد. چهار مؤلفه این رفتار شامل: اعتمادآفرینی کاذب (متخصصنمایی، متعهدنمایی، قانونمداری ظاهری، متدیننمایی، تقلید نمایشی)، تحریف آگاهانه واقعیت (ترجیح منافع فردی، عدمتوجه به نیازهای واقعی سازمان، عدمشفافیت، عملکردسازی)، فریب و اقناعنمایی مخاطب (سوءاستفاده از عواطف، مبالغه و بزرگنمایی، انجام انواع رفتارهای غیراخلاقی)، حفظ تصویر مثبت ساختگی از خود (کسب رضایت مقامات به هر قیمت، تمایل افراطی به تشکیل گروههای حامی، میل افراطی برای کسب قدرت از طریق ارتباط با افراد ذینفوذ) میباشد. نتیجهگیری: این تحقیق با توجه به زمینه محور بودن آن سبب شد زوایا و مفاهیم جدیدی برای رفتار شارلاتانی در بخش دولتی شناسایی گردد. شناسایی دقیق این مؤلفهها به مدیران دولتی کمک میکند تا ضمن درک جامع ماهیت این رفتار و نحوه شکلگیری آن بتوانند در راستای پیشگیری و کاهش پیامدهای این رفتار در محیطهای دولتی گام مؤثری بردارند.
- کلمات کلیدی:رفتار شارلاتانی, رفتارهای غیراخلاقی, سازمانهای دولتی
- محل انتشار:حکمرانی و توسعه, دوره (4), شماره (4), سال (2025-3) , صفحات (1-23)
- پیوند مقاله
راهبردهای توسعه شایستگیهای رهبری تحول آفرین هانی در وزارت نیرو ایران
- عنوان: راهبردهای توسعه شایستگیهای رهبری تحول آفرین هانی در وزارت نیرو ایران
- نویسندگان:پروانه یزدانی , علی شیرازی , فریبرز رحیم نیا , سعید مرتضوی
- چکیده:رهبری تحول آفرین جهانی (GTL) رویکردی است که بر درک، پذیرش و هدایت تغییرات با ایجاد یک شبکه جهانی و کار تیمی و محیط یادگیری به منظور رقابت در عرصه جهانی تمرکز دارد. رهبری تحول آفرین جهانی توجه سازمانهایی را که در سطح جهانی فعالیت میکنند به خود جلب کرده است، لکن در مورد ابعاد مختلف آن، بهویژه راهبردهای توسعه شایستگیهای آن در رهبران سازمانی، ابهاماتی وجود دارد. وزارت نیرو ایران (IME) به عنوان یک سازمان دولتی حیاتی، اهداف و مأموریت های جهانی دارد اما برای توسعه رهبران خود در بازار جهانی دارای رقابتی فزاینده با چالش هایی مواجه است. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی راهبردهایی برای توسعه شایستگیهای رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو انجام شده است. روش تحقیق کیفی با رویکرد اکتشافی است. جامعه مورد مطالعه را مدیران با تجربه و تخصص در پروژه های بین المللی وزارت نیرو ایران تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده ها، 15 نفر از این مدیران به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در مصاحبه های نیمه ساختاریافته شرکت کردند. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش تحلیل مضمون استفاده شد. این یافته ها منجر به شناسایی راهبردهایی برای توسعه شایستگی های رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو ایران شد. دو راهبرد کلی شناسایی شده، تحت عنوان راهبردهای توانمندسازی و راهبردهای توسعه فردی مورد بحث قرار گرفته و مفاهیم آن ها برای وزارت نیرو ایران تبیین شده است..
- کلمات کلیدی:جهانی شدن, رهبری تحول آفرین جهانی, راهبردهای پرورش شایستگی ها, وزارت نیرو ایران, تحلیل مضمون.
- محل انتشار:پژوهش های مدیریت عمومی, دوره (17), شماره (63), سال (2024-3) , صفحات (65-90)
- پیوند مقاله
پایداری کسب و کارهای دانشبنیان پارک علم و فناوری خراسان
- عنوان:پایداری کسب و کارهای دانشبنیان پارک علم و فناوری خراسان
- نویسندگان:مهدی طالبی , فریبرز رحیم نیا , یعقوب مهارتی
- چکیده:مقدمه: در دنیای امروز، با سرعت گرفتن تغییرات درونی و بیرونی سازمانها، مسئله کشف مفاهیم اثرگذار بر حفظ و توسعه حیات سازمان اهمیت خاصی پیدا کرده است. پایداری کسب و کارها به عنوان یکی از ارکان اصلی ارزیابی رشد و موفقیت سازمانها شناخته میشود، که در دهههای اخیر حتی جایگزین موفقیت سازمانی نیز گردیده است و به نوعی ضامن تدوام حفظ و رشد حیات سازمانهاست. پژوهش حاضر به بررسی اثر انعطافپذیری راهبردی بر پایداری شرکتهای دانشبنیان در پارک علم و فناوری خراسان میپردازد. در این مطالعه نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار و تأثیر تعدیلگری پویایی محیطی نیز بر این رابطه انجام بررسی شده است. روششناسی: پارادایم این پژوهش از نوع کمی و روش تحقیق آن به لحاظ نوع جمعآوری و تحلیل دادهها پیمایشی-تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه شامل 55 شرکت دانشبنیان فعال و رشدیافته در پارک علم و فناوری خراسان میباشد. روش نمونهگیری نیز تصادفی ساده بود که تعداد آن به کمک جدول مورگان 48 شرکت تعیین گردید. همچنین کانون تحلیل این پژوهش نیز سازمان میباشد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده که روایی آن با معیار فورنر و لارکر و نظر خبرگان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید گردید. تجزیه و تحلیل دادهها به کمک نرمافزار پیالاس و اسپیاساس انجام شده است. یافتهها: نتایج تجزیه و تحلیل دادههای این پژوهش نشان میدهد که انعطافپذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب و کار تأثیر مثبت و معناداری بر پایداری شرکت دارند. همچنین، نقش نوآوری مدل کسب و کار به عنوان میانجی رابطه انعطافپذیری راهبردی و پایداری شرکت تأیید گردید. پویایی محیطی نیز نقش تعدیلگری بر رابطه میان انعطافپذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب و کار ایفا میکرد. لذا، به صورت کلی، تمامی فرضیههای پژوهش مورد تأیید قرار گرفتند. نتیجهگیری/ دستاوردها: یافتههای پژوهش اهمیت توجه به عوامل محیطی را در طراحی راهبردهای کسب و کار نشان میدهد. در شرایط کنونی، کسب و کارهای دانشبنیان باید به دنبال ایجاد انعطافپذیری لازم در سطوح بالای سازمان باشند تا بتوانند به سرعت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند. نوآوری مدل کسب و کار، که شامل مجموعهای از فعالیتهای جدید برای خلق ارزش است، میتواند به شرکتها کمک کند تا در برابر رقبا مزیت پیدا کنند. همچنین، پویایی محیطی به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت این شرکتها شناخته شده است، زیرا تغییرات سریع در بازار نیازمند پاسخگویی سریع و مؤثر به آن است. این تحقیق پیشنهاداتی برای انجام مطالعات بیشتر در زمینه تأثیر عوامل محیطی بر پایداری کسب و کارها ارائه میدهد. همچنین، توصیه میشود که شرکتهای دانشبنیان با راهاندازی واحدهای تحقیق و توسعه بتوانند مدلهای نوآورانه کسب و کار را بررسی کرده و از آنها بهره جویند.
- کلمات کلیدی:انعطافپذیری راهبردی پایداری شرکت نوآوری مدل کسب و کار پویایی محیطی شرکتهای دانشبنیان
- محل انتشار:پژوهش های کار آفرینی, سال (2025-1)
- پیوند مقاله
تبیین نقش فروافتادگی شغلی در پیشبینی رفتار غیراخلاقی پرسهزنی سایبری
- عنوان:تبیین نقش فروافتادگی شغلی در پیشبینی رفتار غیراخلاقی پرسهزنی سایبری
- نویسندگان:احمدرضا کریمی مزیدی , فریبرز رحیم نیا , سعید مرتضوی , محمد مهرآیین
- چکیده:رفتارهای انحرافی، از مصادیق رفتارهای غیراخلاقی در سازمان و دارای اثر سوء بر بهرهوری آن هستند. این پژوهش با هدف تبیین رابطه بین فروافتادگی شغلی و رفتار غیراخلاقی پرسهزنی سایبری کارکنان در یک دانشگاه جامع دولتی انجام شده است. روش: درقالب روش پژوهش توصیفی- همبستگی که با هدف ایجاد دانش کاربردی در زمینه موردبحث انجام شد، نمونهای دردسترس از ۵۰۰ کارمند اداری دارای دسترسی به اینترنت سازمانی مورد پیمایش قرار گرفتند. سپس، کفایت نمونهگیری باتوجه به قدرت آزمون، تعداد پارامترها و مقدار ضرایب مدل پژوهش محرز گردید. دادههای میدانی بهوسیله پرسشنامههای پیشساخته موجود در مطالعات معتبر جمعآوری شد، که پایایی مرکب و روایی همگرا و واگرای آنها تأیید گردید. فرضیههای پژوهش با مدلسازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی در نرمافزار اسمارت پیالاس مورد آزمون قرار گرفتند. یافتهها :براساس یافتههای پژوهش، متغیر فروافتادگی شغلی بر بروز رفتارهای پرسهزنی سایبری در کارکنان اثر افزاینده دارد. بهعلاوه، رضایت شغلی تا حد بسیار زیادی اثر فروافتادگی شغلی بر پرسهزنی سایبری را کاهش میدهد. لازم به ذکر است که گرچه رضایت شغلی این رابطه را تقریباً خنثی میسازد، اما آن را معکوس نمیکند. بهطور کلی و باتوجه به شیب خط تعدیلگری، میزان مبادرت به رفتارهای پرسهزنی سایبری برای کارکنان فروافتاده در شغلی که رضایت آنها را برآورده میسازد، تقریباً صفر است. نتیجهگیری:کیفیت رابطه فروافتادگی شغلی و پرسهزنی سایبری به نگرش کارکنان نسبت به خود شغل و درک آنها از شرایط شغلی بستگی پیدا میکند، و لذا، رضایت شغلی میتواند بهطرز معناداری از اثر فروافتادگی شغلی بر پرسهزنی سایبری بکاهد.
- کلمات کلیدی:فروافتادگی شغلی, رضایت شغلی, اخلاق در محل کار, اخلاق و رایانه, پرسهزنی سایبری
- محل انتشار:اخلاق در علوم و فناوری, دوره (17), شماره (1), سال (2022-6) , صفحات (85-91)
- پیوند مقاله
مسائل پایدار زنان در سازمانهای آینده و راهبردهای مدیریت آن
- عنوان:مسائل پایدار زنان در سازمانهای آینده و راهبردهای مدیریت آن
- نویسندگان: فاطمه بیگی نصرابادی , محمدمهدی فراحی , علیرضا خوراکیان , فریبرز رحیم نیا
- چکیده:مطالعات نشان دادهاند که روندهای نقشآفرینی زنان در سازمانها بهگونهای است که در آینده، زنان سهم قابلتوجهی از پستهای مدیریتی و نقشهای رهبری را عهدهدار خواهند شد. این در حالی است که زنان به علت مواجهه با موانعی همچون تفکرات کلیشهای و مسئولیتهای چندگانه، در بستری پر چالشتر نسبت به مردان فعالیت میکنند. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی آن دسته از مسائل زنان در سازمانها است که در آینده نیز پایدار هستند و همچنین ارائه راهبردهایی برای آینده است. این پژوهش در فضای آیندهپژوهی، با استفاده از روش اکتشافی با رویکرد کیفی و استراتژی تحلیل مضمون انجام شد. بهگونهای که مصاحبه با 21 نفر خبرگان دانشگاهی و اجرایی انجام و مصاحبهها با استفاده از نرمافزار MAXQDA تحلیل شدند. سه دسته اصلی یافتهها شامل عوامل زمینهای، مسائل و راهبردها میباشند. عوامل زمینهای تحت مضمون «روندها و شرایط مرتبط با نقشآفرینی زنان در سازمانها» مانند روند توسعه فناوریها و تسهیل شرایط کاری برای زنان یافت شد. مسائل تحت مضمون «مسائل زنان که تا آینده پایدارند» مانند تفکرات کلیشهای ناخودآگاه یافت شد و راهبردها تحت مضامین «راهبردهایی برای تصمیمگیران و سیاستگذاران» مانند حمایت هدفمند از زنان و «راهبردهایی برای زنان» مانند تحول آگاهی و تحولآفرینی حاصل شدند. پژوهش حاضر تأکید بر انجام مطالعات گستردهتر آیندهپژوهانه در فضای سازمان و مدیریت و نقشآفرینی زنان در سازمانها دارد.
- کلمات کلیدی:آیندهپژوهی, مدیریت تحول سازمان, راهبردهای آینده, روند مسائل زنان
- محل انتشار:مدیریت سازمان های دولتی, دوره (12), شماره (48), سال (2024-12) , صفحات (147-166)
- پیوند مقاله
شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر پیاده سازی اجرای خط مشی منابع انسانی با تاکید بر قانون مدیریت خدمات کشوری
- عنوان:شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر پیاده سازی اجرای خط مشی منابع انسانی با تاکید بر قانون مدیریت خدمات کشوری
- نویسندگان:میترا محمدزاده کلاتی , غلامرضا معمارزاده طهران , محمد جواد کاملی , میر علی سید نقوی , مصطفی کاظمی
- چکیده:پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی در عمــل بــا مشــکلات و موانــع فراوانــی همــراه اســت. پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی نیازمنــد ســازگاری بــا قانــون اســت. هــدف از پژوهــش حاضــر شناســایی و رتبه بنــدی عوامــل مؤثــر بــر پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی بــا تأکیــد بــر قانــون مدیریــت خدمــات کشــوری اســت. در ایــن پژوهــش، از روش مطالعــۀ اســنادی بــرای شناســایی عوامــل مؤثــر بــر پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی و از روش هــای دلفــی فــازی و دیمتــل فــازی بــرای رتبه بنــدی عوامــل مؤثــر بــر پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی اســتفاده شــد. جامعــۀ آمــاری پژوهــش مدیــران عالــی اســتانداری خراســان رضــوی، روش نمونه گیــری در دســترس و حجــم عامــل اثرگــذار بــر پیاده ســازی الگــوی اجــرای خط مشــی 33نمونــه برابــر پانــزده نفــر اســت. ابتــدا منابــع انســانی از مطالعــات پیشــین اســتخراج شــد، در ادامــه براســاس مصاحبــۀ اکتشــافی بــا عامــل اثرگــذار بــر پیاده ســازی 37 تعدیــل گردیــد تــا خبــرگان عوامــل شناسایی شــده جرح و الگــوی اجــرای خط مشــی منابــع انســانی شناســایی شــود. براســاس نتایــج روش دلفــی فــازی، هفــت عامــل بــا بالاتریــن میــزان اثرگــذاری شناســایی شــد و ســپس براســاس نتایــج روش دیمتــل فــازی یــک عامــل حــذف گردیــد و الگــوی مربوطــه بــا شــش عامــل بــا بالاتریــن میــزان اثرگــذاری، شــامل دانــش و مهــارت تدوین کننــدگان خط مشــی، بی ثباتــی مدیریتــی در اجــرا، مهارت هــای دانشــی و فنــی مجریــان، سیســتم نظــارت و ارزیابــی و ارائــۀ بازخــور، منابــع مناســب بــرای اجــرا و تجربۀ تدوین کنندگان خط مشی، شناسایی شد.
- کلمات کلیدی:میترا محمدزاده کلاتی , غلامرضا معمارزاده طهران , محمد جواد کاملی , میر علی سید نقوی , مصطفی کاظمی
- محل انتشار:سیاستهای راهبردی و کلان, دوره (12), شماره (1), سال (2024-4) , صفحات (1-23)
- پیوند مقاله
تبیین مؤلفههای رفتاری رذیلت اخلاقی حرص در مدیران
- عنوان:تبیین مؤلفههای رفتاری رذیلت اخلاقی حرص در مدیران
- نویسندگان:جواد یغما , فریبرز رحیم نیا , علیرضا خوراکیان , سعید مرتضوی
- چکیده:با توجه به نقش راهبردی اخلاق در موفقیت و سودآوری سازمانی، و اهمیت رعایت اصول اخلاقی توسط مدیران، هدف این پژوهش تبیین مؤلفههای رفتاری رذیلت اخلاقی حرص در مدیران است. روش: روش پژوهش حاضر روشی ترکیبی (کیفی و کمی) است. جامعه مورد مطالعه، در هر دو بخش، مدیران ارشد (رده عالی و میانی) و مدیران عملیاتی شاغل در ستاد شهرداری مشهد هستند. در بخش کیفی، نمونه مورد مطالعه 16 نفر از خزانه کیفی می باشد که به روش غیر تصادفی هدفمند به دست آمده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه و برای تحلیل مصاحبه ها از روش پدیدارشناسی توصیفی کُلایزی اصلاحشده بهره گرفته شد. در بخش کمی نمونه مورد مطالعه 122 نفر از جامعه آماری 174 نفره است که با روش نمونه گیری طبقه ای بدست آمدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه و برای تحلیل آن از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. یافته ها: در بخش کیفی نتایج نشان داد که رفتار مبتنی بر حرص مدیران شامل 7 مؤلفه بروز رفتار سیاسی، نادیده گرفتن اخلاقیات، رفتار منفعت طلبانه، رفتار مادی گرایانه، تمایل به رفتار قدرتطلبانه، فقدان آینده نگری و آشفتگی رفتاری می باشد. در بخش کمی نتایج نشان داد که روایی پرسشنامه بر اساس اعتبار همگرایی (انسجام ساختاری ابزار)، اعتبار افتراقی (عدم همپوشانی بین سازه های پرسشنامه) و بهینه بودن مؤلفه های انتخابی مورد تأیید است. همچنین پایایی پرسشنامه تأیید گردید. نتیجه گیری: در این پژوهش مؤلفههای رفتاری رذیلت اخلاقی حرص در مدیران تبیین گردید. آشنایی مدیران سازمان با این مؤلفه ها، کمک می کند تا سازمانها با تغییر نگرش مدیران، زمینه لازم برای کاهش حرص آنان را فراهم نمایند.
- کلمات کلیدی: آشفتگی رفتاری, حرص مدیران, رذیلت اخلاقی, رفتار سیاسی, رفتار منفعت طلبانه
- محل انتشار:اخلاق در علوم و فناوری, دوره (16), شماره (2), سال (2021-9) , صفحات (10-17)
- پیوند مقاله
رابطه اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان: رابطه اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , حبیب اله دعائی
- چکیده:هدف: مدیریت دانش فرآیندی است که بکارگیری آن منجر به رشد خلاقیت ، نوآوری و بالندگی منابع انسانی م یگردد و دانشگاه ها مشابه همه سازما نها نیازمند این هستند که نقش و ماهیت دانش را در پیشرفت خود شناسایی و هدایت کنند. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در شش حوزه ستادی دانشگاه فردوسی مشهد است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی است که ضمن بررسی پیشینه موضوع، برای سنجش میزان اجرای مدیریت دانش از پرسشنامه و برای سنجش اقدامات منابع انسانی از سیستم جامع منابع انسانی دانشگاه استفاده شد و برای بررسی رابطه مذکور از روش تحلیل همبستگی اسپیرمن انجام شده است. یافته ها: یافته های این پژوهش ارتباط معن اداری بین مولف ههای مدیریت دانش ( خلق، کسب، سازماندهی، ذخیره، انتشار و بکارگیری) و مولف ههای اقدامات منابع انسانی نشان داد. در بررسی همبستگی متغیرهای اصلی، یافته ها نشان داد که اقدامات منابع انسانی بطور معنادار و مثبتی با میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد مرتبط است. در پیشنهادهای این پژوهش راهکارهایی برای بهبود، به مدیران ارشد دانشگاه ارائه شده است.
- کلمات کلیدی:اقدامات منابع انسانی, دانشگاه فردوسی مشهد, مدیریت دانش , آموزش و بالندگی, تحرک کارکنان
- محل انتشار:پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی, دوره (2), شماره (1), سال (2012-4) , صفحات (55-70)
- پیوند مقاله
طراحی الگوی رهبری تحول آفرین جهانی مبتنی بر رویکرد شایستگی محوری
- عنوان:طراحی الگوی رهبری تحول آفرین جهانی مبتنی بر رویکرد شایستگی محوری
- نویسندگان:پروانه یزدانی , علی شیرازی , فریبرز رحیم نیا , سعید مرتضوی
- چکیده:این پژوهش با هدف ارائه الگوی رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو انجام شده است. در انجام این پژوهش از چارچوب رویکرد کیفی و روش نظریه داده بنیاد و مدل پارادایمی (طرح سیستماتیک) استفاده شده است. این الگو شامل شرایط علّی، مداخلهگر، زمینهای، راهبردها و پیامدهای شایستگیهای رهبران تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو است. در این راستا پانزده نفر از معاونین وزیر، مشاورین وزیر و مدیران شرکتهای بینالمللی از شرکتهای وابسته به وزارت نیرو بهعنوان نمونه آماری مصاحبههای نیمهساختار یافته انتخاب شدند. مصاحبهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. در مجموع 192 کد باز، 45 کد محوری و 16 کد انتخابی دسته بندی شد. یافتهها نشان داد که در وزارت نیرو ایران شایستگیهای رهبران تحولآفرین جهانی شامل مهارتهای شناختی، مهارتهای ارتباطی جهانی، دانش عمومی و تخصصی و نگرشهای خاص است. علاوه بر این شرایط علی شامل ویژگیهای شخصی، تجربه و عوامل سازمانی، راهبردها شامل توانمندسازی و توسعه فردی، شرایط زمینهای شامل فرهنگ سازمانی و نظام شایستهسالاری، و شرایط مداخلهگر شامل تحریمها، فرهنگ ملی و سیاستهای کلان ارائه شده است. در نهایت، پیامدها شامل تحقق اهداف و ماموریتهای وزارت نیرو، درآمد ملی بالاتر، توسعه پایدار و ارتقا امنیت ملی میباشد.
- کلمات کلیدی:رویکرد شایستگی محور, شایستگی های رهبری تحول آفرین جهانی, الگوی رهبری تحول آفرین جهانی, داده بنیاد
- محل انتشار:مطالعات مدیریت دولتی ایران, دوره (6), شماره (2), سال (2023-7) , صفحات (157-194)
- پیوند مقاله
ارائه مدل حکمرانی در سازمانهای موقوفه مطالعۀ موردی: آستان قدس رضوی)
- عنوان:ارائه مدل حکمرانی در سازمانهای موقوفه مطالعۀ موردی: آستان قدس رضوی)
- نویسندگان:سلمان سالاری , فریبرز رحیم نیا , علیرضا خوراکیان , سعید مرتضوی
- چکیده:وقف به عنوان یک سنت حسنه از قدیم در ایران مورد توجه بوده است. این پژوهش با بهرهگیری از روششناسی دادهبنیاد، به ارائه مدل حکمرانی سازمانی برای آستان قدس رضوی، بزرگترین سازمان موقوفه ایرانی و یکی از بزرگترین بنیادهای عامالمنفعه جهان اقدام کرده است. گردآوری دادهها از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته با مدیران ارشد این نهاد با حداقل 10 سال سابقه فعالیت مدیریتی به انجام رسیده و تحلیل دادههای به دست آمده بر اساس رویکرد ظاهرشونده گلیزری و با استفاده از مدل خانواده C6 بوده است. نتایج تحقیق بیانگر اشتراک اکثر اصول حکمرانی احصا شده با اصول جهانی حکمرانی از جمله شفافیت و پاسخگویی بوده که البته مفهوم اصل پاسخگویی در مدل به دست آمده متفاوت است. نظریۀ استفاده شده با نظریۀ عاملیت و مدل حکمرانی به دست آمده نیز با مدل آنگلوساکسون نزدیکی نسبی دارد؛ اما در مواردی هم تفاوتهای مهمی دیده میشود. مطابق مدل به دست آمده، حیات اجتماعی، انگیزش و باورهای درونی منعکس کننده علل وقوع مقولۀ محوری یعنی حکمرانی موقوفاتی بوده و توسعۀ پایدار و حفظ کرامت انسانی پیامدهای اصلی این مقوله است.
- کلمات کلیدی:آستان قدس رضوی, حکمرانی سازمانی, موقوفات, شفافیت, پاسخگویی, ذینفعان.
- محل انتشار:فرهنگ رضوی, سال (2021-11)
- پیوند مقاله
شناسایی مولفه های افتخار سازمانی در سازمان های دولتی
- عنوان: شناسایی مولفه های افتخار سازمانی در سازمان های دولتی
- نویسندگان:سید مهدی اکرانی , علی شیرازی , سعید مرتضوی , قاسم اسلامی
- چکیده:زمینه و هدف: افتخار سازمانی کارکنان یک عامل حیاتی در موفقیت سازمان ها است. این مفهوم ابعاد عاطفی و شناختی دارد که موجب می شود کارکنان ادراکات مثبتی نسبت به رویداهای موفقیت آمیز و جوی عمومی در سازمان را تجربه کنند. هدف از این پژوهش شناسایی مولفه های افتخار سازمانی در شرکت برق منطقه ای خراسان است. روش شناسی: فلسفه این پژوهش، تفسیری، و رویکرد و استراتژی آن به ترتیب کیفی و پدیدارشناسی است. داده های این پژوهش از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎی نیمه ساختار یافته با مدیران شرکت برق منطقه ای خراسان که نسبت به موضوع پژوهش آشنایی و تجربه دارند ﺟﻤﻊ آوری شده است. مشارکت کنندگان به صورت نمونه گیری هدفمند به روش گلوله برفی از میان 30 مدیر انتخاب شدند و داده ها پس از مصاحبه با 20 نمونه به اشباع رسید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که افتخار سازمانی شامل 2 مضمون در حوزه های فردی و سازمانی است که در 21 خوشه توضیح داده می شوند. نتیجه گیری : مطابق با چارچوب به دست آمده، مضمون فردی شامل افتخار به شغل، همکاران، شخصیت فرد، رفتار مناسب، هیجانات مثبت است و مضمون سازمانی شامل مقولاتی چون، افتخار تشکیلاتی، فرهنگی، رفتاری و عملکردی، و همچنین جو سازمانی، اهمیت فعالیت، بهرهوری، اهداف متعالی، حمایتهای سازمانی، اعتماد، سیستمهای انگیزشی و منابع انسانی، شاخصهای تولید، توزیع و بازار، افتخار به مشتریان و اعتبار برند می شود.
- کلمات کلیدی:افتخار سازمانی, مضمون های فردی, مضمون های سازمانی
- محل انتشار:مدیریت منابع در نیروی انتظامی, دوره (10), شماره (3), سال (2022-11) , صفحات (21-43)
- پیوند مقاله
تبیین مدل تعاملی رویکرد استراتژیک، فرهنگ سازمانی و محیط (مورد مطالعه: سازمانهای صنعتی کوچک و متوسط شهرک صنعتی طوس استان خراسان رضوی)
- عنوان:تبیین مدل تعاملی رویکرد استراتژیک، فرهنگ سازمانی و محیط مورد مطالعه: سازمانهای صنعتی کوچک و متوسط شهرک صنعتی طوس استان خراسان رضوی
- نویسندگان:فریبرز رحیم نیا , حبیب اله دعائی , مسعود علیزاده بقال
- چکیده:دنیای امروز ما جهانی دانش مدار، پیچیده، نامطمئن و به شدت رقابتی می باشد. این موارد ایجاب می کنند که فرهنگ سازمانی و محیط به خوبی شناخته شوند تا سازمانها بتوانند با انتخاب استراتژی مناسب در دنیای رقابت باقی بمانند. در این تحقیق رابطه تعاملی بین استراتژی، فرهنگ سازمانی و محیط در سازمانهای صنعتی کوچک و متوسط مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور یک مدل مفهومی ارائه شده و چهار فرضیه تنظیم گردیده است. برای آزمون فرضیات سه پرسشنامه تحت عنوان پرسشنامه استراتژی های چهارگانه مایلز و اسنو، پرسشنامه فرهنگ سازمانی سازنده و تابع – تدافعی و پرسشنامه محیط پویا و پایدار، مدنظر قرار گرفته است. سپس کلیه سازمانهای صنعتی کوچک و متوسط مستقر در شهرک صنعتی طوس به عنوان جامعه آماری این تحقیق لحاظ شده اند و واحد آماری، مدیران ارشد این سازمانها می باشند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون دوجمله ای و آزمون استقلال کای دو صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان دادند که در محیط پویا، سازمانهایی که دارای فرهنگ سازنده هستند، از رویکرد استراتژیک آینده نگر تبعیت می کنند و سازمانهایی که دارای فرهنگ تابع – تدافعی هستند از رویکرد استراتژیک تحلیل گر پیروی می کنند. همچنین در محیط پایدار، سازمانهایی که دارای فرهنگ سازنده هستند از رویکرد استراتژیک تدافعی تبعیت می کنند و سازمانهایی که دارای فرهنگ تابع – تدافعی هستند از رویکرد استراتژیک انفعالی پیروی می کنند.
- کلمات کلیدی:استراتژی, فرهنگ سازمانی, محیط, مدل تعاملی, صنایع کوچک و متوسط
- محل انتشار:راهبردهای بازرگانی, دوره (19), شماره (1), سال (2012-9) , صفحات (121-134)
- پیوند مقاله
نوآوری داده محور و مدیریت منابع انسانی: ارائه چارچوب بکارگیری تحلیل منابع انسانی
- عنوان:نوآوری داده محور و مدیریت منابع انسانی: ارائه چارچوب بکارگیری تحلیل منابع انسانی
- نویسندگان:مونا کاردانی ملکی نژاد , فریبرز رحیم نیا , قاسم اسلامی , محمدمهدی فراحی
- چکیده:حلیل داده ها در مدیریت منابع انسانی به دلیل توانایی آن در ارائه بینش بر اساس فرآیندهای تصمیم گیری مبتنی بر داده اهمیت یافته است. با این حال، ادغام یک رویکرد مبتنی بر تحلیل در مدیریت منابع انسانی یک فرآیند پیچیده است. از این رو، بسیاری از سازمانها قادر به به کارگیری تحلیل منابع انسانی نیستند. مطالعه حاضر با استفاده از رویکرد سنتز چارچوب در مورد نقش نوآوری داده محور (تحلیل منابع انسانی) در مدیریت منابع انسانی به شناسایی و تجزیه و تحلیل مضامین مهم و نهایتا پیشنهاد یک چارچوب یکپارچه پرداخته است. بر اساس تجزیه و تحلیل و ترکیب مقالات بررسی شده، این مطالعه تلاش اولیه ای را برای ادغام به کارگیری نوآوری داده محور و مدیریت منابع انسانی با توسعه مدل انتشار نوآوری با دو فرآیند اصلی (پیش از به کارگیری و پس از به کارگیری) انجام می دهد، که در آن 29 زیر مولفه که میتوانند در سه دسته شروع/محرک، انتشار/به کارگیری و تاثیرات دستهبندی شوند، شناسایی شدند. در نهایت، بــه روش گلوله برفــی، داده های مستخرج از سنتز چارچوب در اختیار خبرگانی از متخصصان حوزه مدیریت منابع انسانی و علم داده قرار گرفت و اعتبار داده ها با استفاده از روش اعتبارسـنجی لاوشه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شد. در نتیجه، بر اساس مقادیر قابل قبول ضرایب لاوشه بر اساس تعداد خبرگان، اعتبار مدل پیشنهادی مورد تایید خبرگان واقع گردید.
- کلمات کلیدی:بکارگیری نوآوری؛ تحلیل منابع انسانی؛ سنتز چارچوب؛ مدیریت منابع انسانی؛ نوآوری داده محور
- محل انتشار:مدیریت منابع انسانی پایدار, دوره (6), شماره (11), سال (2024-12) , صفحات (215-241)
- پیوند مقاله
ماموریت گرایی دانشگاه ها گامی موثر در راستای حکمرانی آموزش عالی
- عنوان:ماموریت گرایی دانشگاه ها گامی موثر در راستای حکمرانی آموزش عالی
- نویسندگان:مصطفی کاظمی , یعقوب مهارتی , الهه صابری
- چکیده:حکمرانی در نظام آموزش عالی یک ضرورت است و موفقیت آن در کشور ما برای تولید علم و دانش در گرو پایبندی دانشگاه به اصول و حکمرانی خوب است؛ این بدین معناست که دانشگاه باید در برابر جامعه، مردم و نهادهای مدنی پاسخگو و متکی به مشارکت دانشگاهیان و دانشجویان باشد. بدین منظور یکی از شیوه هایی که با توسل به آن مؤسسات آموزش عالی می توانند به این اهداف دست یابند، تدوین بیانیه مأموریت دانشگاه است. بیانیه مأموریت اساس برنامه های راهبردی و تدوین الگوهای ارزیابی مستمر پیشرفت با دانشگاه است. از سوی دیگر نگاهی به نقشه جامع علمی کشور به خوبی روشن می سازد که راهبردهای کلان و ملی، به موضوع جهت دهی به فعالیت های پژوهشی تاکید داشتهاند که از آن جمله میتوان به جهت دهی آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری به سمت حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور با توجه به آمایش سرزمین و نوآوری اشاره کرد. موارد یاد شده در سیاست ها و ضوابط اجرایی حاکم بر آمایش آموزش عالی در جمهوری اسلامی ایران مصوب جلسه 776 مورخ 18/12/1394 شورای عالی انقلاب فرهنگی، تحت عنوان ماموریت گرایی در موسسات آموزش عالی کشورآورده شده است، لازم به ذکر است واژه ماموریت گرایی به عنوان واژه بومی برای اولین بار در مصوبه مذکور عنوان شده است، و به واگذاری ماموریت های ویژه پایدار به موسسات آموزشعالی از سوی وزارت عتف و بر اساس ظرفیتهای محیطی آن موسسه اشاره دارد. بر این اساس ابتدا ماموریت محوله هر دانشگاه با روش کیفی و از طریق مصاحبه و مطالعه اسناد فرادستی، به لحاظ سطح عملکردی و همچنین موضوع فعالیت آنها مشخص شده است تا دانشگاه بتواند چشم انداز و اهداف خود را بر این اساس تنظیم نماید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که با ماموریت گرا کردن دانشگاه های کشور شاخص های مهم حکمرانی خوب آموزش عالی همانند، اثربخشی و کارایی، عدالت، وضوح اختیارات و وظایف، پاسخگویی، شایسته سالاری، مشارکت و استقلال محقق خواهد شد
- کلمات کلیدی:ماموریت گرایی, حکمرانی, حکمرانی آموزش عالی, ماموریت, حکمرانی خوب
- محل انتشار:حکمرانی و توسعه, دوره (3), شماره (4), سال (2024-1) , صفحات (79-104)
- پیوند مقاله
طراحی مدل انتظارات مشتریان ایرانی در راستای رشد و توسعه پلتفرم با رویکرد شبیهسازی عامل بنیان (مطالعه موردی : اینستاگرام)
- عنوان:طراحی مدل انتظارات مشتریان ایرانی در راستای رشد و توسعه پلتفرم با رویکرد شبیهسازی عامل بنیان (مطالعه موردی : اینستاگرام)
- نویسندگان: رضا عامری سیاهوئی , مصطفی کاظمی , امید سلیمانی فرد , علیرضا پویا
- چکیده:یکی از با اهمیتترین عوامل اثرگذار در درک رفتار مشتریان، شناسایی انتظارات آنها میباشد. بههمین منظور، این پژوهش بهدنبال طراحی مدل انتظارات مشتریان پلتفرم با رویکرد شبیهسازی عامل بنیان است. لذا، از لحاظ هدف، یک تحقیق کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، یک تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده و استراتژی تحقیق، استقرایی میباشد. در ابتدا از مصاحبه نیمهساختاریافته برای یافتن انتظارات خدمت دهندگان و خدمتگیرندگان استفاده گردید. در ادامه رویه، برای خوشهبندی خودکار و در راستای یافتن انواع عاملها از الگوریتمهای فراابتکاری بهره برده شد؛ سپس با رویکرد شبیهسازی عامل بنیان، طراحی مدل در نرم افزار انیلاجیک صورت گرفت. پس از طراحی مدل و با استفاده از روش آزمایشهای تاگوچی (نرم افزار کوالتیک چهار)، سناریوهایی در راستای رشد و توسعه پلتفرم بر اساس عوامل موثر (نقدینگی، کیفیت ایجاد ارتباط و اعتماد) در چهار سطح، طراحی و در نهایت به اجرای شبیهسازی و بررسی سناریوها در محیط شبیهسازی پرداخته شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که سطح مناسب هریک از عاملهای رشد و توسعه پلتفرم در عامل نقدینگی، کیفیت ایجاد ارتباط و اعتماد در سطح چهارم می باشد. در ضمن پس از پیادهسازی سناریوی مطلوب در محیط شبیهسازی مشخص گردید، درصد ارزش ایجادشده در پلتفرم اینستاگرام به واسطه اجرای سناریوی مطلوب، برابر با 934. 0 میباشد.
- کلمات کلیدی:fatemeh najafi , Mostafa Kazemi , Ali Mostafaeipour , Phoolenrda Mishra
- محل انتشار:مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند, دوره (10), شماره (38), سال (2022-2) , صفحات (204-235)
- پیوند مقاله
اثر توانمندسازی بر تمایل به ترک خدمت کارکنان
- عنوان:اثر توانمندسازی بر تمایل به ترک خدمت کارکنان
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , سعید مرتضوی , سید علی کوشازاده
- چکیده:تسهیم دانش، عاملی حیاتی در اقتصاد مبتنی بر دانش به ویژه در تعاملات میان تیم ها به شمار می آید و طفره رفتن اجتماعی، پدیده ای است که باعث کاهش تسهیم دانش در بین اعضای تیم و عملکرد آنها می گردد. در مطالعه حاضر با اتخاذ استراتژی تحقیق پیمایشی و به کارگیری نظریه مبادله اجتماعی به عنوان چهارچوب نظری تحقیق، به بررسی تاثیر ابعاد عدالت و اعتماد بر طفره رفتن در تسهیم دانش، در تیم ها پرداخته شده است. جامعه آماری این مطالعه متشکل از اعضای تیم های تحقیق و توسعه شرکت های مختلف واقع در شهرک صنعتی توس مشهد و مجاور آن است، که82 نفر در قالب21 تیم کاری -بعنوان نمونه مورد مطالعه- در تحقیق مشارکت داشته اند. داده های به دست آمده بوسیله پرسشنامه های توزیع شده، از طریق نرم افزار پی.ال.اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که عدالت توزیعی، رویه ای و اعتماد مبتنی بر خیرخواهی از تاثیر منفی با طفره رفتن در تسهیم دانش برخوردارند. این یافته ها حاکی از این است که تسهیم دانش از رفتار صادقانه، رعایت منافع دیگران، تخصیص منصفانه منابع و تدوین رویه های شفاف و به دور از تبعیض تاثیر می پذیرد
- کلمات کلیدی:تسهیم دانش, نظریه مبادله اجتماعی, طفره رفتن اجتماعی, عدالت, اعتماد
- محل انتشار:پژوهش های مدیریت منابع انسانی, دوره (2), شماره (4), سال (2011-2) , صفحات (121-147)
- پیوند مقاله
تأثیر مطالعه نمایش نامه های ابزورد بر ارتقاء مهارت گوش دادن: مداخله آموزشی
- عنوان:تأثیر مطالعه نمایش نامه های ابزورد بر ارتقاء مهارت گوش دادن: مداخله آموزشی
- نویسندگان:یاسر آسمان دره , سعید مرتضوی , علی شیرازی , مهری پریرخ خوراکیان
- چکیده:هدف تحقیق حاضر بررسی اثربخشی مطالعهی نمایشنامههای ابزورد بر ارتقاء مهارت گوش گوش دادن بود. بدین منظور در یک مطالعه کمی در قالب یک طرح شبهآزمایشی در دو گروه 9 نفره آزمایش و کنترل استفاده به عمل آمد. پس از اجرای پیشآزمون 9 فروشنده گروه آزمایش در 6 جلسه از طریق اجرای جلسات کتابدرمانی گروهی با مطالعه نمایشنامههای ابزورد آموزش لازم را دریافت کردند. چهار هفته پس از پایان جلسات از دو گروه آزمایش و کنترل پس آزمون به عمل آمد. بعد از جمعآوری دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS آزمون کوواریانس یکطرفه به کار برده شد. همچنین برای استحکامبخشی به یافتههای مرتبط با مرحله اول تحقیق دیدگاه مشتریان نیز در دو مرحله قبل و بعد از آموزش تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که مطالعه نمایشنامههای ابزورد بر بهبود مهارت گوش دادن فروشندگان تاثیر گذار است. بهکارگیری شیوهی متفاوتی برای ارتقاء مهارت گوش دادن از جمله نوآوریهای این پژوهش محسوب میشود و معرف تنوعبخشی به شیوههای یادگیری بهخصوص در ارتباط با موضوعات مدیریتی - رفتاری قلمداد میگردد.
- کلمات کلیدی:روابط متقابل بینفردی, گوش دادن, کتابدرمانی, نمایشنامههای ابزورد, مداخله
- محل انتشار:پژوهشهای مدیریت منابع سازمانی, دوره (12), شماره (1), سال (2022-6) , صفحات (7-30)
- پیوند مقاله
تحلیل تاثیر ادراک مشتریان از آمیخته بازاریابی بر ارزش نام و نشان تجاری (مورد مطالعه: محصولات مواد غذایی رضوی)
- عنوان: تحلیل تاثیر ادراک مشتریان از آمیخته بازاریابی بر ارزش نام و نشان تجاری (مورد مطالعه: محصولات مواد غذایی رضوی)
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , مصطفی کاظمی , سیده منصوره حسینی رباط
- چکیده:از آنجایی که ارتقای جایگاه مناسب و رقابتی از طریق وفاداری مصرف کننده از اهمیت بسزایی برخوردار است، در این مقاله، ارزش نام و نشان تجاری به عنوان عاملی مؤثر در رسیدن به چنین جایگاهی مطالعه شده است . تجزیه و تحلیل انجام شده است . جامعه آماری شامل PLS داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار مشتریان محصولات مواد غذایی رضوی در شهر مشهد است و نمونه گیری به روش غیر تصادفی انجام شده است . برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه توسعه یافته چن ( 2007 ) استفاده شده است. یافته ها نشان دهنده ی آن است که ادراک مشتریان از آمیخته بازاریابی تأثیر مثبت و معناداری بر ارزش نام و نشان تجاری دارد؛ همچنین تأثیر غیرمستقیم آن از طریق ویژگی های خرید نیز تأیید شده است. به این ترتیب، ارائه محصولات با قیمت مناسب، تصویر ذهنی خوب، تبلیغات گسترده و توزیع بموقع در فروشگاه ها سبب درک بهتر مشتری از نام و نشان تجاری شده، به نوبه خود، موجب افزایش میزان و دفعات خرید و ارتقای ارزش نام و نشان تجاری می گردد
- کلمات کلیدی:آمیخته بازاریابی, نام و نشان تجاری, ارزش نام و نشان تجاری, محصولات رضوی
- محل انتشار:تحقیقات بازاریابی نوین, دوره (1), شماره (2), سال (2011-9) , صفحات (93-104)
- پیوند مقاله
ارائه مدل الزامات طراحی شبکه همزیستی صنعتی با استفاده از روش فراترکیب (مورد مطالعه: شهرک صنعتی بابل عراق)
- عنوان:ارائه مدل الزامات طراحی شبکه همزیستی صنعتی با استفاده از روش فراترکیب (مورد مطالعه: شهرک صنعتی بابل عراق)
- نویسندگان:قاسم عبدالله حمد الزهیری , امیر محمد فکور ثقیه , مصطفی کاظمی , غلامرضا ملک زاده
- چکیده:چالش های زیست محیطی در پارک های صنعتی به طور فزاینده ای حیاتی شده اند که با دفع نامناسب زباله و کاهش منابع مشخص می شود. این مسائل نیازمند راه حل های نوآورانه برای توسعه صنعتی پایدار است. شبکه های همزیستی صنعتی یک رویکرد امیدوارکننده برای رسیدگی به چالش های پیچیده زیست محیطی و اقتصادی است. این تحقیق بر ارائه مدل الزامات طراحی شبکه همزیستی صنعتی برای شهرک صنعتی در شهر بابل عراق متمرکز است. روش تحقیق: تحقیق حاضر از نظر هدف توصیفی و از نظر نوع استفاده کاربردی است. جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات در این پژوهش از مطالعه کیفی فراترکیب استفاده شده است و منابع دانشگاهی منتشر شده بین سالهای 2016 و 2023 استفاده شده است. پیش از رسم مدل ابتدا باید مولفه های شناسایی شده توسط روش فراترکیب، غربالگری شده و با شرایط مورد مطالعه تطبیق داده شوند. برای این منظور از روش دلفی استفاده شده است. در این پژوهش، پنل خبرگان دلفی متشکل از 15 نفر شامل 8 نفر از مدیران ارشد شهرک صنعتی بابل (با حداقل 10 سال سابقه)، 4 نفر از اساتید دانشگاه با تخصص مدیریت تولید و زنجیره تأمین، و 3 نفر از مشاوران صنعتی با تجربه در حوزه همزیستی صنعتی است. روش دلفی طی سه مرحله انجام شده است. در نهایت با استفاده از نرم افزار Atlas.ti مدل نهایی برای الزامات مورد تایید خبرگان استفاده شد. یافته ها: در این تحقیق، پس از غربال گری مقالات، کتابها و پایاننامههای جستحو شده در پایگاه های معتبر علمی، در نهایت 46 مقاله انتخاب شدند. با پیروی از رویکرد هفت مرحلهای سندلوفسکی و باروسو، 46 الزام طراحی شبکه همزیستی شناسایی شده در پنج بعد فنی، سازمانی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی دستهبندی شدند. در نهایت 16 الزام به تشخیص خبرگان انتخاب و مدل اطلس برای آنها ترسیم شد. برای اعتبار سنجی مدل از روش آزمون فرضیات مبتنی بر روابط بین متغییرها استفاده شد. نتایج بدست آمده، اعتبار مدل طراحی شده را تایید می نماید. نتیجه گیری: این تحقیق چارچوبی جامع برای درک و اجرای شبکههای همزیستی صنعتی در بابل، عراق ارائه میکند .مدل طراحی شده برای شبکه همزیستی صنعتی شامل پنج بعد کلیدی است که در قالب یک ساختار یکپارچه ارائه شده است. این ابعاد شامل بعد سازمانی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فنی هستند. هر یک از این ابعاد نقش منحصربه فردی در موفقیت شبکه ایفا می کنند و در عین حال، از طریق ارتباطات متقابل با یکدیگر تعامل دارند . بعد سازمانی پایه ای ترین مؤلفه برای ایجاد همکاری بین اعضای شبکه است که شامل عواملی است که به مدیریت و هماهنگی میان شرکت های عضو شبکه مربوط می شود، از جمله ظرفیت سازمانی، اعتماد متقابل، اشتراک دانش و نگرش مدیریت. از نظر وجه تمایز تحقیق حاضر باید گفت، تاکنون مطالعه اندکی از جنبه کاربردی، به شناسایی الزامات و مدل های متناسب با آن در رابطه با شبکه همزیستی صنعتی پرداخته اند. نکته قابل توجه دیگر، تعداد پایین مطالعات در رابطه با شبکه همزیستی در کشورهای در حال توسعه است. علاوه بر این، در حالی که اکثر پژوهش ها از روش های کمی یا داده بنیاد برای مدل سازی شبکه های همزیستی صنعتی استفاده کرده اند، این تحقیق با استفاده از فراترکیب تلاش کرده است تا مجموعه ای از یافته های موجود را ترکیب کند و مدلی جامع و نظام مند ارائه دهد.
- کلمات کلیدی:الزامات؛ شبکه همزیستی صنعتی؛ شهرک صنعتی بابل؛ روش فراترکیب؛ مدل اطلس
- محل انتشار:چشم انداز مدیریت صنعتی, دوره (16), شماره (2), سال (2025-3) , صفحات (1-38)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیر شایعهپراکنی و سخنچینی در سازمانهای بخش دولتی بر نگرشهای شغلی و عملکرد کاری کارکنان از طریق بدانگارپنداری سازمانی
- عنوان:بررسی تأثیر شایعهپراکنی و سخنچینی در سازمانهای بخش دولتی بر نگرشهای شغلی و عملکرد کاری کارکنان از طریق بدانگارپنداری سازمانی
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , قاسم اسلامی , محمد غلامی
- چکیده:بهعنوان پدیدههای طبیعی اجتماعی، شایعهپراکنی و سخنچینی در محیطهای اجتماعی ازجمله محل کار اجتنابناپذیرند. تخمین زده میشود که افراد دوسوم از وقت خود را صرف بحث در مورد موضوعات اجتماعی میکنند، لذا محل کار زمینهای ایده آل برای این دو رفتار است. شایعهپراکنی و سخنچینی، رفتارهایی هستند که تقریباً همه افراد در هر سازمانی آنها را تجربه میکنند، میشنوند و احتمالاً در آن مشارکت میکنند. اینگونه رفتارها احتمالاً تأثیرات منفی بر سایر رفتارهای کارکنان دارد، لذا هدف این مطالعه بررسی تأثیر شایعهپراکنی و سخنچینی در سازمانهای بخش دولتی بر نگرشهای شغلی و عملکرد کاری کارکنان از طریق بدانگارپنداری سازمانی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش انجام کار، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل کارکنان 20 سازمان دولتی در سطح شهر مشهد است که از آمادگی لازم برای همکاری و شرکت در پژوهش برخوردار بودند. بهمنظور جمعآوری دادهها از روش نمونهگیری طبقهای تصادفی استفاده شد. حداقل حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 467 نفر به دست آمد که درنهایت 480 پرسشنامه جمعآوری و تجزیهوتحلیل شد. روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی موردبررسی قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ بزرگتر از 70/. برای سازههای مختلف پرسشنامه، پایایی آن را مورد تأیید قرار داد. یافتههای پژوهش نشان داد که سخنچینی شغلی و غیر شغلی و همچنین شایعهسازی بر بدانگارپنداری اثر مثبت و معنادار دارند. علاوه بر این اثر بدانگار پنداری بر رضایت شغلی، تعهد سازمانی و عملکرد کاری منفی و معنادار و بر قصد ترک سازمان مثبت و معنادار به دست آمد.
- کلمات کلیدی:سخنچینی شغلی شایعهسازی بدانگار پنداری نگرشهای شغلی سازمانهای دولتی
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, دوره (13), شماره (1), سال (2022-5) , صفحات (56-84)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیرگذاری وظایف مدیریت منابع انسانی بر تعهد سازمانی کارکنان با تأکید بر نقش قراردادهای روانشناختی
- عنوان:بررسی تأثیرگذاری وظایف مدیریت منابع انسانی بر تعهد سازمانی کارکنان با تأکید بر نقش قراردادهای روانشناختی
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , سعید مرتضوی , مصطفی رضایی راد
- چکیده:منابع انسانی مؤسسات درمانی و بهداشتی، مهمترین سرمایهآنها میباشد، زیرا عملکرد آنها بهطور مستقیم بر جان بیماران و سلامتی جامعه تأثیرگذار است. مطالعهحاضر به بررسی تأثیروظایف مدیریت منابع انسانی بر منابع انسانی شاغل در حوزهدرمان پرداخته است. در این راستا قراردادهای روانشناختی نیز بهعنوان متغیر واسط و تعهد سازمانی کارکنان بهعنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدهاند.از استراتژی تحقیق پیمایشی- تحلیلی برای اجرای تحقیق استفاده شده است. جامعه آماری، کارکنان درمانی بیمارستان قائم (عج) شهرستان مشهد تعیین شده است.روش جمعآوری دادهها نیز از راه پرسشنامهاستاندارد بوده است. در این پژوهش از معادلات ساختاری و روش حداقلمربعهای جزئی به کمک نرمافزار اسمارت. پی. ال. اس بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها استفاده شده است.نتایج حاصل از پژوهش، حکایت از این مطالب دارد که نخست مدل به کار گرفته شده، مدل نظری قوی برای پیشبینی تعهد سازمانی کارکنان بوده است، دوم اینکه همهروابط مستقیم بین متغیرهای مدل، معنادار بودهاند.سوم، یافتهتحقیق بر این نکته تأکید میکند که اعمال مدیریت منابع انسانی وتوجه به اجرای قراردادهای روانشناختی، تأثیر تعیینکنندهای بر تعهد سازمانی کارکنان دارد. بنابراین توفیق در اجرای صحیح آنها قرین با ارتقای تعهد سازمانی خواهد بود.
- کلمات کلیدی:وظایف مدیریت منابع انسانی؛ قراردادهای روانشناختی؛ تئوری تبادلات اجتماعی؛ تعهد سازمانی
- محل انتشار:پژوهشهای مدیریت منابع سازمانی, دوره (1), شماره (4), سال (2012-1) , صفحات (81-100)
- پیوند مقاله
ترسیم مدل مفهومی بهره وری کارکنان با استفاده از رهیافت مدل سازی ساختاری تفسیری (مورد مطالعه:معاونت طرح و برنامه دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان:ترسیم مدل مفهومی بهره وری کارکنان با استفاده از رهیافت مدل سازی ساختاری تفسیری (مورد مطالعه:معاونت طرح و برنامه دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:احمد لطیفیان , حبیب اله دعائی
- چکیده:این پژوهش با هدف به کار گیری مدلسازی ساختاری تفسیری در طراحی مدل مفهومی بهره وری کارکنان درحوزه معاونت طرح و برنامه ی دانشگاه فردوسی مشهد اجراگردید،روش تحقیق توصیفی ازنوع پیمایشی است. در این تحقیق برای شناسایی و سطح بندی ابعاد و شاخص هااز دو جامعه آماری استفاده شده است. جامعه آماری اول ، متشکل از کلیه مدیران دانشگاه می باشدکه به منظورشناسایی ابعاد و شاخص های بهره وری کارکنان دانشگاه انتخاب شده است و جامعه آماری دوم متشکل از کلیه مدیران معاونت طرح و برنامه می باشد که به منظورسطح بندی ابعاد و ترسیم مدل بهره وری کارکنان دراین معاونت انتخاب گردیده است.اطلاعات میدانی تحقیق ازطریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردیدکه روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. برای شناسایی ابعاد و شاخص هااز روش دلفی و برای تعیین نوع و شدت رابطه معنی داری بین متغیرها ار روش های آماری ضریب همبستگی استفاده شده است. سطح بندی ابعاد و ترسیم مدل بهره وری کارکنان با استفاده ازفناوری مدل سا زی ساختا ری تفسیر ی انجام گردید . نتایج تحقیق نشان داد مدل مفهومی بهره وری کارکنان در معاونت طرح و برنامه دارای دو سطح می باشد . در سطح اول مدل به ترتیب ابعاد: ارتباط مدیران و کارکنان، عوامل انگیزشی ، فرهنگ سازمانی،محیط کار ، فناوری قرار دارد و در سطح دوم ابعاد :کیفیت نیروی کارو عوامل فردی قرار داردکه این ابعاد همانند سنگ زیربنای مدل عمل می نمایند.بنابراین لازم است بهره وری کارکنان با ابعادمذکورشروع شود تا زمینه برای بهره ورشدن سایر ابعاد درسطح بالاتر فراهم گردد.
- کلمات کلیدی:بهره وری کارکنان, شبکه تعاملات , مدل مفهومی-طرح و برنامه
- محل انتشار:پژوهش های مدیریت عمومی, دوره (6), شماره (20), سال (2013-8) , صفحات (5-33)
- پیوند مقاله
بررسی عوامل موثر بر ورود به بازارهای بین المللی با ارائه مدل بومی - اسلامی در شرکت های مرکز رشد پارک علم و فناوری شهر مشهد با استفاده از مدل معادلات ساختاری(SEM)
- عنوان:بررسی عوامل موثر بر ورود به بازارهای بین المللی با ارائه مدل بومی - اسلامی در شرکت های مرکز رشد پارک علم و فناوری شهر مشهد با استفاده از مدل معادلات ساختاری(SEM)
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , سیدحسن علم الهدائی , سید محمد علی علم الهدایی
- چکیده:بین المللی شدن کسب و کارهای کوچک و متوسط، به عنوان یکی از مقدم ترین سیاست های عمومی در بسیاری از کشورهای جهان محسوب می شود. زیرا اغلب، شرکت های کوچک و متوسط هستند که نقش حیاتی در نوآوری صنعتی دارند و از طریق توسعه اقتصادی به جوامع خود سود می رسانند. این پژوهش به بررسی و شناسایی عوامل موثر (عوامل سازمانی و آداب تجارت در اسلام) بر ورود به بازارهای بین المللی با ارائه مدل بومی-اسلامی در شرکت های مرکز رشد پارک علم و فناوری پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل شرکت های موجود در مرکز رشد پارک علم و فناوری شهر مشهد می باشد. نمونه آماری به صورت تصادفی ساده از میان مدیران شرکت های صادرات کننده فعال در پارک علم و فناوری مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از روش مطالعه پیمایشی و از ابزار پرسش نامه ای برای شناسایی تاثیر متغیرها و با استفاده از نرم افزار AMOS و SPSS برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.
- کلمات کلیدی:بازارهای بین المللی, مدل بومی-اسلامی, پارک علم و فناوری, مدل معادلات ساختاری(SEM)
- محل انتشار:دومین کنفرانس بین المللی مدیریت،کارآفرینی و توسعه اقتصادی , 2013-09-12
- پیوند مقاله
معرفی و آزمون الگوی پیشایندهای فردی- زمینهای رفتار پیشگامانه و نقش واسط متغیرهای شناختی– انگیزشی در صنعت قطعهسازی خودرو( استان خراسان رضوی)
- عنوان:معرفی و آزمون الگوی پیشایندهای فردی- زمینهای رفتار پیشگامانه و نقش واسط متغیرهای شناختی– انگیزشی در صنعت قطعهسازی خودرو( استان خراسان رضوی)
- نویسندگان: سارا کهربائی , سعید مرتضوی , علی شیرازی , علیرضا خوراکیان
- چکیده:ویژگیهای جدید سازمانهای امروزی در کنار پرداختن به تحولات ساختاری و فرایندی به ایجاد سازهها و مفاهیم نوین نیز منجر شده است. از جمله این مفاهیم میتوان به معرفی سازه رفتار پیشگامانه اشاره داشت. پیشگام بودن مبین تلاش آغازگرانه برای ایجاد تحول در محیط کار، شغل و فرد برای دستیابی به آیندهای متفاوت توسط خود کارکنان یا افراد است. پژوهش حاضر به معرفی و آزمون الگویی از پیشایندهای فردی(شخصیت پیشگامانه) و زمینهای(جوآغازگرانه، استقلال شغلی، رهبری تحولگرا) و متغیرهای واسط(شناختی- انگیزشی) در صنعت قطعهسازی خودرو پرداخته است. در این راستا با اتخاذ روش توصیفی-پیمایشی دادههای 392 نفر از کارکنان در قالب نمونهگیری تصادفی طبقهای مبنای پردازش واقع شد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استاندارد استفاده به عمل آمد و روایی و پایایی آن به ترتیب از طریق تحلیل عاملی تاییدی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. برای تحلیل دادهها و برازش الگوی پیشنهادی از معادلات ساختاری در قالب نرم افزار Amos استفاده به عمل آمد. نتایج نشان دادند پیشایندهای فردی و زمینهای به طور مستقل و به واسطهی حالت های انگیزشی- شناختی، منجر به بروز رفتار پیشگامانه میشوند.
- کلمات کلیدی:رفتار پیشگامانه, خودکارآمدی پهنای نقش, احساس مسئولیت برای تغییر, خودآغازگری, صنعت قطعهسازی
- محل انتشار:پژوهش های مدیریت عمومی, دوره (14), شماره (54), سال (2022-3) , صفحات (31-60)
- پیوند مقاله
بررسی ارتباطات سازمانی بر اثربخشی عملکرد مدیران و رضایتمندی کارکنان در آموزش عالی (مطالعه موردی مراکز آموزش عالی شهر مشهد)
- عنوان:بررسی ارتباطات سازمانی بر اثربخشی عملکرد مدیران و رضایتمندی کارکنان در آموزش عالی (مطالعه موردی مراکز آموزش عالی شهر مشهد)
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , غلامرضا ملک زاده
- چکیده:این پژوهش با بهره گیری از نظریه ارتباطات حمایتی و تدافعی، به بررسی و ارزیابی جو ارتباطی و عملکرد مدیران و رضایتمندی کارکنان و اثر بخشی گروه ها یا بخش ها در این مراکز پرداخت. مدیران حلقه ارتباطی تعیینکننده میان کارکنان و سامانه های اداری مراکز آموزش عالی هستند که شیوه ارتباطی آنها اثری تعیینکننده بر عملکرد و اثربخشی گروهها یا بخشها دارد. زمینهیابی (پرسشنامه)؛ بر مبنای نظرات 150 نفر از کارکنان غیر هیئت علمی مراکز آموزش عالی شهر مشهد که به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شده بودند، دادهها جمعآوری و تحلیل صورت گرفت. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که اغلب مدیران مراکزآموزش عالی مورد بررسی، از رفتارهای حمایتی استفاده می کنند. مدیرانی که رفتارهای حمایتی در ارتباطات سازمانی را در پیش گرفتهاند، اثربخشی شغلی بیشتری داشته، رضایتمندی کارکنانشان نیز بالاتر است. نتایج نشان می دهد که متغیرهای جهتگیری مسئلهمدار، مشروط بودن رفتار و رفتار کنترلی با اثربخشی شغلی مدیران، دارای ارتباط مثبت و معنادار و رفتارهای راهبردی با ارتباطات تدافعی دارای رابطه منفی معنادار است. این مطالعه همچنین نشان می دهد مدیران در مراکز آموزشی باید بر چگونگی و ویژگیهای محیط کلی ارتباطات تمرکز کرده و به ادراکات، رفتارها و عملکرد کارکنان و تعامل آنها با سازمان توجه کنند. ایجاد جو تعامل دوسویه می تواند به مشارکت کارکنان در ارائه نظرات خود برای بهبود سازمانی کمک کرده و اثربخشی مدیریت و رضایتمندی کارکنان از کار خود را افزایش دهد.
- کلمات کلیدی:ارتباطات سازمانی, جو ارتباطی, جو حمایتی, جو تدافعی, آموزش عالی, مشهد
- محل انتشار:مدیریت در دانشگاه اسلامی, دوره (1), شماره (1), سال (2012-6) , صفحات (66-89)
- پیوند مقاله
مدل یابی تاثیر درک حمایت سازمانی بر رفتار شهروندی (مورد مطالعه: هتل پنج ستاره پارس)
- عنوان:مدل یابی تاثیر درک حمایت سازمانی بر رفتار شهروندی (مورد مطالعه: هتل پنج ستاره پارس)
- نویسندگان:حبیب اله دعائی , سعید مرتضوی , علی نوری ملو
- چکیده:رفتار شهروندی سازمانی به عنوان رفتارهای اختیاری و آگاهانه کارکنان، تاثیر به سزایی بر عملکرد فردی و سازمانی دارد. از سویی دیگر با توجه به تئوری تبادل اجتماعی، رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان، تحت تاثیر درک حمایت سازمانی آن ها قرار دارد. هدف این مقاله بررسی تاثیر مستقیم این پدیده بر رفتار شهروندی سازمانی در هتل 5 ستاره پارس مشهد است. داده های این پژوهش که از مجموعه منابع انسانی هتل، به صورت سرشماری و در قالب پرسشنامه جمع آوری شده است، با روش مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که درک حمایت سازمانی کارکنان این هتل به ترتیب با ضرایب مسیری 32/0، 50/0، 25/0، 50/0 و 64/0بر نوع دوستی، فضیلت مدنی، وجدان کاری، روحیه جوانمردی و تواضع و فروتنی آنان تاثیر مستقیمی داشته است.
- کلمات کلیدی:رفتار شهروندی سازمانی, درک حمایت سازمانی, تئوری تبادل اجتماعی
- محل انتشار:پژوهشنامه مدیریت اجرایی, دوره (38), شماره (1), سال (2011-1) , صفحات (13-34)
- پیوند مقاله
طراحی مدل اعتماد سازمانی با رویکرد نظریهپردازی دادهبنیاد
- عنوان:طراحی مدل اعتماد سازمانی با رویکرد نظریهپردازی دادهبنیاد
- نویسندگان:آرزوسادات هاشمی امین , غلامرضا ملک زاده , یعقوب مهارتی
- چکیده:اعتماد در سازمان به سه دسته اعتماد فردی، اعتماد بینفردی و اعتماد سازمانی تقسیم میشود. با وجود اینکه برخی از تحقیقات پیشین به بررسی اعتماد در سازمان، علیالخصوص اعتماد بینفردی پرداختهاند، تحقیقی که به طور خاص به اعتمادسازمانی، به معنی اعتماد کارکنان به سازمان بپردازد، کمتر دیده میشود و نبود مدل اعتماد سازمانی، بالاخص در سازمانهای ایران، مشکلات عدیدهای ایجاد کرده است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل مفهومی اعتماد سازمانی در سازمانهای دولتی خراسان رضوی است. این پژوهش کیفی و برپایه نظریه داده بنیاد با رویکرد نظام مند میباشد. پس از انجام 17 مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان سازمانهای دولتی خراسان رضوی اشباع نظری حاصل شد. تجزیه و تحلیل دادهها مبتنی بر فرآیندهای کدگذاری، و با استفاده از نرم افزار MAXQDA انجام شد. برای اطمینان از روایی و جهت بالا بردن اعتبار پژوهش از معیارهای ارائهشده توسط گوبا و لینکلن (۱۹94) و بهمنظور ارزیابی استحکام پژوهش معیارهای چهارگانه تناسب، مرتبط بودن، کاربردپذیری و قابلیت اصلاح اشتراوس و کوربین (1998) به کار برده شد. بر اساس یافتههای پژوهش، اعتماد سازمانی در سازمانهای دولتی خراسان رضوی در قالب اتکاپذیری و پیشبینیپذیری بر اساس علل مدیریت اعتمادساز، سازمان اعتمادساز و کارکنان اعتمادساز شکل میگیرد. از طرفی اعتمادسازمانی بر بکارگیری راهبردهایی همچون اخلاقمحوری، تعاملات، مقررات و فرآیندهای سازمانی تاثیر میگذارد. پیامدهای این راهبردها عبارتند از بهبود عملکرد در قالب بهبود رفاه روانشناختی کارکنان و بهرهوری سازمان؛ و همچنین بهبود رضایت ذینفعان به شکل رضایت مردم و مشروعیت سازمان. زمینه کاربست موثر این راهبردها، محیط درونسازمانی شامل جو و محیط فیزیکی سازمان و محیط برونسازمانی شامل محیط سیاسی، شرایط اقتصادی و فرهنگ ملّی میباشد. در این میان نباید از تاثیر مداخلهگرهایی همچون همنوایی سازمانی و مؤلفههای جمعیتشناختی سازمان بر اثربخشی این راهبردها چشمپوشی کرد.
- کلمات کلیدی:اعتماد سازمانی, سازمانهای دولتی, رویکرد نظریهپردازی دادهبنیاد
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, سال (2024-6)
- پیوند مقاله
کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند: یک مرور نظام مند به روش ترتیبی
- عنوان:کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند: یک مرور نظام مند به روش ترتیبی
- نویسندگان:ناهید انتظاریان , محمد مهرآیین
- چکیده:هوش مصنوعی با ایجاد نوآوری در مدل مدیریت شهری، راهحلهای بسیار مناسبی برای مشکلات بیشمار تحول و توسعه شهری از جمله تأمین آب کافی، مدیریت انرژی، مدیریت زباله و کاهش تراکم ترافیک، صدا و آلودگی ارائه میدهد. با توجه به ماهیت اجتماعی و فنی شهرهای هوشمند و کاربردهای هوش مصنوعی در این زمینه، در سالهای اخیر تحقیقات دانشگاهی افزایش قابل توجهی در این موضوع داشته است. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل محبوبیت کلمات کلیدی «شهر هوشمند» و «هوش مصنوعی» در Google Trends نشان میدهد که این کلمات کلیدی از سال 2014 تاکنون بهطور فزایندهای محبوب شدهاند. بنابراین، این مقاله به بررسی نظاممند وضعیت فعلی و جهتگیریهای آینده تحقیقات کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند به روش مرور ترتیبی میپردازد. بلکه پس از انجام مراحل مرور نظاممند به روش ترتیبی و غربالگری نهایی تعداد 61 مقاله، جهت تجزیه و تحلیل انتخاب شد. یافتهها نشان داد میزان انتشار پژوهشها در این حوزه از سال 2018 به بعد روند افزایشی داشته است. همچنین بررسی دامنه موضوعی پژوهشهای منتخب نشان داد که کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند بیشتر در حوزه مدیریت شهری و توسعه پایدار (30 درصد)، زندگی هوشمند و زیرساختهای هوشمند (28 درصد) و محیط هوشمند (21 درصد) است. همچنین نتایج حاصل نشان داد که 64 درصد مطالعات از روش کیفی، 21 درصد از روش کمی و 15 درصد از روش ترکیبی استفاده کردهاند. با توجه به اینکه کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند در مرحله مفهومسازی است استفاده از روش کیفی بهطور چشمگیری بیش از سایر پژوهشها مورد توجه محققان این حوزه بوده است. اما پیشرفت و توسعه کاربرد هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند موجب افزایش استفاده از رویکردهای تجربی و روشهای کمی در سالهای 2023 و 2024 شده است. همچنین بررسیها نشان داد که این پژوهشهای منتخب روی سطح سه قیف پارادایمی یعنی نظریه خاص با 46 درصد، روشهای تحلیلی با 29 درصد و مشاهدات تجربی با 25 درصد تمرکز دارند.
- کلمات کلیدی:شهر هوشمند هوش مصنوعی مدیریت شهری زیرساخت هوشمند توسعه پایدار
- محل انتشار:پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات- Iranian Journal of Information Processing Management, دوره (40), شماره (1), سال (2024-12) , صفحات (5-35)
- پیوند مقاله
تاثیر اشتغال انعطاف پذیر و تنوع نیروی کار بر کارآفرینی استراتژیک در شرکت های بزرگ خصوصی
- عنوان:تاثیر اشتغال انعطاف پذیر و تنوع نیروی کار بر کارآفرینی استراتژیک در شرکت های بزرگ خصوصی
- نویسندگان:یوسف ریاض محمود , یعقوب مهارتی , محمدمهدی فراحی , علیرضا خوراکیان
- چکیده:در محیط پویای کسب و کار امروز، ادغام شیوههای اشتغال انعطافپذیر و استراتژیهای تنوع نیروی کار برای پرورش نوآوری و حفظ مزیت رقابتی در کارآفرینی استراتژیک ضروری شده است. این مطالعه چگونگی اتخاذ شیوههای استخدامی انعطافپذیر و ابتکارات تنوع نیروی کار را برای افزایش انعطافپذیری سازمانی و چابکی کارآفرینی بررسی میکند. ابنابراین، هدف این مطالعه بررسی تاثیر اشتغال انعطاف پذیر و تنوع نیروی کار بر کارآفرینی استراتژیک در شرکت های بزرگ خصوصی در عراق است. جامعه آماری این پژوهش 720 شرکت بزرگ خصوصی عراق بود که با روش تصادفی ساده تعداد 251 نمونه انتخاب گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و به منظور آزمون مدل پیشنهادی مطالعه از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. برای اندازه گیری و تحلیل روابط بین متغیرها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که تأثیر اشتغال انعطافپذیر بر کارآفرینی استراتژیک و تنوع نیروی کار بر کارآفرینی استراتژیک مثبت و معنی دار است.
- کلمات کلیدی:اشتغال انعطاف پذیر, تنوع نیروی کار , کارآفرینی استراتژیک
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, سال (2024-12)
- پیوند مقاله
مدلی برای پیادهسازی تحول دییتال در بانکهای غیردولتی تاری ایران
- عنوان:مدلی برای پیادهسازی تحول دییتال در بانکهای غیردولتی تاری ایران
- نویسندگان:هادی تقوی , محمد مهرآیین , مهدی شامی زنجانی , علیرضا خوراکیان
- چکیده:تحول دیجیتال در صنعت بانکداری بهعنوان یکی از الزامات اساسی برای بقا و رقابتپذیری در عصر دیجیتال شناخته میشود. این تحقیق با هدف تبیین مدل پیادهسازی تحول دیجیتال در بانکهای غیردولتی تجاری ایران انجام گرفت. تحقیق حاضر از نظر جهتگیری، یک پژوهش بنیادی و از منظر روش تحقیق، جزء تحقیقات کیفی است. برای دستیابی به هدف پژوهش از طرح اکتشافی استفاده گردید. جامعه مشارکتکنندگان شامل مدیران، مشاوران، متخصصان و کارشناسانی است که در بانکهای غیردولتی تجاری نسبت به طراحی و اجرای سفر دیجیتال خویش، اقداماتی انجام دادهاند. نمونهگیری به روش هدفمند انجام شد و با 17 نفر به اشباع نظری دست پیدا شد. مقولههای تحقیق با روش تحلیل داده بنیاد شناسایی و تحلیل دادههای کیفی با نرمافزار Maxqda انجام شد. براساس مدل پارادایمی پژوهش مشخص گردید عوامل علی مانند نیازها و فشارهای رقابتی، انتظارات و رفتار مشتریان و عوامل بازار و کسب کار بر تحول دیجیتال بانکی تاثیر میگذارند. شرایط زمینهای مانند عوامل محیطی، اقتصادی، تجربه کارکنان و فرهنگ سازمانی بستر لازم جهت پیادهسازی تحول دیجیتال را فراهم میآورند و وضعیت رقابتی و مسائل قانونی و مقرراتی نقش مداخلهگر را ایفا میکند. مولفههای مذکور بر راهبردها و اقدامات مانند استراتژیهای مشتریمحور، عملیاتی و اکوسیستم و شبکه اثرگذارند که در نهایت به پیادهسازی تحول دیجیتال با پیامدهایی مانند بهبود تجربه مشتری، رشد درآمد و سودآوری و بهبود مدل کسبوکار منجر میشوند. . مدل ارائه شده در این پژوهش، با توجه به چالشهای داخلی و ساختار خاص صنعت بانکداری در ایران، امکان اجراییسازی مدلهای تحول دیجیتال را با انعطافپذیری بیشتری فراهم میکند.
- کلمات کلیدی:تحول دیجیتال بانکهای تجاری غیردولتی تجربه مشتری استراتژیهای اکوسیستم و شبکه بانکداری دیجیتال
- محل انتشار:مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند, سال (2025-4)
- پیوند مقاله
پایداری کسب و کارهای دانشبنیان پارک علم و فناوری خراسان
- عنوان:پایداری کسب و کارهای دانشبنیان پارک علم و فناوری خراسان
- نویسندگان:مهدی طالبی , فریبرز رحیم نیا , یعقوب مهارتی
- چکیده:در دنیای امروز، با سرعت گرفتن تغییرات درونی و بیرونی سازمانها، مسئله کشف مفاهیم اثرگذار بر حفظ و توسعه حیات سازمان اهمیت خاصی پیدا کرده است. پایداری کسب و کارها به عنوان یکی از ارکان اصلی ارزیابی رشد و موفقیت سازمانها شناخته میشود، که در دهههای اخیر حتی جایگزین موفقیت سازمانی نیز گردیده است و به نوعی ضامن تدوام حفظ و رشد حیات سازمانهاست. پژوهش حاضر به بررسی اثر انعطافپذیری راهبردی بر پایداری شرکتهای دانشبنیان در پارک علم و فناوری خراسان میپردازد. در این مطالعه نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار و تأثیر تعدیلگری پویایی محیطی نیز بر این رابطه انجام بررسی شده است. روششناسی: پارادایم این پژوهش از نوع کمی و روش تحقیق آن به لحاظ نوع جمعآوری و تحلیل دادهها پیمایشی-تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه شامل 55 شرکت دانشبنیان فعال و رشدیافته در پارک علم و فناوری خراسان میباشد. روش نمونهگیری نیز تصادفی ساده بود که تعداد آن به کمک جدول مورگان 48 شرکت تعیین گردید. همچنین کانون تحلیل این پژوهش نیز سازمان میباشد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده که روایی آن با معیار فورنر و لارکر و نظر خبرگان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید گردید. تجزیه و تحلیل دادهها به کمک نرمافزار پیالاس و اسپیاساس انجام شده است. یافتهها: نتایج تجزیه و تحلیل دادههای این پژوهش نشان میدهد که انعطافپذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب و کار تأثیر مثبت و معناداری بر پایداری شرکت دارند. همچنین، نقش نوآوری مدل کسب و کار به عنوان میانجی رابطه انعطافپذیری راهبردی و پایداری شرکت تأیید گردید. پویایی محیطی نیز نقش تعدیلگری بر رابطه میان انعطافپذیری راهبردی و نوآوری مدل کسب و کار ایفا میکرد. لذا، به صورت کلی، تمامی فرضیههای پژوهش مورد تأیید قرار گرفتند. نتیجهگیری/ دستاوردها: یافتههای پژوهش اهمیت توجه به عوامل محیطی را در طراحی راهبردهای کسب و کار نشان میدهد. در شرایط کنونی، کسب و کارهای دانشبنیان باید به دنبال ایجاد انعطافپذیری لازم در سطوح بالای سازمان باشند تا بتوانند به سرعت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند. نوآوری مدل کسب و کار، که شامل مجموعهای از فعالیتهای جدید برای خلق ارزش است، میتواند به شرکتها کمک کند تا در برابر رقبا مزیت پیدا کنند. همچنین، پویایی محیطی به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت این شرکتها شناخته شده است، زیرا تغییرات سریع در بازار نیازمند پاسخگویی سریع و مؤثر به آن است. این تحقیق پیشنهاداتی برای انجام مطالعات بیشتر در زمینه تأثیر عوامل محیطی بر پایداری کسب و کارها ارائه میدهد. همچنین، توصیه میشود که شرکتهای دانشبنیان با راهاندازی واحدهای تحقیق و توسعه بتوانند مدلهای نوآورانه کسب و کار را بررسی کرده و از آنها بهره جویند.
- کلمات کلیدی:انعطافپذیری راهبردی پایداری شرکت نوآوری مدل کسب و کار پویایی محیطی شرکتهای دانشبنیان
- محل انتشار:پژوهش های کار آفرینی, سال (2025-1)
- پیوند مقاله
تبیین مفهوم شوخ طبعی و ترسیم مرزهای اخلاقی آن
- عنوان:تبیین مفهوم شوخ طبعی و ترسیم مرزهای اخلاقی آن
- نویسندگان:محمد غلامی , فریبرز رحیم نیا , غلامرضا ملک زاده , علیرضا خوراکیان
- چکیده:شوخی یکی از ویژگیهای رفتاری حائز اهمیت اخلاقی و از روشهای مهم و متداول ارتباطات انسانی است که علیرغم مزایای فراوان، در صورت عدم بهکارگیری صحیح، ممکن است پیامدهای غیراخلاقی به دنبال داشته باشد، این امر ابهاماتی درباره اخلاقی بودن ذاتی آن به ذهن متبادر مینماید. از این رو هدف مطالعه حاضر، تبیین ماهیت و چیستی شوخی و مقایسه آن با مفاهیم مشابه به منظور تعیین حدود و مرزهای آن به عنوان یک ویژگی و رفتار اخلاقی است که برای تحقق آن، از روش مرور روایی در میان تعاریف و نظریههای موجود در مقالات و کتب علمی و فرهنگهای لغت انگلیسی و فارسی پیرامون موضوع، استفاده شده است. نتیجهگیری: نتایج مطالعه نشان میدهد که شوخی (ویژگی رفتاری) و شوخطبعی (مجموعهای از صفات شخصیتی)، مفاهیم اخلاقی و مثبتی هستند که در دو صورت میتوانند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد: 1ـ عدم توازن در لطافت نقض (خروج از حدّ شوخی) 2ـ بهکارگیری بیش از حدّ (به لحاظ تعداد، دفعات و تناوب). لذا شوخی ممکن است پیامد غی راخلاقی در پی داشته باشد، اما شوخطبعی همواره مثبت و اخلاقی است. تبیین مرزهای اخلاقی شوخی، مستلزم مقایسه آن با مفاهیم مشابه و مرتبط است که برای این منظور باید دو قید: 1ـ هدفمندی و نیت (مثبت و خیرخواهانه) 2ـ کمخطر بودن نقض صورت گرفته را در نظر گرفت. بر این اساس در مطالعه حاضر برخی از مفاهیم مرتبط نظیر بذلهگویی، لطیفه، طعنه، تهکّم، تمسخر، اسهتزاء، دست انداختن دوستانه و... با شوخی مقایسه شده است.
- کلمات کلیدی:شوخطبعی, شوخی, مرور روایی, رفتارهای اخلاقی, تمسخر, نقض کمخطر
- محل انتشار:اخلاق در علوم و فناوری, دوره (16), شماره (2), سال (2021-9) , صفحات (10-17)
- پیوند مقاله
طراحی مدل بکارگماری اساتید مدعو دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان:طراحی مدل بکارگماری اساتید مدعو دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:سیدحسین قانعی , آذر کفاش پور , قاسم اسلامی , یعقوب مهارتی
- چکیده:چشماندا آمو ش عالی در سالهای اخیر دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. در عین حال، دانش به عنوان حیاتیترین منبع جوامع معاصر شناخته شده است. تغییرات به سرعت در حال رخ دادن است و هرگونه پاسخگویی کند به مسائل اجتماعی-محی ی شکاف بین دانشگاه و خواستههای جامعه را بیشتر میکند. یکی ا مهمترین این تحولات، ظهور استادان مدعو میباشد که تغییرقابل توجهیدر ن یرویکار دانشگاهیای جادکرده است.استفاده ا این نوع اساتید بنا به شنیدهها و مشاهدات، گسترش رو افزونی در دانشگاهها دارد که باعث ایجاد چالشهای جدید در امر مدیریت آمو شی دانشگاهها گردیده است. به یک ضرورت پژوهشی پر اهمیت بدل گشته است. لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل بکارگماری اساتید مدعو دانشگاه فردوسی مشهد انجام پذیرفت. این پژوهش ا نظر هدف بنیادی، ا جهت فلسفه تحقیق، تفسیری، رویکرد آن کیفی و استراتژی مورداستفاده داده بنیاد مبتنی ب ر رویکرد استراوس و کوربین میباشد. جامعه مورد م العه پژوهش، رؤسای فعلیو سابق دانشگاه ،معاون ی نآمو شیفعلیو سابق دانشگاهفردوسی مشهد، معاون ین آمو شی دانشکدهها، مسئولین هیئتجذب واستخدام اعضای هیئت علمی و مدیران آمو شی گروهها بودند که اعضای نمونه با استفاده ا روش نمونهگیری گلوله برفی و بر اساس قاعده اشباع نظری انتخاب شدند. همچنین ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر مصاحبه میباشد. نتایج تحلیل دادهها با کمک نرمافزارتحلیل کیفی MAXQDAو فرآیندهای کدگذاری با ، محوری و انتخابی تحلیل شد. نتایج پژوهش مشتمل بر ارائه مدلی است که عوامل و مؤلفههای مربوط به شرایط علّی، پدیده محوری، شرایط مینهای، شرایط مداخلهگر، راهبردها و پیامدهای پژوهش را شناسایی نموده است. در مجموع این پژوهش ارائه مدل بکارگماری اساتید مدعو، مینه لا م برای فهم و شنا خت این موضوع و همچنین تدوین برنامه و سا وکار مدون را فراهم آورده است.
- کلمات کلیدی:بکارگماری, بکارگماری اساتید مدعو, نظریه داده بنیاد, رویکرد استراوس و کوربین
- محل انتشار:تکنولوژی در کارآفرینی و مدیریت استراتژیک, دوره (3), شماره (5), سال (2025-1) , صفحات (109-133)
- پیوند مقاله
ارائه الگوی کیفیت خدمات آموزشی با رویکرد منابع انسانی در دانشگاههای دولتی کشور عراق با استفاده از رویکرد داده بنیاد
- عنوان:ارائه الگوی کیفیت خدمات آموزشی با رویکرد منابع انسانی در دانشگاههای دولتی کشور عراق با استفاده از رویکرد داده بنیاد
- نویسندگان:رؤی عبدالصاحب لفته المالکی , آذر کفاش پور , یعقوب مهارتی , داود قرونه ء
- چکیده:دانشگاهها باید اصول کیفیت آموزشی را رعایت کنند تا بتوانند به جامعه خدمت نمایند تا بتوانند بهبودهایی قابل توجه در کشورها ایجاد نمایند. لذا هدف این پژوهش ارائه الگوی کیفیت خدمات آموزشی در دانشگاههای دولتی عراق میباشد. بدین منظور از فلسفه تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی داده بنیاد با رویکرد ظهور یابنده و روش تحلیل، تحلیل مضمون مبتنی بر رویکرد کدگذاری گلیزری استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش، خبرگان دانشگاههای دولتی کشور عراق هستند. خزانه کیفی این پژوهش، شامل مدیران و خبرگانی از دانشگاههای منتخب است که آگاهی تئوری و عملی در زمینه موضوع مورد مطالعه داشته، احاطه و تسلط کافی نسبت به فرآیندهای کیفیت خدمات داشته باشند و آنرا در قسمتهای مختلف تجربه کرده باشند. نمونه مورد مطالعه نیز 21 نفر از افرادی هستند که حداقل ۸ سال سابقه کار مرتبط و آگاهی کامل از فرآیندهای کیفیت خدمات آموزشی داشته باشند. به منظور انجام نمونهگیری از نمونهگیری نظری استفاده شد. قابلیت اعتماد یافتههای این پژوهش(روایی و پایایی) نیز از طریق چهار معیار گوبا و لینکلن که شامل اعتبارپذیری، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان، تاییدپذیری است، انجام شد. به منظور کدگذاری از درمرحله کدگذاری حقیقی و نظری بهره گرفته شد. به منظور کدگذاری نظری از خانواده «شش سی» گلیزر استفاده شد. لذا علل ایجادکننده کیفیت خدمات آموزشی شامل مدیریت منابع انسانی، مدیریت بهبود و توسعه، مدیریت مالی، رهبری، جبران خدمات، هدفمندی، اعتماد، محیط و عوامل رفتاری همچنین عوامل همبسته شامل دانش، همکاری، آموزش کارکنان، برنامه بلندمدت، کیفیت محوری، قوانین و شرایط میانجی شامل تیم محوری، ارزیابی، انگیزه، ارتباطات، حمایت، نخبه پروری، ارزش آفرینی، بهره وری، تسهیل کنندگان و علم محوری همچنین عوامل تعدیلگر شامل غنی سازی، فرهنگ و جو، همدلی، بهبود مستمر، شفافیت و عدالت و پیامدها شامل بهبود و توسعه و خلق و ایجاد میباشد. نتایج نشان داد بکارگیری مولفههای مدل میتواند دانشگاههای دولتی عراق را به دانشگاههایی با سطوح بالاتر کیفیت آموزشی برساند تا در آینده پیشرفت بهتری در دانشگاهها و سطح علمی جامعه حاصل آید.
- کلمات کلیدی:الگوی کیفیت خدمات آموزشی, دانشگاه های دولتی , کشور عراق , خانواده شش سی
- محل انتشار:پژوهش و نوآوری در تربیت و توسعه, دوره (5), شماره (1), سال (2025-5) , صفحات (135-158)
- پیوند مقاله
اثر اعتماد به مدیران بر تفکر راهبردی سازمانی و نقص آنها در بهبود عملکرد سازمانی از راه تعهد سازمانی در بستر آموزش عالی
- عنوان:اثر اعتماد به مدیران بر تفکر راهبردی سازمانی و نقص آنها در بهبود عملکرد سازمانی از راه تعهد سازمانی در بستر آموزش عالی
- نویسندگان:سید علی کوشازاده , فریبرز رحیم نیا , حسین افخمی روحانی
- چکیده:شوخی یکی از ویژگیهای رفتاری حائز اهمیت اخلاقی و از روشهای مهم وهدف از این پژوهش، شناسایی اثر تفکر راهبردی سازمانی بر بهبود عملکرد سازمان با در نظر گرفتن اعتماد به مدیران ارشد به عنوان یک پیشایند برای تفکر راهبردی سازمانی و نقش تعهد سازمانی به عنوان متغیر واسطه بی تفکر راهبردی سازمانی با بهبود عملکرد سازمان در بخش اداری دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1390 بود. روش پژوهش، همبستگی و به گونه مشخص مدلیابی معادلات ساختاری مبتنی بر تحلیل مسیر بود. از جامعه کارشناسان و مدیران اداری نمونهگیری تصادفی طبقهای انجام شد و پاسخنامه 151 پرسشنامه الکترونیکی تحلیل شد. تعداد گویههای پرسشنامهها و پایایی متغیرها به روش آلفای کرونباخ بدین قرار بود: تفکر راهبردی سازمانی 10 گویه با آلفای 0.94، اعتماد به مدیران ارشد 3 گویه با آلفای 0.95، تعهد سازمانی 9 گویه با آلفای 0.90، و بهبود عملکرد سازمان 8 گویه با آلفای 0.87. روایی. پرسشنامهها با بکارگیری پرسشنامههای روا شده در پژوهشهای پیشین، اِعمال اصلاحات خبرگان و تحلیل عاملی تأیید شد. نتایج تحلیل مسیر با نرم افزار لیزرل نشان داد اعتماد به مدیران ارشد میتواند 0.67 از تغییرات تفکر راهبردی سازمانی، تفکر راهبردی سازمانی 0.40 از تغییرات تعهد سازمانی و 0.56 از تغییرات بهبود عملکرد سازمان، و تعهد سازمانی 0.21 از تغییرات بهبود عملکرد سازمان را پیش بینی کند.
- کلمات کلیدی:اعتماد به مدیران ارشد, تفکر راهبردی سازمانی, تعهد سازمانی, بهبود عملکرد سازمان
- محل انتشار:رهیافتی نو در مدیریت آموزشی, دوره (3), شماره (12), سال (2013-3) , صفحات (163-187)
- پیوند مقاله
رابطه اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان: رابطه اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , حبیب اله دعائی
- چکیده:مدیریت دانش فرآیندی است که بکارگیری آن منجر به رشد خلاقیت ، نوآوری و بالندگی منابع انسانی م یگردد و دانشگاه ها مشابه همه سازما نها نیازمند این هستند که نقش و ماهیت دانش را در پیشرفت خود شناسایی و هدایت کنند. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین اقدامات منابع انسانی و میزان اجرای مدیریت دانش در شش حوزه ستادی دانشگاه فردوسی مشهد است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی است که ضمن بررسی پیشینه موضوع، برای سنجش میزان اجرای مدیریت دانش از پرسشنامه و برای سنجش اقدامات منابع انسانی از سیستم جامع منابع انسانی دانشگاه استفاده شد و برای بررسی رابطه مذکور از روش تحلیل همبستگی اسپیرمن انجام شده است. یافته ها: یافته های این پژوهش ارتباط معن اداری بین مولف ههای مدیریت دانش ( خلق، کسب، سازماندهی، ذخیره، انتشار و بکارگیری) و مولف ههای اقدامات منابع انسانی نشان داد. در بررسی همبستگی متغیرهای اصلی، یافته ها نشان داد که اقدامات منابع انسانی بطور معنادار و مثبتی با میزان اجرای مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد مرتبط است. در پیشنهادهای این پژوهش راهکارهایی برای بهبود، به مدیران ارشد دانشگاه ارائه شده است.
- کلمات کلیدی:اقدامات منابع انسانی, دانشگاه فردوسی مشهد, مدیریت دانش , آموزش و بالندگی, تحرک کارکنان
- محل انتشار:پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی, دوره (2), شماره (1), سال (2012-4) , صفحات (55-70)
- پیوند مقاله
کشف شبکه معنایی مفاهیم از قرآن مدخلی برای مطالعات علوم انسانی (مورد مطالعه کرامت انسانی برای سازمان)
- عنوان:کشف شبکه معنایی مفاهیم از قرآن مدخلی برای مطالعات علوم انسانی (مورد مطالعه کرامت انسانی برای سازمان)
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , علی شیرازی , سعید مرتضوی , میثم لطیفی , جهانگیر مسعودی
- چکیده:آنچه سنگ بنای نظریههای علمی در مطالعات علوم انسانی را تشکیل میدهد و اجزای اساسی نظریه را بوجود میآورد مفاهیم هستند و بر اساس مفاهیم است که میتوان ایده یا دیدگاه خاصی را در توضیح پدیدهها و یا رویدادها ارائه نمود. باور ما نسبت به مفاهیم موجود در قرآن این است که آنها در قالب یک نظام منسجم و یکپارچه یک کل پیچیده و فوقالعاده منظم را تشکیل میدهند. بر این اساس کشف شبکه معنایی مفاهیم از قرآن میتواند درکی صحیح از آنها را در مطالعات علوم انسانیایجاد کند. در این پژوهش به منظور فهم معنای کرامت انسانی از قرآن و بازپردازی مفهوم آن برای سازمان از روششناسی معناشناسانهی ایزوتسو دانشمند زبانشناس استفاده شده است. شبکه معنایی مستخرج از قرآن، رابطه معنادار مستقیم بین کرامت و مجموعه مفاهیم تقوا، فضیلت، شُکر، مغفرت و ویژگیهای کریمانه، و رابطه متضاد با کُفر و ایهان را نشان میدهد. شبکه مفاهیم کرامت انسانی کشف شده مدخلی است برای تبیین اصول محوری و فرعی سازمان کرامتمدار.
- کلمات کلیدی:شبکه معنایی مفاهیم, ایزوتسو, کرامت انسانی, سازمان کرامتمدار
- محل انتشار:همایش ملی علم و فراعلم پیشرفتهای نوین و افقهای پیشرو , 2018-08-23
- پیوند مقاله
بررسی تاثیر شایستگی هوش تجاری بر چابکی زنجیره تامین با توجه به نقش میانجی قابلیتهای چابکی (مورد مطالعه: شرکت توسعه تجارت هویر)
- عنوان:بررسی تاثیر شایستگی هوش تجاری بر چابکی زنجیره تامین با توجه به نقش میانجی قابلیتهای چابکی (مورد مطالعه: شرکت توسعه تجارت هویر)
- نویسندگان:الهام زارع کاریزی , حسین افخمی روحانی
- چکیده:با توجه به اهمیت هوشمندی رقابتی در دنیای کسب و کار و از طرفی شکاف موجود در پژوهشها پیرامون این نوع هوشمندی در ایران به خصوص پیرامون صنایع تولیدی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شایستگی هوش تجاری بر چابکی زنجیره تامین با توجه به نقش میانجی قابلیتهای چابکی در شرکت توسعه تجارت هویر صورت گرفته است دراین پژوهش ابتدا ابعاد و گویههای شایستگی هوش تجاری یعنی زنجیره تامین، قابلیتهای چابکی زنجیره تامین و قابلیتهای چابکی، شناسائی شده و سپس روابط بین متغیرهای شناسائی شده ارائه گردیده است. ابعاد سازه شایستگی هوش تجاری زنجیره تامین نیز شایستگی مدیریتی، شایستگی فنی و شایستگی فرهنگی در نظر گرفته شده و قابلیتهای چابکی زنجیره تامین شامل ابعاد هوشیاری استراتژیک، قابلیت پاسخ استراتژیک، هوشیاری عملیاتی، هوشیاری دورهای، قابلیت پاسخ دورهای و قابلیت پاسخ عملیاتی است. برای گردآوری دادههای مربوط به سنجش متغیرهای تحقیق از یک پرسشنامه استاندارد استفاده شده که در مجموع شامل 3 سازه، 9 بعد و 42 سوال است. برای بررسی روایی پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و برای محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید و پایائی پرسشنامه بسیار مطلوب ارزیابی گردیده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان شرکت توسعه تجارت هویر است. برای تجزیه و تحلیل دادههای گردآوری شده و تعیین روابط بین متغیرها نیز از مدل معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. همچنین تجزیه و تحلیل دادههای بدست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و لیزرل صورت گرفته است. طبق تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در رابطه با فرضیات پژوهش، قابلیت های چابکی در رابطه بین شایستگی هوش تجاری و چابکی زنجیره تامین نقش میانجی دارد.
- کلمات کلیدی:شایستگی هوش تجاری زنجیره تامین, قابلیت های چابکی زنجیره تامین, زنجیره تامین چابک, مدل معادلات ساختاری
- محل انتشار:دومین کنفرانس بین المللی مطالعات بین رشته ای در مدیریت و مهندسی , 2020-03-12
- پیوند مقاله
شناسایی ابعاد و مؤلفههای رهبری آموزشی در آثار منتشرشده مبتنی برآموزه های اسلامی: مرور نظام مند
- عنوان:شناسایی ابعاد و مؤلفههای رهبری آموزشی در آثار منتشرشده مبتنی برآموزه های اسلامی: مرور نظام مند
- نویسندگان:یگانه هدایت خواه , رضوان حسین قلی زاده , حسین افخمی روحانی , هادی الفار
- چکیده:در این پژوهش، در قلمرو ادبیات مدیریت آموزشی، مهمترین ابعاد و مؤلفههای رهبری آموزشی در آثار منتشرشده مبتنی برآموزههای اسلامی شناسایی شدند. روش: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی و روش آن فراترکیب به شیوه مرور نظاممند است. جامعه پژوهش را تمامی منابع علمی اعم از کتب، مقالات علمی-پژوهشی و مروری، پایاننامهها و رسالههایی که مرتبط با حوزه مدیریت و رهبری اسلامی با تأکید بر مدیریت و رهبری آموزشی تشکیل دادند که پس از غربالگری درنهایت تعداد بیستونه منبع (بیستوسه پژوهش، پنج پایاننامه و یک کتاب) مورد تحلیل قرار گرفتند. بهمنظور تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافتهها: نتایج حاصل از پژوهش حاکی از مفهوم شناسی مدیریت و رهبری آموزشی در شش بعد اخلاقی، مدیریتی، رهبری، توسعه حرفهای، زیستی و ویژگیهای فردی مدیران و راهبران آموزشی میباشد که بر اساس دوازده مقوله و شصتوچهار مفهوم کلیدی معرفی شدند. یافتههای حاصل از پژوهش از حاکی از شناسایی شش بُعد اصلی ناظر به بعد اخلاقی، مدیریتی، رهبری، توسعه حرفهای، زیستی، و ویژگیهای فرد مدیران و راهبران آموزشی میباشد. نتیجهگیری: یافتههای این پژوهش بر جامعیت ابعاد رهبری آموزشی با اتکاء به آموزههای اسلامی در مفهوم وسیع دانش و مهارتهای مدیریت و رهبری سازمانی، رشد و توسعه فردی و اخلاق حرفهای دلالت دارد. از اینرو با اتکاء به این ابعاد و مؤلفهها میتوان برای توسعه شایستگیهای حرفهای مدیران آموزشی و ارزیابی عملکرد مبتنیبر شایستگیها بهرهبرداری نمود.
- کلمات کلیدی:رهبری اسلامی, مدیریت و رهبری آموزشی, آموزههای اسلامی
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (9), شماره (3), سال (2024-12) , صفحات (29-60)
- پیوند مقاله
طراحی قرارداد سطح خدمات برای خدمات فناوری اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان:طراحی قرارداد سطح خدمات برای خدمات فناوری اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:مهدی رزمی , علی ناظری , محسن کاهانی , حسین افخمی روحانی
- چکیده:امروزه استفاده از خدمات و محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمانهای مختلف رونق فراوانی یافته است. این گستردگی استفاده از خدمات نیازمند مدیریتی تخصصی است تا با شناختی کامل از فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز توانایی هدایت فرآیندهای مربوط به ارائه خدمات، شرایطی را مهیا کند که هم سازمان دریافت کننده و هم ارائه کننده خدمات از تعاملات انجام شده سود ببرند. یکی از این فرآیندهای اجرایی مدیریت در سطح خدمات یا همان SLM است که پایه اجرایی آن قراردادها در سطح خدمات یا همان SLA میباشد. در این مقاله ضمن معرفی این زیر مجموعه از مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات و پس از بررسی قرارداد سطح خدمات ده دانشگاه معتبر دنیا و به دست آوردن خصوصیات مربوط به آنها و نظر سنجی از ارایه کنندگان خدمات فعلی یک نمونه فهرست خدمات و قرارداد سطح خدمات برای خدمات فناوری اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد نیز ارائه گردیده است.
- کلمات کلیدی:مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات, مدیریت در سطح خدمات, کاتالوگ خدمات, قرارداد در سطح خدمات, سازمان دریافت کننده خدمات, ارائه کننده خدمات
- محل انتشار:پانزدهمین کنفرانس بین المللی سالانه انجمن کامپیوتر ایران , 2010-02-20
- پیوند مقاله
بررسی اثر فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی سازمان از طریق مدیریت دانش (مورد مطالعه: شهرداری مشهد)
- عنوان:بررسی اثر فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی سازمان از طریق مدیریت دانش (مورد مطالعه: شهرداری مشهد)
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , رامونا میرحاجیان مقدم
- چکیده:پژوهش حاضر برای بررسی تاثیرگذاری فناوری اطلاعات بر مزیت رقابتی سازمان از طریق مدیریت دانش در شهرداری مشهد صورت گرفته است. براساس مطالعات انجام گرفته فناوری اطلاعات متغیر مستقل، مزیت رقابتی متغیر وابسته و مدیریت دانش متغیر میانجی می باشند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است که شامل 22 گویه است. برای بررسی روایی پرسشنامه از روش روایی صوری، محتوائی و سازه استفاده شده است. برای محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آن 862/0 محاسبه شده که پایائی آن بسیار مطلوب ارزیابی گردیده است. جامعه آماری شامل کارکنان شهرداری مشهد است، بنابراین پرسشنامهها در نمونهای به حجم 168 نفر توزیع شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار آماری SPSS وLISREL صورت گرفته است. با توجه به بررسی فرضیات پژوهش، قدرت رابطه میان فناوری الاعات و مدیریت دانش برابر 67/0 و آماره t آزمون نیز 40/5 بدست آمده است و قدرت رابطه میان مدیریت دانش و مریت رقابتی برابر 41/0 و آماره t آزمون نیز 39/2 بدست آمده است که نشان می دهد مدیریت دانش بر مزیت رقابتی تاثیرگذار-است اما از آنجا که مقدار اثر مستقیم سازه های فناوری اطلاعات و مزیت رقابتی برابر 61/0 می باشد و اثر غیر مستقیم آنها با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش برابر 274/0 است، در نتیجه مقدار اثر مستقیم بیشتر از اثر غیرمستقیم می باشد، و این فرضیه رد میشود.
- کلمات کلیدی:فناوری اطلاعات, مزیت رقابتی, مدیریت دانش, مدل معادلات ساختاری
- محل انتشار:کنفرانس ملی آیندهپژوهی: مدیریت و توسعه پایدار , 2019-11-13
- پیوند مقاله
بالندگی منابع انسانی با تاکید بر مدیریت دانش و مدیریت استعداد در مراکز آموزش عالی
- عنوان:بالندگی منابع انسانی با تاکید بر مدیریت دانش و مدیریت استعداد در مراکز آموزش عالی
- نویسندگان:رضوان حسین قلی زاده , حسین افخمی روحانی
- چکیده:هدف اصلی این مقاله پرداختن به دو موضوع اساسی مدیریت دانش و مدیریت استعداد است که از مهمترین راهبردهای بالندگی منابع انسانی برای سازمانهای معاصر از جمله دانشگاهها و مراکز آموزش عالی به شمار میروند. سوال اساسی که همواره برای مدیران سازمانها مطرح است این است که در قلمرو مدیریت منابع انسانی چگونه میتوان با تمرکز بر راهبردهای مدیریت استعداد، داراییهای دانشی سازمان را که دانشگران از با اهمیتترین آنها به شمار میآیند، به طور موثر مدیریت نمود. برای پاسخ به این سوال، نخست، تعریف و ماهیت کارکردهای مدیریت دانش و مدیریت استعداد تصریح شده، آنگاه ضمن شناسایی چالشهای مهم مدیریت دانش در سازمان، سهم مدیریت استعداد در رفع این چالشها با ارائه راهبردهای مناسب به تصویر کشیده شده است. استنتاج کلی از مباحث مطرح شده حکایت از نقش اساسی مدیران منابع انسانی به مثابه یک تسهیلگر در مدیریت استعدادهای دانشی سازمان دارد.
- کلمات کلیدی:مدیریت منابع انسانی, سرمایه انسانی, مدیریت دانش, مدیریت استعداد, آموزش عالی
- محل انتشار:اولین همایش ملی الگوهای آموزش منابع انسانی دانشگاه (14 اردیبهشت ماه 91) , 2012-05-03 , 2012-05-03
- پیوند مقاله
اثر رهبری همنوا بر تعهد سازمانی از طریق نقش واسط اعتماد و تشریک دانش
- عنوان:اثر رهبری همنوا بر تعهد سازمانی از طریق نقش واسط اعتماد و تشریک دانش
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , حسین رحمانسرشت , سید علی کوشازاده
- چکیده:به کارگیری شیوه رهبری مناسب برای بهبود تعهد سازمانی از وظایف مهم مدیران سازمانهاست. رهبران همنوا در هماهنگی کامل با دیگر اعضای سازمان سطح بالایی از هوش هیجانی را برای نیل به این هدف ارائه میکنند. هدف انجام این پژوهش، شناسایی اثر شیوه رهبری همنوا بر تعهد سازمانی از طریق متغیرهای واسط اعتماد به مدیران ارشد و اشتراک دانش سازمانی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و کارشناسان بخش سازمانی یکی از دانشگاههای دولتی کشور است. اطلاعات و دادههای پژوهش به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و از طریق پرسش نامه الکترونیکی تحت وب جمعآوری و استخراج گردید. در تحلیل دادهها، 162 پاسخ مشارکت کنندگان توسط نرمافزار لیزرل برای اجرای مدلیابی معادلات ساختاری به روش تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت. نتابج تحلیل دادهها نشان داد شیوه رهبری همنوا اثر مثبت و قوی بر اعتماد به مدیران ارشد و اشتراک دانش سازمانی دارد و از طریق این متغیرها تعهد سازمانی را پیشبینی میکند.
- کلمات کلیدی:رهبری همنوا, تعهد سازمانی, اعتماد به مدیران ارشد, اشتراک دانش
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, دوره (4), شماره (7), سال (2012-9) , صفحات (91-109)
- پیوند مقاله
بازپردازی مفهوم زیارت در نظام و تمدن اسلامی بر اساس هانبینی توحیدی برآمده از مفهوم عهد
- عنوان:بازپردازی مفهوم زیارت در نظام و تمدن اسلامی بر اساس هانبینی توحیدی برآمده از مفهوم عهد
- نویسندگان: Ali Noferesty , Hossien Afkhami Rohani
- چکیده:از زیارت تعاریف متعددی صورت گرفته است. هدف این پژوهش بازپردازی مفهوم زیارت در جهانبینی توحیدی و برآمده از مفهوم عهد است. این پژوهش با روش تحلیل مفهومی و استدلال منطقی، با استفاده از مطالعات کتابخانهای واسنادی صورت پذیرفته است. بنا بر آیات و روایات تنها هدف آفرینش بشر و غایت مسیر جامعه اسلامی، رسیدن و دیدار الهی است و برای این امر بهرهمندی از آیات الهی به خصوص آیات خاص الهی موردتوجه است. حضور در جوار این آیات مایه رشد و تقرب انسان به حضرت حق میشود. زیارت به معنای ملاقات با آیات خاص الهی جایگاهی ویژه در جهانبینی توحیدی و رسیدن جامعه به قرب الهی خواهد داشت. در واقع زیارت یک پدیده دو سویه است؛ بدین معنا که از یک سو زائر در مواجهه با اولیای الهی دین خود را عرضه میکند و از سوی دیگر با تجدید عهد و پیمان الهی در برابر اولیاءالله، نسبت و جایگاه خود را در نظام هستی و جامعه اسلامی مشخص میکند. با تعریف جدید صورت گرفته از مفهوم زیارت میتوان اینگونه نتیجه گرفت که در نظام اسلامی، زیارت نقشی بیبدیل برای رشد فرد و جامعه ایفا میکند؛ به گونهای که هیچ یک از اعمال عبادی-اجتماعی دیگر نمیتوانند جایگزینی برای او باشند.
- کلمات کلیدی: مفهومپردازی, زیارت , عهد , جهانبینی توحیدی, نظام اسلامی
- محل انتشار:مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی, Year (2025-3)
- پیوند مقاله
تبیین مفهوم سازمان طیّب و مدلسازی چرخه طیّبات مستخرج از مفاهیم قرآن کریم
- عنوان:تبیین مفهوم سازمان طیّب و مدلسازی چرخه طیّبات مستخرج از مفاهیم قرآن کریم
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , فرزانه یزدی , سمیه مردانی
- چکیده:سیر تطور تاریخ مدیریت عنصر اصلی تغییر پارادایمها در نظریات سازمان و مدیریت را نوع نگرش و نگاه به انسان نشان میدهد. به بیان دیگر انسان رُکن اصلی سازمان و فلسفه کلیدی ظهور نظریات متعدد در عرصه سازمان است که باید بطور خاص مورد توجه قرار گیرد. به رغم این تأکید، مطابق نظر صاحبنظران، انسان در سازمانِ فعلی با عناوینی نظیر توسعه شغل، کار تیمی، دموکراسی صنعتی و استقلال مسئولیت، در پوشش و ظاهری زیبا مورد بیحرمتی قرار میگیرد و انسانیت او قربانی توجه به اهداف سازمان میشود که همان کسب منافع بیشتر برای سرمایهگذاران است. به بیان دیگر پس از سالها تلاش پژوهشگران، هنوز سازمانی در خور و شأن انسان ایجاد نشده است و مدیریت امروزین و نوین اگر چه در مسیر توسعه خود مشکلات فراوانی را حل کرده و به کارآمدسازی کسب و کارها کمک کرده ولی میلیونها نفر را در سازمانهای شبه فئودال و دیکتاتورمآب به بندگی واداشته و شواهد اندکی وجود دارد که آنها را اخلاقیتر هم کرده باشد. مفروض این پژوهش این است که مدیریت نوین برای حل این مسئله پاسخ را درون پارادایمهای موجود جستجو میکند. پارادایمهایی که اغلب در چارچوب اندیشهای اومانیستی شکل گرفته است. بنابراین با حرکتی نوآورانه درصدد است که به منظور تحقق مفهوم حقیقی تعالی انسان، با استفاده از منبعی متصل به عرش الهی و عاری از مشوبات دنیایی، لایههای پیچیده این شبکه مختلط را رمزگشایی کند تا به مفهوم سازمانی دست یابد که جایگاه محوری انسان در نظام اجتماع را به رسمیت بشناسد و مدلی را برای رسیدن به تعالی وی ترسیم کند. روش: معناشناسی این پژوهش در رابطه با مفهوم طیّب در قرآن با استفاده از روششناسیهای علم زبانشناسی و روششناسی معناشناسانه توشیهیکو ایزوتسو دانشمند زبانشناس ژاپنی انجام شده است. او بر این باور است که مفاهیم موجود در قرآن در قالب یک نظام بهصورتمنظم هستند و یک کل پیچیده و فوقالعاده منظم را تشکیل میدهندکه با کشف شبکه معنایی آنها میتوان درکی صحیح از مفهوم را بهدست آورد. برای تحقق این منظور مجموعه گامهای انجام شده در این پژوهش به شرح ذیل است. گام اول: شناخت مطالعات انجام شده گام دوم: معناشناسی «طیّب» »به روش ایزوتسو گام سوم: طبقهبندی واژگان و تبیین عبارات مرتبط گام چهارم: جمعبندی و بیان مفهوم سازمان طیّب و جایگاه آن در چرخه طیّبات نتایج: تحلیل مفهومی چرخه طیبات که بر اساس بررسی دقیق شبکه معنایی مفهوم طیّب در قرآن کریم نشان داده شده است بیان میکند که محور طیّب فطرت انسان مؤمن است و مفهوم طیّب بر ساختار فطری و حیات اُخروی وی منطبق است. به عبارت دیگر اصلاح فرد و جامعه، در گروی ایجاد شرایط پذیرش و دریافت طیّب در بستر وقوع زندگی، کار، فکر و روابط اجتماعی انسان است. با پذیرش این موضوع و با توجه به آن که سازمان بستر کار و زندگی اجتماعی انسان محسوب میشود، سازمان طیّب باید برای نیل به مقصود خود، فرآیندی را طی کند تا به سازمان طیّب تبدیل شود. بدین ترتیب سازمان طیّب، سازمانی است که در مرحله اول باید بستر مناسب برای رُشد و شکوفایی خود را فراهم کند. هنگامی که بستر سازمان یا همان «بلد» طیّب شد و یا به بیان دیگر همان افراد، قوانین و فرآیندهای سازمانی با اصول و چهارچوبهای طیب هماهنگ شدند، زمینه دریافت رزق طیب را برای خود گسترش میدهند. به بیان دیگر رزق الهی بارش مداوم دارد و سازمان طیب یا همان بلد طیب زمینه دریافت مؤثر و بیشتر را فراهم میآورد. در مرحله بعد انسان مستقر در سازمان طیب که دارای باور و اندیشههای طیّب است بروزاتی دارد که بروزات آن شامل «کلمه» و «قول» هر دو طیب هستند. طیّبسازی «کلمه» و «قول» در سازمان منجر به ایجاد «حیات طیّبه» در سازمان میشود. حیات طیّبه ایجاد فضایی برای زندگی سازمانی است که در آن هیچگونه خباثتی وجود ندارد. استقرار طیّب در مراحل مختلف سازمان به لطف و عنایت الهی اتفاق میافتد و رزق الهی سبب فراهمسازی زمینه برای طیّب شدن سازمان در مراحل مختلف است. پر واضح است که سازمان طیب سازمانی است پویا که در هر بار دریافت آثار و نتایج حیات طیّبه زمینه دریافت رزق الهی را گسترش میدهد. شکل ۱: مدل مفهومی چرخه طیّبات با توجه به نقش سازمان بحث و نتیجهگیری: در عالم خلقت، حیات و جامع خیرات در قالب رزق الهی بر تمامی موجودات افاضه میشود. سازمان به عنوان یک موجودیت زنده قابلیت دریافت این رزق الهی را دارد. انسان و جامعه نیز که در کانون این مدل قرار دارد به طور مستقیم متأثر از نحوه بهرهبرداری از رزق الهی است. بر اساس این مدل، انسان به عنوان دریافتکننده و تصرفکننده رزق الهی، افکار و بروزاتی دارد که منجر به عمل او میشود و کیفیت حیات او را رقم میزند. افکار و بروزات طیّبه انسان و وقوع این اعمال در بستر سازمان طیّب وجهی از حیات طیّبه در جامعه خواهد بود. البته حیات طیّبه ابعاد گستردهای دارد که بخش سازمانی آن در این مدل مد نظر است. طیّب بودن بستر یعنی سازمان طیب به عنوان یکی از بسترهای عمده حضور انسان باید بتواند به مسائل مرتبط با رشد و کمال انسان و دستیابی او به حیات طیبه پاسخ دهد و سازمانی در شأن او ایجاد کند. بنابراین هدف غایی سازمان طیّب تسهیل فرآیند رشد و کمال انسان و فراهم آوردن بستر مناسب جهت به فعلیت رسیدن استعدادها و تواناییهای اوست و سایر موضوعات در سازمان طیّب هدف میانی محسوب میشود. از این رو سازمان طیب علاوه بر نگرش الهی به انسان و توجه به رُشد و تعالی او در فعالیتها و تولیدات خود، نسبت به اصول تعالیبخش مدیریتی نیز متوجه و پایبند بوده و پیوسته در صدد بهبود شرایط و نیل به اهداف میانی خود نیز میباشد.
- کلمات کلیدی:مدیریت اسلامی طیّب چرخه طیّبات سازمان طیّب حیات طیّبه تعالی انسان
- محل انتشار:مطالعات دین، معنویت و مدیریت, دوره (11), شماره (21), سال (2024-10) , صفحات (1-16)
- پیوند مقاله
شناسایی چهارچوب تصمیم گیری در قرآن کریم
- عنوان:شناسایی چهارچوب تصمیم گیری در قرآن کریم
- نویسندگان:ابوالفضل عزیزآبادی , حسین افخمی روحانی
- چکیده:با توجه به اینکه تصمیمگیری از کارکردهای عقل است هر تصمیمگیری، از نوع عقلانی است. اما در ادبیات این موضوع، تصمیمگیری عقلانی تأکید بر مراحل عمومی و منطقی در شناخت مسئله، ارائه راهحلها و انتخاب بهترین راهحل با دوری از سلیقه ورزی و عواطف شخصی است، که به دلیل محدودیتهای پیادهسازی آن، استفاده از رویکردهای شهودی، رضایتبخش و عقلانیت محدود مطرحشده است. درواقع محدودیتهای تصمیمگیری عقلانی بیشتر مربوط به عقل است لذا باید به دنبال رویکردهایی برای جبران این نوع محدودیتها بود ازجمله استفاده از آموزههای وحیانی است که میتواند عقل را در تصمیمگیری کمک و راهنمایی کند. پژوهش حاضر در این راستا با استفاده از روش تحقیق موضوعی به دنبال دستیابی به چهارچوب تصمیمگیری در قرآن کریم است. طبق روش، از آیات مربوط به تصمیمگیری برداشتهای موضوعی صورت میگیرد. با شناخت مفهوم تصمیمگیری و مشورت با کارشناسان قرآنی سه کلیدواژه «عَزم»، «اِراده» و «خَیر» انتخاب شدند که 1892 آیه، آیات اصلی دربردارنده این کلیدواژهها و سیاقهای(واحدهای موضوعی) این آیات بودند. حدود ۱۵۰۰ برداشت موضوعی در قالب چهلوپنج شاخصه تصمیمگیری و پس از خلاصهسازی 13شاخص به دست آمدند که در قالب الگوی ورودی-فرایند-خروجی جای گرفتند. ورودی الگو شاخصههای جمعآوری اطلاعات، نشانههای تصمیم، شناخت توانمندیها و سنجش پیامدهای تصمیم هستند. فرایند این الگو استفاده از فرصتهای تصمیم و قاطعیت در تصمیم بوده و خروجی آن پذیرش مسئولیت تصمیم و بهره فرد از نتایج تصمیم و نتایج دنیایی و آخرتی تصمیم هستند. عوامل بر این الگو وجه به نقش خدای سبحان در فرصتهای تصمیم و احاطه بر تصمیم و همچنین رعایت منافع ذینفعان و شناخت تهدیدات و مقابله با آنها هستند. این نتایج با مراجعه مستقیم به قرآن بهدستآمدهاند که میتواند گامی در مسیر استخراج ادبیات علوم انسانی و اجتماعی از قرآن و حرکت تربیتی و سازنده در تصمیمگیری افراد باشد. در ادامه پیشنهادها و بحث پژوهشی ارائهشده است.
- کلمات کلیدی:تصمیمگیری, قرآن کریم, روش تحقیق موضوعی
- محل انتشار:مطالعات دین، معنویت و مدیریت, دوره (10), شماره (19), سال (2023-10) , صفحات (29-53)
- پیوند مقاله
بررسی تاثیر رهبری متناقض نما بر خلاقیت با نقش میانی خودکارآمدی خلاقانه و هویت یابی با رهبر و نقش تعدیل گر فشار بارکار و نیاز کارکنان به ثبات شناختی
- عنوان:بررسی تاثیر رهبری متناقض نما بر خلاقیت با نقش میانی خودکارآمدی خلاقانه و هویت یابی با رهبر و نقش تعدیل گر فشار بارکار و نیاز کارکنان به ثبات شناختی
- نویسندگان: فاطمه قربانی , قاسم اسلامی , حسین افخمی روحانی
- چکیده:در عصر کنونی که سازمان ها با محیط رقابتی جهانی روبه رو هستند، نیاز به خلاقیت به شدت در فضای کاری احساس می شود. سازمان ها برای حرکت در این مسیر پر از چالش و بقا در این فضای رقابتی نباید بر شیوه های قدیمی که قادر به پاسخگویی به نیازهای حال حاضر سازمان نیست پافشاری کرده و باید از شیوه های خلاقانه برای انجام کارها در سازمان استفاده کنند. رهبری متناقض نما یکی از سبک های نوین رهبری که می تواند بر خلاقیت کارکنان تاثیرگذار باشد، یکی از چالش هایی است که مدیران در فضای کاری خود با آن مواجه هستند. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی است و به لحاظ ماهیت و روش نیز توصیفی از نوع پیمایشی-تحلیلی می باشد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده و جامعه آماری تحقیق نیز، کارکنان سازمان-های دولتی در شهر مشهد هستند. برای تعیین حجم نمونه برای هر گویه 10 پرسشنامه در نظر گرفته شد که بعد از حذف پرسشنامه های ناقص، داده های مورد نیاز از 384 نفر به روش تصادفی طبقه ای جمع آوری گردید. برازندگی داده ها با بررسی شاخص های روایی و پایایی ابزار جمع آوری داده، تایید شده سپس به منظور بررسی میزان اثرگذاری متغیرها و آزمون فرضیه های مربوطه از تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از تکنیک های آماری تجزیه و تحلیل شدند. تمامی فرضیات تحقیق مورد سنجش قرار گرفته و تاثیر مثبت رهبری متناقض نما بر هویت یابی با رهبر و خودکارآمدی خلاقانه، خودکارآمدی خلاقانه بر خلاقیت کارکنان، هویت یابی با رهبر بر خلاقیت کارکنان تایید شد. همچنین نقش میانجی گر خودکارآمدی خلاقانه و هویت یابی با رهبر در میان فرضیات اثبات شده و فرضیات تعدیل گر فشار حجم کار با ضریب تاثیر مثبت و نیاز کارکنان به ثبات شناختی با ضریب تاثیر منفی نیز مورد تایید قرار گرفت و در پایان نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارائه شد.
- کلمات کلیدی:رهبری متناقض نما, خلاقیت, خودکارآمدی خلاقانه, هویت یابی با رهبر, فشار بار کار, نیاز کارکنان به ثبات شناختی
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, دوره (15), شماره (30), سال (2023-10) , صفحات (10-25)
- پیوند مقاله
تبیین مفهومی زنجیرۀ غذایی بر اساس شاخصهای غذای طیّب در قرآن کریم
- عنوان:تبیین مفهومی زنجیرۀ غذایی بر اساس شاخصهای غذای طیّب در قرآن کریم
- نویسندگان:حسین زمانی , سارا ناجی طبسی , حسین افخمی روحانی , سید مصطفی احمد زاده , مصطفی شهیدی نوقابی
- چکیده:طراحی فرایندها و نظام های تمدنی بر اساس مبانی قرآنی یکی از مسائل اصلی حوزه های معرفتی و مدیریتی در جامعة اسلامی است .تغذیه از حیاتی ترین فرایندهای زندگی است و بر اساس مبانی اسلامی در تأمین سعادت دین و دنیای انسان نقش کلیدی دارد. از دیدگاه جهان فکر و ایمان انسان اثر می ، بینی اسلامی، تغذیه بر جسم گذارد. ازاین رو، هدف این پژوهش تبیین مفهومی زنجیرة غذایی بر اساس شاخصهای غذای طیّب در قرآن کریم بود. روش کار: این پژوهش از نوع تحلیل محتوای کیفی است که در آن به استناد آیات قرآن کریم و با تکیه بر تفاسیر به یکی از جنبه های مغفول تغذیه پرداخته شده است. برای تحلیل واژة طیّب، نخست معنای لغویِ آن در آثار لغت شناسان بررسی شد و از مجموع آرای آنان معنایی جامع و مانع به دست آمد. برای دستیابی به استاندارد غذای طیّب، این واژه در قرآن کریم تحلیل و بررسیِ معناشناختی شد و از طریق ترسیم شبکة معنایی، هستة معناییِ آن استخراج و بر پایة آن، شاخصهای غذای طیّب استخراج شد. مؤلفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافتهها: غذای طیّب غذایی پاک و تکوینی است که با ساختار بدن هماهنگی کامل دارد و لذتبخش، مطابق با ذائقه، مطبوع، دارای اثر مفید و سازنده برای جسم و روح و غیرمضر و غیرمخرب است. حلال چیزى است که ممنوعیتى نداشته باشد و طیّب به چیزهاى پاکیزه گفته مى شود که موافق طبع سالم انسانى است، نقطة مقابل خبیث که طبع آدمى از آن تنفر دارد. از نظر مفهومی، غذای طیّب غذای حسن، مفید، سالم و بدون ضرر، حلال، پاک، متناسب با مزاج، بدون آلودگی ظاهری و باطنی و غذایِ با ارزشِ غذایی کامل است. نتیجهگیری: شاخصهای غذای طیّب عناصر اصلی استانداردی جامع و فرایندی برای کل زنجیرة تولید تا مصرفِ مواد غذایی است که استانداردی با کیفیت برتر برای بهینهسازی فرایندهای غذایی محسوب میشود.
- کلمات کلیدی:استانداردسازی کیفی, زنجیرة تغذیه, شاخصهای غذای طیّب, معناشناسی طیّب
- محل انتشار:پژوهش در دین و سلامت, دوره (6), شماره (2), سال (2020-6) , صفحات (165-179)
- پیوند مقاله
گذار از انسان اخلاقی به انسان الهی؛ رهیافتی نو به سازمان کرامت مدار
- عنوان:گذار از انسان اخلاقی به انسان الهی؛ رهیافتی نو به سازمان کرامت مدار
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , علی شیرازی , سعید مرتضوی , جهانگیر مسعودی , میثم لطیفی
- چکیده:هدف: دستیابی به رهیافتی نو برای ایجاد سازمان کرامت مدار با مقایسۀ مبانی انسان شناسی و کرامت انسانی مکاتب فلسفی کانت(انسان اخلاقی) و علامه طباطبایی(انسان الهی). روش: بازاندیشی و مقایسۀ مبانی انسان شناسانۀ دو مکتب فلسفی با رویکردی تحلیلی- منطقی و راهبرد کلان کیفی از نوع استفهامی به روش گونه شناسی. یافته ها: محوریت انسان الهی، عبودیت و بندگی خداست و کرامتش امری الهی با انواع ذاتی و اکتسابی و با مراتبی از تقواست؛ در حالی که انسان اخلاقی، خود غایت و هدف اصلی است و کرامتش امری ذاتی، بشری و مبتنی بر تعقل و استقلال و قانونگذاری است. نتیجه گیری: جامعۀ بشری امروز در حسرت ایجاد سازمانی در شأن انسان، روزگار می گذراند و تلاش می کند تا سازمانی مبتنی بر کرامت انسان بنا کند. بر اساس مقایسۀ انجام شده، گذار از انسان اخلاقی به انسان الهی می تواند رهیافتی نو برای سازمان کرامت مدار ایجاد کند.
- کلمات کلیدی:کانت, علامه طباطبایی, کرامت انسانی, سازمان کرامت مدار
- محل انتشار:مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی, دوره (19), شماره (4), سال (2016-2) , صفحات (505-528)
- پیوند مقاله
حکمرانی دانشگاهی و ارزیابی پرتالها و وبگاهها
- عنوان:حکمرانی دانشگاهی و ارزیابی پرتالها و وبگاهها
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , حسین رحمان سرشت , شهره مرجانی بجستانی
- چکیده:امروزه معیارها و مطالبات آحاد اجتماع نسبت به دانشگاه ها تغییر کرده و آنها را برای تبدیل وضعیت خود، تحت فشار قرار داده است. حکمرانی مطلوب دانشگاهی با یکپارچگی و جامعیت انواع حکمرانی می تواند به کسب موفقیت راهبردی دانشگا ه ها منجر شود. کسب این موفقیت، نیازمند ارزیابی و نظارت دقیق و مستمر است؛ زیرا ارزیابی پرتال ها و و بگاه های دانشگاهی، به دلیل نیاز نداشتن به حضور فیزیکی، یکی از شیو ههای مطلوب ارزیابی است. این مقاله با رویکردی تحلیلی، ابتدا موضوع حکمرانی مطلوب دانشگاهی و مدل های نظری متداول را مرور م یکند و سپس مدل پیشنهادی حکمرانی مطلوب مبتنی بر مدیریت دانش و ارزیابی وب گاه ها و پرتال ها را با توجه به تجربه دانشگاه فردوسی مشهد بیان میکند.
- کلمات کلیدی:حکمرانی دانشگاهی, ارزیابی وب گاه ها و پرتال ها, دانشگاه فردوسی مشهد
- محل انتشار:نامه آموزش عالی, دوره (7), شماره (28), سال (2015-2) , صفحات (75-96)
- پیوند مقاله
تدوین شاخص های کرامت انسانی در سازمان: (با تأکید بر نگرش اسلامی)
- عنوان:تدوین شاخص های کرامت انسانی در سازمان: (با تأکید بر نگرش اسلامی)
- نویسندگان:حسین افخمی روحانی , علی شیرازی , سعید مرتضوی , عبدالحمید واسطی , میثم لطفی , جهانگیر مسعودی
- چکیده: کشف نگرش ها، احساسات، باورها، تجربه ها و واکنش صاحب نظران و منتخبین علوم اسلامی در موضوع کرامت انسانی در سازمان. روش: تحلیل محتوای کیفی از طریق گروههای کانونی با هفت گروه سه تا چهار نفره در سه نوبت و کد گذاری گزاره های کلامی و تبیین مفاهیم و مقوله ها در سه بعد سازمان کرامت مدار، شاخصهای کرامت مداری و تعریف کرامت انسانی برای سازمان. یافته ها: ارائۀ تعریفی جدید از کرامت انسانی در سازمان و طبقه بندی مفاهیم در سه بعد فردی، گروهی و سازمانی با هشت مؤلفه و 34 شاخص. نتیجه گیری: کرامت انسانی در سازمان یعنی حالتی درونی و پایدار برای اعطای حداکثری خدمت همراه با عزت و احساس رضایت به ذی نفعان سازمان که حاصل درک صحیح انسان از خود و هدفش در زندگی است و منجر به فعلیت رسیدن افعال پسندیده و احساس ارزشمندی، اعتماد به نفس و احترام متقابل می شود. این حالت، زمینه را برای رشد و تعالی شخصی و سازمانی فراهم می کند.
- کلمات کلیدی:کرامت انسانی, سازمان کرامت مدار, شاخص های کرامت انسانی, نگرش اسلامی.
- محل انتشار:مدیریت در دانشگاه اسلامی, دوره (3), شماره (1), سال (2014-8) , صفحات (3-21)
- پیوند مقاله
نسبت میان اشتراک دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات: مطالعه موردی
- عنوان:نسبت میان اشتراک دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات: مطالعه موردی
- نویسندگان:رضوان حسین قلی زاده , حسین افخمی روحانی
- چکیده:هدف اصلی این پژوهش، بررسی نسبت میان اشتراک دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش همبستگی بهره گرفته شد. کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در گروههای آموزشی علوم انسانی، فنی- مهندسی، علوم پایه و کشاورزی و منابع طبیعی جامعه آماری مورد مطالعه را تشکیل دادند. حجم نمونه مورد مطالعه برابر با 103 نفر می باشد که با نظر به نسبت نامساوی زیرگروهها از روش نمونه گیری طبقهای متناسب استفاده شد. گردآوری داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه صورت گرفت. بنا بر یافته های به دست آمده، بین اشتراک دانش با تمایل، مهارت و میزان استفاده از فناوری اطلاعات رابطه معنی داری وجود دارد. علاوه براین، نتایج نشان دادکه بین رفتار اشتراک دانش با انگیزه و نگرش نسبت به اشتراک دانش همبستگی معنی داری وجود دارد. در این میان انگیزه نقش موثرتری در پیش بینی رفتار اشتراک دانش ایفا می کند. کلاس های درس، جلسات گروهی غیررسمی، پست الکترونیک، سمینار و کارگاههای آموزشی، به ترتیب از مهم روشهای اشتراک دانش به شمار می روند. همچنین، اینترنت، وبلاگ شخصی، پست الکترونیکی، گفتگوی اینترنتی، اجتماعات مجازی، اتوماسیون اداری، تلفن، نمابر، سامانه نظام پیشنهادات، سامانه مدیریت جلسات، سامانه آموزش مجازی، پایگاههای اطلاعاتی و ویدئو کنفرانس به ترتیب از قابلیتهای لازم برای اشتراک دانش و تجربه در دانشگاه برخوردارند.
- کلمات کلیدی:مدیریت دانش, اشتراک دانش, فناوری اطلاعات, آموزش عالی
- محل انتشار:مدیریت بر آموزش سازمانها, دوره (2), شماره (1), سال (2013-5) , صفحات (61-85)
- پیوند مقاله
ارائه مدل ممیزی دانش برای استارتاپ های ایرانی
- عنوان:ارائه مدل ممیزی دانش برای استارتاپ های ایرانی
- نویسندگان:محمد فدائی خوراسگانی , قاسم اسلامی , محمد مهرآیین
- چکیده:تحولات نوین اقتصادی منجر به تغییر بنیادین فضای کسب و کار در بعد میزان رقابت بنگاه های نوظهور و نیل آن به سوی ناپایداری و شکست شده است. به همین علت و در پاسخ به این محیط ناپایدار، کسب و کار های نوآفرین بر اساس ایده های دانش محور توسعه یافته و با کشف یک مدل کاری تکرار شونده و مقیاس پذیر به دنبال پوشش شکاف های موجود در بازار هستند. به واسطه همین ماهیت دانش محور، این شرکت ها بطور آگاهانه یا ناآگاهانه بخشی از فرایند های مدیرت دانش را اجرا می کنند و در اولین گام لازم است که بتوانند سرمایه دانشی مجموعه خود را شناسایی و سازماندهی کنند. به همین منظور، این مطالعه با هدف کشف مدلی برای ممیزی دانش در شرکت های نوآفرین ایرانی انجام گردید. این مطالعه به لحاظ هدف توسعه ای، رویکرد آن اکتشافی، فلسفه آن تفسیرگرایی و استراتژی مورد استفاده آن تحلیل محتوای کیفی بود. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق را خبرگان حوزه مدیریت دانش و فعالین شرکت های نوآفرین ایرانی تشکیل دادند. این افراد بر شرایط کاری این شرکت ها اشراف داشته و در طی مصاحبه نیمه ساختار یافته نظرات خود پیرامون موضوع پژوهش را بیان نمودند. سپس فرآیند مصاحبه آغاز و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. افراد نمونه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند و در نهایت پس از انجام 10 مصاحبه داده ها به اشباع رسید. پس از انجام مصاحبه، نتایج پیاده سازی شده و با استفاده از روش تحلیل محتوای توصیفی با استفاده از نرم افزارmaxqda مورد تحلیل قرار گرفت. پس از انجام تحلیل محتوا، 41 بعد مختلف استخراج شد و پس از بررسی با مبانی نظری، نام های مناسب برای ابعاد استخراج شده، انتخاب گردید. پس از آن پژوهشگر با تکیه بر دانسته های پیشین و الگوگیری از فرایند های اصلی ممیزی دانش موجود در مدل های مشابه، اقدام به دسته بندی ابعاد مستخرج در 9 فرایند اصلی ممیزی دانش نموده و با ایجاد یک ترتیب منطقی از آن ها، مدل فرایندی ممیزی دانش برای شرکت های نوآفرین ایرانی را ابداع نمود.
- کلمات کلیدی:شرکت های نوآفرین, مدیریت دانش, مدل فرایندی, ممیزی دانش
- محل انتشار:مدیریت دانش سازمانی, دوره (7), شماره (24), سال (2024-4) , صفحات (49-76)
- پیوند مقاله
تاثیر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای فرانقش آنها با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت
- عنوان:تثیر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای فرانقش آنها با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت
- نویسندگان:آذر کفاش پور , قاسم اسلامی , سعادت مصطفوی
- چکیده:علاوه بر سودآوری برای سهامداران، شرکتها باید انتظارات کارکنان، مصرفکنندگان و جامعه در رابطه با ترویج رفاه و اقدامات عامالمنفعه را نیز برآورده سازند. در این صورت، قادر خواهند بود درگیری مشتریان را بیشتر کنند و رفتارهای فرانقش آنها را باعث شوند که موجب شکلگیری نگرش مثبت نسبت به شرکت و برند آن در افکار عمومی خواهد شد؛ بنابراین، تحقیق جاری به دنبال آن بود که اثر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای مشارکتی و شهروندی آنها را با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت بررسی کند. جامعه آماری تحقیق مشتریان شرکت بیمه پاسارگاد در شهر مشهد بود که نمونهای ۴۰5 نفری از آنها با نمونهگیری در دسترس و ابزار پرسشنامه مطالعه شدند. نتیجه مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که اثرات مستقیم مسئولیت اجتماعی درک شده بر رفتارهای مشارکتی و شهروندی مشتریان معنادار است. همچنین، اثرات غیرمستقیم آن از طریق وابستگی عاطفی به برند را تأیید نمود. اما تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی اثر تعدیلگری معنویت مشتری بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی درک شده و وابستگی عاطفی به برند را تأیید نکرد.
- کلمات کلیدی:مسئولیت اجتماعی شرکت وابستگی عاطفی به برند معنویت مشتری رفتارهای فرانقش مشتری
- محل انتشار:مدیریت بازاریابی, دوره (18), شماره (59), سال (2023-5) , صفحات (113-128)
- پیوند مقاله
مربیگری و عملکرد کارکنان: نقش میانجی پاداش و قدردانی، تعهد و یادگیری
- عنوان:مربیگری و عملکرد کارکنان: نقش میانجی پاداش و قدردانی، تعهد و یادگیری
- نویسندگان:محدثه محمدی , یعقوب مهارتی , قاسم اسلامی
- چکیده:امروزه؛ به سبب فضای رقابتی موجود که وجود نیروی انسانی مستعد را در سازمانها، ضرورتی اجتناب ناپذیر میسازد، سازمانها لازم است استراتژیها و رویکردهای توسعه منابع انسانی را جهت بقا و توسعه سازمانی بکار گیرند. یکی از رویکردهای اثر بخش در حوزه توسعه منابع انسانی، مربیگری است. بدین جهت پژوهش حاضر؛ با هدف بررسی تاثیر مربیگری بر عملکرد کارکنان با نقش واسط پاداش و قدردانی، تعهد و یادگیری کارکنان در شرکت گاز استان گلستان، صورت گرفته است. این تحقیق؛ از لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ روش، از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری این تحقیق؛ کلیه کارکنان رسمی شرکت گاز استان گلستان به تعداد ۱۸۴ نفر بوده که بر اساس جدول کرچسی و مورگان، تعداد ۱۲۴ نفر با روش نمونهگیری تصادفی ساده بعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری دادهها از ابزار پرسشنامه با تایید روایی و پایایی آن استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها، از روش مدلسازی معادلات ساختاری و از نرمافزار SPSS و Smart PLS، استفاده گردید. پژوهش حاضر دارای نه فرضیه بود که یافتههای این تحقیق نشان میدهد رابطه مربیگری و پاداش و قدردانی، مربیگری و تعهد، مربیگری و یادگیری کارکنان؛ مثبت و معنادار است. همچنین پاداش و قدردانی و عملکرد، تعهد و عملکرد و یادگیری و عملکرد کارکنان؛ ارتباط مثبت و معناداری با یکدیگر دارند. همچنین اینکه پاداش و قدردانی، تعهد و یادگیری؛ رابطه بین مربیگری و عملکرد کارکنان را بطور معناداری میانجیگری میکنند و نقش میانجی آنها مورد تایید قرار گرفت. سهم علمی پژوهش حاضر؛ شناساندن و شفافسازی نقش مربیگری بر متغیر مهم عملکرد کارکنان از طریق متغیرهای میانچی مورد تاکید میباشد.
- کلمات کلیدی:مربیگری, عملکرد, پاداش و قدردانی, تعهد, یادگیری
- محل انتشار:مدیریت منابع انسانی پایدار, دوره (5), شماره (9), سال (2023-11) , صفحات (7-38)
- پیوند مقاله
ارائه مدل یکپارچه برای توسعه پایدار «آب، انرژی و غذا» در ایران با استفاده از رویکرد دادهبنیاد
- عنوان:ارائه مدل یکپارچه برای توسعه پایدار «آب، انرژی و غذا» در ایران با استفاده از رویکرد دادهبنیاد
- نویسندگان:فاطمه مؤمنی مهموئی , علی اکبر ناجی میدانی , نرگس صالح نیا , قاسم اسلامی
- چکیده:یکی از بزرگترین چالشهایی که امروزه جوامع با آن مواجه هستند، افزایش تقاضا برای آب، غذا و انرژی در درازمدت با توجه به کمبود منابع میباشد. از آنجایی که ایران کشوری خشک و نیمهخشک است و عرضه منابع طبیعی آن به دلیل مدیریت ناپایدار و تغییر اقلیم و خشکسالیهای پیوسته، دچار تعادل شکنندهای شده، هدف این مطالعه طراحی مدلی یکپارچه برای توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا برای ایران است. در این مقاله از روش دادهبنیاد استفاده شد. بهمنظور جمعآوری دادهها با 37 نفر از خبرگان حوزههای مرتبط با تحقیق، مصاحبههای نیمهساختاریافته تا رسیدن به اشباع نظری صورت پذیرفت و پس از طی فرایند مقایسه مستمر دادهها و کدگذاریهای باز، محوری و انتخابی، مفاهیم در قالب 264 کد اولیه، 66 کد ثانویه و 17 طبقه سازماندهی شدند. حاصل نهایی مطالعه در قالب مدل یکپارچه زیستمحیطی توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا ارائه شده است. براساس الگوی بهدستآمده در این مطالعه میتوان اظهار داشت که آسیبپذیری منابع آب، انرژی و غذا در ایران با رشد جمعیت، رشد اقتصادی، بهرهبرداریهای بیرویه، عوامل مدیریتی، تغییرات اقلیمی، حکمرانی، تحریم و مسائل سیاسی تشدید میگردد. بنابراین برای ایجاد نوعی مدیریت همبست در مدیریت آب، غذا و انرژی در کشور نیاز به تغییر و اصلاح رویکرد و روش در چند سطح است. در بالاترین سطح یعنی سطح سیاسی و نهادی باید نوعی همگرایی و یکپارچگی بین نهادهای دخیل اعم از عمومی، خصوصی و مدنی در این سه حوزه برای برنامهریزی مناسب ایجاد کرد. در گام بعدی مدیریت بهینه منابع، استفاده از شیوهها و فناوریهای مناسب، آموزش و استفاده از ظرفیت سرمایه اجتماعی، تعاملات بین ذینفعان و سیاستهای جمعیتی باید مورد بررسی و بهسازی قرار گیرد. برایناساس به ضرورت توجه به رویکرد پیوندی بهعنوان یک استراتژی سیاستی مناسب برای توسعه پایدار پرداخته شده است.
- کلمات کلیدی:آب, انرژی, غذا, رویکرد دادهبنیاد, توسعه پایدار
- محل انتشار:آب و توسعه پایدار, دوره (11), شماره (3), سال (2024-12) , صفحات (115-130)
- پیوند مقاله
بررسی تثیر خویشاوندسالاری بر رفتار جستجوی شغل با میانجیگری بینزاکتی در محل کار و بدبینی کارکنان
- عنوان:بررسی تثیر خویشاوندسالاری بر رفتار جستجوی شغل با میانجیگری بینزاکتی در محل کار و بدبینی کارکنان
- نویسندگان:شادی زمانی پور , قاسم اسلامی , علیرضا خوراکیان
- چکیده:شرکتهای خانوادگی از کسبوکارهای رایج در جهان هستند، توازن ارتباطات غیررسمی و ارتباطات رسمی از چالشهای امروزه هر سازمانی میتواند باشد. این پژوهش قصد دارد تا با بررسی متغیر خویشاوندسالاری و همچنین متغیرهای میانجیگر بینزاکتی در محل کار و بدبینی کارکنان آثار این پدیدهها را شناسایی کرده و به نگهداشت سرمایه انسانی کمک نماید. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی، به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی از نظر روش انجام کار، از نوع پیمایشی-تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق کارکنان شرکتهای خانوادگی شهر مشهد بوده و حجم نمونه با استفاده از قاعده معادلات ساختاری ۲۷۰ نفر به دست آمده است. اطلاعات از نمونهی مورد نظر به کمک ابزار پرسشنامه و به صورت تصادفی ساده جمعآوری شد. برازندگی دادهها با بررسی شاخصهای پایایی و روایی ابزار جمعآوری دادهها، احراز شده و به منظور بررسی میزان اثرگذاری متغیرها و آزمون فرضیههای مطرح شده از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. در پایان دادههای جمعآوری شده از شرکتهای ذکر شده با روشهای آماری تجزیهوتحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که وقتی خویشاوندسالاری زیاد باشد نگرش و رفتارهای منفی در سازمان تقویت میشوند و رفتار جستجوی شغل افزایش مییابد. در نهایت نیز پیشنهادات کاربردی به مدیران و مسئولین فعال ارائه شد.
- کلمات کلیدی:خویشاوندسالاری بینزاکتی در محل کار بدبینی کارکنان رفتار جستجوی شغل
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, سال (2024-10)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد شغلی کارکنان به واسطه اشتراک دانش و نقش تعدیلگر ارتباطات در هتلهای 4 و 5 ستاره شهر مشهد
- عنوان:بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد شغلی کارکنان به واسطه اشتراک دانش و نقش تعدیلگر ارتباطات در هتلهای 4 و 5 ستاره شهر مشهد
- نویسندگان:قاسم اسلامی , فرشاد قادری
- چکیده:جامعه اجتماعی امروزی توجه زیادی به نیروی انسانی دارد. این در حالی است که امروزه توجه به عملکرد کارکنان در بخش خدمات خصوصاً صنعت گردشگری بیشازپیش مهم جلوه میکند. این در حالی است که کارکنان در صنعت گردشگری تأثیر زیادی بر ایجاد مزیت رقابتی دارند. بهگونهای که سازمانهای دارای کارکنانی با عملکرد بهتر رونق کسبوکار بهتری خواهد داشت. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر بازاریابی داخلی بر عملکرد کارکنان بهواسطه اشتراک دانش و و نقش تعدیلگر ارتباطات میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش انجام کار، از نـوع توصیفی- پیمایشـی اسـت. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان هتلهای شهر مشهد میباشد. دادههای جمعآوریشده از 390 پرسشنامه با روش مدل یابی معادلات ساختاری با نرمافزارAMOS مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان داد، بازاریابی داخلی بر اشتراک دانش و عملکرد کارکنان تأثیر مثبت و معنیداری دارند. این در حالی است که اشتراک دانش بر عملکرد شغلی کارکنان تاثیر مثبت دارد. از نتایج دیگر اینکه نقش تعدیل گر ارتباطات سازمانی نیز مورد تایید قرار گرفت. علاوه بر این نقش واسط اشتراک دانش نیز تائید شد.
- کلمات کلیدی:منابع انسانی, اشتراک دانش, بازاریابی داخلی, ارتباطات , عملکرد شغلی کارکنان
- محل انتشار:مطالعات اجتماعی گردشگری, دوره (12), شماره (25), سال (2024-4) , صفحات (101-128)
- پیوند مقاله
تاثیر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای فرانقش آنها با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت
- عنوان:تثیر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای فرانقش آنها با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت
- نویسندگان:آذر کفاش پور , قاسم اسلامی , سعادت مصطفوی
- چکیده:علاوه بر سودآوری برای سهامداران، شرکتها باید انتظارات کارکنان، مصرفکنندگان و جامعه در رابطه با ترویج رفاه و اقدامات عامالمنفعه را نیز برآورده سازند. در این صورت، قادر خواهند بود درگیری مشتریان را بیشتر کنند و رفتارهای فرانقش آنها را باعث شوند که موجب شکلگیری نگرش مثبت نسبت به شرکت و برند آن در افکار عمومی خواهد شد؛ بنابراین، تحقیق جاری به دنبال آن بود که اثر ادراک مشتریان از مسئولیت اجتماعی شرکت بر رفتارهای مشارکتی و شهروندی آنها را با میانجیگری وابستگی عاطفی به برند و تعدیلگری معنویت بررسی کند. جامعه آماری تحقیق مشتریان شرکت بیمه پاسارگاد در شهر مشهد بود که نمونهای ۴۰5 نفری از آنها با نمونهگیری در دسترس و ابزار پرسشنامه مطالعه شدند. نتیجه مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که اثرات مستقیم مسئولیت اجتماعی درک شده بر رفتارهای مشارکتی و شهروندی مشتریان معنادار است. همچنین، اثرات غیرمستقیم آن از طریق وابستگی عاطفی به برند را تأیید نمود. اما تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی اثر تعدیلگری معنویت مشتری بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی درک شده و وابستگی عاطفی به برند را تأیید نکرد.
- کلمات کلیدی:مسئولیت اجتماعی شرکت وابستگی عاطفی به برند معنویت مشتری رفتارهای فرانقش مشتری
- محل انتشار:مدیریت بازاریابی, دوره (18), شماره (59), سال (2023-5) , صفحات (113-128)
- پیوند مقاله
نقش کانالهای همهکاره در افزایش رضایت و وفاداری مشتریان
- عنوان:نقش کانالهای همهکاره در افزایش رضایت و وفاداری مشتریان
- نویسندگان:زینت پارسائی , قاسم اسلامی , فریبرز رحیم نیا
- چکیده:امروزه با گسترش فناوریها و کانالهای آنلاین، مشتریان متمایل به استفاده همزمان از کانالهای آفلاین و آنلاین در مسیر مشارکتشان با سازمانی مانند بانک هستند تا بتوانند سریعتر، از طریق چندین کانال و نقاط تماس به هدف نهایی خود دست یابند. با توجه به هماهنگی و همافزایی بین این کانالها و ارزش مثبت ایجاد شده، مفهوم کیفیت ادغام کانال همهکاره و ارزش درکشده کانال همهکاره مطرح میشود. فرضیات این پژوهش به بررسی تأثیر کیفیت ادغام و ارزش درکشده کانال همهکاره بر وفاداری مشتری باتوجه به نقش میانجی رضایت و مشارکت مشتری پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش انجام کار، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری مشتریان 10 بانک خصوصی در شهر مشهد هستند که از بین آنها، بانکهایی با بیشترین تعداد شعب جهت جمعآوری نمونه برگزیده شدند که شامل بانکهای ملت، صادرات، تجارت، رفاه، اقتصاد نوین، پاسارگاد، سینا، شهر، ایرانزمین و آینده میباشند. برای جمعآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد استفاده و این پرسشنامه به صورت الکترونیکی بین مشتریان این بانکها توزیع گردید و در نهایت 386 پرسشنامه به صورت غیرتصادفی سهمیهای جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده گردید. یافتههای پژوهش حاکی از آن است کیفیت ادغام و ارزش درک شده کانال همهکاره بر وفاداری مشتری تأثیر مثبت و معناداری داشته و تأثیر رضایت و مشارکت مشتری در رابطه بین کیفیت ادغام و ارزش درکشده کانال همهکاره بر وفاداری مشتری مثبت و معنادار است.
- کلمات کلیدی:کیفیت ادغام کانال همه کاره ارزش درک شده کانال همه کاره رضایت مشتری مشارکت مشتری وفاداری مشتری
- محل انتشار:بررسی های بازرگانی, دوره (21), شماره (119), سال (2023-5) , صفحات (75-98)
- پیوند مقاله
تاثیر الگوی بازاریابی چندحسی بر تبلیغات شفاهی با تجربه حسی برند و اشتیاق به برند
- عنوان:تاثیر الگوی بازاریابی چندحسی بر تبلیغات شفاهی با تجربه حسی برند و اشتیاق به برند
- نویسندگان:روح اله باقری , قاسم اسلامی , فرشاد قادری , زینت پارسائی
- چکیده:گردشگران در سفرهای خود علاوه بر بازدید از مکانهای دیدنی شهر، با اقامت در هتل مناسب میخواهند از سفر خود لذت ببرند و هتلها نیز، به دنبال ارائه خدمات رضایتبخش به گردشگران هستند تا بتوانند در جهت ترغیب گردشگران به بازدید مجدد و تبلیغات شفاهی مثبت آنها به دیگران گام بردارند. از اینرو انجام پژوهشی در جهت ارائه راهکارهای صحیح به مدیران هتلها در این جهت ضرورت دارد. بنابراین هدف پژوهش، شناخت تاثیر الگوی بازاریابی چندحسی بر تبلیغات شفاهی در کسبوکار گردشگری میباشد که از طریق متغیرهای تجربه حسی برند و اشتیاق به برند مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و روش انجام کار، پیمایشی است. جامعه آماری آن، گردشگران مقیم در 17 هتل، شامل هتلهای چهار و پنج ستاره شهر مشهد میباشند. جمعآوری دادهها از طریق پرسشنامه استاندارد صورت گرفت و بر اساس فرمول کوکران، حداقل حجم نمونه برای جوامع نامعلوم 384 نفر تخمین زده شده است که در نهایت در این پژوهش، 387 پرسشنامه به طور غیرتصادفی در دسترس جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش مدلسازی معادلات ساختاری و نرمافزارهای SPSS نسخه 19و AMOS نسخه 18، استفاده گردید. یافتهها حاکی از تأیید تمام فرضیههای پژوهش است. نتایج نشان میدهد، تاثیر الگوی بازاریابی چندحسی بر تجربه حسی برند، اشتیاق به برند و تبلیغات شفاهی مثبت و معنادار است و همچنین تجربه حسی برند و اشتیاق به برند بر تبلیغات شفاهی تاثیر مثبت و معناداری دارند.
- کلمات کلیدی:الگوی بازاریابی چندحسی تجربهحسی برند اشتیاق به برند تبلیغات شفاهی گردشگری
- محل انتشار:مطالعات مدیریت راهبردی, دوره (14), شماره (53), سال (2023-4) , صفحات (313-332)
- پیوند مقاله
تبیین نقش امنیت روانشناختی زنان در رابطه میان پنهانکاری دانش، عملکرد شغلی و رفتارهای یاریرسان
- عنوان:تبیین نقش امنیت روانشناختی زنان در رابطه میان پنهانکاری دانش، عملکرد شغلی و رفتارهای یاریرسان
- نویسندگان:قاسم اسلامی , مریم رحیم نیا , مرضیه ادیب زاده
- چکیده:زنان بهعنوان نیمی از جمعیت نقش قابلتوجهی در پیشرفت جامعه ایفا میکنند. حضور زنان در سالهای اخیر در سازمانهای دولتی بهطور چشمگیری افزایش پیدا کرده است. برای دستیابی به سازمانی که کمترین آسیبها را از پنهانکاری دانش میبیند، میتوان با ایجاد جوّی مبتنی بر امنیت روانشناختی، پنهانکاری را به حداقل رساند و کامیابی شغلی، عملکرد و رفتارهای یاریرسان را بهبود بخشید. به همین دلیل هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی این اثر در میان زنان شاغل سازمانهای دولتی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش انجام کار، پیمایشی است. جامعۀ آماری متشکل از زنان شاغل در سازمانهای دولتی شهر مشهد است که 310 نفر بهعنوان نمونه آماری با استفاده از روش نمونهگیری غیرتصادفی در دسترس در نظر گرفته شدهاند. بهمنظور تجزیهوتحلیل دادهها مدلیابی معادله ساختاری برای بررسی برازش الگوی معادله ساختاری استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد پنهانکاری دانش بر امنیت روانشناختی و کامیابی شغلی اثر منفی و معناداری دارد. از دیگر یافتهها اثر مثبت امنیت روانشناختی بر کامیابی شغلی و تأثیر کامیابی شغلی بر عملکرد شغلی و رفتار یاریرسان است. یافته ها همچنین بر نقش میانجی امنیت روانشناختی و کامیابی شغلی و نقش تعدیلگری بدبینی سازمانی در رابطه میان پنهانکاری دانش و امنیت روانشناختی تأکید دارند.
- کلمات کلیدی:امنیت روانشناختی پنهانکاری دانش رفتار یاریرسان عملکرد شغلی کارکنان زن
- محل انتشار:پژوهش نامه مدیریت تحول, دوره (14), سال (2023-2) , صفحات (84-120)
- پیوند مقاله
The relationship of renewable energy consumption to stock market development and economic growth in Iran
- عنوان:The relationship of renewable energy consumption to stock market development and economic growth in Iran
- نویسندگان: Seyedeh Fatemeh Razmi , Bahare Ramezanian , Mehdi Behname , Taghi Ebrahimi Salari , Seyed Mohammad Javad Razmi
- چکیده:This paper investigates the relationship of two types of renewable energy consumption (total hydropower, wind, solar and nuclear energies, and total combustible renewable and waste) to stock market value and economic growth in Iran. An autoregressive distributive lag (ARDL) model was used for data from 1990 to 2014 and results show that stock market value affects both groups of renewable energies in the long run. Growth rate significantly affects total hydropower, wind, solar, and nuclear energies in both the short and long run, although it is only significant in the short run for combustible renewable and waste energies. Neither type of renewable energy consumption affects growth in either the short or long run.
- کلمات کلیدی:Renewable energy consumption Stock market Growth ARDL
- محل انتشار:Renewable Energy, ( ISI ), Volume (145), Year (2020-1) , Pages (2019-2024)
- پیوند مقاله
The role of stock markets in the US, Europe, and China on oil prices before and after the COVID-19 announcement
- عنوان:The role of stock markets in the US, Europe, and China on oil prices before and after the COVID-19 announcement
- نویسندگان: Seyedeh Fatemeh Razmi , Seyed Mohammad Javad Razmi
- چکیده:This research investigates the asymmetric effects of three major stock prices of the US, Europe, and China on WTI and Brent future oil prices before and after the Covid-19 announcement by covering weekly data from January 2015 to April 2021. Using the nonlinear autoregressive distributed lag (NARDL) model, the results indicate the US stock price has a significant positive effect in pre-Covid-19 in both models but it loses its effect on WTI future oil price after the Covid-19 announcement. It keeps its effect on Brent future oil price after the Covid-19 announcement. The European stock price has significant positive effect in all states. The China stock price is not significant in pre-Covid-19 while it has a significant effect after Covid-19 announcement in both models. However, the only positive asymmetric changes of China stock price show a significant effect on Brent\\\'s future oil price. Before Covid-19, US stock price is the strongest stock price while the European stock price is the strongest after the Covid-19 announcement.
- کلمات کلیدی:Oil price; NARDL; Covid, 19; Stock price
- محل انتشار:Resources Policy, Volume (81), No (1), Year (2023-3) , Pages (103386-103392)
- پیوند مقاله
The Role Of Institutional Conditions In The Impact Of Economic Growth On Poverty
- عنوان:The Role Of Institutional Conditions In The Impact Of Economic Growth On Poverty
- نویسندگان: Saeedeh behnezhad , Seyed Mohammad Javad Razmi , Seyed Saeed Malek sadati
- چکیده:According to the New Institutional View, the main reason for the great difference between countries in terms of growth, development and economic welfare is their institutional structures and foundations. Creating a stable structure in human relationships, institutions reduce insecurity, transaction costs and increase people\\\'s motivation. In this regard, the present study examined the role of institutional conditions in the impact of economic growth on poverty in middle and high per capita income countries from 2004 to 2017. Design/methodology/approach: This study was conducted by the panel threshold approach and the general index of good governance was used to measure the institutional quality, calculated using the weighted average of the six governance indices of the World Bank. Findings: The threshold value in this model is -1.0583, indicating that when the good governance index crosses this threshold and the institutional quality improves, economic growth will reduce poverty to a greater extent. Research limitations/implications: In this study, we faced data limitations on poverty, and many countries did not have continuous annual data. Originality/value: To my knowledge, no study has been conducted yet on the role of institutional quality in the impact of economic growth on poverty. Therefore, this study enhances our understanding of the importance of institutions and their effect on the relationship between economic growth and poverty.
- کلمات کلیدی:Economic Growth, Institutional Conditions Panel Threshold, Poverty
- محل انتشار:International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research, Volume (14), No (2), Year (2021-10) , Pages (78-85)
- پیوند مقاله
The Effect of Public and Private Health Expenditures on Life Expectancy in Different Countries: Using Panel Data Model
- عنوان:The Effect of Public and Private Health Expenditures on Life Expectancy in Different Countries: Using Panel Data Model
- نویسندگان: Tayyebe azodi , Seyed Mohammad Javad Razmi , Ali Akbar Naji Meidani , Mohammad Ali Falahi
- چکیده:Purpose This study aims to examine the factors that form the commitment Design/methodology/approach The sampling technique used is proportionate stratified random sampling, with 100 respondents and the data collection happens in 2018. Methods of data analysis in this study uses multiple linear regression, with the number of respondents as many as 100 employees. Findings The result shows that the competence and organizational culture significantly influence the commitment. This implies to the manager that the increase of employee competence and the suitable organization culture are very important in strengthening their employee commitment. Research limitations/implications The limitation of this research is in the amount of variables that are only three, and only focus in one object. Originality/value The findings of this research are the new ones, by developing the previous theory, using a new place and time.
- کلمات کلیدی:competence, organizational culture and commitment
- محل انتشار:International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research, Volume (12), No (1), Year (2019-4) , Pages (64-69)
- پیوند مقاله
The impact of US monetary policy uncertainties on oil and gas return volatility in the futures and spot markets
- عنوان:The impact of US monetary policy uncertainties on oil and gas return volatility in the futures and spot markets
- نویسندگان:Mehdi Behname , Bahare Ramezanian , Seyed Mohammad Javad Razmi
- چکیده:This study investigates the effects of US monetary policy uncertainties on long-run oil and gas return volatility in the futures and spot markets using a GARCH-MIDAS (generalized autoregressive conditional heteroskedasticity mixed data sampling) model. The analysis comprises three periods: the pre-and post-crisis subsamples (based on the 2007–2009 financial crisis) and the whole sample (2003m1-2018m11). Two kinds of uncertainties are considered: news-based uncertainty and uncertainties regarding monetary variables, such as the long-term interest rate, the effective exchange rate, and the money supply, in the US. The results indicate persistence in the oil and gas market fluctuations in all periods, regardless of the choice of the model specification. The results are similar in the oil and gas markets in terms of the sign coefficients of the news-based and monetary variables. The sign of the coefficients in the gas markets are consistent with expectations but not for oil markets in the post-crisis period. US long-term uncertainty affects both the gas and oil markets.
- کلمات کلیدی:GARCH, MIDAS US monetary Policy uncertainty Oil price Gas price Futures market
- محل انتشار:Journal of Petroleum Science and Engineering, ( ISI ), Volume (191), No (8), Year (2020-8) , Pages (107232-107239)
- پیوند مقاله
Investigating the effects of energy price index on technical environmental efficiency in Iran
- عنوان:Investigating the effects of energy price index on technical environmental efficiency in Iran
- نویسندگان: Mahboubeh ghodratnama , Seyed Mohammad Javad Razmi , Seyed Saeed Malek sadati , Seyedeh Fatemeh Razmi
- چکیده:This study investigates the effects of increasing real energy prices on technical environmental efficiency in Iran using a directional distance function. To achieve this purpose, six variables are used, namely labor, capital stock, energy consumption, real energy price, industrial value added, and environmental cost index, for the period 2009–2015. Moreover, two indexes for industrial environmental cost and real energy price are introduced. The environmental cost index is derived from the pollution cost of six types of emissions (NOx, SO2, CO2, CO, CH4, SPM) produced by 23 industries. The results show that the real energy price and distance function have an inverse relationship. Specifically, higher real energy prices cause industries to move toward using more energy-efficient technologies and more technical environmental efficiency. This study is one of the few studies that have evaluated the environmental effects of targeted subsidy law or energy price liberalization in Iran and demonstrates that an increase in real energy prices would lead to improved environmental technical efficiency.
- کلمات کلیدی:Directional distance function Environmental cost index Industrial environmental efficiency Real energy price Sustainable development
- محل انتشار:International journal of Environmental Science and Technology, ( ISI ), Volume (19), No (3), Year (2021-5) , Pages (2119-2128)
- پیوند مقاله
THE EFFECTS OF EXTERNAL UNCERTAINTIES AGAINST MONETARY POLICY UNCERTAINTY ON IRANIAN STOCK RETURN VOLATILITY USING GARCH-MIDAS APPROACH
- عنوان:THE EFFECTS OF EXTERNAL UNCERTAINTIES AGAINST MONETARY POLICY UNCERTAINTY ON IRANIAN STOCK RETURN VOLATILITY USING GARCH-MIDAS APPROACH
- نویسندگان: Seyedeh Fatemeh Razmi , Bahareh Ramezanian Bajgiran , Seyed Mohammad Javad Razmi , Kiana Baensaf
- چکیده:This study investigates the effect of two external uncertainties of US Economic Policy Uncertainty (EPU) and OPEC oil price uncertainty against domestic monetary policy uncertainty on Iran’s stock return volatility. Reaching this goal, GARCH-MIDAS approach is employed that makes it possible using different variables with different frequencies during the period from January 2009 to September 2017. The research uses Iran’s stock return with high frequency and other variables with low frequencies. The results of the GARCH-MIDAS model show that the increase in the US EPU, the OPEC\'s oil price uncertainty and Iran’s monetary policy uncertainty increase volatility of Iranian stock returns. US EPU significantly impact on Iran’s stock return volatility, which implies that the Iranian stock market has gradually merged into the global economy. However, oil price uncertainty has stronger effect on the stock return volatility than US EPU. In addition, monetary policy uncertainty is the strongest in affecting stock return uncertainty. Iranian policymakers can reduce the volatility of stock return by decreasing domestic monetary policy uncertainty.
- کلمات کلیدی:US Economic Policy Uncertainty, Monetary policy, Oil Price, Iran’s stock volatility, GARCH-MIDAS
- محل انتشار:International Journal of Energy Economics and Policy, Volume (10), No (4), Year (2020-5) , Pages (278-281)
- پیوند مقاله
Information technology and Productivity Growth in Islamic Countries
- عنوان: Information technology and Productivity Growth in Islamic Countries
- نویسندگان: Mostafa Salimifar , Mehdi Behname
- چکیده:The aim of this research is the study of information and communication technology effects on productivity in Islamic countries. We have applied a balanced panel data model. Hausman (1978) test shows that we should apply fixed effects model. We have estimated our model for Islamic countries for the period of 1990-2010. The results show that gross domestic product, openness, human capital, capital formation, labor force and information and communication technology have positive impact on productivity. Therefore, these countries can increase their productivity with augmentation of expenditures on ICT.
- کلمات کلیدی:Islamic countries; Information and Communication Technology; Productivity; Panel Data
- محل انتشار:Romanian Journal of Economics, Volume (36), No (1), Year (2013-6) , Pages (128-135)
- پیوند مقاله
Investigating Factors Affecting Renewable and Nonrenewable Electricity Generation in Iran
- عنوان:Investigating Factors Affecting Renewable and Nonrenewable Electricity Generation in Iran
- نویسندگان: Seyedeh Fatemeh Razmi , mahboubeh ghodratnama , Seyed Mohammad Javad Razmi , Amirmohammad Esmaeili
- چکیده:This study identifies key elements that facilitate the transition of power generation from non-renewable to renewable sources. Annual data from 1977 to 2018 and an autoregressive distributed lag model are used in the study. The gross domestic product, industrialization, urbanization, fuel, and power prices, as well as the dollar exchange rate, are employed as independent variables. The study takes the Iran-Iraq War and nuclear sanctions into account. The findings show that, in the short run, all variables—aside from the exchange rate—have an impact on the generation of electricity from renewable sources. Only natural gas prices, industrialization, and gross domestic product are effective in the short run, for power generation from non-renewable energies. In the long run, all variables, with the exception of electricity price, are effective in producing power from renewable sources, and all variables, with the exception of fuel prices and industrialization, are effective in producing electricity from non-renewable sources. The findings also indicate that nuclear sanctions have a detrimental impact on the production of electricity from renewable sources and a beneficial impact on the production of electricity from non-renewable sources
- کلمات کلیدی:Electricity Generation, Power Production, Renewable Energies, Non-Renewable Energies, ARDL, Natural Gas
- محل انتشار:International Journal of Energy Economics and Policy, Volume (14), No (5), Year (2024-9) , Pages (109-117)
- پیوند مقاله
The Indirect Effects of Oil Price on Consumption Through Assets
- عنوان:The Indirect Effects of Oil Price on Consumption Through Assets
- نویسندگان: Seyedeh Fatemeh Razmi , Leila Torki , Seyed Mohammad Javad Razmi , Ehsan Mohaghegh Dowlatabadi ,
- چکیده:This research considers how oil price can indirectly affect consumption through asset prices of stock and house. Using the theory of consumption wealth effect, this research shows that, unexpectedly, a rise in oil price would lead to increase in consumption. The research uses the data of three OECD countries of France, Canada and the United States from quarter 1st 1997 to quarter 3rd 2017 and vector autoregression model. Empirical results prove that a positive shock to oil price has a positive indirect effect on consumptions of France and Canada via both asset prices. The indirect effect of oil price on US consumption only exists through stock price. The duration of indirect effect of oil price on consumption depends on dependency of consumption to asset prices in each country.
- کلمات کلیدی:oil price, consumption wealth effect, asset prices, house price
- محل انتشار:International Journal of Energy Economics and Policy, Volume (12), No (1), Year (2022-1) , Pages (236-242)
- پیوند مقاله
A Study of the Effect of Social Capital on Human Development in Islamic Countries
- عنوان:A Study of the Effect of Social Capital on Human Development in Islamic Countries
- نویسندگان: Seyed Mohammad Javad Razmi , Mostafa Salimifar
- چکیده:In view of the fact, social capital in some common definitions offered about it contains a number of social elements that facilitate actions of social actors and from this aspect they are able to improve society s performance. To study this characteristic of social capital and explore its effect on human development among Islamic communities, the current study examines the effect of social capital on human development among Islamic countries. For this purpose, a collection of 20 Islamic countries is examined during 1999-2008. Since social capital variable is qualitative the alternative variable of Corruption Perceptions Index is employed to measure the effect of social capital. The results of the study indicate a significant negative effect of corruption on human development index level.
- کلمات کلیدی: Social Capital, Human Development, Islamic Countries, Corruption Perceptions Index, Panel Data
- محل انتشار:Atlantic Review of Economics, Volume (3), No (1), Year (2013-6) , Pages (1-22)
- پیوند مقاله
Financial development and environment: Evidence of consumption-based CO₂ emissions
- عنوان:Financial development and environment: Evidence of consumption-based CO₂ emissions
- نویسندگان:fariba osmani , Mahdi Cheshomi , Ali Akbar Naji Meidani
- چکیده:Financial development is widely recognized as a key catalyst for economic growth and progress today. With developing nations prioritizing accelerated economic expansion, they have increasingly turned their attention to fostering financial market growth. However, the impact of financial development on environmental sustainability remains uncertain. Furthermore, in certain countries, there is a notable distinction between carbon dioxide emissions generated from production and those arising from consumption, this article examines the impact of financial development on consumption-based CO₂ emissions for a panel of 17 developing countries during the period of 1990–2019 with a Panel-Quantile approach. Empirical findings show that the effect of financial development on consumption-based CO₂ emissions is positive and significant in all quantiles. In addition, this study considers gross domestic product, rental rates of natural resources, trade openness, and globalization as control variables. The results of this study provide new evidence for policymakers to maintain environmental quality by focusing on the link between financial development and consumption-based CO₂ emissions
- کلمات کلیدی:financial markets, consumption-based CO₂ emissions, production -based CO₂ emissions, developing countries
- محل انتشار:Journal of Advanced Environmental Research and Technology, Volume (1), No (4), Year (2023-9) , Pages (85-97)
- پیوند مقاله
The use of focus group discussion methodology: Insights from two decades of application in conservation
- عنوان:The use of focus group discussion methodology: Insights from two decades of application in conservation
- نویسندگان:Vahid Arshadi , Ali Nemati
- چکیده:یکی از ابعاد اقتصاد مقاومتی، اقتصاد مردمبنیان است. پس از یک مطالعه دقیق روی آثار منتشرشده تا سال 1399 با موضوع اقتصاد مردمبنیان، پژوهشگران به این نتیجه دست یافتند که ادبیات نظری منسجم و قابل اتکایی در مراکز علمی مرتبط تولید نشده و حتی در تعریف اقتصاد مردمبنیان نیز اتفاقنظر وجود ندارد. بر این اساس این پژوهش بهدنبال آن بود که بهصورت روش گروه کانونی با حضور متخصصین اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی به موضوعشناسی اقتصاد مردمی پرداخته و با این اقدام، بستر لازم را برای کسانی که میخواهند مطالعات خود را در این حوزه تعریف کنند، فراهم نماید. این موضوعات در چهار محور طبقهبندی شده و مقرر شد در چهار محور مطالعات نظری و بنیادین، مطالعات حکمرانی، سیاستگذاری و اجرا، الگوها و سازوکارهای مردمیسازی و مطالعات میانرشتهای تقسیم شود. آنچه اهمیت دارد این است که سیاستگذاران اقتصادی در قوای سهگانه باید براساس بنیانهای نظری و برقراری الزامات مختلف سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و تربیتی و بهرهگیری از تجارب مختلف و براساس طراحی الگوها و سازوکارهای پیشنهادی، بستر انتقال از اقتصاد دولتی و رانتی را به اقتصاد مردمی فراهم کنند تا جایی که اقتصاد ایران به اقتصاد مردمبنیان شهرت یابد.
- کلمات کلیدی:اقتصاد مردمی اقتصاد مقاومتی اقتصاد رانتی گروه کانونی
- محل انتشار:پژوهشهای کاربردی اقتصاد مقاومتی, Volume (9), No (1), Year (2024-5) , Pages (20-32)
- پیوند مقاله
The Relationship between Government Size and Happiness
- عنوان:The Relationship between Government Size and Happiness
- نویسندگان:فاطمه مؤمنی مهموئی , سید محمدجواد رزمی
- چکیده:اگرچه استفاده از رویکرد اقتصاد شادکامی سابقه چندانی ندارد، اما از آنجا که سیاستگذاران عموما برای افزایش رفاه و رضایت عمومی تصمیمگیری میکنند، کمیتبخشی به مفهوم رفاه ذهنی و بررسی عوامل مؤثر بر آن بهمنظور بهبود شادی در جامعه اهمیت پیدا میکند. روش: هدف از این پژوهش بررسی اثر اندازه دولت بر شادکامی افراد در دو رژیم مختلف با توجه به سطح توسعه انسانی در 110 کشور منتخب برای دوره 2006 تا 2017 است. به این منظور از رگرسیون پانل آستانهای استفاده شده است. اطلاعات موردنیاز این تحقیق شامل متغیر شادکامی از بانک اطلاعات جهانی شادکامی، نرخ رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، نرخ تورم و اندازه دولت از پایگاه داده بانک جهانی و شاخص توسعه انسانی از برنامه توسعه سازمان ملل متحد جمعآوری شده است. یافتهها: متغیرهای اندازه دولت، رشد اقتصادی، تورم و بیکاری اثر معناداری بر شادکامی دارند. با توجه به حد آستانه محاسبهشده برای متغیر توسعه انسانی (577/0) اثر اندازه دولت بر شادکامی در دو حالت مختلف با توجه به سطح توسعه انسانی متفاوت است. بحث: با توجه به یافتههای تحقیق افزایش اندازه دولت در پایینتر از مقدار آستانه توسعه انسانی منجر به کاهش شادکامی افراد جامعه میشود اما پس از عبور از آستانه توسعه انسانی با افزایش اندازه دولت، شادی افراد بیشتر میشود که نشاندهنده کارآمدی سیاستهای دولت است. همچنین با افزایش رشد اقتصادی، شادی افزایش و با افزایش تورم و بیکاری شادی کاهش مییابد و نکته قابلتوجه این است که اثر منفی بیکاری نسبت به اثر منفی تورم بیشتر است.
- کلمات کلیدی:اندازه دولت, توسعه انسانی, رگرسیون پانل آستانهای, شادکامی
- محل انتشار:رفاه اجتماعی, دوره (22), شماره (87), سال (2023-2) , صفحات (73-104)
- پیوند مقاله
The threshold effect of HDI on the relationship between financial development and oil revenues
- عنوان:The threshold effect of HDI on the relationship between financial development and oil revenues
- نویسندگان: Taghi Ebrahimi Salari , Ali Akbar Naji Meidani , Zeinab Shabani Koshalshahi , amirabas ajori
- چکیده:This paper tried to study the threshold effect of the Human Development Index (HDI) on the relationship between oil revenues and financial development. For this purpose, the threshold regression model is used. In addition, the financial depth index was considered as a measure of financial development. Data were collected with annual frequency (1990–2018) from the most recent statistics published by the Central Bank, Statistics Center of Iran, and OPEC website. The results showed that oil revenues in Iran had a negative significant effect on financial development. This result is consistent with the resource curse phenomenon, despite the expectation of the protective role of oil in the economy of Iran. However, at high levels of human development (index value that is upper than threshold value), this negative impact was reduced. Therefore, promoting human development can be mentioned as a solution to compensate for the negative effect of oil revenues. In addition, the variables of production growth and capital inventory, as expected, had a positive significant effect on financial development.
- کلمات کلیدی:Financial development Oil revenues Human development index Threshold regression model Iran
- محل انتشار:Resources Policy, Volume (76), No (102537), Year (2022-1) , Pages (1-10)
- پیوند مقاله
The Dynamics of the Exchange Rate and Extension of Monetary Trilemma (Iran Economy Case Study)
- عنوان:The Dynamics of the Exchange Rate and Extension of Monetary Trilemma (Iran Economy Case Study)
- نویسندگان: Mahmoud Allahyarifard , Mostafa Karimzadeh , Mohammad Ali Falahi , Ali Akbar Naji Meidani
- چکیده:Simultaneous making policy of interest rates, exchange rates and capital accounts can be extended to trilemma theory, contrary to its earlier theories, provided that the imbalances of the private sector, the government and the capital account adjusted through the policy variables such as the government expenditures, the interest rates on domestic deposits, the interest rates on domestic loans, effective exchange rates, foreign prices and foreign interest rates. On the other hand, the components of the extension of trilemma theory in the form of internal and external imbalances affect the exchange rate. In other words, if the real sector markets of the economy are not cleared through the aforementioned trilemma components, and policy variables, internal and external imbalances will be affected by opposite direction of net domestic asstes (ΔNDA) and net foreign assets (ΔNFA) of the banking system. This is in accordance with the fundamental principles of the monetary approach balance of payments and exchange rate. Policy variables do not put pressure on the unofficial exchange rate as long as they have the same effect on the net changes in the domestic and foreign assets of the banking system. The purpose of this study is to consider the effect of internal and external imbalances on exchange rate through the simultaneous equations system, generating impulses in policy variables, and examining reactions in Iranian economy. In this paper, the monetary exchange rate determination model is analyzed and examied by using the extension of trilemma theory for macroeconomic data of Iran in the form of internal and external imbalances. The results of this study suggest that policy variables can stabilize the unofficial exchange rate (with other conditions being constant) through trading off internal and external imbalances. Thus, the economic policymaker can, while independently policing interest rates, capital accounts and government expenditures and other policy variables in this research, maintain exchange rate stability as a strategic variable and anchor the general level of prices.
- کلمات کلیدی: Trilemma, Internal and External Equilibrium, Policy Variables Trade-Off, Iran
- محل انتشار:American Finance and Banking Review, Volume (5), No (1), Year (2020-4) , Pages (27-49)
- پیوند مقاله
Using Fuzzy Regression Approach in Prediction Municipal Solid Waste Generation: A Case Study of Mashhad
- عنوان:Using Fuzzy Regression Approach in Prediction Municipal Solid Waste Generation: A Case Study of Mashhad
- نویسندگان: zahra shirzoor , Mohammad Taher Ahmadi Shadmehri , Mostafa Salimifar , Ali Vahidian Kamyad
- چکیده:Any comprehensive plan for management of urban solid wastes requires accurate forecast of the waste level. Development of a reliable model to predict impacts of economic trends, changes in population, and environmental transformations on generation of solid waste is a crucial progress in terms of waste management. The present study, therefore, applies fuzzy regression models to forecast the level of solid waste generated by urban population. Given the lack of data in developing countries, fuzzy regression approach can be useful in properly forecasting quantities of solid waste. The present study employs fuzzy regression approach to time series to forecast quantity of waste produced by urban population of Mashhad in 2012-2021 by taking into account most significant economic, social, and environmental factors. A number of variables are used to fit the models, and then the best model is selected based on minimum fuzziness criterion. For this purpose, a hybrid method has been utilized to combine fuzzy regression and autoregressive integrated moving average (ARIMA).
- کلمات کلیدی:prediction; municipal solid waste generation; fuzzy regression model
- محل انتشار:Advances in Environmental Biology, ( ISI ), Volume (8), No (16), Year (2014-1) , Pages (708-714)
- پیوند مقاله
Government Effectiveness, Rule of Law and Informal Economy in Asian Developing Countries
- عنوان:Government Effectiveness, Rule of Law and Informal Economy in Asian Developing Countries
- نویسندگان: Arash Jamalmanesh , Ali Akbar Naji Meidani , Mahdi Khodaparast Mashhadi
- چکیده:In this article we use government effectiveness and rule of law, affect the informal economy, using Asian country data. We use 37 countries data for 8 years from 2000-2007, that measure governance indices. We find strong support that increase government effectiveness leads to a smaller informal economy. However, the limited number of studies uses cross-sectional country data with a relatively few number of observations, and hardly any paper has investigated governance provides evidence using within country data. The empirical results of this study indicate that in Asian countries, increasing GDP grows and Bureaucracy Quality leads to decrease informal economy. Furthermore, an increase in rule of law decreases the size of the informal economy.
- کلمات کلیدی: Governance Indicators, Political Variables, Bureaucracy Quality, Rule of Law, Property Rights
- محل انتشار:International Journal of Economy, Management and Social Sciences, Volume (3), No (10), Year (2014-10) , Pages (551-555)
- پیوند مقاله
تبیین عوامل انگیزشی مؤثر بر بازار صکوک اجاره با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی (مورد مطالعه: شهرداریها)
- عنوان:تبیین عوامل انگیزشی مؤثر بر بازار صکوک اجاره با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی (مورد مطالعه: شهرداریها)
- نویسندگان:وحید ارشدی − مصطفی سلیمیفر − امیرحسین اخروی
- چکیده: گسترش شهرنشینی نیازمند ایجاد پروژه های زیرساختی و زیربنایی و اجرای طرح های توسعه شهری است که به دلیل محدودیت های منابع درآمدی شهرداری ها اجرای آنها همواره با چالش های بسیاری مواجه بوده است. لذا این نهادهای عمومی نیازمند دستیابی به منابع تامین مالی جدیدی هستند که به آنهادر انجام وظایف عمرانی خود کمک نماید. یکی از این شیوه های تامین مالی موجود صکوک اجاره میباشد که برای شکل گیری این بازار جدید مالی، شناسایی عوامل و تبیین انگیزه های طرفین عرضه کننده-شهرداریها- و تقاضاکننده -سرمایهگذاران- آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. هدف این مقاله تبیین عوامل انگیزشی هر دو جانب بازار می باشد. روش تحقیق مورد استفاده کتابخانه ای، توصیفی و پیمایشی بوده است که برای انجام پیمایش از ابزارهای مصاحبه اکتشافی و مطالعه کتابخانه ای جهت استخراج عوامل انگیزشی موثر بر بازار صکوک و توزیع پرسش نامه بین کارشناسان مالی شهرداری و تقاضاکنندگان بالقوه بازار صکوک جهت اولویتبندی این عوامل استفاده شدهاست. یافته های تحقیق با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی، نشان می دهد که عوامل انگیزشی طرف عرضه به ترتیب اولویت عبارتند از: فروش کامل اوراق، اعتماد به شرکت های تأمین سرمایه، آزادی عمل در مصرف وجوه، مالیات بر اوراق، هزینه بیمه دارایی، مشخص بودن ضوابط تعیین و ارزشگذاری دارایی ها، مکانیسم قیمت گذاری اوراق، نوآوری در طراحی اوراق و فرآیند بوروکراسی می باشدهمچنین عوامل انگیزشی طرف تقاضا، به ترتیب اولویت عبارتند از: بازدهی صکوک نسبت به سایر اوراق، نقد شوندگی، فرهنگ سازی در جهت توسعه بازار، سررسید اوراق، ریسک قانونی، شفافیت و رقابت، اعتماد به ناشر، نوع دارایی موضوع اوراق، روش قیمت گذاری اوراق -ثابت یا شناور- می باشد. لذا در صورت توجه به این عوامل می توان بازار صکوک اجاره را برای شهرداری ها راه اندازی کرد.
- کلمات کلیدی: صکوک اجاره شهرداری ها، اقتصاد شهر، عوامل انگیزشی بازار صکوک اجاره و تکنیک سلسله مراتب فازی
- محل انتشار: اقتصاد و بانکداری اسلامی، دوره (22)، شماره (25)، سال (2019-2) ، صفحات (97-122)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)
- عنوان:بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)
- نویسندگان:وحید ارشدی − حسین امیری − معصومه بارانی
- چکیده:با توجه به اینکه بحران ها و تکانه ها قابلیت دارند فضای کسب و کار را آسیب زده و بی ثبات کنند، بدین منظور مطالعه حاضر با استفاده از مدل داده های تابلویی و بهره گیری از داده های کشورهای توسعه یافته اسکاندیناوی و کشورهای در حال توسعه منا در دوره2010 تا2016 درصدد است، تأثیر شاخص های مقاومت اقتصادی را در کنار سایر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص محیط کسب و کار مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان می دهد، در دو گروه کشور شاخص مقاومت اقتصادی بر شاخص فضای کسب و کار تأثیر مثبت دارد. با 1/0 افزایش مقاومت اقتصادی، شاخص کسب و کار برای این دو گروه کشورها 67/0 افزایش می یابد و افزایش مقاومت اقتصادی، باعث بهبود فضای کسب و کار می شود. متغیرهای سرمایه ثابت ناخالص داخلی و نرخ تورم تأثیر مثبت بر شاخص کسب و کار دارند. اما سرمایه گذاری خارجی و تولید سرانه برای کشورهای منا تأثیر مثبت دارد، و برای کشورهای اسکاندیناوی هیچ تأثیر معناداری بر شاخص کسب و کار ندارد.
- کلمات کلیدی:فضای کسب و کار، شاخص مقاومت اقتصادی، کشورهای اسکاندیناوی و منا
- محل انتشار:اقتصاد و توسعه منطقه ای، دوره (26)، شماره (18)، سال (2020-5) ، صفحات (109-136)
- پیوند مقاله
ارزیابی کارایی سیگنالهای انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار
- عنوان:ارزیابی کارایی سیگنالهای انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار
- نویسندگان:وحید ارشدی - رضا توکلی جاغرق - جواد غیاثی - مجید منفرد
- چکیده:با توجه به شکلگیری پدیدهی نامطلوب بیکاری فارغالتحصیلان و آثار منفی آن، پرداختن به موضوع چگونگی انتخاب رشتهی تحصیلی از اهمیت ویژهای برخوردار است. سؤال اساسی پژوهش این است که آیا سیگنالهای موجود انتخاب رشته در هدایت افراد متناسب با نیازهای بازار کار، کارا بودهاند؟ روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی؛ و به صورت ترکیبی از مطالعات اسنادی، تحلیل کیفی آمار (آمار توصیفی) و آمار تحلیلی (اقتصاد سنجی مقطعی) بوده است. یافتههای این مطالعه که با استفاده از دادههای سالهای (1397-1385) و با کنترل استان و نوع دانشگاه انجام شده است، نشان میدهد در انتخاب رشتهی داوطلبان، توجهی به نرخ بیکاری آن رشته نمیشود. بی معنا شدن ضریب نرخ بیکاری در مدل فوق، تاییدی بر این فرضیه است که نرخ بیکاری رشته (متغیر مستقل اصلی)، توضیحدهنده نرخ ثبتنام در آن رشته (متغیر وابسته) نیست. لذا نرخ بیکاری رشته در هیچکدام از رشتههای 6 گانه، در هیچ نوع از دانشگاهها و هیچکدام از استان ها، تاثیری معناداری بر نرخ انتخاب آن رشته ندارد. معضلی که طبق پیشینه نظری و تجربی پژوهش در بسیاری از کشورهای دیگر نیز باشدت و ضعف وجود داشته و برای آن راهکارهایی را دنبال کردهاند.
- کلمات کلیدی:سیگنالهای انتخاب رشته، بازار کار، کارایی
- محل انتشار:تحقیقات مدل سازی اقتصادی، دوره (11)، شماره (44)، سال (2021-9) ، صفحات (105-142)
- پیوند مقاله
فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانهها
- عنوان:فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانهها
- نویسندگان:وحید ارشدی - جواد نوبخت - رضا اسماعیلپور - سعید سید حسینی زاده یزدی
- چکیده:اسناد معتبر منتشر شده توسط نهادهای علمی نظارتی و اجرایی بیانگر اینست که با گذشت سالها از ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر انقلاب اسلامی (مدظله) و همچنین تأکید ایشان بر اهمیت آنها در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران؛ این سیاستها در سطح قابل قبولی عملیاتی نشده است و باعث تأثیرگذاری تکانههای اقتصادی بر زندگی مردم شده است. این مقاله به دنبال شناسایی روشمند متغیرهایی است که میتواند برای عملیاتی شدن سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی قابل رصد باشد. این پژوهش با مفروض گرفتن آنکه پژوهشگران اقتصاد مقاومتی، معتقد به مقاومکردن اقتصاد در مقابل تکانههای احتمالی به اقتصاد بوده؛ و دغدغهی اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی را در سطوح مختلف داشتهاند و با رویکرد آن و برای عملیاتی کردن این سیاستها راهکارهایی را پیشنهاد دادهاند، با روش فراتحلیل، بیش از 200مقاله از مقالات با درجهی علمی پژوهشی مرتبط با موضوع اقتصاد مقاومتی را از سال 1391 تا پایان سال 1399 مورد بررسی قرار داده است. عوامل و موانع شناسایی شده و زیر مؤلفههای آنها را در سه زمان پیش از اجرا، میان اجرا و پس از اجرا توزیع نموده؛ که پس از برگزاری جلسات علمی پیرامون آنها و اعتبارسنجی توسط متخصصان، به عنوان متغیر قابل رصد در جهت سنجش مقاوم پذیری سازمان در برابر تکانهها معرفی شدهاند. مدیریتهای اجرایی و نظارتی سازمانها در جهت تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در هر سطحی باید تلاش کنند متغیرهای معرفی شده را رصد نموده و تلاش نمایند متغیرهای عامل را تقویت نموده؛ و متغیرهای مانع را تضعیف نمایند.
- کلمات کلیدی:خط مشی کلی، سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، استحکام درونی ، فراتحلیل، تکانه
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی، دوره (14)، شماره (1)، سال (2021-9) ، صفحات (127-169)
- پیوند مقاله
رصد و تحلیل محتوای مقالات اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامههای علمی پژوهشی
- عنوان:رصد و تحلیل محتوای مقالات اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامههای علمی پژوهشی
- نویسندگان:وحید ارشدی - نرگس اورعی گلمکانی
- چکیده:بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، دستگاه های آموزشی، فرهنگی و رسانه ای را موظف به مفهوم شناسی، تبیین ابعاد و مؤلفه های اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی می نماید. ناظر به این بند از سیاست ها، تبیین توصیفی روند مشارکت بخشی از نخبگان و پژوهشگران در اجرای این سیاست راهبردی و چگونگی آن؛ علم سنجی و رصد نمودن فعالیت های علمی-پژوهشی، نقشه ی راهی را برای سایر پژوهشگران علاقه مند در تعیین مسیر پژوهشی خود ترسیم می نماید. یافته های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کل 87 مقاله ی علمی پژوهشی منتشر شده در بین سال های 1391تا نیمه ی اول 1396 به دست آمده است. تحلیل محتوای مقالات نشان می دهد تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، ابزارهای ترویج مفهوم (گفتمان سازی)، تبیین مبانی نظری، بررسی سازگاری مبانی نظری با مکاتب اقتصادی متعارف و غیر متعارف، تبیین رابطه ی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی؛ تحلیل هر یک از مؤلفه ها، الویت بندی مؤلفه ها، ارائه ی راهبردهای کلی و جزیی، تشریح الزامات اقتصاد مقاومتی، تبیین عوامل مؤثر بر اقتصاد مقاومتی، تأثیرگذاری اقتصاد مقاومتی بر سایر متغیرهای اقتصادی، روش شناسی اقتصاد مقاومتی، ابزارسازی و ابزارشناسی برای اجرای راهبردها، تجربه نگاری، رفتارشناسی تاریخی، شناسایی و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان، شاخص شناسی و شاخص سازی، برنامه سازی و نقشه راه، موضوعات کلّی بوده است که فعالیت های علمی صورت گرفته و مقالات منتشر شده حاصل از آن ها به آن پرداخته اند. بیشترین تراکم مربوط به اولویت بندی کردن مؤلفه ها و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان برای اجرای سیاست-های اقتصاد مقاومتی بوده است.
- کلمات کلیدی: بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، مقالات علمی-پژوهشی، تحلیل محتوا، اقتصاد مقاومتی
- محل انتشار:پژوهش های اقتصاد مقاومتی، دوره (4)، شماره (4)، سال (2018-12) ، صفحات (131-156)
- پیوند مقاله
پیشبینی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالتهای تربیت اقتصادی آن
- عنوان:پیشبینی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالتهای تربیت اقتصادی آن
- نویسندگان:وحید ارشدی - آزاده ظفرمند - زهرا خدادوست - زینب شیرزاد
- چکیده: توانمندسازی انسانها برای بهرهگیری از فرصتها و منابع محدود، در جهت ثروتآفرینی و دستیابی به تأمین رفاه اقتصادی فردی و اجتماعی از ضرورتهای توجه به تربیت اقتصادی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت پایدار اقتصادی است. این امکان وجود دارد که تربیت اقتصادی منجر به رفاه عینی شود امّا احساس رضایتمندی از زندگی حاصل نشده و مخاطب تربیت اقتصادی، همزمان با رفاه عینی، احساس رفاه و رضایتمندی نکند. بنابراین توجه نظام آموزشی و پرورشی به تقویت رفاه ذهنی نیز برای پیشرفت اقتصادی ضرورت پیدا میکند. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه بر تأمین رفاه عینی، منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشارکت 451 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسکپذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای این مطالعه نشان میدهد ارتباط مستقیم معنیدار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به طور معناداری میتوانند رفاه ذهنی را پیشبینی کنند. بنابر یافتههای مذکور، پیشنهاد میشود با هدف دستیابی نسل آینده به جامعهی توسعه یافته، در کنار برنامهریزی درسی آشکار و پنهان تربیت اقتصادی، از طریق فعالیتهای یادگیری و ابزارهای آموزشی،
- کلمات کلیدی:رفاه ذهنی، صبر، عزت نفس، اعتماد به نفس، ریسکپذیری، خلاقیت، تربیت اقتصادی
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (16)، شماره (33)، سال (2020-9) ، صفحات (7-31)
- پیوند مقاله
تکنولوژی بردارهای تعاملاتی و شاخصهای ارزیابی چهار الگوی مشهور توسعه در چارچوب اقتصاد نهادگرایی: هدایتگری برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
- عنوان : تکنولوژی بردارهای تعاملاتی و شاخصهای ارزیابی چهار الگوی مشهور توسعه در چارچوب اقتصاد نهادگرایی: هدایتگری برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
- نویسندگان: وحید ارشدی
- چکیده: .
- کلمات کلیدی: .
- محل انتشار: .
- پیوند: .
شناسایی متغیرهای مرتبط با اجرای خط مشی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی با رویکرد استحکام از درون استحکام در برابر تکانهها
- عنوان:شناسایی متغیرهای مرتبط با اجرای خط مشی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی با رویکرد استحکام از درون استحکام در برابر تکانهها
- نویسندگان:وحید ارشدی - جواد نوبخت - رضا اسماعیل پور
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن
- عنوان:تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:پس از انتشار کتاب ارزشمند «اقتصادنا»، اثر شهید سیّد محمّد باقر صدر -ره-، قابلیتهای مکتب اقتصادی اسلام در مقابل سایر مکاتب مهم و مشهور اعمّ از سرمایهداری و سوسیالیستی مشخص گردید. طرح دیدگاه این اندیشمند دینی، اقتصاددانان مسلمان علاقه مند به علم دینی را بر آن داشت تا به سمت تولید علم اقتصاد اسلامی حرکت کنند؛ امّا در طی این دوران، آنچه احساس می شود، آثار علمی منتشر شده در حوزه مطالعاتی مذکور در قالب مقالات پژوهشی و ترویجی و کتب دانشگاهی و حوزوی نتوانسته است تقاضای مؤثر و فراگیری در جامعه ی مسلمین ایجاد کرده و هنوز این سؤال در ذهن بخش قابل توجهی از جامعه ی علمی، مدیران و مردم مسلمان درباره وجود یا عدم وجود اصل اقتصاد اسلامی وجود دارد که نشاندهنده ی وجود حلقه های مفقوده در این مسیر است. در این مقاله تلاش گردیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی این موضوع تبیین گردد که علاقه-مندان اقتصاد اسلامی، نباید فقط در مقام تولید ادبیات علم اقتصاد -اسلامی- برآیند، بلکه با در نظر گرفتن یک فرآیند برای حل مسائل اقتصادی جامعه ی مسلمین و نقش ظرفیت سرمایه انسانی در حوزه و دانشگاه در این فرآیند به گونهای مسیر حرکت خود را طراحی نموده که به قابل استفاده بودن ادبیات اقتصاد اسلامی در اداره جامعه مسلمین منجر شود به گونه ای که در بخش های مختلف اقتصادی جامعه برای یافته های اقتصاد اسلامی تقاضای مؤثر ایجاد شود. در پایان مقاله الگوی تولید علم اقتصاد در جامعه مسلمین در حوزه دولتهای غیر سکولار و جایگاه سرمایه انسانی ارائه خواهد شد.
- کلمات کلیدی:علم اقتصاد اسلامی، علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین، روش شناسی، سرمایه علمی
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی، دوره (26)، شماره (29)، سال (2020-1) ، صفحات (33-60)
- پیوند مقاله
سازوکار تأثیرگذاری نظام اعتباری (مالی و بانکی) بر فضای کسب و کار در کشورهای منا
- عنوان:سازوکار تأثیرگذاری نظام اعتباری (مالی و بانکی) بر فضای کسب و کار در کشورهای منا
- نویسندگان:وحید ارشدی − توحید فیروزان سرنقی − معصومه بارانی بیرانوند
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملیگرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان
- عنوان:تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملیگرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان
- نویسندگان:آمنه مرتضوی − محسن نیازی − وحید ارشدی
- چکیده:بررسی روند توسعهی اقتصادی کشورهای پیشرفته نشان میدهد از الزامات پیشرفت اقتصادی جامعه، تقویت ملیگرایی مصرفی و افزایش تمایل مردم به خرید کالاهای داخلی است، زیرا توان تولید و اشتغالزایی کشور؛ و مقاوم شدن آن را در برابر تکانههای مختلف افزایش میدهد. بنابراین شناخت متغیرهای مؤثر بر ملیگرایی مصرفی برای اتخاذ راهبردهای مناسب توسط متولیان مرتبط فرهنگی و اقتصادی جامعه لازم است. بر این مبنا، هدف این پژوهش، تبیین روابط بین متغیرهای مؤثر بر ملیگرایی مصرفی است. برای رسیدن به این هدف، از روش پیمایشی استفاده شد. برای انجام این روش از پرسشنامههای استاندارد و نیز محققساختهی مرتبط با متغیر وابسته ملیگرایی مصرفی و متغیرهای مستقل میهنپرستی، نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، الگوی مصرف بدون نقش، ارزیابی از کالاهای ایرانی، مصرف نمایشی و تشخصپذیری برای توزیع میان 450 نفر از مردم شهر اصفهان استفاده شد. برخی از یافتههای پژوهش، حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد هر چه میهن پرستی، الگوی مصرف و ارزیابی از کالاهای ایرانی بیشتر شود ملیگرایی مصرفی مردم نیز بیشتر خواهد شد و هر چه نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، مصرف نمایشی و تشخصپذیری بیشتر شود ملیگرایی مصرفی کمتر خواهد شد. میهنپرستی با ضریب 361/0 بیشترین تأثیر مثبت و نگرش به کالاهای خارجی با ضریب 223/0- بیشترین تأثیر منفی را بر ملیگرایی مصرفی دارد. همچنین یافتههای دیگر این پژوهش نشان میدهد ملی گرایی مصرفی در میان دو جنس مرد و زن و نیز در میان طبقات اقتصادی مختلف مردم اصفهان تفاوت معناداری دارد اما این متغیر در میان گروههای سنی، در میان گروههای تحصیلی مختلف و در میان متأهلین و مجردین تفاوت معناداری وجود ندارد.
- کلمات کلیدی:ملیگرایی مصرفی، مصرف نمایشی، تشخصپذیری، کالای ایرانی، غیرت اقتصادی، میهن پرستی، تحلیل مسیر
- محل انتشار:علوم اجتماعی، دوره (16)، شماره (2)، سال (2020-5) ، صفحات (1-31)
- پیوند مقاله
تبیین تأثیرپذیری رفاه ذهنی از آموزههای اسلامی ثروت آفرین و دلالتهای آن برای تربیت اقتصادی
- عنوان:تبیین تأثیرپذیری رفاه ذهنی از آموزههای اسلامی ثروت آفرین و دلالتهای آن برای تربیت اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی − آزاده ظفرمند − زهرا خدادوست − زهرا شیرزاد
- چکیده: توانمندسازی انسانها برای بهرهگیری از فرصتها و منابع محدود، در جهت ثروتآفرینی و دستیابی به تأمین رفاه اقتصادی فردی و اجتماعی از ضرورتهای توجه به تربیت اقتصادی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت پایدار اقتصادی است. این امکان وجود دارد که تربیت اقتصادی منجر به رفاه عینی شود امّا احساس رضایتمندی از زندگی حاصل نشده و مخاطب تربیت اقتصادی، همزمان با رفاه عینی، احساس رفاه و رضایتمندی نکند. بنابراین توجه نظام آموزشی و پرورشی به تقویت رفاه ذهنی نیز برای پیشرفت اقتصادی ضرورت پیدا میکند. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه بر تأمین رفاه عینی، منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشارکت 451 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسکپذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای این مطالعه نشان میدهد ارتباط مستقیم معنیدار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به طور معناداری میتوانند رفاه ذهنی را پیشبینی کنند. بنابر یافتههای مذکور، پیشنهاد میشود با هدف دستیابی نسل آینده به جامعهی توسعه یافته، در کنار برنامهریزی درسی آشکار و پنهان تربیت اقتصادی، از طریق فعالیتهای یادگیری و ابزارهای آموزشی،
- کلمات کلیدی:رفاه ذهنی، صبر، عزت نفس، اعتماد به نفس، ریسکپذیری، خلاقیت، تربیت اقتصادی
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (16)، شماره (33)، سال (2020-9) ، صفحات (7-31)
- پیوند مقاله
پیشبینی به هنگام تولید ناخالص داخلی ایران با استفاده از تحلیل احساس اخبار اقتصادی
- عنوان:پیشبینی به هنگام تولید ناخالص داخلی ایران با استفاده از تحلیل احساس اخبار اقتصادی
- نویسندگان:مرتضی بیرانوند , سید سعید ملک الساداتی , سید محمدجواد رزمی
- چکیده:این پژوهش، روشی برای کمّیسازی اطلاعات بدون ساختار اخبار اقتصادی برای بهکارگیری در ارزیابی بههنگام شرایط اقتصادی را پیشنهاد میدهد. به همین منظور، اخبار اقتصادی به صورت روزانه از ابتدای سال 1384 تا انتهای آذرماه سال 1402، از پایگاه اینترنتی خبرگزاری فارس استخراج شده است. متون خبری، پس از پیشپردازش اولیه، با استفاده از مدل تخصیص پنهان دیریکله (LDA) در دستههای مختلفی طبقهبندی شدند به نحوی که هر دسته، یک موضوع خبری را نشان میدهد. سپس با استفاده از رویکرد تحلیل احساس مبتنی بر واژهنامه، امتیاز یا نمره حسی هر خبر مشخص شده است. از تجمیع فصلی امتیازات حسی اخبار ذیل هر موضوع، سریهای زمانی حسی ایجاد و توانایی این سریهای زمانی در پیشبینی تولید ناخالص داخلی فصلی ایران با استفاده از روشهای ریج، لسو، الستیکنت و تقویت گرادیان ارزیابی شدهاند. نتایج نشان دادهاند که بهکارگیری دادههای حسی میتواند خطای پیشبینی را بین 12 تا 18 درصد نسبت به الگوی سری زمانی تکمتغیره کاهش دهد. علاوه بر این، با استفاده از رویکرد پیشنهادی این پژوهش میتوان بلافاصله بعد از اتمام هر فصل مرجع و با استفاده از اخبار اقتصادی منتشر شده در همان فصل، برآوردی بههنگام از تولید ناخالص داخلی فصلی ارائه کرد
- کلمات کلیدی:اخبار اقتصادی پیشبینی بههنگام تولید ناخالص داخلی مدلسازی موضوعی تحلیل احساس
- محل انتشار:نظریه های کاربردی اقتصاد, دوره (11), شماره (3), سال (2024-12) , صفحات (135-164)
- پیوند مقاله
بررسی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بر رشد اقتصادی از منظر سرمایهگذاری خارجی
- عنوان:بررسی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بر رشد اقتصادی از منظر سرمایهگذاری خارجی
- نویسندگان:حسین امیری - وحید ارشدی
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
درآمدی بر نظریه اسلامی عدالت اتماعی: رویکردی مبتنی بر اندیشه شش متفکر دینی معاصر
- عنوان:درآمدی بر نظریه اسلامی عدالت اتماعی: رویکردی مبتنی بر اندیشه شش متفکر دینی معاصر
- نویسندگان: Alireza Sajjadieh , Mohammad Sadiq Torabzadeh , Hosein Sarabadani , Ali MostafaviSani
- چکیده:هدف: مقاله حاضر بدنبال آن است که از مسیر بازخوانی و بازاندیشی اندیشه شش متفکر محوری انقلاب اسلامی (امام خمینی، علامه طباطبایی، شهید صدر، شهید بهشتی، شهید مطهریرحمهالله علیهم و مقام معظم رهبری) بتواند صورتبندی نظری مسنجم پیرامون عدالت اجتماعی ارائه کند و از رهگذر تولید یک نظریه اسلامی در باب عدالت تا حد زیادی از تشتت در سیاستگذاریها، برنامهریزیها و اقدامات گوناگون و بعضاً متناقض دولتهای مختلف جمهوری اسلامی با شعار و پرچم عدالت جلوگیری نماید. روششناسی پژوهش: بدین منظور با بهرهگیری از روش فراتحلیل، ابعاد و اضلاع نظریه اسلامی عدالت اجتماعی پایهریزی شده است. یافتهها: صورتبندی بهدست آمده از برآیند اندیشه متفکران مذکور، عدالت را به «قوام و توازن» تعریف کرده است که خود را در 3 رکن اصلی «حکمرانی سیاسی»، «پیوندهای اجتماعی» و «تبادلات اقتصادی» تجلی میدهد. نتیجهگیری: جاریشدن عدالت در ارکان فوق جامعهای را تصویرپردازی میکند که در آن «استقرار ولایت سیاسی الهی»، «انسجام اجتماعی» و «معیشت متوازن» حاکمیت دارد. بنابراین هر نوع سیاستگذاری و مداخله اجتماعی باید حافظ و تقویتکننده ارکان اصلی و محوری جامعه عادلانه باشد. این نظریه در شکل تفصیلی خود میتواند منطقی برای طراحی، اجرا و ارزیابی سیاستهای بینالمللی، ملّی و محلّی قرار گیرد.
- کلمات کلیدی:عدالت اجتماعی, قوان و توازن, نظریه اسلامی عدالت, ولایت, انسجام اجتماعی
- محل انتشار:رفاه اجتماعی, دوره (22), شماره (87), سال (2023-2) , صفحاتپژوهشنامه انقلاب اسلامی, Volume (13), No (49), Year (2024-2) , Pages (145-168)
- پیوند مقاله
تأملی بر اندیشههای آیتالله مهدوی کنی (رحمت الله) در عرصه عدالت با تأکید بر بخش اقتصاد
- عنوان:تأملی بر اندیشههای آیتالله مهدوی کنی (رحمت الله) در عرصه عدالت با تأکید بر بخش اقتصاد
- نویسندگان:حسین سرآبادانی , محمدصادق تراب زاده , سید علیرضا سجادیه , علی مصطفوی ثانی
- چکیده:عدالت بهعنوان یک فضیلت اخلاقی در سطح فردی و یک اصل اساسی در حیات اجتماعی همواره موردتوجه اندیشمندان و متفکران گوناگون اسلامی بوده است. در اندیشههای فقهی، اخلاقی و اقتصادی مرحوم آیتالله مهدویکنی (;) نیز به شیوهها و شکلهای مختلف به مسئله عدالت از حیثیتهای مختلف پرداخته شده است. بدون تردید بررسی تفصیلی و شرح و بسط همه آموزههایی که اندیشه ایشان برای حوزه مطالعات اسلامی عدالت دارد، نیازمند مجال گستردهتر است. در این پژوهش با مطالعه و مرور برخی از مکتوبات و گفتارهای در دسترس ایشان که عمدتاً صبغه اقتصادی دارد، کوشش شده است تا آموزههای کلیدی این مباحث برای مطالعات اسلامی حوزه عدالت بیان گردد. نسبت عدالت با حقیقت و فضیلت، نسبت عدل و احسان، نسبت عدل و قسط، مسئله ارتباط میان فقه و عدالت و تبیین مفهومی «نسبیت عدالت» ازجمله سرفصلهای مهم قابل ذکر در مباحث آن فقیه ارجمند معاصر است. بااینحال، به اقتضای ورود ایشان به مباحث اقتصادی، آموزههای متعددی نیز در حوزه عدالت اقتصادی با محوریت مسائل گوناگون مانند «مالکیت» و «دستمزد» یافت میشود. بخش پایانی پژوهش به مباحث ایشان پیرامون معانی گوناگون «دستمزد عادلانه» پرداخته شده و معنای مختار ایشان از این مفهوم با تمایز میان «دستمزد حقیقی» از «دستمزد قراردادی» مشخص شده است. آموزههای معرفتی ایشان در مطالعات عدالت حاوی نکات ارزشمندی است؛ لکن اشکالات و ابهامات نظری در حداقل دو محور تمایز میان عدل و قسط و نگرش ساختاری به رابطههای اجتماعی مانند «رابطه کارگر و کارفرما» قابل طرح است.
- کلمات کلیدی:عدالت اجتماعی دستمزد عادلانه آیتالله مهدوی کنی عدالت اقتصادی اقتصاد اسلامی
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی, دوره (13), شماره (2), سال (2021-3) , صفحات (107-152)
- پیوند مقاله
پارادوکس صورتبندی تغییرات نهادی؛ یک مرور نظاممند
- عنوان: پارادوکس صورتبندی تغییرات نهادی؛ یک مرور نظاممند
- نویسندگان:جواد غیاثی , سید محمدجواد رزمی , محسن نوغانی دخت بهمنی , علی چشمی
- چکیده:«توسعه اقتصادی متوقف بر تغییر و بازسازی نهادی است». سوال اصلی پژوهش این است که «نقطه شروع تغییر نهادی کجاست؟ بازیگران اصلی و سازوکار تغییر نهادی چیست؟». بسیاری از اندیشمندان توسعه پس از رسیدن به این سؤال متوقف شدهاند و نظریات انگشتشماری درخصوص صورتبندی تغییر نهادی میتوان یافت. تأکید بر متغیرهای برونزا بهعنوان محرک تغییر نهادی، با چالش بیعملی و انتظار برای تغییر متغیرهای برونزا براساس شانس مواجه میشود. ازسویدیگر، تغییر نهادی درونزا نی با پارادوکس نظری سواری مجانی مواجه میشود؛ جایی که براساس تئوری کنش جمعی، دلیلی وجود ندارد اعضای جامعه در فرآیند تغییر نهادی مشارکت کنند؛ ازاینرو هر دو رویکردِ حدی، دستکم در سطح نظری، با چالش یا تناقض مواجه میشوند. در این مقاله تلاش شده است با بررسیِ نظاممندِ شش نظریه مهم تغییر نهادی (رویکرد تطوری هایک، رویکرد شناختی نورث، نظریه بزنگاههای کراسنر، رویکرد نهادها بهمثابه تعادل، رویکرد اقتصاد سیاسی عجماوغلو و رویکرد خودآگاهی رودریک) و تحلیل آنها، نحوه مواجهه آنها با پارادوکس یادشده ارزیابی شود. نتایج نشان میدهد تحلیل دیدگاهها براساس دو عنصرِ «عامل تغییر» و «سازوکار تغییر» نهادی بهخوبی امکان مقایسه آنها را فراهم میکند و سرانجام اینگونه نتیجهگیری شده است که لحاظ متغیر فازی میزان درونزایی تغییرات نهادی، میتواند موانع نظری و عملی صورتبندی تغییر نهادی را برطرف نماید.
- کلمات کلیدی:جواد غیاثی , سید محمدجواد رزمی , محسن نوغانی دخت بهمنی , علی چشمی
- محل انتشار:جستارهای اقتصادی, دوره (20), شماره (39), سال (2023-3) , صفحات (7-35)
- پیوند مقاله
بررسی ارتباط همزمان تابآوری و رشد اقتصادی با تأکید بر سرمایهگذاری خارجی
- عنوان:بررسی ارتباط همزمان تابآوری و رشد اقتصادی با تأکید بر سرمایهگذاری خارجی
- نویسندگان:hossein amiri , Vahid Arshadi
- چکیده:با توجه به اهمیت رشد اقتصادی پایدار برای هر کشوری، اقتصاددانان تلاش میکنند میزان تأثیرگذاری متغیرهای مختلف را بر رشد اقتصادی مورد بررسی قرار داده و نظام تصمیمگیری و تصمیمسازی خود را بر روی آن متمرکز کنند. سیاستگذاران اقتصادی در ایران نیز در جهت دستیابی به اهداف اقتصادی چشمانداز 1404، رشد 8 درصدی تولید ناخالص داخلی را در برنامههای 5 سالهی کشور هدفگذاری کردهاند که به دلایل مختلفی از جمله فضای نامناسب کسب و کار و ساختار نامناسب اقتصادی و نیز فشارهای خارجی از طرف کشورهای سلطهگر تاکنون به صورت پایدار محقق نشده است و فاصلهی قابل توجهی با آن وجود دارد. یکی از مؤلفههای شتابدهنده و ملزومات رشد اقتصادی در ادبیات علم اقتصاد، تکیه بر شناخت و احیای ظرفیتها و افزایش انواع سرمایهگذاری داخلی و خارجی در اقتصاد است. نقش سرمایهگذاری خارجی در بندهای 10 و 12 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و تأثیر آن بر مقاومت اقتصادی تصریح شده است که میتواند بستر رشد اقتصادی پایدار را فراهم کند. در این مقاله با استفاده از روش سیستم معادلات همزمان به بررسی تأثیرپذیری رشد اقتصادی از تغییرات سرمایهگذاری خارجی و شاخص تابآوری در اقتصاد ایران طی سالهای 1399-1375 پرداخته شده است. نتایج این پژوهش، بیانگر رابطه مثبت و معنادار رشد اقتصادی با تابآوری، درجه باز بودن اقتصاد و نرخ رشد سرمایه فیزیکی است. همچنین در معادله دوم نیز بین رشد اقتصادی و تابآوری ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد.
- کلمات کلیدی:سرمایهگذاری مستقیم خارجی رشد اقتصادی معادلات همزمان
- محل انتشار:سیاستهای راهبردی و کلان, Volume (9), Year (2022-1) , Pages (160-184)
- پیوند مقاله
تبیین چارچوب مفهومی تسهیم ریسک در قراردادهای مالی اسلامی
- عنوان:تبیین چارچوب مفهومی تسهیم ریسک در قراردادهای مالی اسلامی
- نویسندگان:علی مصطفوی ثانی
- چکیده:نگاه ها نسبت به ریسک و نحوه مواجه با آن در اقتصاد و مالی بسیار متکثر و متنوع است. الگوهای مختلفی از جمله احاله، انتقال و تسهیم ریسک را می توان در مواجه با ریسک در نظر گرفت. این پژوهش برآن است تا با ترسیم چارچوبی مفهومی ناظر به مسئله ریسک از منظر اسلامی نشان دهد که الگوی مدنظر اسلام در مواجهه با ریسک، دور از راهبردهایی مانند احاله یا انتقال ریسک و نزدیک به الگوی تسهیم ریسک است. نتایج این پژوهش بر اساس قواعد فقهی و آموزه های اسلامی نشان داده است که شریعت اسلام در قبال ریسک، 4 اصل مشروعیت درآمدزایی ریسک، همراستایی ریسک و بازده، لزوم همراهی ریسک با عوامل اصلی تولید و اصل عدم مشروعیت ریسک در ارکان قرارداد را به عنوان مبنای خود قرار داده است. بر اساس این اصول می توان مولفه های عملیاتی تسهیم ریسک در فضای مالی اسلامی را یعنی همبستگی در تحمل ریسک، تامین مالی با پشتوانه دارایی و بازده مشروط به وضعیت را استخراج نمود. بر این اساس می توان گفت که هرچه یک ساختار تامین مالی بیشتر به سمت این ویژگی ها حرکت کند بیشتر مختصات تسهیم ریسک را در خود فراهم آورده است.
- کلمات کلیدی:بانکداری اسلامی عقود مشارکتی الگوی کارگزار , کارفرما قراردادهای ناقص
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی, دوره (22), شماره (86), سال (2022-9) , صفحات (123-160)
- پیوند مقاله
اثر شمول مالی بر نابرابری درآمد در کشورهای منتخب درحال توسعه
- عنوان:اثر شمول مالی بر نابرابری درآمد در کشورهای منتخب درحال توسعه
- نویسندگان:سمانه بیدختی , هادی اسماعیل پورمقدم , سید محمدجواد رزمی
- چکیده:نابرابری درآمد یکی از مهمترین و پایدارترین مشکلات در جوامع میباشد و کم توجهی به این موضوع میتواند اثرات منفی بسیاری داشته باشد. امروزه شمول مالی به عنوان عامل اثرگذار بر نابرابری درآمد مورد توجه نهادهای مالی و سیاستگذاران قرار گرفته است. ادبیات شمول مالی بهویژه در مورد کشورهای در حال توسعه، هنوز در مراحل اولیه است. این پژوهش به بررسی اثر شمول مالی بر نابرابری درآمد در 18 کشور منتخب در حال توسعه در دورهی 2019-2005 با استفاده از مدل دادههای تابلویی پرداخته است. از آنجا که شمول مالی یک مفهوم چند بعدی با شاخصهای مختلف در هر بعد است، این مطالعه به تفکیک، به بررسی دو بعد دسترسی و استفاده میپردازد. همچنین اثر متغیرهای تورم، رشد اقتصادی، بیکاری و باز بودن تجاری بررسی شده است. نتایج، بیانگر آن است که شمول مالی هم در بعد دسترسی و هم در بعد استفاده اثر معکوس و معناداری بر نابرابری درآمد دارد و گسترش شمول مالی به کاهش نابرابری درآمد کمک میکند
- کلمات کلیدی:شمول مالی نابرابری درآمد کشورهای درحال توسعه داده های تابلویی
- محل انتشار:پژوهشنامه اقتصاد کلان, دوره (17), شماره (36), سال (2023-11) , صفحات (132-150)
- پیوند مقاله
ظرفیت دریایی قطبهای منطقه بنادر دریایی تحلیل محتوا روش معادلات ساختاری
- عنوان:ظرفیت دریایی قطبهای منطقه بنادر دریایی تحلیل محتوا روش معادلات ساختاری
- نویسندگان:وحید ارشدی , علی نعمتی , ابوالفضل فرخی , مرتضی دلیری پور
- چکیده:مقدمه: در ادبیات اقتصاد اسامی، زکات، چه در قالب مالیاتهای اسلامی (واجب) و چه در قالب امور خیریه (مستحب)، از اهمیت ویژهای در رفع معضلات فردی، اجتماعی و اقتصادی برخوردار است. مطالعات مختلف، اثرگذاری زکات در رفع مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان از جمله فقر اقتصادی را نشان میدهد. بنابراین بررسی وضعیت فعلی فرایند تجمیع و تخصیص آن در نهادهای متولی بهمنظور شناسایی و اصلاح چالشهای موجود، ضروری بوده است. روششناسی: به همین منظور در پژوهش حاضر با استفاده از دادههای کتابخانهای و تجزیه و تحلیل دادههای پیمایشی با استفاده از نرمافزارMAXQDA2020، ابتدا به بررسی وضعیت موجود زکات واجب بالقوه و زکات واجب و مستحب تحقق یافته و همچنین حجم فقر موجود در مناطق مورد بررسی پرداخته شده است. سپس بر اساس تحلیل دادههای موجود، به کشف مهمترین عوامل مؤثر بر ایجاد شکاف بین حجم بالقوه و تحقق یافته زکات موجود و نهایتاً راهکارهای بهبود وضعیت فوق، پرداخته شده است. یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای ضعف ایمان و اعتقادات مذهبی، کمبود اعتماد به ساختار مراکز نیکوکاری و مشکلات اقتصادی محلی، مهمترین عوامل مؤثر بر ایجاد شکاف بین حجم بالقوه و تحقق یافته زکوات موجود از مسیر مراکز نیکوکاری میباشد. نتیجهگیری: بر اساس نتایج پژوهش، تبلیغ هدفمند، فرهنگسازی عمومی و تغییر رو یکرد مراکز در عملکرد و نوع تخصیصها و استفاده از مکانیسمهای اعتمادزا هم چون فناوری بلاکچین، مهمترین راهکارها در تشویق و ترغیب مؤدیان به پرداخت زکات میباشد.
- کلمات کلیدی:بررسی فرایند زکات فقر جامعه مراکز نیکوکاری کمیته امداد
- محل انتشار:توانمندسازی و محرومیت زدایی, دوره (1), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (167-187)
- پیوند مقاله
ارزیابی کارایی سیگنالهای انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار
- عنوان:ارزیابی کارایی سیگنالهای انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار
- نویسندگان: Vahid Arshadi , Reza Tavakkoli Jaghargh , Javad Ghiyasi , majid Monfared
- چکیده:با توجه به شکلگیری پدیدهی نامطلوب بیکاری فارغالتحصیلان و آثار منفی آن، پرداختن به موضوع چگونگی انتخاب رشتهی تحصیلی از اهمیت ویژهای برخوردار است. سؤال اساسی پژوهش این است که آیا سیگنالهای موجود انتخاب رشته در هدایت افراد متناسب با نیازهای بازار کار، کارا بودهاند؟ روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی؛ و به صورت ترکیبی از مطالعات اسنادی، تحلیل کیفی آمار (آمار توصیفی) و آمار تحلیلی (اقتصاد سنجی مقطعی) بوده است. یافتههای این مطالعه که با استفاده از دادههای سالهای (1397-1385) و با کنترل استان و نوع دانشگاه انجام شده است، نشان میدهد در انتخاب رشتهی داوطلبان، توجهی به نرخ بیکاری آن رشته نمیشود. بی معنا شدن ضریب نرخ بیکاری در مدل فوق، تاییدی بر این فرضیه است که نرخ بیکاری رشته (متغیر مستقل اصلی)، توضیحدهنده نرخ ثبتنام در آن رشته (متغیر وابسته) نیست. لذا نرخ بیکاری رشته در هیچکدام از رشتههای 6 گانه، در هیچ نوع از دانشگاهها و هیچکدام از استان ها، تاثیری معناداری بر نرخ انتخاب آن رشته ندارد. معضلی که طبق پیشینه نظری و تجربی پژوهش در بسیاری از کشورهای دیگر نیز باشدت و ضعف وجود داشته و برای آن راهکارهایی را دنبال کردهاند.
- کلمات کلیدی:سیگنالهای انتخاب رشته, بازار کار, کارایی
- محل انتشار:تحقیقات مدل سازی اقتصادی, Volume (11), No (44), Year (2021-9) , Pages (105-142)
- پیوند مقاله
مدلسازی قراردادهای مشارکتی و بدهی محور در بانکداری اسلامی از منظر قراردادهای ناقص
- عنوان:مدلسازی قراردادهای مشارکتی و بدهی محور در بانکداری اسلامی از منظر قراردادهای ناقص
- نویسندگان:علی مصطفوی ثانی
- چکیده:قراردادی که برخی جنبههای آن تصریح نشده باشد یا اجرای آن بدون هزینه امکان پذیر نیست ناقص است..در فضای پیچیده و نامطمئن اقتصاد، معمولاً قراردادهای بانکی و مالی ناقص هستند. نظریه قراردادهای ناقص بواسطه همخوانی بیشتر با واقعیت های اقتصادی، توان بیشتری برای تحلیل روابط قراردادی دارد. قراردادهای مورداستفاده در بانکداری اسلامی به دو دسته عقود مشارکتی و عقود بدهی محور (مبادلهای) تقسیم میشوند. در مقاله پیشرو تلاش شد تا اثرات مدلسازی قراردادهای ناقص در دو الگوی قراردادی مشارکتی و بدهی محور تحلیل شود. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که در شرایط قراردادهای ناقص، بهواسطه گرفتاری بانک در قراردادهای نامعتبر تسهیلاتدهی، مشتریان بهواسطه قدرت فرصتطلبی، حقوق بانک را بهصورت کامل رعایت نمیکنند در این شرایط با درنظرگرفتن مسئله کنترل در طراحی نظام قراردادها به نظر میرسد که دو الگوی قراردادهای تجدیدشونده مشروط و همچنین الگوی قراردادهای مشارکت حقوقی، بهواسطه اینکه امکان مداخله و تسلط بانک بر پروژه را ارتقا میدهند و مناسبتر هستند.
- کلمات کلیدی:بانکداری اسلامی عقود مشارکتی الگوی کارگزار , کارفرما قراردادهای ناقص
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی, دوره (15), شماره (2), سال (2024-9) , صفحات (373-404)
- پیوند مقاله
پیشبینی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالتهای تربیت اقتصادی آن
- عنوان: پیشبینی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالتهای تربیت اقتصادی آن
- نویسندگان: Vahid Arshadi , azadeh zafarmand , zahra khodadoust , zahra shirzad
- چکیده:توانمندسازی انسانها برای بهرهگیری از فرصتها و منابع محدود، در جهت ثروتآفرینی و دستیابی به تأمین رفاه اقتصادی فردی و اجتماعی از ضرورتهای توجه به تربیت اقتصادی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت پایدار اقتصادی است. این امکان وجود دارد که تربیت اقتصادی منجر به رفاه عینی شود امّا احساس رضایتمندی از زندگی حاصل نشده و مخاطب تربیت اقتصادی، همزمان با رفاه عینی، احساس رفاه و رضایتمندی نکند. بنابراین توجه نظام آموزشی و پرورشی به تقویت رفاه ذهنی نیز برای پیشرفت اقتصادی ضرورت پیدا میکند. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه بر تأمین رفاه عینی، منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشارکت 451 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسکپذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای این مطالعه نشان میدهد ارتباط مستقیم معنیدار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به طور معناداری میتوانند رفاه ذهنی را پیشبینی کنند. بنابر یافتههای مذکور، پیشنهاد میشود با هدف دستیابی نسل آینده به جامعهی توسعه یافته، در کنار برنامهریزی درسی آشکار و پنهان تربیت اقتصادی، از طریق فعالیتهای یادگیری و ابزارهای آموزشی، ویژگیهای مؤثر معنادار بر رفاه ذهنی تقویت شود.
- کلمات کلیدی:رفاه ذهنی؛ صبر؛ عزت نفس؛ اعتماد به نفس؛ ریسکپذیری؛ خلاقیت؛ تربیت اقتصادی
- محل انتشار:تربیت اسلامی, Volume (16), No (33), Year (2020-9) , Pages (7-31)
- پیوند مقاله
تصویر مطلوب کسب و کار در تمدن نوین اسلامی
- عنوان:تصویر مطلوب کسب و کار در تمدن نوین اسلامی
- نویسندگان:حسن کریمی , وحید ارشدی
- چکیده:اسلام نه تنها با تولید ثروت مخالف نیست، بلکه چشم انداز تمدن نوین اسلامی عاری از هرگونه فقر و احساس نیاز مادی است. اما برخلاف دستاورد لیبرال دموکراسی که روزی پایان تاریخ تصور میشد، عدالت محور اصلی اقتصاد در تمدن نوین اسلامی است. در گام دوم انقلاب اسلامی، نیاز به شناسایی ابعاد و مشخصات و همچنین طراحی الگوی مطلوب در تمام ارکان تمدن اسلامی داریم. در خصوص اقتصاد اسلامی پژوهشهای متعددی انجام شده است و همچنین پژوهشهایی با موضوع اقتصاد در تمدن اسلامی وجود دارد. ولی با توجه به ماهیت مردمی اقتصاد اسلامی و الگوی اقتصاد مقاومتی، در خصوص مهمترین بخش این اقتصاد مردمی یعنی «کسب و کار» پژوهشی یافت نشد. تلاش شده است به روش تحقیق توصیفی تولید محتوا به شناسایی ابعاد و مشخصات و همچنین طراحی الگوی مطلوب کسب و کار (در بخش خصوصی) در تمدن اسلامی پرداخته شود. جهاد اقتصادی، تیمسازی، ساختار رسمی، بهرهوری و کیفیت، ضابطهمندی، درایت و بهرهمندی از فرصتها و عدالت به عنوان مؤلفههای کسب و کار مواهب الهی و تسهیل فضای کسب و کار به عنوان مؤلفههای محیط کسب و کار شناسایی و تبیین شدهاند.
- کلمات کلیدی:کسب و کار؛ اقتصاد؛ اسلامی؛ تمدن
- محل انتشار:آینده پژوهی انقلاب اسلامی, دوره (3), شماره (1), سال (2022-6) , صفحات (1-33)
- پیوند مقاله
اولویتبندی و وزندهی ابعاد شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی جهت سنجش آن در جمهوری اسلامی ایران
- عنوان:اولویتبندی و وزندهی ابعاد شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی جهت سنجش آن در جمهوری اسلامی ایران
- نویسندگان:علی مصطفوی ثانی , حسین سرآبادانی , سید احسان خاندوزی
- چکیده:ارزیابی وضعیت عینی تحقق عدالت اجتماعی در جامعه، ازجمله الزامات مهم حکمرانی ملی در جمهوری اسلامی ایران است. یکی از روشهای متداول جهانی در این زمینه، بهرهگیری از فناوری «شاخص ترکیبی» است. شاخصهای ترکیبی امروز به نحو گسترده در دنیای معاصر متداول شده و عملاً به جهت ماهیت ارزشی و جهتگیرانه آن، بهعنوان یکی از سازوکارهای حکمرانی جهانی مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. پژوهش حاضر حسب یک نظریه مبنا و شاخص ترکیبی مستخرج از آن پیرامون عدالت اجتماعی در ایران، به اولویتبندی بخشهای مختلف شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی در ایران پرداخته است. «وزندهی» یکی از ارکان حیاتی شاخصهای ترکیبی متداول بوده که به طور عمده مبتنی بر یک نظریه مشخص یا دیدگاه خبرگانی، سامان میپذیرد. در این مقاله با بهرهگیری از روش تحلیل سلسلهمراتبی بهبودیافته فازی (FAHP) ابعاد شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی براساس نظر خبرگان حوزه عدالت وزندهی و اولویتبندی شده است. نتایج این مطالعه حاکی است در 5 طبقه و سه حوزه اصلی شاخص ترکیبی، بخشهای بازار کار، فقر و آموزش (در حوزه تبادلات اقتصادی)، بخش روابط خانوادگی (در حوزه تعاملات اجتماعی) و بخش عدالت سیاسی و مدنی (در حوزه حکمرانی سیاسی) از بالاترین وزن اهمیت از دیدگاه خبرگان جهت تحقق عدالت اجتماعی در ایران برخوردار هستند. حسب این وزندهی، نتایج شاخص در 5 طبقه اصلی برای سالهای 1385 تا 1397 در جمهوری اسلامی ایران، گزارش شده است. حسب این نتایج، بالاترین کاهش نمره در طبقه «عدالت در تعاملات اجتماعی» و بالاترین افزایش نمره در طبقه «ضمان اجتماعی» (عدالت در سلامت و آموزش) بوده است.
- کلمات کلیدی:عدالت اجتماعی شاخص ترکیبی عدالت اقتصادی تحلیل سلسلهمراتبی فازی
- محل انتشار:اسلام و علوم اجتماعی, دوره (13), شماره (26), سال (2021-10) , صفحات (113-143)
- پیوند مقاله
تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن
- عنوان:تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:پس از انتشار کتاب ارزشمند «اقتصادنا»، اثر شهید سیّد محمّد باقر صدر -ره-، قابلیتهای مکتب اقتصادی اسلام در مقابل سایر مکاتب مهم و مشهور اعمّ از سرمایهداری و سوسیالیستی مشخص گردید. طرح دیدگاه این اندیشمند دینی، اقتصاددانان مسلمان علاقه مند به علم دینی را بر آن داشت تا به سمت تولید علم اقتصاد اسلامی حرکت کنند؛ امّا در طی این دوران، آنچه احساس می شود، آثار علمی منتشر شده در حوزه مطالعاتی مذکور در قالب مقالات پژوهشی و ترویجی و کتب دانشگاهی و حوزوی نتوانسته است تقاضای مؤثر و فراگیری در جامعه ی مسلمین ایجاد کرده و هنوز این سؤال در ذهن بخش قابل توجهی از جامعه ی علمی، مدیران و مردم مسلمان درباره وجود یا عدم وجود اصل اقتصاد اسلامی وجود دارد که نشاندهنده ی وجود حلقه های مفقوده در این مسیر است. در این مقاله تلاش گردیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی این موضوع تبیین گردد که علاقه-مندان اقتصاد اسلامی، نباید فقط در مقام تولید ادبیات علم اقتصاد -اسلامی- برآیند، بلکه با در نظر گرفتن یک فرآیند برای حل مسائل اقتصادی جامعه ی مسلمین و نقش ظرفیت سرمایه انسانی در حوزه و دانشگاه در این فرآیند به گونهای مسیر حرکت خود را طراحی نموده که به قابل استفاده بودن ادبیات اقتصاد اسلامی در اداره جامعه مسلمین منجر شود به گونه ای که در بخش های مختلف اقتصادی جامعه برای یافته های اقتصاد اسلامی تقاضای مؤثر ایجاد شود. در پایان مقاله الگوی تولید علم اقتصاد در جامعه مسلمین در حوزه دولتهای غیر سکولار و جایگاه سرمایه انسانی ارائه خواهد شد.
- کلمات کلیدی:علم اقتصاد اسلامی, علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین, روش شناسی, سرمایه علمی
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی, دوره (26), شماره (29), سال (2020-1) , صفحات (33-60)
- پیوند مقاله
فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانهها
- عنوان:فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانهها
- نویسندگان:وحید ارشدی , جواد نوبخت , رضا اسماعیل پور , سعید سید حسینی زاده یزدی
- چکیده:اسناد معتبر منتشر شده توسط نهادهای علمی نظارتی و اجرایی بیانگر اینست که با گذشت سالها از ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر انقلاب اسلامی (مدظله) و همچنین تأکید ایشان بر اهمیت آنها در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران؛ این سیاستها در سطح قابل قبولی عملیاتی نشده است و باعث تأثیرگذاری تکانههای اقتصادی بر زندگی مردم شده است. این مقاله به دنبال شناسایی روشمند متغیرهایی است که میتواند برای عملیاتی شدن سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی قابل رصد باشد. این پژوهش با مفروض گرفتن آنکه پژوهشگران اقتصاد مقاومتی، معتقد به مقاومکردن اقتصاد در مقابل تکانههای احتمالی به اقتصاد بوده؛ و دغدغهی اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی را در سطوح مختلف داشتهاند و با رویکرد آن و برای عملیاتی کردن این سیاستها راهکارهایی را پیشنهاد دادهاند، با روش فراتحلیل، بیش از 200مقاله از مقالات با درجهی علمی پژوهشی مرتبط با موضوع اقتصاد مقاومتی را از سال 1391 تا پایان سال 1399 مورد بررسی قرار داده است. عوامل و موانع شناسایی شده و زیر مؤلفههای آنها را در سه زمان پیش از اجرا، میان اجرا و پس از اجرا توزیع نموده؛ که پس از برگزاری جلسات علمی پیرامون آنها و اعتبارسنجی توسط متخصصان، به عنوان متغیر قابل رصد در جهت سنجش مقاوم پذیری سازمان در برابر تکانهها معرفی شدهاند. مدیریتهای اجرایی و نظارتی سازمانها در جهت تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در هر سطحی باید تلاش کنند متغیرهای معرفی شده را رصد نموده و تلاش نمایند متغیرهای عامل را تقویت نموده؛ و متغیرهای مانع را تضعیف نمایند.
- کلمات کلیدی:خط مشی کلی, سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی, استحکام درونی , فراتحلیل, تکانه
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی, دوره (14), شماره (1), سال (2021-4) , صفحات (127-169)
- پیوند مقاله
تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملیگرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان ، سال 1397
- عنوان:تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملیگرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان ، سال 1397
- نویسندگان:آمنه مرتضوی , محسن نیازی , وحید ارشدی
- چکیده:بررسی روند توسعهی اقتصادی کشورهای پیشرفته نشان میدهد از الزامات پیشرفت اقتصادی جامعه، تقویت ملیگرایی مصرفی و افزایش تمایل مردم به خرید کالاهای داخلی است، زیرا توان تولید و اشتغالزایی کشور؛ و مقاوم شدن آن را در برابر تکانههای مختلف افزایش میدهد. بنابراین شناخت متغیرهای مؤثر بر ملیگرایی مصرفی برای اتخاذ راهبردهای مناسب توسط متولیان مرتبط فرهنگی و اقتصادی جامعه لازم است. بر این مبنا، هدف این پژوهش، تبیین روابط بین متغیرهای مؤثر بر ملیگرایی مصرفی است. برای رسیدن به این هدف، از روش پیمایشی استفاده شد. برای انجام این روش از پرسشنامههای استاندارد و نیز محققساختهی مرتبط با متغیر وابسته ملیگرایی مصرفی و متغیرهای مستقل میهنپرستی، نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، الگوی مصرف بدون نقش، ارزیابی از کالاهای ایرانی، مصرف نمایشی و تشخصپذیری برای توزیع میان 450 نفر از مردم شهر اصفهان استفاده شد. برخی از یافتههای پژوهش، حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد هر چه میهن پرستی، الگوی مصرف و ارزیابی از کالاهای ایرانی بیشتر شود ملیگرایی مصرفی مردم نیز بیشتر خواهد شد و هر چه نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، مصرف نمایشی و تشخصپذیری بیشتر شود ملیگرایی مصرفی کمتر خواهد شد. میهنپرستی با ضریب 361/0 بیشترین تأثیر مثبت و نگرش به کالاهای خارجی با ضریب 223/0- بیشترین تأثیر منفی را بر ملیگرایی مصرفی دارد. همچنین یافتههای دیگر این پژوهش نشان میدهد ملی گرایی مصرفی در میان دو جنس مرد و زن و نیز در میان طبقات اقتصادی مختلف مردم اصفهان تفاوت معناداری دارد اما این متغیر در میان گروههای سنی، در میان گروههای تحصیلی مختلف و در میان متأهلین و مجردین تفاوت معناداری وجود ندارد.
- کلمات کلیدی:ملیگرایی مصرفی, مصرف نمایشی, تشخصپذیری, کالای ایرانی, غیرت اقتصادی, میهن پرستی, تحلیل مسیر
- محل انتشار:علوم اجتماعی, دوره (16), شماره (2), سال (2020-5) , صفحات (1-31)
- پیوند مقاله
تبیین عامل های پرکننده شکاف بین نظر و عمل در رفتار اقتصادی خانواده مسلمان
- عنوان:تبیین عامل های پرکننده شکاف بین نظر و عمل در رفتار اقتصادی خانواده مسلمان
- نویسندگان:علی اکبر ناجی میدانی , وحید ارشدی , مصطفی سلیمی فر , بهروز مهرام
- چکیده:مطالعه ها نشان میدهد که به رغم آگاهی خانواده های مسلمان نسبت به نهی از اسراف، تبذیر و پیامدهای آنها، یکی از مسائل درگیر بیشتر خانواده ها در جایگاه مصرف کننده، نداشتن اعتدال در تخصیص درآمد به مخارج مصرفی است. شناسایی علت ها و عامل های قابل مدیریت این عدم اعتدال، برای اقتصاددانان و متولیان ترویج فرهنگ دینی و نظام آموزشی و پرورشی رسمی و غیررسمی میتواند اهمیت داشته باشد. در مقاله پیش رو با استفاده از روش تحقیق تلفیقی به شناسایی این عامل ها و تعیین میزان هم بستگی آنها و ارتباطشان با رفتار مسرفانه پرداخته شده است. ابزار روش کیفی، مصاحبه با تعدادی از صاحب نظران با شیوه گلوله برفی و تا حد اشباع نظری و ابزار روش کمی، توزیع پرسشنامه بین والدین دانش آموزان دبستانی مشهد بود. یافته ها نشان میدهد سازگاری رفتار با آموزه های اقتصادی اسلام ـ عدم اسراف و تبذیر ـ با نظم پذیری جمعی درون خانواده، آینده نگری و تقویت اراده، رابطه معنادار مستقیم دارد که تحت تاثیر عامل های ساختاری و زمینه ای قرار میگیرند. قاعده مند شدن خانواده نیز تحت تاثیر کیفیت انتقال آموزه های اقتصادی اسلام، فرصت سازی و فرصت یابی تربیتی درون خانواده و کنش و واکنش درون خانواده نسبت به رعایت آموزه اقتصادی اسلام و کیفیت منبع تامین معیشت درون خانواده است.
- کلمات کلیدی:آموزه های اقتصادی اسلام, اعتدال, تخصیص درآمد به مخارج مصرفی, قاعده مندی, اراده
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی, دوره (15), شماره (60), سال (2016-3) , صفحات (113-144)
- پیوند مقاله
تحلیل عوامل مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی در دستیابی به موقعیت قطب های منطقه
- عنوان:تحلیل عوامل مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی در دستیابی به موقعیت قطب های منطقه
- نویسندگان:آرمینا میرزاده , مهسا درویش زاده کاخکی , وحید ارشدی
- چکیده:پژوهش به بررسی عوامل مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی با هدف دستیابی به جایگاه قطب منطقهای میپردازد. اهمیت بنادر دریایی به عنوان قلب تپنده تجارت جهانی و توسعه اقتصادی مناطق مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. هدف اصلی این مطالعه، ارائه راهکارهای جامع برای بهرهبرداری بهینه از ظرفیتهای دریایی و ارتقای عملکرد بنادر در سطح منطقهای و جهانی است. این مطالعه با نگاهی جامع به بررسی هفت عامل اساسی و فراتر از توصیف نظری به ارائه راهکارهای عملی میپردازد. این مطالعه از یک رویکرد ترکیبی (کیفی و کمی) برای تحلیل عوامل مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی استفاده میکند. در بخش کیفی، از روش تحلیل محتوا و مصاحبههای نیمهساختاریافته با خبرگان حوزه دریایی برای جمعآوری دادهها استفاده شده و در بخش کمی، از روش مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار SmartPLS برای تحلیل دادهها استفاده شده است. دادههای کمی از طریق پرسشنامههای مبتنی بر طیف لیکرت جمعآوری شدهاند. هفت عامل اصلی مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی شناسایی شدند: موقعیت جغرافیایی و منطقهای، سیاستها و اقدامات حکومتی، تجارت و بازارهای محلی و بینالمللی، فناوری و زیرساختها، عوامل اقتصادی و هزینهها، عوامل اقلیمی و آبوهوایی، انرژی و منابع تجدیدپذیر. یافتههای این پژوهش میتواند به سیاستگذاران و مدیران بنادر در تدوین استراتژیهای توسعهای کمک کند. شناخت دقیق و تحلیل این عوامل به برنامهریزی استراتژیک و مدیریت بهینه منابع دریایی کمک شایانی میکند. ترکیب روشهای کیفی و کمی و استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، به تحلیل عوامل مؤثر بر بهرهگیری از ظرفیتهای دریایی کمک کرده است.
- کلمات کلیدی:ظرفیت دریایی قطبهای منطقه بنادر دریایی تحلیل محتوا روش معادلات ساختاری
- محل انتشار:آمایش و توسعه, دوره (4), شماره (3), سال (2024-12) , صفحات (96-119)
- پیوند مقاله
بررسی عوامل واسطهای در مسیر اثرگذاری تربیت اقتصادی فرزندان از طریق مادران
- عنوان: بررسی عوامل واسطهای در مسیر اثرگذاری تربیت اقتصادی فرزندان از طریق مادران
- نویسندگان: Azadeh Zafarmand , Vahid Arshadi , zahra khodadoust
- چکیده:تربیت اقتصادی در زیرشاخههای رشتهی اقتصاد در ادبیات اقتصاد متعارف، حوزهی بین رشتهای شناخته شدهای می باشد. لزوم توجه به آموزش وپرورش رسمی و آموزشهای غیر رسمی و نظام تربیتی خانواده و نقش آن در تربیت اقتصادی امری پذیرفته شده میباشد و تحقیقات زیادی در سطح جهان در خصوص عوامل مؤثر بر تربیت اقتصادی کودکان و نوجوانان انجام شده است. یکی از این عوامل تأثیرگذار بر تربیت اقتصادی کودکان، نقش نهاد «مادر» در نظام تربیتی خانواده میباشد. نتایج تحقیقات نشان میدهد که این نقش در جامعهپذیری اقتصادی فرزندان بیشتر و تأثیرگذارتر از نقش پدر میباشد -Goszczyńska and Trzcińska. 2014-. دیگر نتایج این تحقیق حکایت از این دارد که تأثیر الگوی نگرشی مادر به مسائل اقتصادی بر رفتار صرفهجویانه فرزندان بیشتر از آموزش مستقیم در زمینه اقتصاد میباشد. نتایج تحقیقات -2004- Flouri نشان از نقش منفی مادران در ارزشهای مادیگرایانه فرزندان دارد؛ در حالی که پدرها در مادیگرایی فرزندان نقشی نداشتهاند. Otto -2009- در مقاله خود نشان میدهد شخصیت و نگرش مادر در شکلدهی تمایلات صرفهجویانه در نوجوانان مؤثر است. بنابراین بررسی و مطالعه ابعاد تأثیرگذار نقش مادر در تربیت اقتصادی فرزندان و ارائه راهکارهایی مناسب در جهت اثربخشتر کردن این تأثیرات و رسیدن به مدلی جهت تربیت اقتصادی والدین با هدف آموزش غیرمستقیم فرزندان ضروری بنظر میرسد. به خصوص ضعف نظامهای آموزشی رسمی و غیررسمی کشور ما در تربیت اقتصادی افراد جامعه، از جمله کودکان و نوجوانان، ضرورت توجه به نقش حیاتی مادر در تربیت اقتصادی فرزندان را بیش از پیش روشن مینماید. در این راستا این پژوهش با روش اسنادی و تحلیلی و روش کیفی گروه کانونی و با هدف مشخص سازی ابعاد تأثیرگذار نقش مادری در تربیت اقتصادی فرزندان، به ارائه مدل مفهومی جهت تبیین عوامل واسطهای در اثرگذاری نقش مادر بر تربیت اقتصادی فرزندان میپردازد. در ادامه با توجه به یافتههای پژوهش، به راهکارهای لازم جهت تقویت عوامل تأثیرگذار در پیش روی تربیت اقتصادی فرزندان از طریق مادران و تضعیف موانع مؤثر در مقابل آنها پرداخته میشود.
- کلمات کلیدی:تربیت اقتصادی, مادر, گروه کانونی
- محل انتشار:سومین همایش ملی و نقش و جایگاه مادر , 2019-03-02
- پیوند مقاله
رصد و تحلیل محتوای مقاله های اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامه های علمی-پژوهشی
- عنوان:رصد و تحلیل محتوای مقاله های اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامه های علمی-پژوهشی
- نویسندگان:وحید ارشدی , نرگس اورعی گلمکانی
- چکیده:بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، دستگاه های آموزشی، فرهنگی و رسانه ای را موظف به مفهوم شناسی، تبیین ابعاد و مؤلفه های اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی می نماید. ناظر به این بند از سیاست ها، تبیین توصیفی روند مشارکت بخشی از نخبگان و پژوهشگران در اجرای این سیاست راهبردی و چگونگی آن؛ علم سنجی و رصد نمودن فعالیت های علمی-پژوهشی، نقشه ی راهی را برای سایر پژوهشگران علاقه مند در تعیین مسیر پژوهشی خود ترسیم می نماید. یافته های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کل 87 مقاله ی علمی پژوهشی منتشر شده در بین سال های 1391تا نیمه ی اول 1396 به دست آمده است. تحلیل محتوای مقالات نشان می دهد تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، ابزارهای ترویج مفهوم (گفتمان سازی)، تبیین مبانی نظری، بررسی سازگاری مبانی نظری با مکاتب اقتصادی متعارف و غیر متعارف، تبیین رابطه ی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی؛ تحلیل هر یک از مؤلفه ها، الویت بندی مؤلفه ها، ارائه ی راهبردهای کلی و جزیی، تشریح الزامات اقتصاد مقاومتی، تبیین عوامل مؤثر بر اقتصاد مقاومتی، تأثیرگذاری اقتصاد مقاومتی بر سایر متغیرهای اقتصادی، روش شناسی اقتصاد مقاومتی، ابزارسازی و ابزارشناسی برای اجرای راهبردها، تجربه نگاری، رفتارشناسی تاریخی، شناسایی و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان، شاخص شناسی و شاخص سازی، برنامه سازی و نقشه راه، موضوعات کلّی بوده است که فعالیت های علمی صورت گرفته و مقالات منتشر شده حاصل از آن ها به آن پرداخته اند. بیشترین تراکم مربوط به اولویت بندی کردن مؤلفه ها و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان برای اجرای سیاست-های اقتصاد مقاومتی بوده است.
- کلمات کلیدی:بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی, مقالات علمی-پژوهشی, تحلیل محتوا, اقتصاد مقاومتی
- محل انتشار:پژوهش های اقتصاد مقاومتی, دوره (4), شماره (4), سال (2018-12) , صفحات (131-156)
- پیوند مقاله
نظم پذیری جمعی درون خانواده؛ پدیده محوری در تأثیر پذیری عملکرد افتصادی خانواده از آموزه اسلامی: مطالعه ای بر اساس نظریه زمینه ای
- عنوان:نظم پذیری جمعی درون خانواده؛ پدیده محوری در تأثیر پذیری عملکرد افتصادی خانواده از آموزه اسلامی: مطالعه ای بر اساس نظریه زمینه ای
- نویسندگان:وحید ارشدی , مصطفی سلیمی فر , علی اکبر ناجی میدانی , بهروز مهرام
- چکیده:این مقاله درصدد است با رویکرد تفسیرگرایانه و با استفاده از رهیافت چندعلتی، عوامل مؤثر بر میزان اثرگذاری آموزههای اقتصادی اسلام در کنش اقتصادی خانواده مسلمان را شناسایی کند. روش مقاله کیفی و در چارچوب «نظریهپردازی دادهبنیاد» است. با توجه به ماهیت میانرشتهای موضوع، مصاحبه نیمهساختاریافته با تعدادی از صاحبنظران «اقتصاد اسلامی»، متخصص در تبیین «رفتار مصرفکننده مسلمان»، و صاحبنظران علوم تربیتی، روانشناسی و جامعهشناسی، در مباحث مربوط به «چگونگی اثر ارزش بر کنش»، ابزار این مطالعه بوده است. نمونه، بهصورت هدفمند و همراه با روش «گلوله برفی» انتخاب شده و مصاحبهها تا حد اشباع نظری انجام شد. یافتههای بهدستآمده از تحلیل دادهها در این سه مرحله نشان میدهد که همافزایی کیفیت بالای انتقال آموزه از سوی نهادهای آموزش و پرورش رسمی و غیررسمی، قدرت درک آموزه از سوی اعضای خانواده، فرصتسازی و فرصتیابی تربیتی درون خانواده، کیفیت منبع تأمین معیشت خانواده و اعتقاد راسخ به نظام پاسخگویی در آخرت میتوانند منجر به «نظمپذیری جمعی درون خانواده» شوند. این نظم جمعی، از عوامل «زمینهای» و «ساختاری» تأثیر پذیرفته و از حالت «قاعدهمندی» به «صلاحدیدی» تبدیل میشود. نوآوری این مقاله، نگاه عمیقی است که به چگونگی شکلگیری رفتار اقتصادی در درون خانواده داشته است.
- کلمات کلیدی:آموزههای اقتصادی اسلام, ارزش, کنش اقتصادی درون خانواده, نظمپذیری جمعی درون خانواده, مخارج مصرفی, رفتار صلاحدیدی, نظریهپردازی دادهبنیاد
- محل انتشار:مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی, دوره (8), شماره (1), سال (2016-2) , صفحات (45-70)
- پیوند مقاله
نسبت بنگاهداری بانک ها با نرخ تورم و دلالتهای آن برای تغییرات نرخ سپرده بانکی
- عنوان:نسبت بنگاهداری بانک ها با نرخ تورم و دلالتهای آن برای تغییرات نرخ سپرده بانکی
- نویسندگان:وحید ارشدی , مهدی ندیمی کاخکی
- چکیده:یکی از دلائلی که برای افزایش نرخ تورم مطرح میشود میزان خلق پول و به تبع آن نقدینگی و عدم تناسب با نرخ رشد اقتصادی است. سیاستگذار پولی برای کاهش نقدینگی اقدام به افزایش نرخ بهره میکند تا جریان نقدینگی جذب بانکها شده و این نهادها منابع را به سمت بخش مولد اقتصاد و ایجاد اشتغال هدایت کرده و از طریق کاهش تقاضا و افزایش طرف عرضه، نرخ تورم کاهش پیدا کند. سؤال اینست که آیا سیاستگذار در شرایط موجود اقتصاد ایران، با افزایش نرخ بهره توانسته است که تورم را کنترل کند یا نه؟ شواهد نشان میدهد در صورت افزایش نرخ بهره، تغییرات قابل توجهی در نرخ تورم ایجاد نشده است و فقط منجر به افزایش قیمت سرمایه و به تبع آن کاهش دستمزد واقعی نیروی کار شده است. بنگاه بانک با توجه به نرخ بازدهی در فعالیتهای سفتهبازانه انگیزهای برای تزریق منابع به بخش تولید نداشته و انگیزه آن برای تزریق سپردهها به بخش سفته بازی بسیار بالاست. خرید ارز، طلا و زمین کالاهای مورد تقاضای بانک برای حفظ سرمایههای خودست و این بازدهیهای بالا که از همگرایی دولت، بخش عمومی و بخش خصوصی برای بهرهبرداری از این رانتها ایجاد شده است مانع از بهره بردن بخش مولد از سپردههای مردم است. بنابراین لزوما با افزایش نرخ بهره، تورم نه تنها کاهش نیافته بلکه با افزایش نرخ بهره، هزینه تولید افزایش یافته و منجر به کاهش بیشتر بازدهی بخش تولید و به تبع آن افزایش تورم میشود. نتیجه اینکه با نبود مالیات بر عواید سرمایه و عدم کاهش مالیات تولیدکننده، با افزایش نرخ بهره نرخ تورم را بالاتر میبرد و حداقل اینکه کاهش نرخ تورم به صورت پایدار ایجاد نمیشود. ریشه افزایش نرخ تورم در انحراف نقدینگی است و این انحراف ناشی از میزان بازدهی است. در شرایط موجود اقتصاد ایران، مسیر کاهش نرخ تورم به صورت پایدار از افزایش طرف عرضه اقتصاد است که همزمان با افزایش عرضه، سطح قیمتها نیز کاهش یابد.در کنار آن مدیریت انتظارات که حاصل از ایجاد امنیت اقتصادی و پیشبینی پذیر کردن اقتصادست نیز به هم افزایی با کاهش نرخ بهره منجر به کاهش تورم خواهد شد.
- کلمات کلیدی:بنگاهداری, تورم, تغییرات نرخ بهره
- محل انتشار:همایش اقتصاد اسلامی در مواجهه با چالش های اساسی اقتصاد ایران , 2024-05-18
- پیوند مقاله
مدلسازی رفتار انتخاب رشته و نقش اطلاعات بازار کار در آن؛ یک فراتحلیل
- عنوان:مدلسازی رفتار انتخاب رشته و نقش اطلاعات بازار کار در آن؛ یک فراتحلیل
- نویسندگان:وحید ارشدی , جواد غیاثی , رضا توکلی , مجید منفرد , طیبه عضدی
- چکیده:انتخاب رشتهی تحصیلی، از نظر فردی یکی از مهمترین تصمیمات زندگی و از منظر نظام آموزشی و بازار کار، یک فرآیند مهم اجتماعی-اقتصادی است. با توجه به آثار این تصمیم، مدلسازی آن، تشخیص عوامل مؤثر بر انتخاب رشته و تعیین وزن عوامل مختلف، تعیین میزان بهینگی انتخابها از منظر نیازهای بازار کار و نهایتا طراحی و ارزیابی روشهای رفع عدم تطبیق رشتهی تحصیلی-شغل، یک حوزهی بسیار مهم پژوهشی است. اما این حوزهی پژوهشی در ایران بسیار مغفول بوده و از نظر چارچوب تحلیلی و روش دچار عقبماندگی است. به همین خاطر این سوال که چه چارچوبهای مدلسازی، روشهای تحقیق و سیاستهایی برای رفع مسئله عدم تطبیق رشته-شغل وجود دارد، به عنوان مسئله محوری پژوهش انتخاب و بر همین اساس مطالعات پیشین دستهبندی و تحلیل شد. به طور کلی سه رویکرد کلان در مدلسازی رفتار انتخاب رشته شناسایی شد؛ رویکرد مدلسازی انتخاب، رویکرد سرمایهگذاری در سرمایه انسانی و رویکرد عدم تطبیق. بررسی پژوهشهای تجربی بر اساس هر سه رویکرد و تمام روشهای شناساییشده، نشان میدهد که همواره یک انحراف جدی بین برآیند رفتار انتخاب رشته و نیازهای بازار کار وجود دارد. طبق نتایج فراتحلیل، این انحراف، در طول زمان و بین کشورهای مختلف حتی کشورهای توسعهیافته به صورت جدی وجود داشته و دارد. به همین خاطر بر اساس تجارب جهانی مداخلات سیاستی مختلفی دسته بندی شده و برای رفع این معضل پیشنهاد شده است.
- کلمات کلیدی:بازار کار؛ انتخاب رشتهی تحصیلی؛ نظام آموزشی؛ عدم تطبیق؛ فراتحلیل
- محل انتشار:جستارهای اقتصادی, دوره (17), شماره (34), سال (2021-3) , صفحات (185-204)
- پیوند مقاله
بررسی عوامل مؤثر بر مخارج مذهبی خانوارهای شهری در استان های ایران
- عنوان:بررسی عوامل مؤثر بر مخارج مذهبی خانوارهای شهری در استان های ایران
- نویسندگان:محمدعلی فلاحی , وحید ارشدی
- چکیده:یک بخش از مخارج مردم در کشورهای مسلمان مخارج مذهبی است. بررسی این بخش از رفتار اقتصادی جامعه مسلمانان و عوامل مؤثر بر آن که با هدف جلب رضایت خدا یا بیشینه سازی پاداش الهی صورت می گیرد از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حائز اهمیت است. در مقاله حاضر، اثربخشی درآمد واقعی خانوارهای شهری بعنوان عامل اقتصادی، نرخ های تورم و بیکاری بعنوان عوامل اقتصادی-اجتماعی و تغییر در میزان حمایت ها و تشویق مدیران اجرایی از مخارج مذهبی به واسطه شعارها با عنوان عامل فرهنگی بررسی شده است. با استفاده از داده های طرح درآمد-هزینه خانوارهای مرکز آمار ایران طی دوره 1376 الی 1387 و روش داده های تابلویی، تأثیر متغیرهای مذکور بر مخارج مذهبی واقعی خانوارهای شهری در 28 استان کشور برآورد شده است. نتایج تحقیق با توجه به الگوی اثرات تصادفی نشان می دهد که درآمد خانوارهای شهری و تغییر در میزان حمایت و تشویق مدیران اجرایی از این نوع مخارج تأثیر مثبت و معنی داری بر مخارج مذهبی داشته است. اما بیکاری و تورم با تأثیر منفی معنی داری بر مخارج مذهبی داشته است. اما بیکاری و تورم با داشتن علامت مورد انتظار منفی از معنی داری آماری برخوردار نیست.
- کلمات کلیدی:مخارج مذهبی, الگوی داده های تابلویی, خانوارهای شهری, استان ها, ایران
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی, دوره (10), شماره (39), سال (2010-12) , صفحات (145-166)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)
- عنوان:بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)
- نویسندگان:وحید ارشدی , حسین امیری , معصومه بارانی
- چکیده:بررسی روند توسعهی اقتصادی کشورهای پیشرفته نشان میدهد از الزاماتبا توجه به اینکه بحران ها و تکانه ها قابلیت دارند فضای کسب و کار را آسیب زده و بی ثبات کنند، بدین منظور مطالعه حاضر با استفاده از مدل داده های تابلویی و بهره گیری از داده های کشورهای توسعه یافته اسکاندیناوی و کشورهای در حال توسعه منا در دوره2010 تا2016 درصدد است، تأثیر شاخص های مقاومت اقتصادی را در کنار سایر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص محیط کسب و کار مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان می دهد، در دو گروه کشور شاخص مقاومت اقتصادی بر شاخص فضای کسب و کار تأثیر مثبت دارد. با 1/0 افزایش مقاومت اقتصادی، شاخص کسب و کار برای این دو گروه کشورها 67/0 افزایش می یابد و افزایش مقاومت اقتصادی، باعث بهبود فضای کسب و کار می شود. متغیرهای سرمایه ثابت ناخالص داخلی و نرخ تورم تأثیر مثبت بر شاخص کسب و کار دارند. اما سرمایه گذاری خارجی و تولید سرانه برای کشورهای منا تأثیر مثبت دارد، و برای کشورهای اسکاندیناوی هیچ تأثیر معناداری بر شاخص کسب و کار ندارد.
- کلمات کلیدی:فضای کسب و کار, شاخص مقاومت اقتصادی, کشورهای اسکاندیناوی و منا
- محل انتشار:اقتصاد و توسعه منطقه ای, دوره (26), شماره (18), سال (2020-5) , صفحات (109-136)
- پیوند مقاله
سفاهت اقتصادی از منظر قرآن و آموزههای رضوی و دلالتهای آن برای تربیت اقتصادی
- عنوان:سفاهت اقتصادی از منظر قرآن و آموزههای رضوی و دلالتهای آن برای تربیت اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی , رضا مرشدلو
- چکیده:سفاهت اقتصادی یکی از مفاهیم بنیادین در آموزههای اسلامی است که به ناتوانی در مدیریت عقلانی منابع مالی و اتخاذ تصمیمات نابخردانه اشاره دارد. قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع)، بهویژه آموزههای امام رضا (ع)، بر اهمیت عقلانیت در مدیریت اموال تأکید کرده و رفتارهای سفیهانه را بهعنوان عاملی مخرّب برای فرد و جامعه معرفی میکنند. این پژوهش با روش اسنادی-تحلیلی، مفهوم سفاهت اقتصادی را از منظر متون دینی و آموزههای رضوی بررسی کرده و دلالتهای آن را برای تربیت اقتصادی جامعه تبیین میکند. یافتههای پژوهش نشان میدهد که سفاهت اقتصادی در رفتارهایی مانند اسراف، تبذیر، عدم برنامهریزی، اعتماد به نفس کاذب و تصمیمگیریهای تکانشی نمود پیدا میکند. این رفتارها پیامدهایی چون افزایش بدهی، کاهش ثروت بلندمدت، و توزیع ناعادلانه منابع را به دنبال دارند. از منظر آموزههای اسلامی، تربیت اقتصادی از طریق ارتقای سواد مالی، تقویت خودکنترلی، و ترویج آیندهنگری، میتواند نقش مؤثری در کاهش سفاهت اقتصادی ایفا کند. همچنین، سیاستگذاریهای دولتی و آموزش عمومی در راستای توزیع عادلانه ثروت و جلوگیری از سوءاستفادههای اقتصادی ضروری است. این پژوهش بر اهمیت ایجاد بسترهای فرهنگی و آموزشی برای افزایش عقلانیت اقتصادی تأکید دارد و پیشنهاد میکند که نهادهای آموزشی و رسانهها، برنامههای هدفمند برای ارتقای سواد مالی و مدیریت منابع طراحی و اجرا کنند. این اقدامات میتوانند به توسعه پایدار اقتصادی و تحقق عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی کمک کنند.
- کلمات کلیدی:سفاهت اقتصادی, عقلانیت اقتصادی, آموزههای رضوی, تربیت اقتصادی
- محل انتشار:چهارمین کنگره بین المللی امام رضا علیه السلام و علوم روز , 2025-05-05
- پیوند مقاله
برخی از مشخصه های «انسان تراز اقتصاد مقاومتی» با هدف تشکیل شبکه «اقتصاد مقاومتی» با رویکرد مقام معظم رهبری
- عنوان:برخی از مشخصه های «انسان تراز اقتصاد مقاومتی» با هدف تشکیل شبکه «اقتصاد مقاومتی» با رویکرد مقام معظم رهبری
- نویسندگان:وحید ارشدی , عمار خسروجردی
- چکیده:اجرای نسخه اقتصاد مقاومتی، مستلزم تشکیل سرمایه انسانی و اجتماعی مناسب؛ یا به عبارت دیگر نیازمند وجود «بازیگران لایق و توانمند» و «محیط نهادی» مناسب برای تحرّک آنان است. مردم، چه در هویّت فردی و چه در هویت خانوادگی و جمعی خود در هر سطحی بایستی قابلیت پیدا کرده تا در اجرای این سیاستها نقش خود را ایفا نمایند. در این مقاله، از طریق روش اسنادی و تحلیلی- توصیفی بر مبنای دیدگاههای رهبرمعظمانقلاب، به عنوان نظریهپرداز اقتصاد مقاومتی؛ و همچنین متن ابلاغی سیاستهای کلّی اقتصاد مقاومتی،ابتدا مؤلفههای مهم این الگوتبیین خواهد شد. این مؤلفهها شامل تعیین نقشآفرینان اقتصاد مقاومتی، مشخصکردن اهداف و عوامل انگیزشساز برای نقشآفرینی آنها است. سپس ویژگیهای «انسان تراز اقتصاد مقاومتی» و «نشانههای آن» تبیین میشود. مهمترین ویژگیهای «انسان تراز اقتصاد مقاومتی»، تعهّد، کارآمدی و دارابودن عزم راسخ برای پیشرفت میباشد. نشانههای تعهّد، عبارتند از دینداری، معتقد بودن به انقلاب اسلامی و توانایی ملّی، وظیفهشناسی و تکلیفگرایی و پیرو اقتصاد بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی. نشانههای کارآمدی، عبارتند از: آرمانخواهی، واقعیتشناسی، موقعیتشناسی، انعطافپذیری، مبتکر و خلّاق بودن و نیز نشانههای «دارا بودن عزم راسخ برای پیشرفت» عبارتند از: اعتماد به نفس ملّی، امیدوار بودن به آینده، شجاعت و جسارت داشتن برای اقدام (روحیهی مخاطرهپذیری.) این ویژگیها نقطه آغازین برای بروز و ظهور سرمایه اجتماعی است.
- کلمات کلیدی:اقتصاد مقاومتی, انسان, تعهد, پیشرفت, انقلاباسلامی, کارآمدی, عزم راسخ
- محل انتشار:سومین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی , 2017-02-01
- پیوند مقاله
تبیین تحلیلی عوامل مؤثر بر کرامت انسانی از طریق سیاسنگذاری اقتصادی
- عنوان:تبیین تحلیلی عوامل مؤثر بر کرامت انسانی از طریق سیاسنگذاری اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی , فاطمه برزنونی
- چکیده:کنش و کردار حاکمان بر ابعاد جسمی و روحی مختلف مردمان جامعه میتواند مؤثر باشد. یکی از ویژگیهایی که خداوند متعال برای هر انسانی در سه هویت فردی، خانوادگی و جمعی برای انسان مقدر کرده است کرامت و عزت انسان است. با توجه به اهمیت والای انسان و لزوم حفظ شأن و کرامت او از منظر اسلام، توجه به این موضوع در فرایند تصمیمگیریهای اقتصادی دولتمردان در قوای سه گانه مجریه، مقننه و قضائیه ضروری است. این مقاله به بررسی رابطه بین سیاستگذاری اقتصادی و حفظ کرامت انسانی با تأکید بر آموزههای اسلامی میپردازد. سیاست اقتصادی و حفظ کرامت انسانی از مسائل حیاتی و چالشبرانگیز دولتهای معاصر به شمار میروند. در این پژوهش، ابتدا به تعریف و تفسیر دقیق مفهوم انسان و کرامت انسانی پرداخته میشود و مبانی نظری آن بر اساس آموزههای اسلامی بررسی میگردد. سپس با روش اسنادی تحلیلی تأثیرات مختلف سیاستهای اقتصادی، از جمله سیاستهای مالی و پولی بر حفظ یا تضعیف این کرامت تحلیل خواهد شد. هدف اصلی این مقاله، ارائه راهکارهایی برای تدوین سیاستهای اقتصادی منطبق بر حفظ کرامت انسانی است که میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد و جوامع کمک کند. همچنین، عوامل واسطهای که در مسیر اثرگذاری سیاستهای اقتصادی بر کرامت انسانی نقش دارند، تبیین خواهد شد تا درک بهتری از این رابطه پیچیده به دست آید. این مطالعه میتواند به سیاستگذاران کمک کند تا در طراحی و اجرای سیاستهای اقتصادی خود، به کرامت انسانی توجه بیشتری داشته باشند و در نهایت به تحقق عدالت اجتماعی و انسانی نزدیکتر شوند.
- کلمات کلیدی:کرامت انسانی, سیاستگذاری اقتصادی, اسلام و کرامت انسانی, سیاستهای مالی, سیاستهای پولی
- محل انتشار:نخستین کنفرانس بینالمللی «کرامت انسان» , 2024-11-11
- پیوند مقاله
آموزههای اخلاقی خرید و فروش (معاملات) در جامعه اسلامی و تأثیر آن بر انباشت سرمایه اجتماعی و تقویت سایر بخشهای مولد اقتصادی
- عنوان:آموزههای اخلاقی خرید و فروش (معاملات) در جامعه اسلامی و تأثیر آن بر انباشت سرمایه اجتماعی و تقویت سایر بخشهای مولد اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین سرمایههایی که باعث تشکیل شبکههای افقی پایدار و نیز قدرتمندتر شدن تعاملات اجتماعی میشود. احکام و آموزههای اخلاقی اسلامی مربوط به آداب تجارت، بسترساز این روابط اعتماد آمیز و تشکیل سرمایه اجتماعی میشوند. در این مقاله به چند مورد از این آداب و اخلاقیات اشاره و با استفاده از قرآن و سنت، آموزههای دینی اعتمادساز در حوزه فعالیت های اقتصادی ارائه شده است. صداقت و راستی، انصاف در معاملات، مشارکت، تعاون و انفاق در معاملات تجاری، دخالت نکردن در معاملات دیگران، ثبت کردن معاملات، اعتدال و میانهروی در مخارج، مستحکم کار کردن و ارائه کالا و خدمات مناسب، خوش برخوردی، هشت آموزه دینی اعتمادساز است که منتهی به تشکیل شبکههای افقی پایدار خواهد شد و در کنار آسایش، آرامش را در فعالیت های اقتصادی حاکم میکند.
- کلمات کلیدی:آموزههای اخلاقی اسلام, معاملات, سرمایه اجتماعی
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی, دوره (2), شماره (4), سال (2014-3) , صفحات (123-160)
- پیوند مقاله
بررسی تحلیلی حلقه های مفقوده در زنجیره های ارزش تولید علوم انسانی اسلامی
- عنوان:بررسی تحلیلی حلقه های مفقوده در زنجیره های ارزش تولید علوم انسانی اسلامی
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:
- کلمات کلیدی:
- محل انتشار:همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی , 2025-05-04
- پیوند مقاله
مطالعه تطبیقی میان برخی از الگوهای توسعه در خصوص دو مفهوم شاخص های یک تعامل مناسب (کارآمدی، هماهنگی و تداوم و بردارهای تعاملاتی)
- عنوان:مطالعه تطبیقی میان برخی از الگوهای توسعه در خصوص دو مفهوم شاخص های یک تعامل مناسب (کارآمدی، هماهنگی و تداوم و بردارهای تعاملاتی)
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:اگر طراح و سیاستگذار یک الگوی توسعه، همچون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، اقدام به انتخاب یک استراتژی مشخص نماید، باید قادر باشد، یک ارزیابی مشخصی از روند طی شده در بستر الگوی منتخب داشته باشد. سه شاخص بهرهوری، هماهنگی و تدوام در مبادله، معیارهای این ارزیابی میتوانند باشند. یکی از مهمترین اعتباریات، که با توجه به اعتبار تعامل، وجود آن ضروری و انکارناپذیر است، تکنولوژیهای موسوم به بردارهای تعاملاتی است. منظور از بردارهای تعاملاتی آن است که انسان ها تحت تأثیر حس استخدام و تسخیر متقابل و با توجه به اهداف و غایات انسانی، برای تعاملات خود، طیفی از روابط و تعاملات را بر اساس اصل جلب منفعت و دفع ضرر شکل میدهندکه از مجموعه آنها به بردارهای تعاملات انسانی یاد میشود. طیفی از روابط و تعاملات شامل رقابت، همکاری، ایثار و فداکاری و برخورد و تضادّ، مبنای انتخابهای انسانی است. همواره به موازات بردارهای تعاملاتی، طیفی از بسترهای تعاملاتی و ترتیبات نهادی در هر الگو وجود خواهد داشت. در این نوشتار با روش اسنادی و کتابخانه ای، مفاهیم فوق در چهار الگوی توسعه کارآفرینی (انترپرینر) شومپیتری، توسعه متوازن روزن اشتاین، توسعه نامتوازن هریشمن و عرضه نا محدود نیروی کار لوئیس که از استراتژیهای مشهور در اقتصاد توسعه متعارف است، بررسی شده و به صورت تطبیقی تبیین میشود. این نگرش تطبیقی می تواند، الگوی مناسبی برای طراحان و سیاستگذاران الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باشد، تا بتوانند نسبت به مهندسی نهادها در ترسیم الگو به مفاهیم فوق و نقش آنها توجه نمایند.
- کلمات کلیدی:الگوی توسعه, بهرهوری, هماهنگی, تدوام در مبادله, بردارهای تعاملاتی, ترتیبات نهادی, رقابت, همکاری, نوع دوستی, ایثار و برخورد و نبرد.
- محل انتشار:دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ مفاهیم، مبانی و ارکان پیشرفت , 2013-05-02
- پیوند مقاله
بررسی آموزه های دینی بر حوزه تنظیم روابط اقتصادی در خانواده
- عنوان:بررسی آموزه های دینی بر حوزه تنظیم روابط اقتصادی در خانواده
- نویسندگان:امیرحسین بانکی پور فرد , وحید ارشدی , مهرناز سطوت
- چکیده:یکی از موضوعات بسیار مهم که در آموزههای اسلامی به آن توجه ویژه شده است، تبیین و تنظیم نظام اقتصادی خانواده است.«اقتصاد خانواده؛ علم تدبیر منزل، اداره منابع مالی خانواده و بر قراری تعادل دخل و خرج در خانواده است.» (صافی، 1388 : ص135) نگاه اسلام به تأمین اقتصاد خانواده، نگاه دقیق و واقعگرایانه است که منجر به آرامش در زندگی انسان خواهد شد. فهم صحیح از آموزههای دینی و جاریکردن آنها در متن زندگی خانوادهها و حاکم کردن سبک زندگی بر مبنای این دستورات، پیامدهای مثبتی در جهت ایجاد امنیت جسمی و روحی در زندگی خانوادهها دارد. خانواده، نهادی است که در دو حوزه مصرف و عامل اقتصادی میتواند رفتار اقتصادی خود را شکل دهد. این رفتارها در چارچوب اندیشهها و باورهای حاکم بر افراد خانواده شکل میگیرد. به طور معمول، باور به هر اندیشهای با هدف رسیدن به سعادت و رستگاری ایجاد میشود. خانواده مسلمان نیز که اندیشههای اسلامی را سعادتبخش میداند، رفتار خود را باید در چارچوب آموزه های دینی شکل دهد، تا به فلاح و رستگاری در دنیا و آخرت برسد. یکی از شاخصهای رستگاری، آسایش همراه با آرامش است که آسایش بعد جسمانی دارد و آرامش بعد روحانی. هنگامی که افراد خانواده از نظر روحی و جسمی در وضعیت مناسبی برخوردار باشند، می توانند جامعه را از استعدادهای خود به بهترین وجه بهرهمند سازند. در این مقاله، با استفاده از آموزههای دینی در متن آیات و روایات و سیره اهل بیت(علیهم السلام) با روش تحلیلی و توصیفی، نحوه رفتار اقتصادی خانواده در ابعاد مختلف اقتصادی تبیین میگردد. آموزههای اقتصادی دین، از بدو تشکیل نهاد خانواده و در طول دوران زندگی و اثرات رعایت این آموزهها، بر ایجاد خانواده پایدار مد نظر این مقاله می باشد.
- کلمات کلیدی:آموزههای دینی, تنظیم روابط اقتصادی, خانواده
- محل انتشار:اولین همایش ملی اهل بیت و بنیان های فرهنگی عصر حاضر , 2015-05-09
- پیوند مقاله
تاریخچهای از علم اقتصاد در جایگاه علمی اخلاقی
- عنوان:تاریخچهای از علم اقتصاد در جایگاه علمی اخلاقی
- نویسندگان:علی نعمتی
- چکیده:چکیده نگاهی گذرا به تاریخ عقاید اقتصادی نشان میدهد که دانش اقتصاد در بستر اخلاق رشد کرده و تا مدّتها یکی از اقسام حکمت عملی (یا دانشهای عملی Practical Sciences) قلمداد میشده است؛ اما به علل گوناگون از جمله پیشرفت چشمگیر علوم طبیعی و برترییافتن روش تجربی و نیز اتخاذ روششناسی پوزیتیویستی در علم اقتصاد، رفته رفته دانش اقتصاد از دغدغهها و مسائل اخلاقی جدا میشود. بخش اوّل این مقاله مروری کوتاه بر پیوند علم اقتصاد و فلسفه اخلاق تا پیش از آدام اسمیت و اشارهای به این نکته است که اقتصاد در سنت ارسطویی، بخشی از حوزة مطالعاتی گستردهتری بوده، اخلاق و سیاست را نیز در بر میگرفته است. این تقسیمبندی و نگرش به اقتصاد در قرون وسطا نیز استمرار مییابد. بخش دوم مقاله به بررسی اقتصاد از دیدگاه آدام اسمیت میپردازد. اگرچه بیشتر صاحبنظران مدعیاند که علم اقتصاد جدید را اسمیت و کتاب تأثیرگذار او، ثروت ملل، بنیانگذاری کرده است، در واقع باید گفت: این تفسیری است که علاقهمندان اقتصاد اثباتی از آرای اسمیت عرضه میکنند و او را مبدع اقتصاد جدید برمیشمارند. دقتها و بازکاویهای جدید در آثار اسمیت نشان میدهد نگرشی که وی به دانش اقتصاد داشته است با تعاریفی که امروزه از اقتصاد میشود، بسیار متفاوت است. در بخش سوم مقاله که دورة زمانی پس از اسمیت تا 1900 را در برمیگیرد، با مروری بر دیدگاههای مالتوس، ریکاردو، استوارت میل، مارشال و ... نشان داده شده است که اگرچه بخشهای فنی اقتصاد را بهطور قابل ملاحظهای این دانشمندان توسعه دادهاند، عموم آنان همچنان اقتصاد را دانشی میدانستهاند که در خدمت اهداف اخلاقی است. بخش چهارم مقاله نیز به افول دیدگاه اخلاقی و تسلط دیدگاه اثباتی بر اقتصاد میپردازد.
- کلمات کلیدی:فلسفه اخلاق، حکمت عملی، علم اقتصاد، علم اخلاق، تاریخ عقاید اقتصادی، دانشهای عملی، اقتصاد اثباتی
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی سال پنجم 1384 شماره 19
- پیوند مقاله
جبران کاهش ارزش پول اعتباری و دوگان مثلی- قیمی؛ نگرشی موضوعشناسانه
- عنوان:جبران کاهش ارزش پول اعتباری و دوگان مثلی- قیمی؛ نگرشی موضوعشناسانه
- نویسندگان:علی نعمتی، محمد اسماعیل توسلی، محمد مهدی مجاهدی موخر
- چکیده:بحث تورم و آثار توزیعی آن پیوسته از مسائل مهم اقتصادی و اجتماعی کشورهای فاقد سیاستهای اقتصادی باثبات بوده است. دورههای تورمی مدوام و با نرخهای بالا پرسشهای قانونی و شرعی مختلفی به وجود میآورد که یکی از آنها لزوم یا عدم لزوم جبران کاهش ارزش پولهای اعتباری موجود در دیون بلندمدت، سپردههای بانکی و امثال آن است. قضاوتهای فقهی موجود در این مسأله را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: قائلان به عدم لزوم (مثلی بودن پول اعتباری)، قائلان به لزوم (قیمی بودن پول اعتباری) و مدافعان راه حل میانه(جبران در زیانهای فاحش). این مقاله به کمک بصیرتهای حاصل از موضوعشناسی پول و نظامهای پولی، به نقد هر سه دیدگاه پرداخته و در صورتی جدید، از نظریه مثلی بودن پول دفاع میکند؛ با این تفاوت که نظریات پیشین عموماً با پیشفرض گرفتن نظام پول حُکمی در مقام تعیین مثلیت یا قیمیت این پول به نحو «توصیفی» برآمدهاند، اما در این پژوهش با گذر از پارادایم پول حکمی، نظریات دیگر من جمله نظریه شهید صدر(ره) مورد نقد قرار گرفته و تعریف جدیدی از مثلیت با بیان «هنجاری» ارائه شده است. بر این اساس، نظام پولیِ ناتوان از تأمین مثلیت پول با تعریف عرضه شده، نمیتواند از منظر اسلام قابل پذیرش باشد. در فرض وقوع تورمهای مزمن نیز، جبران زیانهای فاحش صرفاً «به حکم ثانویه» و در شرایط محدود و موقت قابل تجویز است.
- کلمات کلیدی:جبران کاهش ارزش، پول اعتباری، تورم، قیمی، مثلی، قدرت خرید
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی, 13(1)
- پیوند مقاله
تمایز اثباتی - هنجاری در علم اقتصاد و تقدم تاریخی آن بر تمایز واقعیت - ارزش
- عنوان:تمایز اثباتی - هنجاری در علم اقتصاد و تقدم تاریخی آن بر تمایز واقعیت - ارزش
- نویسندگان:اندرم ام یوئنگرت، علی نعمتی
- چکیده:مقاله ای حاضر دفاعی است از ارتباط وثیق علم اقتصاد با اخلاق، و به عبارت دقیق تر، بحث های اثباتیِ اقتصاد با عموم بحث های هنجاری. برای نیل به این منظور به تفصیل رابطه بحث های هنجاری و اثباتی در طول تاریخ از یونان باستان تا زمان لاینل رابینز بررسی شده و با دقت خاصی به تشریح و تبیین نقشه علوم عملی در هندسه علمی ماقبل مدرن و جایگاه اندیشه های اقتصادی در آن میان پرداخته می شود. پس از آن نیز به رغم اینکه رشد روزافزون محتوای فلسفه اخلاق و فشار تخصص گرایی باعث انشعاب علم اقتصاد از آن می شود، در طی تمام دوران کلاسیک و اوایل دوران نئوکلاسیک مشاهده می شود که اقتصاددانان متفقاً به لزوم ملاحظه همزمان بحث های اثباتی و هنجاری در علم اقتصاد تصریح دارند. نکته مورد تاکید نویسنده این است که تصورِ مبتنی بودنِ تمایز اثباتی ـ هنجاری بر بحث تمایز یا تفکیک واقعیت ـ ارزش (و قضیه معروف نخست هیوم) برخلاف آن چیزی است که مطالعه تاریخی به ما نشان می دهد (بلکه می تواند ما را به بن بست نظری برساند). تمایز واقعیت ـ ارزش اندیشه ای متاخر در فلسفه علوم اجتماعی است؛ حال آنکه تمایز اثباتی ـ هنجاری از قدیم الایام وجود داشته است بدون آنکه به حذف و طرد دغدغه های هنجاری بینجامد.
- کلمات کلیدی:ارزش، حکمت عملی، اقتصاد اثباتی، اقتصاد و اخلاق، اقتصاد هنجاری، تمایز اثباتی، هنجاری، تمایز واقعیت
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی سال هفتم تابستان 1386 شماره 26
- پیوند مقاله
درآمدی بر ابعاد بخش سوم در اقتصاد و نگاهی به عملکرد نهادهای خیریه در شهر مقدس مشهد
- عنوان:درآمدی بر ابعاد بخش سوم در اقتصاد و نگاهی به عملکرد نهادهای خیریه در شهر مقدس مشهد
- نویسندگان:مصطفی سلیمی فر , سید حامد حسینی , وحید ارشدی
- چکیده:رفاه اجتماعی یکی از دغدغه های مهم بشر در طول تاریخ بوده است. ادیان و تجارب بشری، ابزارهای مختلفی را در اختیار مردم و دولتمردان در هر کشوری قرار داده است تا با نهادسازی های مختلف و انگیزه سازی برای تشکیل این نهادها این رفاه برای عموم مردمان آن جامعه حاصل آید و با انتقال منابع از بخش های مختلف ثروتمند به بخش های مختلف نیازمند، دو اتفاق به صورت همزمان حاصل شود. توانمند کردن مردم همزمان با کاهش فاصله طبقاتی. برای توسعه رفاه در جامعه که یکی از شاخص های آن کاهش فاصله ی طبقاتی و کاهش فقر اقتصادی، کاهش فقر علمی، کاهش فقر فرهنگی، کاهش فقر بهداشتی و... در آن جامعه است، اقتصاددانان در برهه های مختلف با هدف بهبود و ارتقاء رفاه اجتماعی جوامع، به دنبال ارایه نظریات و توصیه های سیاستی به سیاستگزاران بوده اند. در ادبیات اقتصادی، اقتصادمبتنی بر نظام سرمایه داری در قرن بیستم بر دوبخش اصلی خصوصی)بازار( و دولتی )عمومی( استوار بوده است و این دو بخش زمینه سازی مرفه شدن مردمان آن جامعه را فراهم می کردند. دولت ها عمدتا با ابزار مالیات و بیمه، به دنبال رفاه عمومی بوده اند اما در بسیاری از کشورها این نهادها به دلایل مختلف از جمله نداشتن نظارت و کمبود منابع مربوطه، کارآمدی لازم را نداشته اند و نتوانسته اند نیازهای عمومی جامعه را بر طرف کنند. در نظام سرمایه داری نیز به دلیل تکریم سرمایه داران و تسلط آن ها بر بخش های مختلف اقتصادی و رفتار انحصارگرایانه ی این گروه، طبقات پایین دست جامعه که سرمایه ای در اختیار نداشتند، محروم و محروم تر می شدند و مستثمره ی این گروه از جامعه بوده اند.به دلیل نواقص این دو بخش و ناکارآمدی آنها، موضوع شکست این دو بخش در کارکردهای مورد انتظار مورد تاکید قرار گرفته و بخش جدیدی تحت عنوان بخش سوم به حوزه اقتصاد وارد شده و به شکل گسترده ای موررد توجه محافل علمی و سیاستگذاری قرار گرفته است. همین شکست بازار، عاملی شده است که دولت ها بستر تخصیص منابع به بخش سوم را فراهم کنند و از طرف دیگر، تقاضا برای شکل گیری و توسعه ی این بخش ها را فراهم کنند. حجم منابع پیدا و پنهان تخصیص یافته به این بخش ها بگونه ای است که در صورت حذف آن ها فاصله ی طبقاتی افزایش یافته و فقر در آن جامعه به شدت توسعه می یافته است. بخش سوم مجموعه موسسات و فعالیت های غیرانتفاعی)بدون سود( و یا موسسات و فعالیتهایی که با توزیع محدود سود، زمینه را برای کمکهای خیرخواهانه را فراهم می آورند، را شامل می شود. از آنجا که متغیرهای اقتصادی به انسان مربوط می شود و اخلاق و ارزشهای اخلاقی در رفتار انسان ظهور می یابد، بخش سوم که مبتنی بر ارزشهای اخلاقی است، می تواند نقش قابل توجهی در اقتصاد ایفا نماید. نهادسازی هایی که در دین مقدس اسلام برای تقویت این بخش توصیه شده است عامل کاهش اصطکاک و هزینه های مبادلاتی است که در یک کشور، بستر تقویت بخش سوم اقتصاد را فراهم می کند و راه را برای تخصیص منابع خرد و کلان در جهت توسعه آن فراهم می کند. دین مبین اسلام، که پیامبرش برای تکمیل کردن فضایل اخلاقی مبعوث شده، در باب مسایل اخلاقی در فعالیتهای اقتصادی، رهنمودهای فراوانی دارد و در نظام اقتصادی اسلام، حوزه گسترده ای از فعالیتهای خیرخواهانه مورد توجه قرار گرفته است. وقف و موضوعات مرتبط با آن، دارای ادبیات گسترده و غنی در گستره منابع بخش سوم در جامعه اسلامی است. این مقاله تلاش دارد گستره موضوعات مرتبط با بخش سوم را در اقتصاد اسلامی ارایه نموده و عملکرد و آثار نهادهای خیریه در شهر مشهد بر اقتصاد را مورد تاکید قرار دهد
- کلمات کلیدی:بخش سوم, بخش عمومی (دولت), بخش خصوصی , بازار, عدالت اجتماعی, نظام اقتصادی اسلام
- محل انتشار:اولین همایش خیر ماندگار , 2017-02-19
- پیوند مقاله
روشهای پیادهسازی مالیاتهای اسلامی در قوانین مالیاتی عصر حاضر: مطالعه موردی: زکات در مالزی و عربستان
- عنوان:روشهای پیادهسازی مالیاتهای اسلامی در قوانین مالیاتی عصر حاضر: مطالعه موردی: زکات در مالزی و عربستان
- نویسندگان:علی اکبر ناجی میدانی , مرتضی مرتضوی کاخکی , وحید ارشدی
- چکیده:در سده اخیر و با شکل گیری جرایانات احیای اندیشه دینی از یک سو و درخواست مسلمین برای بازگشت به قوانین اسلامی یکی از دغدغه های بسیاری از اندیشمندان قانون گذاری بر اساس شریعت اسلامی بوده است. در این میان حوزه اقتصاد محل بحث های فراوانی بوده و تقابل نظام اقتصادی اسلامی با سایر نظامات اقتصادی بحث های فراوانی را به خود اختصاص داده است و اقتصاد اسلامی به عنوان یک نظام مستقل مورد تاکید اندیشمندان مسلمان قرار گرفته است. یکی از شواهد این اندیشمدان برای وجود نظامی اسلامی در حوزه اقتصاد طراحی مالیات های ویژه و با کاربردهای مشخص در شریعت اسلام بوده است که به واسطه تاثیرات عملی فراوان در رفتار مسلمین از اهمیت مضاعفی نیز برخوردار است چرا که با توجه به جدایی سیستم های حکومتی و دینی در بسیاری از جوامع عملا بین سیستم مالیاتی متعارف و اسلامی تعارض وجود داشته و عملا مسلمین متعهد به پرداخت زکات و خمس و سایر مالیات های اسلامی با پرداخت مضاعف مالیات رو به رو بوده اند. از سوی دیگر از آن جایی که هدف هر سیستم مالیاتی افزایش پایه مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی است در دوره های اخیر بسیاری از کشورها درصدد استفاده از انگیزه های مذهبی برای مالیات ستانی بوده اند و به این دلیل و یا دلالیلی دیگر درصدد تطبیق قوانین مالیاتی خود با مالیات های اسلامی و طراحی سیستم برای جمع آوری و توزیع این مالیات های شرعی بر آمده اند. کشورهای پاکستان، مالزی و عربستان از این جمله اند که در تحقیق حاضر درصدیم که با توجه به تجربه این کشورها روش های پیاده سازی مالیاتهای اسلامی را استقرا نموده و با مطالعه تطبیقی قوانین مالیاتی مالزی و قانون جدید و قدیم مالیاتی عربستان به نقاط ضعف و قوت این روش ها پی برده تا بر اساس آن بتوان راهکاری متناسب با خصوصیات ویژه ایران را طراحی نمود. در پژوهش حاضر کشور عربستان به این دلیل مورد توجه قرار گرفته است که علاوه بر سابقه چندین ساله در پیاده سازی این قوانین به تازگی قاونی جدید در مالیات را تصویب نموده و هم چنین از لحاظ اقتصادی به واسطه پتانسیل بالای گردشگری و هم چنین وابستگی به نفت ساختار اقتصادی بالفعل و بالقوه ای مانند ایران دارد انتخاب شده است و از سوی دیگر مالزی به این دلیل انتخاب شده است که با توجه به رشد بالای اقتصادی این کشور در دهه های گذشته و ادغام این اقتصاد در اقتصاد جهانی می تواند نمونه ای مناسب برای مطالعه اقتصادهای ادغام شده در اقتصاد جهانی و مواجه با بسیاری از مسائل نوظهور در عرصه اقتصادی باشد.
- کلمات کلیدی:مالیات های اسلامی, زکات, ایران, مالزی, عربستان
- محل انتشار:پنجمین همایش مالیاتهای اسلامی , 2013-02-13
- پیوند مقاله
آموزههای اخلاقی خرید و فروش (معاملات) در جامعه اسلامی و تأثیر آن بر انباشت سرمایه اجتماعی و تقویت سایر بخشهای مولد اقتصادی
- عنوان:آموزههای اخلاقی خرید و فروش (معاملات) در جامعه اسلامی و تأثیر آن بر انباشت سرمایه اجتماعی و تقویت سایر بخشهای مولد اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی
- چکیده:سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین سرمایههایی که باعث تشکیل شبکههای افقی پایدار و نیز قدرتمندتر شدن تعاملات اجتماعی میشود. احکام و آموزههای اخلاقی اسلامی مربوط به آداب تجارت، بسترساز این روابط اعتماد آمیز و تشکیل سرمایه اجتماعی میشوند. در این مقاله به چند مورد از این آداب و اخلاقیات اشاره و با استفاده از قرآن و سنت، آموزههای دینی اعتمادساز در حوزه فعالیت های اقتصادی ارائه شده است. صداقت و راستی، انصاف در معاملات، مشارکت، تعاون و انفاق در معاملات تجاری، دخالت نکردن در معاملات دیگران، ثبت کردن معاملات، اعتدال و میانهروی در مخارج، مستحکم کار کردن و ارائه کالا و خدمات مناسب، خوش برخوردی، هشت آموزه دینی اعتمادساز است که منتهی به تشکیل شبکههای افقی پایدار خواهد شد و در کنار آسایش، آرامش را در فعالیت های اقتصادی حاکم میکند.
- کلمات کلیدی:آموزههای اخلاقی اسلام, معاملات, سرمایه اجتماعی
- محل انتشار:هشتمین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی؛ , 2014-05-14
- پیوند مقاله
بررسی عملکرد بانک مرکزی ایران در پایبندی به قواعد پولی بالادستی
- عنوان:بررسی عملکرد بانک مرکزی ایران در پایبندی به قواعد پولی بالادستی
- نویسندگان: فاطمه مردانی , محمدحسین حسین زاده بحرینی , محمدعلی فلاحی
- چکیده:در سال های اخیر، این سؤال اساسی در حوزه اقتصاد کلان مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است که اجرای سیاست های پولی از چه قاعده ای پیروی می کند و یا باید پیروی کند. علاوه بر این، آیا عمل به قاعده از قبل اعلام شده، اولویت عمل سیاست گذار است یا وی بنا به صلاحدید خود رفتار می کند؛ مسأله ای که تحت عنوان ادبیات ناسازگاری زمانی توسط کیدلند و پرسکات (1997) معرفی شد. تحقیق حاضر درصدد است قاعده مندی رفتار بانک مرکزی ایران را به عنوان مقام پولی برای دوره زمانی 1393 ـ 1360 در قالب دو سؤال بررسی کند؛ آیا پشتوانه قانونی برای بخش نامه های صادر شده ی این بانک وجود دارد؟ و آیا بخش نامه های صادر شده با قوانین مرجع ـ قانون پولی و بانکی، قانون عملیات بانکی بدون ربا و قانون برنامه توسعه هماهنگ است؟ به این ترتیب، پاسخ مثبت به سؤالات فوق به مثابه پایبندی به " قواعد پولی" یا قوانین بالا دستی خواهد بود که در بخشنامه های صادره این بانک رصد می شود. نتایج بدست آمده نشان می دهد با وجود مشاهده ی مواردی از نقض قانون، به لحاظ آماری فرضیه ی صفر مبنی بر پیروی بانک مرکزی از سیاست صلاحدیدی تأیید نمی شود.
- کلمات کلیدی:ساختار سرمایه, ویژگیهای خاص شرکتی و متغیرهای کلان اقتصادی
- محل انتشار:سیاست های مالی و اقتصادی, دوره (6), شماره (23), سال (2018-12) , صفحات (29-59)
- پیوند مقاله
بررسی نظریه ریسک مخاطره در اقتصاد اسلامی با رویکرد فقهی
- عنوان:بررسی نظریه ریسک مخاطره در اقتصاد اسلامی با رویکرد فقهی
- نویسندگان:علی نقی قائمی نیک , سید محمدجواد رزمی , علی اکبر ناجی میدانی , محمدحسین حسین زاده بحرینی
- چکیده:مقاله حاضر در قالب بررسی نظریه ریسک (مخاطره) در اقتصاد اسلامی به دنبال پاسخ به این سوال است که: «آیا در اسلام، استحقاق سود در هر نوع فعالیت اقتصادی منوط به پذیرش ریسک از سوی عوامل مرتبط با آن فعالیت است؟» به عبارت دیگرآیا استحقاق سود بدون پذیرش ریسک فعالیت یا سرمایهگذاری از سوی یکی از عوامل اقتصادی، مشروعیت دارد؟. "سود" در این مقاله به عنوان پاداش سرمایهگذاری و یا کار اقتصادی است که پس از کسر هزینههای مرتبط به دست میآید و در مقابل خسارت و زیان است. این مقاله جهت پاسخ به سوال فوق به بررسی مفهوم و دلالتها و شواهد نظریه میپردازد. در این راستا در ادبیات اقتصاد مرسوم و اقتصاد اسلامی کنکاش میکند. پس از آن با توجه به دلایل عقلی، آیات و روایات و احکام و قواعد مختلف فقهی و برخی شواهد فقهی ، موضوع تحقیق را به اثبات میرساند. در کنار منابع اسلامی، نظریات اقتصادی نیز مورد توجه قرار میگیرد. در نهایت با توجه به نظریات علمای اهل تسنن و فقهای شیعه، به این نتیجه میرسد که با توجه به اصل عدالت و لزوم تقابل تکالیف و حقوق؛ نگاه حاکم بر معاملات و سایر احکام و قوانین الزامآور شرعی مبتنی بر نظریه فوق میباشد. براساس این نظریه و نتایج حاصل از تحقیق، پذیرش ریسک و مخاطره در صورتی که همراه با کار و سرمایه مشروع باشد، باعث استحقاق سود خواهد بود و این نوع ریسک به عنوان معیاری اصیل برای سلامت شرعی معاملات و فعالیتهای اقتصادی به حساب میآید. البته این موضوع به عنوان شرط لازم و نه کافی، قابل قبول است. لذا اولاً پذیرش مخاطره بایستی همراه با سرمایه یا عمل باشد و ثانیاً اگر ریسک با عمل یا سرمایه نامشروع همراه شود، باعث استحقاق سود نخواهد شد. این نظریه تمام معاملات و حتی مبادلات غیراقتصادی جامعه را در برمیگیرد.
- کلمات کلیدی:اقتصاد اسلامی, نظریه مخاطره (ریسک), قواعد فقه, توزیع سود, مشروعیت مخاطره.
- محل انتشار:جامعه شناسی سیاسی ایران, دوره (5), شماره (12), سال (2023-2) , صفحات (389-404)
- پیوند مقاله
موانع نهادی سرمایه گذاری و کسب و کار در ایران
- عنوان:موانع نهادی سرمایه گذاری و کسب و کار در ایران
- نویسندگان:محمدحسین حسین زاده بحرینی , سید سعید ملک الساداتی
- چکیده:در این تحقیق، پس از بازخوانی مؤلفه¬های محیط نهادی کسب و کار، احساس ناامنی و نگرانی سرمایه¬گذاران و اصحاب کسب و کار در کشور ایران، در قالب چندین متغیر ذهنی اندازه¬گیری شده است. سپس با استفاده از نتایج به دست آمده و با کمک نتایج حاصل از مطالعه بانک جهانی که متغیرهای مزبور را برای کل جهان و نیز کشورهای توسعه-یافته اندازه¬گیری کرده¬است، فرضیه¬های متعددی با هدف مقایسه محیط نهادی کسب و کار در جامعه ایران با محیط نهادی کسب و کار در دو جامعه مرجع (کل جهان و کشورهای توسعه¬یافته) مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این آزمون¬ها نشان می¬دهد که مؤلفه¬های تشکیل¬دهنده محیط نهادی کسب و کار در ایران، در قریب به اتفاق موارد، نسبت به کشورهای توسعه¬یافته و کل جهان در وضعیت بدتری قرار دارد.
- کلمات کلیدی:کسب و کار, محیط نهادی, سرمایه اجتماعی
- محل انتشار:پژوهشنامه بازرگانی, دوره (15), شماره (59), سال (2011-8) , صفحات (25-55)
- پیوند مقاله
مسئله کارگزار-کارفرما به عنوان یکی از موانع بازاری در کاهش مصرف انرژی در بین خودروهای سواری مشهد
- عنوان:مسئله کارگزار-کارفرما به عنوان یکی از موانع بازاری در کاهش مصرف انرژی در بین خودروهای سواری مشهد
- نویسندگان:محمدحسین حسین زاده بحرینی , علی اکبر ناجی میدانی , سعید خدیوی رفوگر
- چکیده:همانطور که مشهود است، سیاست هدفمندکردن یارانه های انرژی و واقعی شدن قیمت حامل های انرژی، مسئولیت تنظیم مصرف انرژی یا به عبارتی بهینه سازی مصرف انرژی را به ساز و کار بازار واگذاز نموده است. این مهم پرداختن به پژوهش هایی که بازار مصرف انرژی را مورد بررسی قرار دهند، ضروری می سازد. یکی از موضوعات قابل بحث در بازار انرژی، موانع پیش روی بازار در افزایش کارایی مصرف انرژی است. لذا موضوعی که بیشتر مباحث این تحقیق را در بر می گیرد، بررسی یکی از این موانع با عنوان مسئله کارگزار-کارفرما می باشد. از این رو به دنبال پاسخ به این پرسش می باشیم که آیا این مسئله منجر به شکاف کارائی انرژی در میان خوردوهای سواری شهر مشهد شده است؟ برای بررسی این موضوع با استفاده از مدل پیشنهادی آژانس بین المللی انرژی، خودروهای سواری سطح شهر مشهد به سه دسته دولتی، اجاره ای و غیردولتی- غیراجارهای (ملکی) تقسیم شده و با استفاده از پرسشنامه، رفتار آنها در زمینه کاهش مصرف انرژی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که تفاوت معناداری در رفتارهایی که منجر به کاهش مصرف انرژی می شود، مابین خودروهایی که با مسئله کارگزار-کارفرما درگیر می باشند در مقایسه با سایر خودروها، وجود دارد. در نتیجه، مسئله کارگزار-کارفرما بهعنوان یکی از موانع بازاری مانع از افزایش کارایی یا به عبارت دیگر کاهش مصرف انرژی در خودروهای سواری سطح شهر مشهد می شود. در نهایت، این پژوهش راهحلهایی برای از بین بردن این موانع پیشنهاد می دهد.
- کلمات کلیدی:موانع بازاری, کارایی مصرف انرژی, شکست بازار, مسئله کارگزار, کارفرما, تئوری انگیزش
- محل انتشار:پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی, دوره (1), شماره (1), سال (2013-6) , صفحات (29-56)
- پیوند مقاله
مقایسه کارایی اقتصادی بانک های خصوصی و دولتی در ایران با استفاده از روش تحلیل پوششی (فراگیر) داده ها (DEA)
- عنوان:مقایسه کارایی اقتصادی بانک های خصوصی و دولتی در ایران با استفاده از روش تحلیل پوششی (فراگیر) داده ها (DEA)
- نویسندگان: محمدحسین حسین زاده بحرینی , علی اکبر ناجی میدانی , فرشته چمانه گیر
- چکیده:افزایش کارایی در مؤسسات مالی که از مهمترین نهادهای اقتصادی هر کشوری به شمار می روند، یکی از اقدامات اساسی در مسیر توسعه اقتصادی کشورهاست. بررسی تطبیقی و محاسبه کارایی بانک های دولتی و خصوصی در ایران موضوع پژوهش حاضر است. در این تحقیق از روش تحلیل پوششی (فراگیر) داده ها (DEA)، که نوعی روش برنامه ریزی خطی می باشد، استفاده شده است. در این نوشتار سعی شده است که ضمن پرداختن به ساختار نظام بانکی در ایران، کارایی اقتصادی دو گروه بانک های خصوصی و دولتی، با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. در این تحلیل، از دو نگرش واسطه ای با رویکرد درآمدی و نگرش واسطه ای با رویکرد ارزش افزوده استفاده می کنیم. محاسبه کارایی با استفاده از رویکرد نخست نشان می دهد که کارایی اقتصادی بانک های دولتی بیشتر از بانک های خصوصی است که علت آن نیز پایین بودن میزان کارایی تخصیصی بانک های خصوصی به دلیل تازه تأسیس بودن و نیز دیدگاه های مدیریتی متفاوت این نوع بانک ها در استفاده از نهاده های تولید است. در نگرش دوم، ملاحظه می شود که کارایی اقتصادی بانک های خصوصی بیشتر از بانک های دولتی است و علت اصلی آن بالا بودن میزان کارایی فنی در این بانک ها است. در انتها نتیجه گیری می شود که به دلیل عملکرد نسبتاً رضایت بخش بانک های خصوصی و نیز ابلاغ بند های ذیل اصل 44 قانون اساسی مبنی بر خصوصی سازی برخی از بانک های دولتی، لازم است که به منظور کارآمد تر شدن سیستم بانکی کشور زمینه برای حضور بانک های خصوصی فراهم تر شود تا عرصه رقابت میان دو گروه بانک ها، ارتقای سطح کیفیت و کارایی اقتصادی آنها امکان پذیر گردد.
- کلمات کلیدی:کارایی فنی, کارایی تخصیصی, کارایی اقتصادی یا کارایی کلی, تحلیل پوششی(فراگیر) داده ها, نگرش واسطه ای با رویکرد درآمدی, نگرش واسطه ای با رویکرد ارزش افزوده
- محل انتشار:دانش و توسعه, دوره (15), شماره (25), سال (2009-1) , صفحات (1-30)
- پیوند مقاله
نقد و بررسی نظریات عدالت بین نسلی لیبرال
- عنوان: نقد و بررسی نظریات عدالت بین نسلی لیبرال
- نویسندگان:مرتضی مرتضوی کاخکی , علی اکبر ناجی میدانی , محمدحسین مهدوی عادلی , محمدحسین حسین زاده بحرینی
- چکیده:عدالت بین نسلی مفهومی زاییده دنیای مدرن است و واکنشی نظری به مساله تخریب محیط زیست، تخلیه منابع طبیعی و تهدید حیات نسل¬های آتی است. لذا برای دستیابی به نظریه اسلامی در خصوص عدالت بین نسلی لازم است تا مبانی و مسائل این نظریات به خوبی مورد شناسایی قرار گیرد تا آنگاه با جستجوی این مولفه ها در ادبیات اسلامی نظریه اسلامی ارائه گردد. در این مقاله گام اول این فرآیند پیموده شده است و به بررسی، دسته بندی و نقد ادبیات موجود در سنت لیبرال پرداخته ایم، تا نشان دهیم، مکاتب و جریانات فکری مختلف چه تاثیراتی بر سیاست های بین نسلی عادلانه گذاشته¬اند. پژوهش حاضر با روشی تحلیلی-تطبیقی نشان می دهد که برای بررسی کامل نظریات لیبرالها علاوه بر تقسیم بندی مشهور آزادی گرا- برابری گرا، باید نظرات قایلین به یگانگی برابری و آزادی را نیز مورد مطالعه قرار داد. نتیجه این بحث این خواهد بود که تفاوت در سیاست های این جریانات ناشی از تفاوت در مبانی فکری و فلسفی آن هاست و لذا با تغییر مفروضات فلسفی این نظریات می توان پاسخ های متفاوتی به مسائل اصلی عدالت بین نسلی (قلمرو، الگو و واحد سنجش) داد که این امر امکان ارائه نظریاتی با رویکرد بین نسلی در اسلام را نیز اثبات می نماید.
- کلمات کلیدی:عدالت بین نسلی, لیبرالیسم, برابری, آزادی, پس انداز بین نسلی.
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی, دوره (9), شماره (2), سال (2017-11) , صفحات (31-58)
- پیوند مقاله
ارزیابی عملکرد نظام بانکداری کشور در تأمین سرمایه مخاطرهپذیر
- عنوان:ارزیابی عملکرد نظام بانکداری کشور در تأمین سرمایه مخاطرهپذیر
- نویسندگان:محمدحسین حسین زاده بحرینی , سید سعید ملک الساداتی
- چکیده:وجه تمایز بانکداری اسلامی نسبت به سایر سیستمهای بانکی، ضرورت مشارکت وام¬دهنده در ریسک فعالیتی است که دریافتکننده تسهیلات انجام میدهد. به بیان بهتر انتظار بر این است که بانکهای اسلامی، با مشارکت در ریسک، به جای پول –که از عنصر ریسک تهی است- بنگاههای تولیدی را به سرمایه مخاطرهپذیر مجهز سازند. امری که در صورت تحقق میتواند زمینهساز جهش تولید و رشد اشتغال باشد. با این وجود به نظر میرسد در عرصه عمل، ناتوانی در نظارت دقیق بر فرآیند اعطای تسهیلات و رفع عدم تقارن اطلاعاتی نسبت به مشتریان، شبکه بانکی کشور را ناگزیر از آن ساخته که با اجتناب از مخاطره، به شیوههای تأمین مالی مبتنی بر نرخ بهره ثابت روی بیاورند؛ غافل از آنکه این جهتگیری، بیشترین آسیب را متوجه فعالیتهای تولیدی خواهد نمود. این مقاله به سنجش عملکرد نظام بانکی کشور در تأمین سرمایه مخاطرهپذیر پرداخته و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که تا چه اندازه سیستم بانکی کشور، خود را در ریسک فعالیتهای تولیدی اقتصاد سهیم میداند. بدین منظور، هم عملکرد نظام بانکی در عرصه اجرا و هم نگرش عمومی افراد ذی¬ربط نسبت به عملکرد این سیستم مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد نه تنها در عمل سیستم بانکی کشور در تأمین سرمایه مخاطرهپذیر ناتوان بوده که علاوه بر آن گروههای ذی¬ربط اعم از کارکنان شبکه بانکی به عنوان مجریان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان قانون¬گذاران، محققین اقتصاد اسلامی در حوزه و دانشگاه به عنوان نظریه¬پردازان و همچنین مشتریان بانک نسبت به عملکرد این سیستم در تأمین سرمایه مخاطرهپذیر نگرش مثبتی ندارند.
- کلمات کلیدی:سرمایه مخاطرهپذیر, بانکداری اسلامی, بانکداری فراگیر, بانکداری انگوساکسن, صوری¬شدن معاملات
- محل انتشار:اقتصاد پولی، مالی, دوره (24), شماره (13), سال (2017-8) , صفحات (40-68)
- پیوند مقاله
تاثیر حکمرانی خوب بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای با درآمد متوسط
- عنوان: تاثیر حکمرانی خوب بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای با درآمد متوسط
- نویسندگان:محمدحسین مهدوی عادلی , محمدحسین حسین زاده بحرینی , افسانه جوادی
- چکیده:عملکرد اقتصادی کشورها در طول زمان، تا حد زیادی به محیط سیاسی، نهادی و قانونی آنها وابسته است. این نهادها و سیاست ها، مشخص کننده کیفیت حکمرانی در بین کشورها هستند. در این بررسی به روش داده های ترکیبی (پانل)، شاخص های توسعه یافته جدیدی را به کار می بریم تا تاثیر حکمرانی خوب بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی را برای نمونه ای 34 کشوری از کشورهای با درآمد متوسط (شامل ایران) بین سال های 1996 تا 2004 برآورد کنیم. نتایج تخمین ها نشان می دهد که حکمرانی خوب از عوامل موثر در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای با درآمد متوسط است.
- کلمات کلیدی:سرمایه گذاری مستقیم خارجی , حکمرانی خوب , داده های ترکیبی ( پانل )
- محل انتشار:دانش و توسعه, دوره (15), شماره (24), سال (2008-10) , صفحات (85-102)
- پیوند مقاله
زکات باطنی از دیدگاه فقهی
- عنوان:زکات باطنی از دیدگاه فقهی
- نویسندگان:جواد ایروانی , عباسعلی سلطانی , محمدحسین حسین زاده بحرینی
- چکیده:
- کلمات کلیدی:زکات , باطنی , فقه , اقتصاد اسلامی
- محل انتشار:فقه و اصول, دوره (2), شماره (127), سال (2010-12) , صفحات (42-66)
- پیوند مقاله
دورکین و مسائل عدالت بین نسلی: درآمدی بر نظریه برابری در منابع بین نسلی
- عنوان:دورکین و مسائل عدالت بین نسلی: درآمدی بر نظریه برابری در منابع بین نسلی
- نویسندگان:مرتضی مرتضوی کاخکی , محمدحسین مهدوی عادلی , علی اکبر ناجی میدانی , محمدحسین حسین زاده بحرینی
- چکیده:نظریات عدالت به هنگام ترسیم مقتضیات عدالت، ناگزیر نگاهشان به آینده است. دغدغههای بین نسلی که در پی معضلات زیستمحیطی و تخلیه منابع طبیعی روزافزون شده است، مسائل جدیدی را طرح کرده که شامل قلمرو، الگو و معیار عدالت بین نسلی است. هرچند دورکین مستقلاً از عدالت بین نسلی بحث نکرده، ولی نظریه برابری در منابع که تصویری واحد از ارزشهای جوامع انسانی ازجمله عدالت ارائه میدهد، این قابلیت را دارد تا به این مسائل پاسخ دهد. اصول استقلال و تعبیرپذیری ارزشها در کنار برداشت خاص از حقوق باعث میشوند تا بتوان با استفاده از روش واسازی، نظریه برابری در منابع بین نسلی را ارائه نمود. این نظریه، فرد محور با نگاه بهتمامی نسلهای آینده است که در آن حفظ کرامت انسانی همگان مدنظر است. این هدف با رعایت دو اصل اهمیت برابر به سرنوشت انسانها در تمام اعصار و نیز احترام یکسان به مسئولیتهای شخصیشان در قبال زندگیهایشان محقق میشود.
- کلمات کلیدی:دورکین, عدالت, برابری در منابع, آزمون رشک, واسازی
- محل انتشار:پژوهش سیاست نظری, شماره (21), سال (2017-9) , صفحات (117-146)
- پیوند مقاله
تحلیلی از انگاره های فلسفی اقتصاد نهادی قدیم و دلالت های آن در حوزه اخلاق
- عنوان: تحلیلی از انگاره های فلسفی اقتصاد نهادی قدیم و دلالت های آن در حوزه اخلاق
- نویسندگان:محمدرضا کلائی , علی اکبر ناجی میدانی , محمدحسین حسین زاده بحرینی , ابراهیم گرجی
- چکیده:امروزه بخش قابل توجهی از اقتصاددانان معتقدند که می توان با استفاده از الگوهای توسعه نهادی، پیشرفت اقتصادی را برای کشور به ارمغان آورد. اما آنچه که در این مسیر حائز اهمیت است درک و شناخت درست و دقیق مبانی اقتصاد نهادگرا می باشد. از این رو در این پژوهش سعی شده است تا ضمن توجه به مبانی فلسفه در دو حوزه هستی شناسی و انسان شناسی، دلالتهای آن در حوزه اخلاق در رویکرد نهادگرایان اولیه نیز توجه شود. با توجه به گستردگی مباحث در حوزه اقتصاد نهادگرا سعی شد تا بیشتر به آن دسته از مبانی که نشان دهنده تفاوت های کلیدی مدل توسعه نهادگرا با سایر مدلهای متعارف می باشد با روش تحلیلی کتابخانه ای، پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می دهد در میان مبانی مدل توسعه نهادگرایی سه مبنای تکامل گرایی و یا دارونیسم اجتماعی ، عقلانیت محدود و تکامل انگیزه های اخلاقی در چارچوب نهادی به ترتیب بیشترین تاثیر برای ایجاد تمایز نسبت به سایر روشها در الگوهای نهادی توسعه داشته است.
- کلمات کلیدی:نظریات توسعه, اقتصاد نهادگرایی, انگیزه اخلاق, تکامل گرایی, کلی نگری, عقلانیت محدود,
- محل انتشار:برنامه ریزی و بودجه, دوره (20), شماره (2), سال (2015-9) , صفحات (115-142)
- پیوند مقاله
بانکداری اسلامی: مانع یا زمینه ساز توسعه؟
- عنوان: بانکداری اسلامی: مانع یا زمینه ساز توسعه؟
- نویسندگان:محمدحسین حسین زاده بحرینی
- چکیده:فرایند تأمین سرمایه مالی (finance) پروژه های سرمایه کذاری توسط بانک ها و موسسات مالی به طور معمول از دو طریق قابل انجام است: 1. از طریق فرایند اعطای وام و دریافت بهره؛ 2. از طریق فرایند مشارکت در پروژه مورد نظر و دریافت بخشی از سود احتمالی آن. مهم ترین دلیل موسسات مالی برای ترجیح شیوه نخست بر شیوه دوم، غلبه بر دو مسأله شایع در فرایند تأمین مالی است. این دو مسأله عبارت است از: انتخاب بد(adverse selection) و مخاطره اخلاقی(moral hazard). انتخاب بد «مسأله قبل از تأمین مالی» و مخاطره اخلاقی «مسأله بعد از تأمین مالی» است. پیدایش نظام های «بانکداری انگلیسی»(Anglo-Saxon banking system) و «بانکداری آلمانی» (universal banking system) در دنیای غرب، در واقع گونه های متفاوتی از مواجهه با دو مسأله پیش گفته است. به اعتقاد صاحب نظران اقتصاد اسلامی، آنچه به عنوان نظام بانکداری اسلامی شناخته می شود، به سیستم بانکداری آلمانی نزدیک تر است تا سیستم بانکداری انگلو-ساکسون. وجه تمایز بانکداری اسلامی با بانکداری یونیورسال یا آلمانی در این است که بانکداری یونیورسال حق استفاده از شیوه نخست تأمین مالی (اعطای وام و دریافت بهره) را برای خود محفوظ نگهداشته است؛ در حالی که در بانکداری اسلامی مدیران بانک حق استفاده از شیوه مزبور را –حداقل بطور صریح- ندارند. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که آیا این وجه تمایز برای بانکداری اسلامی –در مقایسه با بانکداری فراگیر (universal) و از نقطه نظر نقش آفرینی نظام بانکی در تأمین سرمایه مورد نیاز طرح های اقتصادی و مشارکت در فرایند توسعه- امتیاز تلقی می شود یا عیب؟ برای پاسخگویی به این سؤال دو مسیر متفاوت را دنبال می کنیم. در مرحله نخست نشان خواهیم داد که بانک های اسلامی در عمل، به سیستم بانکداری انگلوساکسون گرایش نشان داده اند. این احتمال وجود دارد که گرایش بانک های اسلامی به رفتارهای صوری، نتیجه پیدایش این فرضیه در میان اقتصاددانان و بانکداران مسلمان باشد که شیوه تأمین مالی مبتنی بر pls برای همه شرایط و محیط های سرمایه گذاری و کسب و کار «بهینه» نیست. در مرحله دوم، درستی یا نادرستی فرضیه مزبور را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
- کلمات کلیدی:بانکداری اسلامی, بانکداری انگلوساکسون, بانکداری یونیورسال
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی و توسعه , 2008-05-07
- پیوند مقاله
ﺗﺄثیر مقررات کسب و کار بر رشد اقتصادی
- عنوان:ﺗﺄثیر مقررات کسب و کار بر رشد اقتصادی
- نویسندگان:محمدحسین حسین زاده بحرینی , محمدعلی فلاحی , فاطمه عرفانی جهانشاهی
- چکیده:امروزه بنگاههای اقتصادی در راهاندازی، بهکارگیری عوامل تولید و دیگر مراحل یک کسبوکار با قوانین و مقررات زیادی مواجهاند. به نظر میرسد مقررات دستوپاگیر اداری در محیط کسب وکار، یکی از موانع مهم تولید و سرمایهگذاری محسوب میشود. در کشورهای مختلف جهان، بهبود محیط کسبوکار و رفع موانع بخش خصوصی، به عنوان یک راهبرد اقتصادی شناخته شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله جهت بررسی تأثیر قوانین و مقررات کسبوکار بر رشد اقتصادی، شاخصی با عنوان «سختی مقررات کسبوکار» با استفاده از دادههای بانک جهانی ساخته شده است. برآورد الگو به روش دادههای تابلویی برای نمونه 62 کشور طی سالهای 2003-2006 انجام شده است. نتایج حاصل از برآوردهای رگرسیونی نشان میدهد مقررات سخت و پیچیده کسبوکار بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب تأثیر منفی میگذارد.
- کلمات کلیدی:محیط کسبوکار, مقررات کسبوکار, رشد اقتصادی, دادههای تابلویی
- محل انتشار:اقتصاد و توسعه منطقه ای, دوره (19), شماره (3), سال (2012-8) , صفحات (101-121)
- پیوند مقاله
بررسی رابطه بین تغییرات بهره وری و اشتغال در صنعت ایران (کاربرد روش تجزیه بلنچارد-کوآ)
- عنوان:بررسی رابطه بین تغییرات بهره وری و اشتغال در صنعت ایران (کاربرد روش تجزیه بلنچارد-کوآ)
- نویسندگان:محمدعلی فلاحی , محمدحسین حسین زاده بحرینی , حسن مقدم نژاد
- چکیده:افزایش بهره وری، به عنوان راه کاری برای کاهش شکاف عرضه و تقاضا و همچنین عاملی در جهت کاهش هزینه های تولیدی و افزایش کیفیت تولیدات و توان رقابتی آنها و بازدهی استفاده از منابع تولید مورد توجه اقتصاد دانان و سیاست گزاران می باشد. همچنین کاهش بیکاری نیز از دیگر چالش های پیش روی کشورهای جهان است. امّا ابهامی که در نظریات و مطالعات اخیر مطرح شده است، عدم توانایی دست یابی همزمان به هر دو هدف کاهش بیکاری و افزایش بهره وری می باشد. لذا سؤال اساسی در مطالعه حاضر این است که آیا ارتقاء بهره وری نیروی کار، موجب کاهش اشتغال در صنایع ایران می گردد؟ بدین منظور از یک الگوی VAR ساختاری شامل متغیرهای بهره وری نیروی کار و اشتغال صنایع ایران و شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) طی سال های 1352 الی 1386 استفاده شده است و داده های مورد نیاز از پایگاه سازمان بهره وری آسیایی (APO) ، مرکز آمار و بانک مرکزی ایران به دست آمده اند. برآورد الگوی ساختاری با استفاده از روش تجزیه بلنچارد-کوآ می باشد. نتایج این مطالعه نشان می دهند که در صنعت ایران، سیاست های ارتقاء دهنده بهره وری نیروی کار، در بلندمدت می توانند موجب کاهش اشتغال نیروی کار شوند، امّا از آنجاکه نقش و اهمیت ناچیزی در تغییرات اشتغال دارند، لذا این کاهش قابل توجه نیست.
- کلمات کلیدی:اشتغال, VAR ساختاری, تجزیه بلنچارد-کوآ, صنعت, ایران
- محل انتشار:پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی, دوره (2), شماره (8), سال (2012-11) , صفحات (23-36)
- پیوند مقاله
رابطه برابری فرصت و برابری درآمد در مناطق ایران: مدلسازی تعادل عمومی
- عنوان:رابطه برابری فرصت و برابری درآمد در مناطق ایران: مدلسازی تعادل عمومی
- نویسندگان:مرتضی مرتضوی کاخکی، ایمان حقیقی، محمدحسین مهدوی عادلی
- چکیده:ایجاد جامعه ای دارای توازن اجتماعی از اهداف اسلام و ادیان الهی است.در این تحقیق سعی شده است در ابتدا با مروری بر نظریات اندیشمندان مسلمان و مبانی اسلامی، نقش نابرابری فرصت ها در پیدایش نابرابری های درآمدی و توازن اجتماعی از منظر اسلام احصا شود. سپس، در بخش کاربردی این پژوهش سعی شده با استفاده از ماتریس داده های خرد استانی تأثیر نابرابری فرصت ها بر نابرابری درآمدی در قالب یک مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر در مناطق ایران مورد ارزیابی قرار گیرد. در این تحقیق با توسعه مدل حقیقی و مرتضوی کاخکی(2012) اثر فرصت ها بر عرضه نیروی کار ماهر در هر استان مدلسازی شده و شاخص ضریب جینی استانی محاسبه شده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که در ایران ایجاد فرصت های برابر از طریق برابر نمودن فرصت ها در استان های مختلف می تواند به توازن درآمدی کمک نموده و باعث کاهش ضریب جینی درآمدی بین استانی شود. بر اساس مدل ارائه شده در صورت تحقق برابری فرصت ها، شاخص توزیع درآمد بهبود یافته و ضریب جینی بین استانی از 0.25 به 0.11 کاهش خواهد یافت. در این بین استان های سیستان و بلوچستان، کردستان، لرستان، آذربایجان غربی، گلستان و خراسان شمالی شاهد بیشترین افزایش در سطح درآمد سرانه خواهند بود.
- کلمات کلیدی:اسلام، عدالت، برابری فرصت ها، برابری درآمدی، تعادل عمومی محاسبه پذیر
- محل انتشار:اقتصاد و توسعه منطقه ای دوره جدید بهار و تابستان 1392 شماره 5
- پیوند مقاله
نقد و بررسی نظریات عدالت بین نسلی لیبرال
- عنوان:نقد و بررسی نظریات عدالت بین نسلی لیبرال
- نویسندگان:مرتضی مرتضوی کاخکی، علی اکبر ناجی میدانی، محمدحسین مهدوی عادلی، محمدحسین حسین زاده
- چکیده:عدالت بین نسلی مفهومی زاییده دنیای مدرن است و واکنشی نظری به مسأله تخریب محیط زیست، تخلیه منابع طبیعی و تهدید حیات نسل های آتی است؛ لذا برای دستیابی به نظریه اسلامی در خصوص عدالت بین نسلی لازم است تا مبانی و مسائل این نظریات به خوبی مورد شناسایی قرار گیرد تا آنگاه با جستجوی این مؤلفه ها در ادبیات اسلامی نظریه اسلامی ارائه گردد. در این مقاله گام اول این فرآیند پیموده شده است و به بررسی، دسته بندی و نقد ادبیات موجود در سنت لیبرال پرداخته ایم، تا نشان دهیم، مکاتب و جریانات فکری مختلف چه تأثیراتی بر سیاست های بین نسلی عادلانه گذاشته اند. پژوهش حاضر با روشی تحلیلی- تطبیقی نشان می دهد که برای بررسی کامل نظریات لیبرال ها علاوه بر تقسیم بندی مشهور آزادی گرا- برابری گرا، باید نظرات قایلین به یگانگی برابری و آزادی را نیز مورد مطالعه قرار داد. نتیجه این بحث این خواهد بود که تفاوت در سیاست های این جریانات ناشی از تفاوت در مبانی فکری و فلسفی آنهاست و لذا با تغییر مفروضات فلسفی این نظریات، می توان پاسخ های متفاوتی به مسائل اصلی عدالت بین نسلی (قلمرو، الگو و واحد سنجش) داد؛ که این امر امکان ارائه نظریاتی با رویکرد بین نسلی در اسلام را نیز اثبات می نماید.
- کلمات کلیدی:برابری، آزادی، لیبرالیسم، عدالت بین نسلی، پس انداز بین نسلی
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی سال نهم بهار و تابستان 1396 شماره 2 (پیاپی 18)
- پیوند مقاله
آثار بازتوزیع فرصت ها بر نابرابری درآمدی؛ تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر
- عنوان:آثار بازتوزیع فرصت ها بر نابرابری درآمدی؛ تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر
- نویسندگان:ایمان حقیقی، مرتضی مرتضوی کاخکی
- چکیده:نابرابری در تخصیص فرصت ها یکی از عوامل مؤثر در نابرابری درآمدی است. هدف این نوشتار تحلیل آثار اقتصادی تخصیص اولیه منابع و همچنین بازتوزیع فرصت ها در جامعه است. در این پژوهش، نوعی الگوی تعادل عمومی با تمرکز بر توزیع اولیه فرصت های آموزشی و تخصیص منابعِ دردسترس طراحی شده است. در الگوی طراحی شده، تفاوتِ درآمد کلّ خانوار ناشی از تفاوتِ درآمد نیروی کار ماهر و نیروی کار ساده و همچنین درآمدِ ناشی از موجودی سرمایه خانوار است. مدل معرفی شده در این پژوهش براساس ماتریس داده های خرد اقتصاد ایران کالیبره شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در سناریوهای طراحی شده، بازتوزیع فرصت ها و تخصیص دوباره منابع، شاخص های برابری را بهبود می بخشد. به عبارت دیگر، بهبود شاخص برابری در فرصت به بهبود شاخص های برابری درآمد منجر می شود. نتیجه بسیار مهم الگوی تعادل عمومی طراحی شده این است که با افزایش نابرابری در فرصت ها، شکاف درآمدی بیش از شکاف فرصت ها بزرگ می شود؛ ازاین رو با کاهش نابرابریِ فرصت ها می توان کاهش بیشترِ نابرابری درآمدی را مشاهده کرد.
- کلمات کلیدی:عدالت، تعادل عمومی، برابری فرصت ها، برابری درآمدی، برابری منابع
- محل انتشار:تحقیقات مدل سازی اقتصادی بهار 1391 شماره 7
- پیوند مقاله
انتخاب قاعدۀ مالی برای دولت با هدف کاهش آثار منفی تحریم نفتی بر متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران: کاربردی از مدل تطبیق روانه انباره
- عنوان: انتخاب قاعدۀ مالی برای دولت با هدف کاهش آثار منفی تحریم نفتی بر متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران: کاربردی از مدل تطبیق روانه انباره
- نویسندگان:محمدعلی مقصودپور , مصطفی سلیمی فر , نرگس صالح نیا
- چکیده:قواعد مالی می توانند با منظم ساختن روابط مالی بخش عمومی، از نوسانها و تلاطم های بودجه ای جلوگیری کنند. این پژوهش برای انتخاب قاعدۀ مالی، چهار قاعدۀ مالی را در چارچوب مدل تطبیق روانه انباره تحلیل میکند. این قواعد عبارتاند از: مخارج دولت به عنوان نسبت ثابتی از تولید ناخالص داخلی، کسری بودجه دولت به عنوان نسبت ثابتی از تولید ناخالص داخلی، بدهی دولت به عنوان نسبت ثابتی از تولید ناخالص داخلی، و بودجه متوازن. نتایج شبیه سازی مدل پژوهش برای دورۀ زمانی 50 ساله (1440-1390) نشان می دهد که انتخاب قاعدۀ مالی بسته به اهدف دولت، افق زمانی مورد نظر، و شرایط حاکم بر اقتصاد می تواند متفاوت باشد. از میان قواعد مورد بررسی، قاعدۀ مخارج دولت به عنوان نسبت ثابتی از تولید ناخالص داخلی در شرایط تحریم نفتی بهینه است و آثار منفی تحریم نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان منتخب مدل را کاهش می دهد. با توجه به اهمیت انتخاب قاعدۀ مالی متناسب با تغییر شرایط اقتصادی مانند تحریم نفتی، پیشنهاد می گردد که قواعد مالی متناسب با شرایط اقتصاد کشور و اهداف سیاستگذار طراحی گردد و با تغییر شرایط اقتصادی یا تغییر در اولویت اهداف، بازنگری شود و در صورت لزوم تغییر کند.
- کلمات کلیدی:
- محل انتشار:برنامه ریزی و بودجه, دوره (27), شماره (3), سال (2023-2) , صفحات (75-108)
- پیوند مقاله
نگرشی قرآنی به مفهوم «امنیت اقتصادی» و ترسیم نظام آسیب شناسی و تأمین آن
- عنوان:نگرشی قرآنی به مفهوم «امنیت اقتصادی» و ترسیم نظام آسیب شناسی و تأمین آن
- نویسندگان:سید ابوذر حسینی، جواد ایروانی، مرتضی مرتضوی کاخکی
- چکیده:امنیت اقتصادی از مسائل مهم و دغدغه روزمره افراد جامعه است و نقش مؤثر آن در زندگی بر کسی پوشیده نیست. اما به دلیل مناقشه فراوان در مفهوم «امنیت اقتصادی»، این پژوهش بازتعریقی قرآنی از این مفهوم ارائه داده است؛ به این ترتیب که با بررسی استعمالات واژگان «امن» و «قصد» و مشتقات آن ها در قرآن، و با لحاظ نمودن وحیانی و غیر محرف بودن الفاظ قرآن و حجیت ظواهر قرآن و نیز باور به چینش و کاربرد حکیمانه الفاظ آن، نگاهی نو به این مفهوم مهم اقتصادی انداخته است تا در نهایت، ساختاری نظام مند و منسجم و کارآمد از آسیب ها و رویکرد تأمین امنیت اقتصادی وحیانی با محوریت خداوند متعال ارائه دهد.یافته های تحقیق حاکی از آن است که از منظر قرآن کریم، تعریف «امنیت اقتصادی» همسو با برخی تعاریف موجود، بلکه بر احساس اطمینان به ظرفیت برخورداری نسبی، بر مبنای تدبیر حکیمانه معیشت متعادل و هدفمند و مقاوم تأکید دارد. افزون بر این، رویکرد عمده تعالیم وحیانی برای تأمین روشمند امنیت اقتصادی، با توجه ویژه به عوامل و زمینه ها در سه بخش باورها، فرهنگ ها و رفتارهای پیشگیرانه از آسیب ها ترسیم می شود.
- کلمات کلیدی:قرآن کریم، اقتصاد، امنیت، امنیت اقتصادی، اقتصاد اسلامی
- محل انتشار:آموزه های قرآنی بهار و تابستان 1400 شماره 33
- پیوند مقاله
(تحلیل مدلهای مشارکت عمومی- خصوصی در تولید انرژی برقابی در خطوط انتقال آب (حل تعارضات با رویکرد نظریه باز یها
- عنوان:تحلیل مدلهای مشارکت عمومی- خصوصی در تولید انرژی برقابی در خطوط انتقال آب حل تعارضات با رویکرد نظریه باز یها
- نویسندگان:علیرضا قدیمی , مصطفی سلیمی فر , علی اکبر ناجی میدانی , سید سعید ملک الساداتی
- چکیده:در این پژوهش به سه موضوع مجزا از هم به صورت یکجا پرداخته شده است و سعی شده است تا این سه موضوع در قالب یک مسئله مشترک مورد پژوهش قرار گیرد که عبارتند از: ١( تولید انرژی تجدیدپذیر؛ ٢( مدلهای مشارک بخش عمومی – خصوصی و ٣ ) رویکرد تئوری بازیها. در میان منابع انرژی تجدیدشونده، استفاده از انرژی منابع آبی جهت را هاندازی نیروگا ههای برقابی کوچک، اهمیت فراوانی دارد. کمبود توانایی دولت در اجرای صحیح، به موقع و با کیف یت پروژ ههای تولید انرژی، استفاده از الگوهای جدید مشارکت بخش خصوصی و دولتی را تاکید میکند. در مرور مطالعات، روش جامع ی که بتواند نتایج مختلف بروز اختلافات در محیط قراردادهای مشارکت بخش عمومی - خصوصی را مدلسازی و تحلیل کند، یافت نشد. لذا تلاش شد تا مدل جامعی با تکنیک نظریه بازیها )بازی متقارن( برای بررسی نتایج عدم تقارن اطلاعات ی و پنهان کاری طرف خصوصی در ارائه اطلاعات درآمدی صحیح و در نتیجه بروز تعارضات قراردادی، در ای ن مد لها ارائه شود. طرح نیروگا ه برقابی بر روی خط انتقال آب از سد شیری ندره به بجنورد با استفاده از روش مشارکت بخش عمومی - خصوصی، به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. نتایج نشان داد که بهت رین حالت بازی برای بخش دولتی ، هنگامی است که طرح مطالعات پیش ارزیابی نداشته، پنهان کاری باشد و بازرس ی دورهای وجود داشته باشد در این حالت ، ارزش حال فای ده خالص برابر با ٣0،١65 میلیون ریال خواهد بود. بهتری ن حالت بازی برای بخش خصوصی، هنگامی است که طرح مطالعات پیش ارزیابی نداشته، پنهان کاری وجود داشته و بازرسی دورها ی وجود نداشته باشد که در آن ارزش حال فایده خالص برابر ٢6,794 میلیون ریال و نرخ بازدهی داخلی طرح، ١7 درصد خواهد بود. در منطقیترین حالت یعن ی هنگامی که طرح مطالعات پیش ارزیاب ی داشته باشد، پنهان کار ی وجود نداشته و بازرس ی دورهای نباشد، نرخ بازدهی داخلی طرح طرف خصوص ی، ١5 درصد و ارزش حال فایده خالص دو طرف تقریبا با هم برابر است
- کلمات کلیدی:مدلهای مشارکت عمومی - خصوصی, عدم تقارن اطلاعات, تعارضات قراردادی, تئوری بازیها, انرژی برقابی, خطوط انتقال آب
- محل انتشار:دانشنامه حقوق اقتصادی, دوره (31), شماره (25), سال (2024-8) , صفحات (144-166)
- پیوند مقاله
آثار شیوع کووید 19 بر وضعیت شغلی در شهر مشهد: یک تحلیل اقتصادی اجتماعی
- عنوان:آثار شیوع کووید 19 بر وضعیت شغلی در شهر مشهد: یک تحلیل اقتصادی اجتماعی
- نویسندگان:حسین مشک ابادی مهاجر , مصطفی سلیمی فر , احمد سیفی
- چکیده:شناسایی متغیرهای تاثیر پذیر از بحران همه گیری کووید19 می تواند به سیاست گذاری در جهت تقویت و پایداری بیش تر جامعه در بحران های مشابه کمک نماید. با توجه به این که عوامل اجتماعی و اقتصادی می توانند تشدید کننده بحران نیز باشند بنابراین شناسایی آن ها در کنترل این بیماری و بحران های مشابه ضروری است. در مقاله حاضر با استفاده از مدل رگرسیون پروبیت تاثیر عوامل جمعیت شناختی و چند متغیر دیگر اقتصادی اجتماعی از قبیل طبقه درآمدی، موقعیت اقتصادی- اجتماعی و دریافت وام بر وضعیت شغلی بعد از دوران کرونا نسبت به قبل از آن در شهر مشهد مورد سنجش قرار گرفت. داده ها در این مقاله به روش پرسشنامه ای که بالغ بر 1093 پرسشنامه می باشد به صورت آنلاین جمع آوری گردید. نتایج حاکی از آن است که دریافت کنندگان وام و کمک های مالی، مستاجرین و افراد پایین-ترین طبقه درآمدی وضعیت شغلی بدتری را تجربه کرده اند. با افزایش تحصیلات، میزان تاثیر کرونا کمتر شده است. افراد با موقعیت اقتصادی اجتماعی پایین تر، وضعیت شغلی بدتری را تجربه نموده اند. مردان نسبت به زنان شغل خود را بیشتر از دست داده اند همچنین مشاغل غیر مزد و حقوق بگیر و افراد شاغل در بخش خصوصی بیش ترین آسیب شغلی را در دوران کووید19 پذیرفته اند. نتایج نشان می دهد که با حمایت از اقشار با درآمد پایین و همچنین سرمایه گذاری بیش تر در آموزش و ارتقاء سطح تحصیلات و حمایت بیش تر دولت و دیگر نهادهای حمایتی از افراد طبقه پایین درآمدی می توان از زیان های ناشی از کرونا کاست.
- کلمات کلیدی:کووید19, اشتغال, عوامل اقتصادی اجتماعی, نهادهای حمایتی
- محل انتشار:برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی, دوره (15), شماره (56), سال (2024-4) , صفحات (245-292)
- پیوند مقاله
بررسی تأثیر حکمرانی خوب بر تاب آوری اقتصادی کشورهای منتخب صادرکننده نفت با تمرکز بر کنترل فساد
- عنوان:بررسی تأثیر حکمرانی خوب بر تاب آوری اقتصادی کشورهای منتخب صادرکننده نفت با تمرکز بر کنترل فساد
- نویسندگان:سید حامد حکم آبادی , محمدعلی فلاحی , مصطفی سلیمی فر
- چکیده:یکی از چالشهای جدید دولت ها، قرار گرفتن در معرض رویدادهای پیشبینی نشده یا به عبارتی شوکها است. از این رو لزوم بررسی انواع شوکها، تکانههایی که اقتصاد را تهدید میکنند و مطالعه آثار نامطلوبی که شوکها بر اقتصاد کشورها میگذارند، سبب توجه به موضوع تاب آوری در حوزه اقتصاد شده است. بر این مبنا تحقیق و بررسی درباره عوامل مؤثر بر ارتقاء تاب آوری اقتصادی و تقویت این عوامل از اهمیت زیادی برخوردار است. این در حالی است که طی مطالعات سالهای اخیر، توجه زیادی به تأثیر حکومتها و نهادها بر حل چالشهای اقتصادی شده است. در این جا با استفاده از الگوی دادههای تابلویی در قالب دو مدل به مطالعه این مسأله طی دوره زمانی 2006-2018 پرداخته است. در مدل اول، اثر حکمرانی خوب بر تاب آوری اقتصادی کشورهای منتخب صادرکننده نفت و در مدل دوم، با تمرکز بر کنترل فساد به عنوان یکی از زیر شاخص های حکمرانی خوب، اثر این عامل بر تاب آوری اقتصادی بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که در مدل اول، حکمرانی خوب تأثیر مثبت و معنی داری بر تاب آوری اقتصادی دارد. همچنین در مدل دوم، کنترل فساد تأثیر مثبت و معنی داری بر تاب آوری اقتصادی میگذارد. از طرفی نتایج دیگر نیز حاکی از آن است که متغیرهای ثبات سیاسی، جهانی شدن اقتصادی و جهانی شدن اجتماعی در دو مدل، آثار مثبت و معنی دار با تاب آوری اقتصادی دارند.
- کلمات کلیدی:تاب آوری اقتصادی حکمرانی خوب کنترل فساد کشورهای صادرکننده نفت
- محل انتشار:تحلیل های اقتصادی توسعه ایران, دوره (9), شماره (2), سال (2024-3) , صفحات (219-250)
- پیوند مقاله
بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت
- عنوان:بررسی انتقادی نظریه مالیت رمز ارزها در بستر رغبت
- نویسندگان:جعفر زنگنه شهرکی، محمدجواد محمدی مقدم، حجت پولادین طرقی، مرتضی مرتضوی کاخکی
- چکیده:امروزه گرایش روزافزونی به پدیده ی نوظهور و مستحدثه رمزارزها و معاملات مبتنی بر آن مشاهده می شود. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیلی به بررسی مالیت رمزارزها در بستر رغبت عقلا می پردازیم. سؤال پیش رو آن است که آیا رمزارزها دارای مالیت می باشند تا معاملات مبتنی بر آن صحیح باشد یا خیر؟ براساس یافته های مقاله، صرف وجود رغبت عمومی عقلا برای اثبات مالیت کافی نیست؛ بلکه بایستی علل و عوامل شکل گیری رغبت عقلا به یک شیء مورد بررسی قرار گیرد تا در صورتی که علل و عوامل مورد تأیید شارع باشند، رغبت ناشی از آن نیز موجب مالیت اشیا شود. در موضوع رمزارزها، اصلی ترین علت و ویژگی جلب کننده رغبت عقلا، عدم تمرکز رمزارزها تحت یک حکومت واحد می باشد، که با توجه به موهوم بودن این ویژگی و مشکلاتی که در پی دارد، رغبت عقلایی حاصل از آن نیز موجب مالیت رمزارزها نمی شود. از طرفی تعارض رغبت عقلای موجود در رمزارزها با قاعده ی نفی سبیل و حفظ نظام موجب می شود تا این رغبت دال بر مالیت رمزارزها نباشد.
- کلمات کلیدی:رمزارز، مالیت، رغبت، عقلا، تمرکزگریزی
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی سال 15 پاییز و زمستان 1402 شماره 1 (پیاپی 29)
- پیوند مقاله
تأثیر تحریم بانک مرکزی بر انباشت سرمایه مالی بخش خصوصی در ایران
- عنوان:تأثیر تحریم بانک مرکزی بر انباشت سرمایه مالی بخش خصوصی در ایران
- نویسندگان:محمدعلی مقصودپور , مصطفی سلیمی فر , نرگس صالح نیا
- چکیده:بررسی تأثیر تکانه پولی تحریم بانک مرکزی بر موقعیت مالی و ترازنامهای بخش خصوصی ایران (از طریق تأثیر بر سرمایه مالی بخش خصوصی) با استفاده از مدلهای تطبیق روانه انباره است. روش: از دادههای اقتصاد ایران برای دوره 1397-1390 برای بدست آوردن مقادیر پارامترها استفاده شده و سپس مدل تحقیق برای یک دوره 50 ساله شبیهسازی شده است و بر اساس آن اثرات تکانه تحریم بانک مرکزی در سه سناریوی، تحریم ضعیف، تحریم متوسط و تحریم شدید شبیهسازی و تحلیل شده است. یافتهها: نتایج تحقیق ضمن تایید نظریه عدم تقارن تکانه پولی، نشان میدهد که تحریم بانک مرکزی باعث کاهش انباشت سرمایه مالی بخش خصوصی میشود. همچنین سیاستهای مالی انبساطی دولت تأثیر منفی تحریم بانک مرکزی بر انباشت سرمایه مالی بخش خصوصی را کاهش میدهد. نتیجهگیری: تکانه پولی تحریم بانک مرکزی با کاهش انباشت سرمایه مالی بخش خصوصی، باعث کاهش مصرف از کانال ثروت و کاهش سرمایهگذاری از کانالهای وامدهی بانکی، ترازنامه، نرخ بهره و q توبین میشود. چون در زمان محدودیت منابع مالی، بنگاههای کوچک برای تامین سرمایه با مشکلات بیشتری نسبت به بنگاههای بزرگ مواجه خواهند بود، لذا آسیب بیشتری از تحریم خواهند برد. توصیه میگردد که دولت در سیاستهای حمایتی خود این مسئله را درنظر داشته باشد.
- کلمات کلیدی:تحریم بانک مرکزی انباشت سرمایه مالی کسری بودجه دولت مدل تطبیق روانه انباره
- محل انتشار:توسعه و سرمایه, دوره (8), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (23-43)
- پیوند مقاله
بررسی تاثیر برخی عوامل اجتماعی- اقتصادی بر رفتار تغذیه ای کودکان و نوجوانان در طی شیوع کووید19 (مطالعه موردی شهر مشهد)
- عنوان:بررسی تاثیر برخی عوامل اجتماعی- اقتصادی بر رفتار تغذیه ای کودکان و نوجوانان در طی شیوع کووید19 (مطالعه موردی شهر مشهد)
- نویسندگان:حسین مشک ابادی مهاجر , مصطفی سلیمی فر , احمد سیفی
- چکیده:بررسی های مختلف نشان می دهند که وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده بر روی تغذیه و رشد کودکان تاثیر می گذارد. یکی از گروه های آسیب پذیر از بحران کووید19، کودکان و نوجوانان هستند که با شناسایی نحوه و میزان آسیب پذیری آن ها از عوامل مختلف در دوران همه گیری، می توان از میزان و شدت صدمات آن ها کاست.
- کلمات کلیدی:کووید19, تغذیه, سلامت, کودکان
- محل انتشار:پژوهان, دوره (21), شماره (2), سال (2023-6) , صفحات (84-88)
- پیوند مقاله
اندازه گیری شاخص نااطمینانی سیاسی اقتصاد ایران با رویکرد متن کاوی محتواهای خبری و تاثیر آن بر نوسانات بازار سرمایه
- عنوان: اندازه گیری شاخص نااطمینانی سیاسی اقتصاد ایران با رویکرد متن کاوی محتواهای خبری و تاثیر آن بر نوسانات بازار سرمایه
- نویسندگان:میلاد سالمی , مهدی فیضی , مصطفی سلیمی فر
- چکیده:هنگام تصمیمگیری در شرایط نااطمینانی، افراد گاه با نادیده گرفتن بخشی از اطلاعات موجود، خوی حیوانی موردنظر کینز را از خود نشان می دهند و تصمیمهای منطقی اتخاد نمیکنند. هدف این مقاله اندازهگیری چرخههای نااطمینانی در طول بهمن 1395 تا انتهای آذر 1399 است. در این بازه زمانی وقایعی مانند تلاطمهای سیاست خارجه تاثیراتی مهم بر نااطمینانی سیاسی گذاشت و به تبع آن تصمیم های اقتصادی جامعه را متحول کرد. به این منظور با توجه به پیشرفت استفاده از شبکههای اجتماعی و اثرگذاری آن بر رفتار جمعی، بخشی از اخبار دادههای رسانههای رسمی تلگرام را در بازه پژوهش گردآوری و با استفاده از روش «متنکاوی مبتنی بر ناظر» با عنوان «فزاینده نااطمینانی اقتصادی»یا «کاهنده نااطمینانی اقتصادی» برچسب گذاری شد. سپس با استفاده از الگوریتم «ماشینهای بردار پشتیبان» فرایند یادگیری ماشین به منظور برچسبگذاری کامل پیکره تکمیل گردید. در گام بعد با استفاده از شهود تاریخی نتایج ارزیابی شدند. نتایج اثر این شاخص با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری بر بازدهی شاخص کل هموزن بازار سرمایه نشان داد که نوسانات این شاخص بر نوسانات بازار سرمایه تاثیر مثبت دارد.
- کلمات کلیدی:نااطمینانی سیاسی, بازار سرمایه, یادگیری ماشین, متن کاوی
- محل انتشار:جامعه شناسی سیاسی ایران, دوره (5), شماره (12), سال (2023-3) , صفحات (3249-3276)
- پیوند مقاله
مدلسازی و تحلیل تقاضای گاز طبیعی دربخشهای مختلف اقتصادی (رویکرد خودتوضیح با وقفههای توزیعی)
- عنوان:مدلسازی و تحلیل تقاضای گاز طبیعی دربخشهای مختلف اقتصادی (رویکرد خودتوضیح با وقفههای توزیعی)
- نویسندگان:فاضله خادم , محمدطاهر احمدی شادمهری , علی اکبر ناجی میدانی , علیرضا پویا
- چکیده:این پژوهش با استفاده از مدل خودتوضیح با وقفههای توزیعی (ARDL)، تقاضای گاز طبیعی شش بخش اقتصادی شامل خانگی، کشاورزی، حمل و نقل، تجاری، صنعت و نیروگاهها را برآورد کرده است. دادههای مورد استفاده در مدلسازی مربوط به سالهای 1381 تا 1401 و برگرفته از ترازنامه انرژی میباشد. نتایج مدلسازی توابع کوتاهمدت و بلندمدت نشان میدهد که کشش قیمت در توابع برآورده شده بسیار پایین است و در واقع تقاضای بخشهای مورد بررسی نسبت به تغییر قیمت واکنش و حساسیت زیادی ندارند. یکی از دلایل کشش پایین قیمت گاز در بخشهای اقتصادی، دستوری بودن قیمت در این بخشها میباشد. همچنین پایین بودن قیمت با فرض ثابت بودن سایر شرایط موجب میشود تا حساسیت تقاضاکنندگان گاز طبیعی در مقابل تغییرات قیمت کم باشد. در اغلب بخشها کشش ارزش افزوده و تولید ناخالص داخلی بالاتر از کششهای دیگر بوده و نشان دهنده آن است که درآمد بر تقاضای گاز طبیعی تأثیر بیشتری داشته و به خصوص در بخش صنعت و نیروگاهها این تأثیر مشهود میباشد. بنابراین تقاضای گاز بخشها با سطح فعالیت اقتصادی رابطهی تنگاتنگی دارد.
- کلمات کلیدی:قاضای گاز طبیعی, بخشهای اقتصادی, مدل ARDL
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد انرژی, دوره (21), شماره (84), سال (2025-6) , صفحات (1-30)
- پیوند مقاله
جایگاه اقتصاد مقاومتی در اقتصاد اسلامی
- عنوان: جایگاه اقتصاد مقاومتی در اقتصاد اسلامی
- نویسندگان:علی اکبر ناجی میدانی , اعظم عبدالهی
- چکیده:مکتب اسلام، به گواهی تاریخ یکی از موفق ترین و کارآمدترین مکاتب برای بنیان نهادن یک جامعه¬ی سالم به شمار می¬رود. در نظام اقتصادی اسلامی، تامین رفاه عمومی و زدودن فقر از سطح جامعه و هم چنین رسیدن به اقتدار و استقلال اقتصادی، مستلزم داشتن اقتصادی شکوفا و در حال رشد است. اقتصاد مقاومتی راهکاری است که از سوی مقام معظم رهبری برای سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی ایران مطرح شده است. اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزههای فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بیاثر کردن آن تاثیرها میباشد و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است. این پژوهش به دنبال پاسخ این سوال است که آیا اقتصاد مقاومتی در نظام اقتصادی اسلام جایگاهی دارد، و در پی این است تا با استفاده از اصول و اهداف نظام اقتصادی اسلام برای تحقق اقتصاد مقاومتی قدمی بردارد. در این پژوهش، روش کار کتابخانه ای است، که با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی با تکیه بر مبانی نظری در پی یافتن پاسخ به سوالات خود می باشد. تحقیقات نشان می¬دهد که اقتصاد مقاومتی مبتنی بر مبانی نورانی قرآن کریم و اهداف نظام اقتصاد اسلامی می¬باشد. به همین دلیل اقتصاد مقاومتی، اقتصادی راهبردی و استراتژیک است که در همهً شرایط برای رسیدن به سطوح عالی برنامه دارد.
- کلمات کلیدی:اقتصاد مقاومتی, مولفه های اقتصاد مقاومتی, اهداف نظام اقتصادی اسلام.
- محل انتشار:اقتصاد مقاومتی: چالش ها،راهکارها،واقعیت ها , 2015-05-05
- پیوند مقاله
جایگاه دولت اسلامی در عدالت گستری و توزیع عادلانه درآمد و ثروت
- عنوان:جایگاه دولت اسلامی در عدالت گستری و توزیع عادلانه درآمد و ثروت
- نویسندگان:علی اکبر ناجی میدانی
- چکیده:از جمله مهم ترین مسئولیت های دولت اسلامی برپایی عدالت اجتماعی و بر قراری توازن و تعادل اقتصادی است. در این مقاله پس از بررسی نقش محوری عدالت و عدالت گستری در اسلام، به مسئولیت ها و ابزار های در اختیار دولت اسلامی برای تامین این مهم پرداخته می شود.
- کلمات کلیدی:مسئولیت دولت اسلامی, اقتصاد اسلامی, عدالت, توزیع درآمد
- محل انتشار:همایش اقتصاد اسلامی و توسعه , 2008-05-07
- پیوند مقاله
ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧیﻧﺮخ ﺗﻮرم و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒﺑﺎزارﺳﻬﺎمدر اﯾﺮان
- عنوان:ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧیﻧﺮخ ﺗﻮرم و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒﺑﺎزارﺳﻬﺎمدر اﯾﺮان
- نویسندگان:محمدجواد گرجی پور , علی اکبر ناجی میدانی , تقی ابراهیمی سالاری , مهدی بهنامه
- چکیده:ﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳی ارﺗﺒﺎط ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت پﻮﯾﺎی ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﻫﻢ در داﻣﻨﻪ زﻣﺎﻧی و ﻫﻢ در داﻣﻨﻪ ﻓﺮکﺎﻧﺴی)کﻮﺗﺎه ﻣﺪت، ﻣﯿﺎنﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت( در اﯾﺮان ﻣیپﺮدازد. ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﻫﯿﺎﻓﺖ ﺷﺎﺧﺺ ارﺗﺒﺎط زﻣﺎن-ﻓﺮکﺎﻧﺲ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد کﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی کﻼن اﻗﺘﺼﺎدی و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم در کﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﻣﯿﺎنﻣﺪت ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻻﯾی وﺟﻮد دارد و در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط کﺎﻫﺶ ﻣیﯾﺎﺑﺪ. در داﻣﻨﻪ زﻣﺎﻧیﺑﯿﺸﺘﺮﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﺮرﯾﺰ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣیدﻫﺪ کﻪ ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم اﻧﺘﻘﺎلدﻫﻨﺪه ﺷﻮک ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎماﺳﺖ. در داﻣﻨﻪ ﻓﺮکﺎﻧﺴی در زﯾﺮدورهﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺮخ ﺗﻮرم گﯿﺮﻧﺪه رﯾﺴکاﺳﺖو ﻣﻘﺪار آن ﻣﻨﻔی اﺳﺖ. ﻫﻤچﻨﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧگﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﺳﺮرﯾﺰ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺮخ ﺗﻮرم در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت از ﻣﯿﺎنﻣﺪت و کﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﯿﺶﺗﺮ اﺳﺖ کﻪ ﻧﺸﺎنﻣیدﻫﺪ ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺮخ ﺗﻮرم در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎلدﻫﻨﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮی از رﯾﺴک ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم اﺳﺖ ﻫﻤچﻨﯿﻦ در کﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺨﺶﻫﺎیﺳﯿﻤﺎﻧی، ﻓﻠﺰات اﺳﺎﺳی، ﺷﯿﻤﯿﺎﯾی، ﺳﺮﻣﺎﯾﻪگﺬاری و ﻏﺬاﯾی، در ﻣﯿﺎنﻣﺪت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﺳﯿﻤﺎﻧی و راﯾﺎﻧﻪ و در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻓﺮآرودهﻧﻔﺘی و راﯾﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎاﻃﻤﯿﻨﺎﻧی ﻧﺮخ ﺗﻮرم آﺳﯿﺐپﺬﯾﺮﺗﺮﻧﺪ.
- کلمات کلیدی:اﺛﺮ ﺳﺮرﯾﺰ, ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم, داﻣﻨﻪ ﻓﺮکﺎﻧﺴی, ﺻﻨﺎﯾﻊ.
- محل انتشار:بورس اوراق بهادار, دوره (18), شماره (69), سال (2025-3) , صفحات (53-78)
- پیوند مقاله
بررسی اثر تغییر اقلیم بر رشد تولید ناخالص داخلی استانهای ایران در دورههای زمانی مختلف
- عنوان: بررسی اثر تغییر اقلیم بر رشد تولید ناخالص داخلی استانهای ایران در دورههای زمانی مختلف
- نویسندگان:لطفعلی اذری , علی اکبر ناجی میدانی , نرگس صالح نیا
- چکیده:گستردگی آثار و پیامدهای تغییرات آب و هوا بر ابعاد مختلف زندگی بشر امروزی، این پدیده را از یک مسأله محیطزیستی فراتر برده و جنبههای اقتصادی آن را با توجه به اثرات آن بر توسعۀ اقتصادی، فقر، نابرابری و رفاه برجسته کرده است. تحلیل اقتصادی تغییرات آب و هوا بهویژه در دورههای زمانی مختلف به برآوردهایی در سطوح ملی و محلی نیاز دارد. نظر به انجام برخی مطالعات محدود و عمدتاً بخشی در زمینۀ تأثیر اقتصادی تغییر شرایط آب و هوایی در ایران، در این پژوهش با بهرهبرداری از دادههای تولید اقتصادی و محاسبۀ جدید از متغیرهای آب و هوا برای استانهای کشور بین سالهای 1379 تا 1399، این امکان فراهم شده است که تأثیر تغییر آب و هوا در مقیاسهای زمانی مختلف با استفاده از رگرسیونهای ترکیبی (پانل) سالانه و تفاضل طولانی تخمین زده شود. نتایج نشان میدهد اثر منفی تغییرات دما و بارش همزمان و با تأخیر یک ساله بر تولید استانهای ایران وجود دارد؛ هرچند مقدار این ضرایب بسیار کم است. همچنین یک اثر منفی قابلتوجه از تغییرات باوقفۀ دما بر تولید نیز قابل مشاهده است و اثر مثبت درخصوص تغییرات باوقفۀ بارش قابل استخراج است. در رگرسیون تفاضل طولانی شواهدی مبنیبر تأثیرگذاری سطح دما (یا میزان بارندگی) بر تولید استانها در دورههای طولانی یافت نشد؛ هرچند تغییر بارندگی، قدرت تأثیرگذاری بیشتری در دورههای طولانیمدتتر بههمراه دارد و برخلاف دما، تأثیرگذاری آن در دورههای زمانی کوتاهتر نیز رد نمیشود.
- کلمات کلیدی:تغییر آب و هوا, اثرات اقلیم, تأثیرات اقتصادی
- محل انتشار:مطالعات اقتصادی کاربردی ایران, دوره (13), شماره (52), سال (2025-1) , صفحات (9-39)
- پیوند مقاله
ارائه مدل یکپارچه برای توسعه پایدار «آب، انرژی و غذا» در ایران با استفاده از رویکرد دادهبنیاد
- عنوان: ارائه مدل یکپارچه برای توسعه پایدار «آب، انرژی و غذا» در ایران با استفاده از رویکرد دادهبنیاد
- نویسندگان:فاطمه مؤمنی مهموئی , علی اکبر ناجی میدانی , نرگس صالح نیا , قاسم اسلامی
- چکیده:یکی از بزرگترین چالشهایی که امروزه جوامع با آن مواجه هستند، افزایش تقاضا برای آب، غذا و انرژی در درازمدت با توجه به کمبود منابع میباشد. از آنجایی که ایران کشوری خشک و نیمهخشک است و عرضه منابع طبیعی آن به دلیل مدیریت ناپایدار و تغییر اقلیم و خشکسالیهای پیوسته، دچار تعادل شکنندهای شده، هدف این مطالعه طراحی مدلی یکپارچه برای توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا برای ایران است. در این مقاله از روش دادهبنیاد استفاده شد. بهمنظور جمعآوری دادهها با 37 نفر از خبرگان حوزههای مرتبط با تحقیق، مصاحبههای نیمهساختاریافته تا رسیدن به اشباع نظری صورت پذیرفت و پس از طی فرایند مقایسه مستمر دادهها و کدگذاریهای باز، محوری و انتخابی، مفاهیم در قالب 264 کد اولیه، 66 کد ثانویه و 17 طبقه سازماندهی شدند. حاصل نهایی مطالعه در قالب مدل یکپارچه زیستمحیطی توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا ارائه شده است. براساس الگوی بهدستآمده در این مطالعه میتوان اظهار داشت که آسیبپذیری منابع آب، انرژی و غذا در ایران با رشد جمعیت، رشد اقتصادی، بهرهبرداریهای بیرویه، عوامل مدیریتی، تغییرات اقلیمی، حکمرانی، تحریم و مسائل سیاسی تشدید میگردد. بنابراین برای ایجاد نوعی مدیریت همبست در مدیریت آب، غذا و انرژی در کشور نیاز به تغییر و اصلاح رویکرد و روش در چند سطح است. در بالاترین سطح یعنی سطح سیاسی و نهادی باید نوعی همگرایی و یکپارچگی بین نهادهای دخیل اعم از عمومی، خصوصی و مدنی در این سه حوزه برای برنامهریزی مناسب ایجاد کرد. در گام بعدی مدیریت بهینه منابع، استفاده از شیوهها و فناوریهای مناسب، آموزش و استفاده از ظرفیت سرمایه اجتماعی، تعاملات بین ذینفعان و سیاستهای جمعیتی باید مورد بررسی و بهسازی قرار گیرد. برایناساس به ضرورت توجه به رویکرد پیوندی بهعنوان یک استراتژی سیاستی مناسب برای توسعه پایدار پرداخته شده است.
- کلمات کلیدی:آب, انرژی, غذا, رویکرد دادهبنیاد, توسعه پایدار
- محل انتشار:آب و توسعه پایدار, دوره (11), شماره (3), سال (2024-12) , صفحات (115-130)
- پیوند مقاله
رهیافتی به شناسایی مؤلفه های قرارداد صوری
- عنوان:رهیافتی به شناسایی مؤلفه های قرارداد صوری
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:امروزه موضوع قراردادهای صوری، چالش ها و مشکلات فراوانی در جوامع اسلامی ایجاد کرده است، چرا که بنا بر مبانی فقه اسلامی، قرارداد صوری باطل است، اما در این میان شناخت قرارداد صوری از قرارداد واقعی بسی مشکل می نماید. بر این اساس ارائه شاخصی گویا برای شناخت قرارداد های صوری ضروری است. برای دستیابی به شاخص باید ابتدا مفهوم و مؤلفه های قرارداد صوری معین شود تا در مرحله بعد بتوان به نماگرهای قرارداد صوری دست یافت. ازاین رو در این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی و بر اساس مبانی فقه جواهری تلاش شده است با نگاهی جامع به آموزه های عقلی و نقلی اسلام، ابتدا اشاره ای به مفهوم و مبانی بطلان قرارداد های صوری در فقه امامیه شود و سپس مؤلفه های قرارداد صوری در فقه امامیه ارائه گردد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از این است که نشانه ها و امارات صوری بودن قرارداد عبارت اند از: عدم آگاهی طرفین از مفاد قرارداد، محابات مبتذل، عدم التزام به لوازم عرفی قرارداد واقعی، لغو حکم شارع با عقود در هم تنیده و استفاده از عناوین پوششی مغایر با ماهیت اصلی قرارداد.
- کلمات کلیدی:قرارداد صوری، تبعیت از قصد، مؤلفه شناخت
- محل انتشار:مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال 18 بهار و تابستان 1403 شماره 49
- پیوند مقاله
دلالت های مبانی کلامی اسلامی در توجیه نظریه «عدالت اقتصادی»
- عنوان:دلالت های مبانی کلامی اسلامی در توجیه نظریه «عدالت اقتصادی»
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:در نظریه عدالت اقتصادی به طور عمده در رابطه با کیفیت توزیع درآمد، شغل، فرصت ها، آزادی های اقتصادی، فراغت، حقوق و امتیازها و به طور کلی توزیع بهره مندی های اقتصادی میان افراد و گروه ها نظریه پردازی می شود. در این میان اندیشمندان عدالت پژوه نظریات بسیار متفاوتی ارائه کردند که یکی از منشأهای اختلاف ایشان، تفاوت در مبانی کلامی این نظریات در شناخت مفهوم عدالت اقتصادی است. در این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی دلالت های مبانی کلامی اسلامی در توجیه نظریه عدالت اقتصادی کاوش می شود. در این مقاله این نتیجه به دست آمده است که برخی مبانی کلامی و اعتقادی اسلامی مانند توحید در فاعلیت، توحید در خالقیت و توحید در ربوبیت الهی دلالت بر این دارد که آنچه می تواند حقیقتاً منشأ ایجاد حق اقتصادی در چیزی باشد رابطه فاعلی ذی حق در تولید و به وجود آمدن آن است. رابطه طولی میان فاعل های مختلف در تولید، سبب تقدم حق فاعل های مراتب بالاتر نسبت به حق فاعل های مراتب پایین تر می شود. بر این اساس در نظریه عدالت اقتصادی اسلام؛ خدای متعال در عالی ترین مرتبه خالقیت و فاعلیت و ربوبیت، یگانه ذی حق بالاصاله در عالم وجود است و سایر حقوق اقتصادی باید از جانب او افاضه می شود. در نتیجه تنها راه توجیه حقوق اقتصادی در اسلام «اراده تشریعى الهى» است که از طریق کتاب، سنت و عقل قابل کشف است.
- کلمات کلیدی:عدالت اقتصادی، مبانی کلامی، توجیه معرفت، منبع معرفت، حق
- محل انتشار:پژوهشنامه کلام سال 10 بهار و تابستان 1402 شماره 18
- پیوند مقاله
مؤلفه ها و نماگرهای فروشگاه اسلامی؛ تعیین اولویت های 81 نماگر فروشگاه اسلامی، بر اساس تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
- عنوان:مؤلفه ها و نماگرهای فروشگاه اسلامی؛ تعیین اولویت های 81 نماگر فروشگاه اسلامی، بر اساس تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:امروزه مراکز بزرگ تجاری به واسطه کارکردهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مخصوص خود، پدیده مهمی در ساختار زندگی معاصر به شمار می روند. فروشگاه ها، نه تنها بنیادی اقتصادی و نهادی اجتماعی، که نمادی فرهنگی و بازتابی از هنر، اندیشه و بنیادهای ارزشی جوامع به شمار می روند و به دلیل کارکردهای گسترده، در سبک زندگی مردم نیز تأثیر می گذارند. این پژوهش، در مرحله اول با تحلیل مفهوم فروشگاه تراز اسلامی، با در نظر گرفتن این موضوع که دادوستد محوری ترین رفتار اقتصادی در فروشگاه است، بر این محور، ابعاد مختلف فروشگاه اسلامی از جهات مختلفی همچون قیمت، مشروعیت فرایند دادوستد، طرفین، متعلق و فضای فیزیکی دادوستد را بررسی نموده و مؤلفه ها و نماگرهای هر بُعد را از متون اصیل اسلامی استخراج کرده است. در مرحله دوم با مراجعه به نخبگان و متخصصان علومی انسانی اسلامی، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به اولویت بندی 81 نماگر برای فروشگاه تراز اسلامی پرداخته است و وزن نهایی هر یک را مشخص کرده است.
- کلمات کلیدی:بازار اسلامی، فروشگاه اسلامی، بازار، کالا، شاخص، نماگر
- محل انتشار:معرفت اقتصاد اسلامی سال دهم بهار و تابستان 1398 شماره 2 (پیاپی 20)
- پیوند مقاله
گونه شناسی روش اندیشمندان مسلمان در نظریه عدالت اقتصادی
- عنوان:گونه شناسی روش اندیشمندان مسلمان در نظریه عدالت اقتصادی
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:ادیان الاهی به ویژه دین اسلام، بر تحقق عدالت در همة ابعاد زندگی تأکید دارند؛ امّا همواره بین اندیشمندان مسلمان در مفهوم عدالت و روش کشف آن، اختلاف نظر بوده است. در این میان مباحث عدالت اقتصادی به دلیل ارتباط مستقیم با حیات و معیشت انسان ها وحقوق اقتصادی ایشان، بیش از سایر حوزه ها نظر اندیشمندان مسلمان را به خود جلب کرده است. رابطه عدالت اقتصادی و حقوق اقتصادی و همچنین ویژگی هایی همچون اصل امضایی بودن فرامین شارع مقدس در امور اقتصادی و جایگاه عرف و بناء عقلا در تعیین مصادیق حقوق اقتصادی، سبب تفاوت ماهوی مباحث روش شناسی عدالت در حوزه اقتصاد با سایر حوزه های عدالت پژوهی می گردد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که فضای کلی «مبناگرایی» بر روش اندیشمندان مسلمان در مباحث عدالت اقتصادی، حاکم بوده است. با تحلیل این نظریات، چهار گونه ی «مبنا گراییِ نص-محور»، «مبنا گرایی علِّی»، «مبناگرایی فطری- ولایی» و «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» به عنوان مهمترین روش های شناخت عدالت اقتصادی در آثار اندیشمندان مسلمان، مشاهده می شود. این پژوهش نشان می دهد روش «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» نسبت به سایر روش ها، برای شناخت عدالت اقتصادی در آموزه های اسلامی، از اصالت و کارآمدی بیشتری برخوردار است
- کلمات کلیدی:
- محل انتشار:دانشنامه حقوق اقتصادی پاییز و زمستان 1396 شماره 12
- پیوند مقاله
معیارهای عدالت در فرایندهای مالی بر اساس آموزه های قرآن کریم
- عنوان:معیارهای عدالت در فرایندهای مالی بر اساس آموزه های قرآن کریم
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:عدالت به عنوان یکی از مهم ترین اهداف و ارزش های حاکم در اقتصاد اسلامی، در اسلامی بودن نظام مالی نقش بسزایی دارد. نظام مالی هنگامی عادلانه است که در سه سطح مبدأ (امکانات و فرصت های اولیة مالی)، فرایند (رابطه ها و فرایندهای مالی) و نتیجه (وضعیت نهایی و نتیجة عملکرد نظام مالی) منطبق بر عدالت باشد. در این میان، تحقق عدالت در رابطه ها و فرایندهای مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله تلاش شده است بر اساس آموزه های اسلامی با محوریت رهیافت قرآنی، معیارهای تحقق عدالت در قراردادها و فرایندهای مالی کشف شود. از این رو، به روش تحلیل مضامین قرآنی با روش تفسیری اجتهادی (جامع) به ابعاد مختلف موضوع پرداخته می شود. این پژوهش پس از بررسی آیات قرآن کریم، روایات، قواعد فقهی و تفاسیر، به این نتیجه می رسد که معیارهای تحقق عدالت در فرایندهای مالی در قرآن کریمعبارتند از: غیرربوی بودن قراردادها، عدم زیان رسانی، عدم انحراف از مفاد قرارداد، توزیع ریسک بین طرفین قرارداد و عدم سفته بازی اخلال گر و قمارگونه.
- کلمات کلیدی:معیار، عدالت، عدالت اقتصادی، نظام مالی، عدالت فرایندی
- محل انتشار:پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هفتم پاییز 1395 شماره 26
- پیوند مقاله
درآمدی روش شناسانه بر نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی
- عنوان:درآمدی روش شناسانه بر نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:فعالیت های علمی در حوزه عدالت پژوهی را می توان به ساختن بنایی تشبیه نمود که تحقق هر مرحله، مقدمه و امکانی برای ورود به مراحل بعد است. از این رو نگرش های گوناگون در موضوعات حوزه عدالت پژوهی ناشی از تفاوت دیدگاه ها در مراحل قبلی است. دراین میان کاربست روش مناسب، رکن اساسی برای دستیابی به اصول عدالت اقتصادی است. این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل فلسفی، روش های دستیابی به پاسخ مسائل اصلی عدالت اقتصادی در آموزه های اسلامی را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می دهد. در پژوهش های اسلامی که تا کنون در باب عدالت و به ویژه عدالت اقتصادی صورت گرفته است، فضای کلی «مبناگرایی» حاکم بوده است. رابطه عدالت اقتصادی و حقوق اقتصادی و همچنین ویژگی هایی همچون اصل امضایی بودن فرامین شارع مقدس در امور اقتصادی و جایگاه عرف و بناء عقلا در تعیین مصادیق حقوق اقتصادی، سبب تفاوت ماهوی مباحث روش شناسی عدالت در حوزه اقتصاد با سایر حوزه های عدالت پژوهی می گردد. از این رو در این نوشتار روش های «مبنا گراییِ نص محور»، «مبنا گرایی علِّی»، «مبناگرایی فطری- ولایی» و «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» به عنوان مهمترین روش های شناخت عدالت در اقتصاد اسلامی، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش نشان می دهد روش «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» نسبت به سایر روش ها، برای شناخت عدالت اقتصادی در آموزه های اسلامی، از اصالت و کارآمدی بیشتری برخوردار است.
- کلمات کلیدی:روش شناسی، مبناگرایی، عدالت اقتصادی، فلسفه عدالت
- محل انتشار: اخلاق وحیانی سال سوم بهار و تابستان 1394 شماره 2 (پیاپی 8)
- پیوند مقاله
دانش نشانه شناسی و مؤلفه های مفهوم پیشرفت اقتصادی در قرآن کریم
- عنوان:دانش نشانه شناسی و مؤلفه های مفهوم پیشرفت اقتصادی در قرآن کریم
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:در طراحی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، تبیین مفهوم پیشرفت اقتصادی بر پایه پارادایمهای دینی در قرآن کریم، مبناییترین مرجع تصمیمگیری است. بر اساس یافتههای دانش نشانهشناسی هر یک از واژگان قرآن مجید،یک میدان معناشناسی دارند که در تداخل این میدانها و ارتباط میان آنها، مفاهیم و معانی کلمات قرآن بهتر و دقیقتر شناخته میشوند. در قرآن کریم واژگانی همچون سعه، تمکن، تمتع، استعمار، فتح برکات و حیات طیبه در حوزه کانونی مفهوم پیشرفت اقتصادی قرار دارند. در این پژوهش با رویکردی توصیفی–تحلیلی و با استفاده از تکنیکهای دانش نشانهشناسی به بررسی و تحلیل عناصر و جنبههای معنایی واژههای پیشگفته پرداختیم. نتایج پژوهش نشان داد که عناصر و مؤلفههایی همچون رشد پایدار، ثبات و اقتدار، نشاط اجتماعی، امنیت پایدار، فقرزدائی، زندگی آسان، حفظ محیط زیست، پسانداز و سرمایهگذاری و.... برای مفهوم پیشرفت اقتصادی در فرهنگ قرآن کریم کشف میشود.
- کلمات کلیدی:پیشرفت اقتصادی، دانش نشانهشناسی، رشد و امنیت پایدار، ثبات و اقتدار، نشاط اجتماعی، حفظ محیط زیست
- محل انتشار:پژوهشنامه اقتصادی سال پانزدهم بهار 1394 شماره 1 (پیاپی 56)
- پیوند مقاله
دلالت آیة «فیء» بر قاعدة فقهی نفی تداول ثروت
- عنوان:دلالت آیة «فیء» بر قاعدة فقهی نفی تداول ثروت
- نویسندگان:سید مهدی معلمی
- چکیده:آیه 24 سوره حشر، معروف به آیه فی، یکی از قوی ترین مستندات قرآنی در زمینه توازن اقتصادی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی میزان دلالت آیه بر نفی تداول ثروت می پردازد. فرضیه مقاله آن است که این آیه زمینه استخراج یک قاعده کلی را فراهم می آورد که گستره آن تمامی فعالیت های اقتصادی را در بر می گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با توجه به سیاق آیه فیء و آرایه های ادبی به کار رفته در آن، می توان با الغاء خصوصیت و تنقیح مناط، محتوای آیه را از فیء به تمامی ثروت های جامعه تعمیم داده و در نهایت قاعده فقهی دال بر نفی تدوال اموال و دارائی های جامعه در میان ثروتمندان به اثبات رسیده است. استخراج قاعده مزبور کاربردهای زیادی در سیاست گذاری های اقتصادی دارد. با توجه به مفاد قاعده نفی تداول حکم مواردی همچون تسلط بر منابع طبیعی، تسلط بر فرایند تعیین قیمت کالاها و خدمات در بازار، تسلط بر صنایع بالادستی و جریانات پولی و همچنین سلطه بر روابط بازار کار که سبب شده عده ای خاص، شریان های اصلی اقتصاد جامعه را در دست گیرند، روشن می شود.
- کلمات کلیدی:اقتصاد اسلامی، توازن، آیه فیء، تداول ثروت
- محل انتشار:معرفت اقتصاد اسلامی سال چهارم پاییز و زمستان 1391 شماره 1 (پیاپی 7)
- پیوند مقاله
درآمدی بر مفهوم «عدالت اقتصادی» و شاخص های آن
- عنوان:درآمدی بر مفهوم «عدالت اقتصادی» و شاخص های آن
- نویسندگان:سید محمدکاظم رجایی، سید مهدی معلمی
- چکیده:تبیین مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص های آن یکی از دغدغه های اقتصاددانان است. علیرغم مطالعات انجام گرفته در این زمینه، تلاش چندانی برای استخراج شاخصهای عدالت اقتصادی از نگاه اسلام صورت نگرفته است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی این فرضیه را مطرح میکنیم که تدوین شاخص های عدالت اقتصادی در دیدگاه اسلامی مستلزم تفکیک میان چهار معنای عدالت یعنی تساوی، دادن حق صاحبان حق، توازن و اعتدال و همچنین تمایز میان قلمرهای آن است. عدالت اقتصادی در عرصه های تولید، توزیع، مصرف و فرصت ها و خدمات عمومی ظهور پیدا میکند. معیار عدالت در توزیع فرصتها، برابری و مساوات، و در توزیع کارکردی، استحقاقی سهمی است که با تراضی به دست میآید و شاخص آن قیمت بازاری است. معیار عدالت در توزیع درآمد و ثروت، توازن است. هر فطرت سالمی تصاحب 99% امکانات کره زمین توسط 1% از افراد جامعه را بیعدالتی میپندارد. این بی عدالتی را نمیتوان با این منطق که «آنان با بازوی خود کسب کرده و خمس و زکاتش را پرداخت کرده اند»، توجیه کرد. معیار عدالت در رعایت حقوق نیازمندان، استحقاق در حد کفاف و شاخص آن حد کفاف و در پرداخت حقوق مالی بستگان، استحقاق عرفی است و شاخص آن اعتدال عرفی میباشد.
- کلمات کلیدی:،عدالت، عدالت اقتصادی، تفاوت فاحش طبقاتی، شاخص عدالت معیارهای عدالت
- محل انتشار:معرفت اقتصادی سال دوم بهار و تابستان 1390 شماره 2 (پیاپی 4)
- پیوند مقاله
ناسازگاری (تعارض و تزاحم) قواعد الگوی مصرف فرد مسلمان
- عنوان:ناسازگاری (تعارض و تزاحم) قواعد الگوی مصرف فرد مسلمان
- نویسندگان:علی اکبر کریمی، سید حسین میرمعزی، سید رضا حسینی
- چکیده:دو نوع ناسازگاری (تعارض و تزاحم) در الگوی مصرفی انسان مسلمان قابل شناسایی است. تعارض در مقام ترسیم الگوست و تزاحم بین قواعد امری طبیعی در مرحله اجرایی کردن این الگوست و تا راه های حل آن را نشناسیم قادر به اجرایی کردن آن نخواهیم بود. در این تحقیق ابتدا موارد ناسازگاری در الگوی مصرف مسلمان را بیان می کنیم سپس به روش اسنادی و کتابخانه ای، مجموعه قواعد مصرفی را احصا می نماییم. در گام بعدی هر یک از اصطلاح های تعارض و تزاحم را از اصول فقه شیعه تبیین می کنیم و نشان می دهیم که چگونه تعارض در ترسیم و تزاحم در تحقق الگوی مصرف مانع ایجاد می کند. آنگاه تعارضات احتمالی بررسی شده و روش های اصولی جهت حل تعارضات ظاهری از جمله «حکومت و ورود»، «تخصیص و تخصص» و «تقیید» به اختصار تبیین می شود و تعارض های واقعی احتمالی که نیازمند کار اجتهادی است به مجالی دیگر محول می شود. در ادامه تزاحمات احتمالی میان این قواعد به روش توصیفی تحلیلی بررسی می شود و روش های عقلی جهت رفع تزاحمات میان قواعد که مهم ترین آن قاعده طلایی «الأهم فالأهم» است، ارائه می شود. یافته های تحقیق حاکی از وجود بالاترین تعارض ها و تزاحم ها در قواعدی همچون شأن، توسعه و انفاق از میان 29 قاعده شناسایی شده است. این روش شناسی برای حل تعارضات و تزاحمات میان قواعد مصرفی در مقام افتاء و حکم و مقام عمل و اجرای آن می تواند هم برای تصمیم ساز، برنامه ریز و طراح سیاست های کلان مصرفی و هم برای مصرف کننده و مجری این برنامه ها مفید باشد و او را از چالش تعارضات و تزاحمات و بن بست حاصله خلاصی بخشد.
- کلمات کلیدی:،ناسازگاری، قواعد مصرف، الگوی اسلامی، مصرف، تعارض تزاحم
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی سال بیستم بهار 1399 شماره 77
- پیوند مقاله
نقش «پیشرفت اقتصادی» در «جهانی سازی فرهنگ اسلامی» از منظر قرآن کریم
- عنوان:نقش «پیشرفت اقتصادی» در «جهانی سازی فرهنگ اسلامی» از منظر قرآن کریم
- نویسندگان:بی بی حکیمه حسینی، مرضیه وحدانی، علی اکبر کریمی
- چکیده:جهانی سازی یا جهانی شدن فرایندی است که اکنون درجهت تحمیل ارزش های غرب به دیگر ملت ها تعریف و دنبال می شود؛ حال آن که جهانی سازی فرهنگ اسلامی از مهم ترین اهداف اسلام است که در رسیدن به نظم نوین جهان نیز نقشی اساسی دارد. یکی از راه برد های جهانی سازی فرهنگ اسلامی «پیشرفت اقتصادی» است که چگونگی ارتباط میان این دو متغیر مسئله اصلی در این مقاله است. درصورت اثبات و تبیین این راه برد، مدیریت و جهاد اقتصادی حائز مرتبه جدیدی بسیار فراتر از تأمین معیشت مسلمانان و رفاه دنیوی ایشان می شود و حکمت تمرکز ره نمودها و شعارهای رهبر انقلاب در این حوزه نیز آشکارتر می گردد. روش در این پژوهش تحلیلی و استنباطی در چهارچوب نظری اقتصاد سیاسی است و یافته ها نشان می دهد که «پیشرفت اقتصادی» برمبنای تفکر اسلامی مؤلفه هایی بسیار متفاوت با توسعه اقتصادی موردنظر غرب دارد. این متغیر از جهات مختلف ازجمله ابتنای جدی پیشرفت اقتصادی بر مبانی فرهنگ اسلامی، ایجاد رقیب و گاه بدیل مناسب برای نظام های اقتصادی سکولار، اثبات کارآمدی نظام اسلامی از طریق تأمین نیازهای اساسی مردم، اعتلای فرهنگ اسلامی در سایه نشاط و جلب مشارکت های اجتماعی، افزایش تعاملات بین الملل، تأمین هزینه های تبلیغ و رسانه، و افزایش ایمان و عرق مذهبی مسلمانان می تواند موجبات جهانی سازی فرهنگ اسلامی را فراهم کند و تحقق آن را تسریع بخشد.
- کلمات کلیدی:پیشرفت اقتصادی، فرهنگ اسلامی، جهانی سازی قرآن
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل دوره سوم بهار و تابستان 1399 شماره 1
- پیوند مقاله
بررسی تطبیقی شاخصه های مصرف گرایی غربی و الگوی اسلامی مصرف
- عنوان:بررسی تطبیقی شاخصه های مصرف گرایی غربی و الگوی اسلامی مصرف
- نویسندگان:علی اکبر کریمی، سید حسین میرمعزی، سید رضا حسینی
- چکیده:مصرف گرایی به معنای اصالت دادن به مصرف در جوامع سرمایه داری برای پوشش تولیدات انبوه سرمایه داری از یک سو و از سوی دیگر برای تأمین آزادی های فردی بیش تر و دست یابی به هویتی مستقل شکل گرفت. از این رو این پدیده نه به عنوان امری مذموم و مطرود بلکه پذیرفتنی و ضروری برای حیات اقتصادی اجتماعی جوامع تلقی می شود. شواهد زیادی نشان می دهد مردم کشورهای دیگر با ارزش ها و هنجارهای مختلف از جمله ایران نیز چنین الگویی را برای زندگی اجتماعی اقتصادی خود برگزیده اند. اما از نقطه نظر آموزه های اسلامی، مصرف گرایی و ابعاد و شاخصه های آن می تواند به عنوان یک پدیده مستحدثه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا درک صحیحی از آن در میان مردم و نخبگان شکل گیرد. از این رو در این مقاله اولاً شناسایی شاخصه های دقیق این پدیده به روش توصیفی- تحلیلی با به کارگیری آثار اندیشمندان و متفکران غربی و ثانیاً تطبیق این الگو با شاخصه های متناظر با آن در الگوی اسلامی مصرف که منطبق بر اصول، قواعد و آموزه های اسلامی استخراج شده است، مسئله اصلی تحقیق است که پاسخ به آن می تواند برای سیاست گذاری اصلاح الگوی مصرف، دلالت های سودمندی ارائه بخشد و جامعه را به اقتصاد و فرهنگی پیش رو، پویا و مقاوم نزدیک تر سازد. یافته های مقاله نشان می دهد در چندین حوزه مفهومی نظیر آزادی، استقلال، منزلت اجتماعی، رشد اقتصادی، زیست محیط، عدالت اجتماعی و... افتراقات جدی میان دو الگو وجود دارد که الگوی اسلامی مصرف اگر به کار بسته شود ضمن حذف بسیاری از پیامدها و آثار سوء مصرف گرایی غربی، مزایای ادعایی آن و بلکه امتیازاتی دیگر را به دنبال خواهد داشت.
- کلمات کلیدی:مصرف گرایی غربی، الگوی اسلامی مصرف، شاخصه ها، بررسی تطبیقی
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی دوره 8 بهار 1398 شماره 26
- پیوند مقاله
غایت و کارکردهای اقتصاد اسلامی در قرآن با تأکید بر آراء علامه طباطبایی
- عنوان:غایت و کارکردهای اقتصاد اسلامی در قرآن با تأکید بر آراء علامه طباطبایی
- نویسندگان:علی اکبر کریمی، حسین غفورزاده آرانی
- چکیده:برای هر علمی فارغ از موضوعات و مسائلی که در آن مطرح می شود، اهداف و غایاتی نیز متصور است. علم اقتصاد اسلامی نیز به عنوان یک علم نوپا از این قاعده ی فراگیر مستثنا نیست. برخی از صاحب نظران عرصه ی اقتصاد اسلامی برای آن، غایاتی را به تصویر کشیده اند اما تاکنون تحقیقی در مورد غایت و کارکردهای اقتصاد اسلامی در قرآن با تأکید بر آراء علامه طباطبایی انجام نشده است. لذا در این مقاله با انجام جستجوی اجتهادی و مفهومی در منظومه ی تفسیری المیزان و سایر کتب و آثار ایشان و نیز سایر آثار متفکرین اسلامی، به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که غایت و کارکردهای اقتصاد اسلامی در قرآن و از منظر علامه طباطبایی چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد؛ اولاً با توجه به نظرات علامه در علوم اعتباری و علوم حقیقی، می توان گفت علم اقتصاد اسلامی به طور کامل بر هیچ یک از دو دسته به طور کامل تطبیق نمی نماید و با این دو رابطه ی عموم و خصوص من وجه دارد. ثانیاً مستند به نظرات علامه می توان غایت های مدنظر علم اقتصاد اسلامی را در سه سطح غایت نهایی، واسطه ای و مقدماتی ترسیم کرد و کارکرد نیز عبارت است از اهداف واسطه ای که ابزاری برای رسیدن به اهداف نهایی به شمار می رود و در سطحی عینی و ملموس تر می باشد که در واقع همان تبیین، توصیف و پیش بینی وضعیت موجود (نظیر نظریه ی استخدام و نظریه ی اصالت جامعه)، وضعیت مطلوب (اقتصاد مبتنی بر عدالت، توزیع عادلانه ثروت، توأم با رشد، امنیت و به دور از فساد، بهره مندی همگان)، آسیب شناسی وضعیت موجود و تحلیل چرایی آن و پیش بینی آینده (سنت های اقتصادی در قرآن) و نیز راه های تغییر از موجود به مطلوب (استفاده از شرع در کنار عقل؛ استفاده توأمان از ظرفیت اخلاق، فقه و حکومت) است.
- کلمات کلیدی:غایت، کارکردهای اقتصاد اسلامی، علامه طباطبایی، تفسیر المیزان
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی دوره 8 پاییز 1398 شماره 28
- پیوند مقاله
ضرورت مصرف کالاهای داخلی در پرتو اندیشه های مقام معظم رهبری
- عنوان:ضرورت مصرف کالاهای داخلی در پرتو اندیشه های مقام معظم رهبری
- نویسندگان:سید حسین میرمعزی، علی اکبر کریمی
- چکیده:یکی از پربسامدترین مؤلفه ها ی الگوی مصرف مطلوب در بیانات رهبری، مصرف محصولات داخلی است؛ به طوری که تأکید کردند مردم و همه کسانی که علاقه مند به ایران هستند نباید کالاهای خارجی را که مشابه داخلی دارد، استفاده کنند. در استفتائات نیز تصریح کرده اند که این یک توصیه ساده نیست هرچند فتوای شرعی نیز محسوب نمی شود. البته این موضوع با آموزه های اقتصاد کلاسیک و آزادی انتخاب های افراد از یک سو و حقوق مصرف کنندگان در اسلام، از سوی دیگر مغایرت دارد. در تاریخ اسلام هم فتوای فقهی خاصی جز از سوی برخی از علمای مشروطیت در این مورد دیده نمی شود. با توجه به مطالب فوق سؤال اصلی این است که مبنای فقهی و اقتصادی تأکیدات رهبری و علمای مشروطیت بر ضرورت مصرف کالاهای داخلی و پرهیز از مصرف تولیدات خارجی دارای مشابه داخلی چیست؟ آیا می توان ردپایی از آن در منابع اسلامی یافت یا صرفاً توصیه ای مبتنی بر شرایط خاص کشور ماست؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با اقتباس از روش نظریه تاریخی داده بنیاد است که از میان اسناد مکتوب مقام معظم رهبری و اسناد تاریخی مشروطیت که دو قرن اخیر را پوشش می دهد جست وجو می کند. بررسی و تحلیل بیش از بیست سند تاریخی از علمای مشروطیت و تاریخ معاصر ایران و بیانات مقام معظم رهبری نشان می دهد که اندیشه ضرورت عدم مصرف کالاهای خارجی و ترویج مصرف تولیدات ملی، بر چهار مبنای فقهی اقتصادیِ ملیت، نفی سبیل، منع تشبّه به کفار و تقویت اقتصاد ملی استوار است.
- کلمات کلیدی:مقام معظم رهبری، مصرف کالاهای داخلی، مبانی فقهی و اقتصادی، نفی سبیل، علمای مشروطیت، ملی گرایی
- محل انتشار:اقتصاد اسلامی سال هجدهم تابستان 1397 شماره 70
- پیوند مقاله
توزیع عادلانه انفال و منابع عمومی (مطالعة موردی هدفمندی یارانه ها)
- عنوان:توزیع عادلانه انفال و منابع عمومی (مطالعة موردی هدفمندی یارانه ها)
- نویسندگان:احمدعلی یوسفی، علی اکبر کریمی، سعید فراهانی فرد
- چکیده:در رویکرد اسلامی، حق برخورداری همگان از فرصت ها و بهره مندی آحاد جامعه در حد کفاف دو عنصر اساسی عدالت به معنای «اعطاء کل ذی حق حقه» است. در این چارچوب، اولین گام برای تحقق عدالت، مقابله با نابرابری اولیه در توزیع فرصت ها، منابع و امکانات عمومی (بیت المال) به نفع فقرای واقعی و محرومین جامعه ی اسلامی است. این مقاله، به بررسی روش توزیع یارانه ها در اقتصاد ایران با توجه به اقتضائات عدالت در رویکرد اسلامی می پردازد. سؤال اصلی تحقیق عبارت است از اینکه ملاک توزیع عادلانه انفال و منابع عمومی کشور به ویژه در شرایط فقر و شکاف طبقاتی چیست؟ بنا به فرضیة تحقیق، در شرایط وجود فقر و شکاف طبقاتی، می توان در توزیع منابع عمومی کشور و از جمله در امر توزیع یارانه ها، حکم به جواز توزیع نابرابر به سود فقرا داد؛ تا با کاهش فاصلة طبقاتی، نیل به عدالت سریع تر محقق گردد. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی با استفاده از آموزه های اسلامی و فقهی از یک سو، و بررسی تجربیات توزیع فعلی یارانه ها در ایران از سوی دیگر، درصدد اثبات این فرضیه و ضرورت اجرای آن در مورد توزیع یارانه ها در ایران می باشد.
- کلمات کلیدی:،توزیع عادلانه، عدالت اقتصادی، هدفمندی یارانه ها، رفع فقر، انفال توزیع منابع عمومی
- محل انتشار:معرفت اقتصاد اسلامی سال دهم پاییز و زمستان 1397 شماره 1 (پیاپی 19)
- پیوند مقاله
بررسی مقایسه ای مفهوم شأن در الگوی مصرف فرد مسلمان و نظریه مصرف متظاهرانه
- عنوان:بررسی مقایسه ای مفهوم شأن در الگوی مصرف فرد مسلمان و نظریه مصرف متظاهرانه
- نویسندگان:احمد شعبانی، علی اکبر کریمی
- چکیده:یکی از مسائلی که در فقه جایگاه مهم و البته مبهم دارد، مسئله «شأن» است. این مسئله به دلایلی از جمله قرابت مفهومی بسیار با عرف چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. مسئله «شأن» با توجه به کاربرد گسترده ای که در مسائل فقهی به ویژه خمس، نفقه، زکات، حج و دیون دارد می تواند یکی از مهمترین و تعیین کننده ترین عوامل در استخراج الگوی مصرف و هزینه کرد انسان مسلمان باشد. همچنین نظریه مصرف تظاهری که نخستین بار توسط جان را مطرح و توسط وبلن نظریه پردازی شد با مفهوم شأن که روی دیگر آن موقعیت اجتماعی و اعتبار فرد می باشد، ارتباط تنگاتنگ دارد. از اینرو مقاله درصددگویی به این سؤال است که چه ارتباطی بین این دو نظریه که یکی در ادبیات فقهی اقتصاد اسلامی و دیگری در نظریات اقتصاد متعارف مطرح است تا با بررسی نقاط قوت و ضعف هر یک به الگوی روشن تر و کارآمدتری از مصرف اسلامی نائل شویم. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی هر یک از این دو دیدگاه و مقایسه آنها پرداخته و از آنجا که بصورت اکتشافی به دنبال رسیدن به پاسخ مسئله تحقیق است فرضیه ای برای آن وجود ندارد. یافته های تحقیق نشان می دهد مصرف متظاهرانه با وجود دارابودن نقاط مثبتی چون تسریع رشد اقتصادی و بیان منزلت اجتماعی فرد، دارای آثار سوء اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی می باشد که سبب مصرف گرایی شدید در جوامع غربی شده است. اما مصرف منطبق بر شأن در اقتصاد اسلامی نه تنها نقاط مثبت مصرف متظاهرانه را داراست بلکه دارای نقاط مثبت بیشتری همچون کاهش شکاف طبقاتی بوده و فاقد نقاط ضعف و آثار مخرب مصرف متظاهرانه می باشد؛ بنابراین الگوی بهینه ای برای مصرف فرد مسلمان می باشد.
- کلمات کلیدی:الگوی مصرف، مصرف متظاهرانه، شأن، عرف، مصرف فرد مسلمان
- محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی سال هفتم بهار و تابستان 1394 شماره 2 (پیاپی 14)
- پیوند مقاله
ماهیت ترکیبی تصمیم گیری: «بهینه سازی» و «تصمیم گیری نهادی»
- عنوان:ماهیت ترکیبی تصمیم گیری: «بهینه سازی» و «تصمیم گیری نهادی»
- نویسندگان:جواد اقدس طینت، علیرضا پورفرج، زهرا کریمی موغاری
- چکیده:در اقتصاد خرد متعارف، مدل سازی تصمیم گیری های اقتصادی مبتنی بر بهینه سازی مقید است؛ اما در دنیای واقعی، تصمیم گیری ها ترکیبی هستند و بیشتر از اینکه براساس «بهینه سازی» شکل بگیرند، «نهادی» بوده و براساس یک سری «عادات»، «قواعد» و «چارچوب های» از قبل مشخص (نهادینه شده) اخذ می شوند. در این مقاله تلاش می شود تا به شکل تحلیلی و توصیفی و با رویکردی عصب شناختی، تحلیلی اقتصاد خردی از ماهیت «ترکیبی بودن تصمیم گیری ها» ارائه شود. براساس یافته های شناختی و رفتاری، بهینه سازی مداوم حتی در ساده ترین شکل آن هزینه های ذهنی بسیار بالایی دارد و این باعث می شود تا عاملان اقتصادی برای صرفه جویی در این هزینه های ذهنی، در کنار بهینه سازی های گاه به گاه بیشتر به سمت تصمیم گیری های نهادی گرایش داشته باشند. کوز و ویلیامسون در حوزه مفهومی هزینه مبادله استدلال می کنند که وجود «هزینه های مبادله» می تواند زمینه ساز جایگزینی «سلسله مراتب به جای مبادله بازاری» باشد، در حوزه ای متفاوت یعنی در حوزه مفهومی تصمیم گیری می توان استدلال نمود که وجود «هزینه های تصمیم گیری» می تواند زمینه ساز جایگزینی «تصمیم گیری نهادی به جای بهینه سازی مستقیم» باشد. وجود منافع و بازده های بسیار بالا در مبادلات اجتماعی و اهمیت نهادی عمل کردن برای رسیدن به این منافع، تشدیدکننده این گرایش اقتصادی در یک فرایند تکاملی است. بر این اساس تصمیم گیری نهادی و بهینه سازی مستقیم به صورت ترکیبی و در تعامل با یکدیگر تصمیم گیری های اقتصادی انسان ها را راهبری می کنند. همچنین، توجه به این ترکیبی بودن تصمیم گیری ها و اهمیت و کارکرد رفتارهای نهادی می تواند مبانی اقتصاد خردی مناسب تری برای نظریه پردازی در اقتصاد اسلامی فراهم کند.
- کلمات کلیدی:اقتصاد نهادی، اقتصاد خرد، نهادی تصمیم گیری نهادی، بهینه سازی
- محل انتشار:جستارهای اقتصادی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان 1398 شماره 32
- پیوند مقاله
تجانس و اهمیت اقتصادنهادی برای ساخت اقتصاداسلامی
- عنوان:تجانس و اهمیت اقتصادنهادی برای ساخت اقتصاداسلامی
- نویسندگان:علیرضا پورفرج، زهرا کریمی موغاری، جواد اقدس طینت
- چکیده:اقتصاد نئوکلاسیک رویکرد اصلی و مسلط برنامه های آموزشی و پژوهشی علم اقتصاد محسوب شده و سایر رویکردها تا حدود زیادی در حاشیه این برنامه ها قرار دارند. بحث و سؤال اساسی این مقاله این است که آیا قسمت ترکیبی اقتصاد اسلامی نیز باید همین وضعیت را داشته باشد؛ یعنی آیا تأکید اقتصاد اسلامی باید بر ترکیب آموزه های اسلامی با ادبیات نئوکلاسیکی باشد. در ادبیات نهادی با تأکید بر محدودیت های بهینه سازی نئوکلاسیکی، «تصمیم گیری های نهادی» و «هزینه های مبادله» اهمیت پیدا می کنند. مشخصه اصلی رفتار دینی «نهادی عمل کردن» در چارچوب قواعد و ساختارهای دینی است و «کاهش هزینه های مبادله» نیز از کارکردهای اصلی فقه و اخلاق اسلامی به شمار می رود. از این منظر تشابه و تجانس شکلی بین ادبیات نهادی و آموزه های اسلامی تا حدود زیادی بدیهی به نظر خواهد آمد. هدف این مقاله عمق دهی و بیان مجدد و تفصیلی همین مفهوم به شکلی نوین است. در این راستا و به روش تحلیلی و توصیفی به مقایسه تطبیقی ادبیات نئوکلاسیکی و نهادی در حوزه اقتصاد خرد پرداخته خواهد شد و تلاش می شود با تأکید بر اهمیت و نقش «تصمیم گیری نهادی» و اهمیت کاهش «هزینه های مبادله» در اقتصاد، تحلیلی مناسب برای این ادعا مطرح شود که ادبیات اقتصاد نهادی در مقایسه با ادبیات نئوکلاسیکی اهمیت عملیاتی و تجانس بسیار بیشتری برای ساخت قسمت ترکیبی اقتصاد اسلامی دارند. بر این اساس لازم است در برنامه ریزی درسی رشته اقتصاد و اقتصاد اسلامی در کنار آموزش اقتصاد نئوکلاسیک توجه ویژه ای به ادبیات اقتصاد نهادی صورت پذیرد.
- کلمات کلیدی:اقتصاد اسلامی، اقتصاد نهادی، تصمیم گیری نهادی، هزینه مبادله
- محل انتشار: اقتصاد اسلامی سال نوزدهم بهار 1398 شماره 73
- پیوند مقاله
بررسی تاثیر اخلاق و حقوق در تحقق حداکثر کارایی اقتصادی در چارچوب قضیه کوز
- عنوان:بررسی تاثیر اخلاق و حقوق در تحقق حداکثر کارایی اقتصادی در چارچوب قضیه کوز
- نویسندگان:علیرضا پورفرج، صادق بافنده ایمان دوست، جواد اقدس طینت
- چکیده:بر اساس قضیه کوز با فرض صفر بودن هزینه های مبادله، حقوق مالکیت تاثیری بر چگونگی تخصیص منابع و حداکثر کارایی قابل حصول نداشته و جامعه طی چانه زنی و توافق های خصوصی به حداکثر ثروت و بهینه اقتصادی دست خواهد یافت، حقوق فقط تعیین کننده نحوه توزیع عادلانه یا غیر عادلانه این ثروت است و بدون توجه به نحوه توزیع در هر حال مجموع ثروت جامعه حداکثر خواهد بود. بر همین اساس می توان گفت اگر هزینه های مبادله صفر باشند اخلاق نیز به عنوان یک دسته الزامات فاقد ضمانت اجرا به مانند حقوق تاثیری بر دستیابی جامعه به حداکثر کارایی نخواهد داشت و می توان جامعه ای را در نظر گرفت که بدون الزامات بیرونی و درونی یعنی بدون حقوق و اخلاق قادر خواهد بود تا به حداکثر کارایی اقتصادی برسد. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی، در چارچوب قضیه کوز و همچنین بر اساس ادبیات مبتنی بر فایده گرایی، به صورت نوآورانه جامعه ای ساده فرض شده، در حالت های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و بحث شده است که چگونه عدم التزام اخلاقی لزوماً موجب کاهش بازدهی اقتصادی و در نهایت کاهش سطح ثروت قابل تقسیم جامعه خواهد بود. در عالم واقع، کارایی آن نقطه تعادلی که از طریق ساز و کار بازار و بر اساس نفع طلبی شخصی به دست می آید بدون وجود قواعد حقوقی مناسب، بهترین نقطه نخواهد بود، همچنین فرض صفر بودن هزینه مبادله ذاتاً وابسته به رعایت اخلاق بوده و حتی با وجود قواعد حقوقی مناسب رعایت اخلاق موجب بهبود کارایی در نقطه تعادل عملی می گردد.
- کلمات کلیدی:اخلاق و اقتصاد، اخلاق و کارایی، حقوق و اقتصاد، قضیه کوز
- محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی دوره 5 پاییز 1395 شماره 16
- پیوند مقاله
نسبت بنگاهداری بانکها با نرخ تورم و دلالتهای آن برای تغییرات نرخ سود سپرده
- عنوان:بررسی عوامل واسطهای در مسیر اثرگذاری ناترازی بانکها بر بنگاههای اقتصادی
- نویسندگان:وحید ارشدی - مهدی ندیمی کاخکی
- چکیده:ناترازی بانکها بهعنوان یکی از مشکلات ساختاری در سیستم بانکی، میتواند تأثیرات عمیق و گستردهای بر بنگاههای اقتصادی و بهتبع آن رشد اقتصادی کشور داشته باشد. این مقاله با روش اسنادی تحلیلی به شناخت مکانیسمهای اثرگذاری ناترازی بانکها بر بنگاههای اقتصادی میپردازد. اهمیت موضوع آنجاست که سیاستگذاران اقتصادی باید برای بهبود عملکرد اقتصادی بنگاهها به متغیرهایی توجه ویژه نموده که تأثیرات منفی ناترازی بانکها را بر بنگاههای اقتصادی کاهش دهند. یافتهها بیانگر این است که ناترازیها از طریق کانالهای مختلف به صورت مستقیم و غیرمستقیم، بنگاههای اقتصادی و بهتبع آن رشد اقتصادی را تحت تأثیر گستردهای قرار دهد.
- کلمات کلیدی:ناترازی بانکها، سیستم بانکی، اقتصاد
- محل انتشار:
- پیوند مقاله
Investigation of care needs، driving forces، and challenges in the caregiving system of orphan and vulnerable children in Iran
- عنوان:Investigation of care needs، driving forces، and challenges in the caregiving system of orphan and vulnerable children in Iran
- نویسندگان:سید محسن اصغری نکاح - محمود سعیدی رضوانی - حسن اسلامیان - ندا محمدزاده نقاشان
- چکیده:The present study aimed to investigate Orphan and Vulnerable Children (OVC) care needs and determine the related driving forces and challenges. The current study adhered to a qualitative emergent design to obtain insight into the attitudes of all individuals engaged in providing care services for OVC. In addition، the challenges and driving forces concerning satisfying OVC care needs were investigated employing the focus group method. Based on the findings، a majority of the care needs of OVC included physical health، psychological، educational، social working، and finally، physical/anatomical needs. Overall، the present study mainly aimed to uncover the essential care needs of OVC، along with the challenges and driving forces regarding usual OVC caregiving in Iran. Managers should pave the way for desirably meeting OVC care needs through attracting further financial and spiritual support، as well as the cooperation of the contributing organizations and key partners and qualified human sources.
- کلمات کلیدی:Care needs; challenges; driving forces;OVC
- محل انتشار:Early Child Development and Care، Volume (191)، No (13)، Year (2019-11) ، Pages (2022-2036)
- پیوند مقاله
Essential Components of Miller’s Soulful Curriculum Theory
- عنوان:Essential Components of Miller’s Soulful Curriculum Theory
- نویسندگان:Ali Baraei , Behrooz Mahram , Bakhtiar Shabani Varaki
- چکیده:The soulful curriculum makes the educational environment dynamic and robust. This study’s primary purpose was to identify the essential components of the soulful curriculum from Miller’s viewpoint. An inductive approach and content analysis were applied to achieve this purpose. The essentials, principles, and techniques of the soulful curriculum were extracted from Miller’s perspective, and finally, the critical components of the soulful curriculum were inferred and explained by integrating the essentials, principles and techniques of Miller’s Curriculum. Accordingly, we reviewed Millers’ two seminal works called Holistic Education and Education and the Soul: Toward a Spiritual Curriculum. The cause for selecting these two works was comprehensiveness and consistency in expressing John Miller’s ideas fundamental to orientation. By integrating the results, the essential components of the soulful curriculum were categorized into six dimensions: holism, introspection, naturalism, connectivism, balancing, and energization.
- کلمات کلیدی:soulful curriculum, holism, naturalism, connection, John Miller
- محل انتشار:Athens Journal of Education, Volume (8), No (4), Year (2021-4) , Pages (1-18)
- پیوند مقاله
Philosophy of education in a new key: Reflectionon higher education in Iran
- عنوان:Philosophy of education in a new key: Reflectionon higher education in Iran
- نویسندگان: Bakhtiar Shabani Varaki , Alireza Sadeqzadeh Qamsari , Meisam Sefidkhosh , Seyed Mahdi Sajjadi , Reza Mohammadi Chaboki , Tahereh Javidi Kalateh Jafarabadi , Hojjat Saffarheidari , Meisam Mohammadamini , Omid Karimzadeh , Ramazan Barkhordari , Saeid Zarghami-Hamrah , Michael A. Peters , Marek Tesar
- چکیده:This collective article discusses the philosophy of modern higher education in Iran, which in this case, optimistically, its history dates back to the founding of Dar al-fonun (1851)—if we consider Dar al-fonun as a university. Otherwise, its origin can be traced back to the University of Tehran (established in 1934). Central to this article is the emphasis on the lack of philosophy of higher education in Iran. Therefore, most of the criticisms in front of us are related to the internal inconsistency in the Iranian higher education system due to the lack of a national-indigenized-official philosophy of higher education in Iran. Furthermore, The Islamic Revolution of 1979 brought about fundamental changes in higher education. Accordingly, several controversial issues including the rapid growth of higher education, the Islamization of universities, cultural narratives in higher education, the increase in students, especially women and the lowincome class of the country were also explored. Therefore, in this collection, the political, economic, social, cultural, moral, technological and historical dimensions of Iranian higher education were examined.
- کلمات کلیدی:Philosophy of education, higher education in Iran, the political, economic, social, cultural, moral, technological and historical dimensions
- محل انتشار:Educational Philosophy and Theory, Volume (53), No (6), Year (2021-4) , Pages (1-18)
- پیوند مقاله
Thomas Nigels altruism: an alternative to the unethical exploitation of discourse of positive thinking from the subject of the self-entrepreneur of neoliberal
- عنوان:Thomas Nigels altruism: an alternative to the unethical exploitation of discourse of positive thinking from the subject of the self-entrepreneur of neoliberal
- نویسندگان:اعظم مرادی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:این پژوهش به منظور خروج از نظم گفتمان مثبتاندیشی نئولیبرال، تربیتِ اخلاقی نیگل را پیشنهاد میکند و در سایۀ نقد حکومتمندی لیبرالیسم و نئولیبرالیسم فوکو و به منظور روشنشدنِ وجه رویتناپذیر مثبتاندیشی در این دو حکومتمندی، به تحلیلِ انتقادی گفتمان مثبتاندیشی پرداخته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که اصطلاح مثبتاندیشی متاثر از گفتمان اقتصاد سیاسیِ لیبرالیسم متولد شده و به عنوان یک فناوری در عصر نئولیبرالیسم مورد بهرهبرداری قرارگرفته است. نئولیبرالیسم مفهوم اقتصاد سیاسی را به علم اقتصاد که از باید و نباید چیزها سخن میگفت،تبدیل نمود و به تولیدِ سوژۀ خودکارآفرین مبادرت ورزید. این سوژه، از طریق مصرف، درحال سرمایهگذاری بر خود و تولید رضایتِ خویش است. دوگانۀ توهم آزادی و بیثباتیای که عامدانه ازسوی دولت اِعمال میشود، عوامل اصلیِ برساختِ این سوژهاند و گفتمان مثبتاندیشی درقالب خوشبینی ظالمانه، نقش اصلی درجلوگیری از ناامیدشدنِ این سوژه برای رسیدن به آرزوهایی استکه درموج بیثباتی نابود میگردند و در حقیقت میتوان گفت که این گفتمان نه تنها با اخلاقِ دیگرگزینی همراستا نیست بلکه نوعی بهرهبرداریغیراخلاقی ازسوژۀ خودکارآفرین است و درنهایتاینپژوهش، نظریۀ اخلاقی نیگل را بهعنوان بدیلی برای رهایی از میل برساختۀ گفتمان مثبتاندیشی و نظارت برسوژهشدگی تحت این گفتمان و همچنین به عنوان راهکاری برای جایگزینی باورهای آگاهانه در ازایِ میلهای برساخته، پیشنهاد میکند.
- کلمات کلیدی:گفتمان مثبتاندیشی, تامسنیگل, خودکارآفرین, خوشبینیظالمانه, دیگرگزینی, نئولیبرالیسم
- محل انتشار:تأملات اخلاقی, سال (2024-6)
- پیوند مقاله
Iranian philosophy of education
- عنوان:Iranian philosophy of education
- نویسندگان: Bakhtiar Shabani Varaki , Reza Mohammadi Chaboki
- چکیده:The Persian intellectual tradition (religion, philosophy - theosophy/Hikmah and Irfan) refers to two distinct ‘spiritual worlds’ - Zoroastrian and Islamic - with ‘the same Divine Origin’ and ‘certain profound morphological resemblances’ (Nasr, 1996). The tradition influences educational theory and practice in Iran. Therefore, writing past, present and future of Iranian philosophy of education required to scrutinize the most prolific Persian intellectual tradition. Further, philosophy of education in this country, as an academic discipline and institution, has a short history. As Clark (2015) pointed out, philosophy of education could be considered in three ways: as a social institution, as an academic activity, and as an intellectual pursuit. In this editorial, we would like to introduce and analyze developments in philosophy of education in Iran as in a different priority.
- کلمات کلیدی:Iranian Philosophy of Education, social institution, academic activity, intellectual pursuit
- محل انتشار:Educational Philosophy and Theory, Volume (55), No (1), Year (2020-10) , Pages (15-20)
- پیوند مقاله
Analysis and Critique of Representationalism in Information Retrieval Action
- عنوان:Analysis and Critique of Representationalism in Information Retrieval Action
- نویسندگان:محبوبه فراش باشی آستانه , محسن نوکاریزی , حسن بهزادی , بختیار شعبانی ورکی
- چکیده:دکترین بازنماییگرایی ریشه در فلسفه ذهن و علوم شناختی دارد، اما در فلسفه زبان نیز ردپای آن را میتوان دنبال کرد. هدف از این مطالعه آن است تا رویکردهای بازنماییگرایی به زبان و معنی با پژوهشهای علم اطلاعات تطبیق داده شود. روشِ این مطالعه، فلسفی است. روشهای فلسفی، روشهای پژوهش عقلانی هستند و شاخصه روش فلسفی نظرورزانه بودن آن است. به این منظور، در بخش اول، کاربرد و دستاوردهای بازنماییگرایی برای کنش بازیابی اطلاعات تحلیل شده است. پژوهش ها با توجه به میزان پرداختن به مسائل زبان و معنی در سازماندهی و بازیابی اطلاعات دستهبندی شدهاند. سپس در بخش دوم با عنوان نقد رویکرد بازنماییگرایی در پیوند با کنش بازیابی اطلاعات، رویکرد بازنماییگرایانه به زبان در کنش بازیابی اطلاعات در قالب پژوهشهای مرتبط تحلیل و نقد شده است. بازنماییگرایی در سازماندهی و بازیابی اطلاعات با تأکید بر بُعد زبانی نظریه ای است که به دلیل وجود رابطه ثابت بین واژه ها و جهانی که آنها بازنمایی میکنند، از آن طرفداری مینماید. بازنماییگرایی در ابزارهای معنایی (همانند اصطلاحنامهها، سرعنوانهای موضوعی و ردهبندیها) که در این مطالعه از کلیه فرایندهای صورتگرفته بر روی آنها با عنوان کنش بازیابی اطلاعات یاد شده، به اشکال مختلف قابل نقد است.
- کلمات کلیدی:بازنماییگرایی, بازنمایی دانش, کنش بازیابی اطلاعات, سازماندهی دانش, فلسفه زبان, سازماندهی اطلاعات و دانش
- محل انتشار:پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات- Iranian Journal of Information Processing Management, دوره (37), شماره (2), سال (2021-12) , صفحات (497-526)
- پیوند مقاله
Educational Research Methodology Inspired by the Theory of Enaction
- عنوان:Educational Research Methodology Inspired by the Theory of Enaction
- نویسندگان:Bakhtiar Shabani Varaki , Tahereh Javidi Kalateh Jafarabadi
- چکیده:A theory of cognition and an interdisciplinary research program so-called enactivism put forwarded by Varela, Thompson, and Rosch since their book titled: “The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience had been published in 1991. The theory and research program proposed in this book can be explicated in terms of eight significant themes including autopoiesis, sense-making, emergence, experience, embodied mind, embedded mind, enacted mind and the extended mind. This paper is an interpretation of the theory of enaction as a platform to educational research methodological reform. So it is argued that the non-reductionistic enactive approach is the promising arena for addressing educational research methodology so that circulation between first- and third-personal phenomena makes sense across a range of objective and subjective issues that mixed methodologists want to deal.
- کلمات کلیدی:Neuro-phenomenology, theory of enaction, circular research methodology, educational phenomena and activity
- محل انتشار:New Educational Review, Volume (62), No (4), Year (2020-12) , Pages (141-156)
- پیوند مقاله
A TRANSITION FROM MULTIDISCIPLINARY (PARALLEL) INTEGRATED APPROACH TO TRANSDISCIPLINARY APPROACH IN CURRICULUM OF ISLAMIC EDUCATION
- عنوان: A TRANSITION FROM MULTIDISCIPLINARY (PARALLEL) INTEGRATED APPROACH TO TRANSDISCIPLINARY APPROACH IN CURRICULUM OF ISLAMIC EDUCATION
- نویسندگان: Aazam MohammadzadehGhasr , Maghsoud Amin Khandaghi , Morteza Karami , Saeed Javad Ghandili , Alireza Sadeghzadeh Ghamsari
- چکیده:The knowledge of Islamic education is an integration of the educational and Islamic sciences; so it falls into the category of integrated disciplines. Given the diversity of integrated approaches and different application of each approach, it seems vital to identify the situation of the Islamic education curriculum based on integrated approaches to improve the curriculum situation of the discipline. Hence, using descriptive-analytical method (document analysis), the present study seeks to study the integrated approach existent in the curriculum of Islamic education in the postgraduate program so as to explain the desired integrated approach. The research concluded that the integrated approach of the curriculum in the Islamic education discipline in the current situation is a multidisciplinary (parallel) approach and it seems necessary to include the transdisciplinary approach to the integration as an alternative approach for better effectiveness of the Islamic education discipline.
- کلمات کلیدی: transdisciplinary, multidisciplinary, Interdisciplinary, curriculum, discipline of Islamic education.
- محل انتشار:Journal of Critical Reviews, Volume (7), No (1), Year (2020-12) , Pages (857-865)
- پیوند مقاله
Norms of Science and Scientific Products in Higher Education Institutions; (A Case ofa Higher Education Institute in Iran
- عنوان:Norms of Science and Scientific Products in Higher Education Institutions; (A Case ofa Higher Education Institute in Iran
- نویسندگان:Bakhtiar Shabani Varaki , Fariborz Rahimnia
- چکیده:The main purpose of this research was to study the impact of administration in higher education in terms of administrators’ faithfulness to scientific norms. These were Universalism, Organized Skepticism Disinterestedness, and Commonality, which analyzed in the context of scientific production in higher education in Iran. This study employed a quantitative method of non-experimental explanatory cross-sectional research. A normative commitment questionnaire developed for collecting data relating to administrators’ faithfulness to scientific norms. University reports were used as main resources to measure scientific productivity at Ferdowsi University of Mashhad (FUM). Subjects that participated in this research were the president, vice-presidents, dean of faculties, and members of chairs of academic departments at FUM. They selected from the following academic fields; veterinary-agriculture, basic sciences, technical and engineering. All participants had held their positions in higher education administration for at least two years. Results showed a positive and significant correlation between administrators’ faithfulness to these norms of science and levels of productivity of the university. Moreover, results showed significant differences between departments in terms of administrators’ faithfulness to scientific norms.
- کلمات کلیدی:norms of science, scientific products, higher education normative Structure, university administrators
- محل انتشار:International Journal of Social Policy and Education, Volume (1), No (2), Year (2019-12) , Pages (83-95)
- پیوند مقاله
Exploring the strategies proposed by Quran and Psychology for dealing with despairs
- عنوان: Exploring the strategies proposed by Quran and Psychology for dealing with despairs
- نویسندگان: maryam hojjat farsangi , Hasan Naghizadeh , Mohammad Saeid AbdeKhodaei , Mohammad Ali Rezai Kermany
- چکیده:The material world is the arena of interference and restrictions. That's why men always encounter sufferings, deprivations, and frustrations on the one hand, and joy and prosperity on the other hand. The Quran also confirms that human life is accompanied with suffering, (Balad, 4) so bitterness and "stress" is an integral part of human life. We should explore the ways to deal with these despairs and preserve our mental balance in happiness and sadness. In the light of the guidelines of Holy Quran which discusses this matter in multiple verses, it is possible to analyze the right and wrong ways of dealing with the events. Psychology also suggests ways to cope with the difficulties. Having investigated the strategies proposed by Quran and Psychology, the survey is to compare the resulting solutions and findings show that Holy Quran, according to cognitive restructuring based on God- centered worldview, offers better ways to retain human’s balance in despairs and prosperities.
- کلمات کلیدی:difficulties, happiness, sadness, excitement, coping strategies
- محل انتشار:Mediterranean Journal of Social Sciences, Volume (7), No (3), Year (2016-6) , Pages (28-35)
- پیوند مقاله
Effects of Acceptance and Commitment Therapy and Transcranial Direct Current Stimulation on Craving and Problematic Pornography Use in Young Men: A Randomized Clinical Trial
- عنوان:Effects of Acceptance and Commitment Therapy and Transcranial Direct Current Stimulation on Craving and Problematic Pornography Use in Young Men: A Randomized Clinical Trial
- نویسندگان: seyed iman Seyedzadeh dalooiy , Hamidreza Aghamohammadian Sharbaf , Mohammad Saeid AbdeKhodaei , Ali Ghanaei CHamanabad
- چکیده:Objectives Problematic pornography use (PPU) is one of the emerging clinical concerns that can negative affect individual performance. Therefore, it is necessary to use emerging behavioral and technological treatments. This study aims to investigate the effectiveness of acceptance and commitment therapy (ACT) and transcranial direct current stimulation (tDCS) in reducing craving and PPU in young men. Methods This is a clinical trial with a pre-test/post-test/follow-up design. The study population consists of all men aged 18-24 years referred to the counseling clinic of Ferdowsi University of Mashhad, Iran in 2022 with diagnosed PPU. Of these, 9 were selected purposefully based on the entry criteria. They were placed in three groups of ACT, tDCS, and ACT±tDCS, using the computerized random number generator in SAS software, version 9.4 and the sequentially numbered, opaque, sealed envelopes (SNOSE) to preserve random allocation concealment. The data were analyzed based on visual analysis, percentage of non-overlapping data index, and mean percentage reduction (MPR). Results The ACT led to a decrease in craving (MPR=26.2% with an effect size of 0.63) and PPU (MPR=27.05% with an effect size of 0.62). Also, tDCS led to a decrease in craving (MPR=22.7% with an effect size of 0.56) and PPU (MPR=21.2% with an effect size of 0.53). The combined treatment (ACT±tDCS) led to a decrease in craving (MPR=33.4% with an effect size of 0.72) and PPU (MPR=29.3% with an effect size of 0.67). The effects in all groups were significant (P<0.05). Conclusion The combination of ACT and tDCS can lead to a more significant reduction in craving and PPU in young men than ACT and tDCS alone. ACT is more effective than tDCS in reducing craving and PPU.
- کلمات کلیدی:Problematic pornography use, Craving, Acceptance and commitment therapy, Transcranial direct current stimulation
- محل انتشار:روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران, Volume (29), No (2), Year (2023-7) , Pages (124-141)
- پیوند مقاله
Child-friendly kindergarten architecture: Perspectives of children in Iran
- عنوان:Child-friendly kindergarten architecture: Perspectives of children in Iran
- نویسندگان: vahideh shahini , Akram Hosseini , Tahereh Javidi Kalateh Jafarabadi
- چکیده:Currently, architects are aware of the impact of the environment on children's development. This study investigated children’s attitudes and mental images of a child-friendly kindergarten in order to identify its architectural indicators. The research was conducted in Gorgan, Golestan province, Iran. The statistical population of the study consisted of 251 children aged 3 to 7 who were randomly selected from 17 classes in 6 governmental institutions and 5 private institutions prepared for this age group. To discover the expressed interests of children, field studies were used with participatory tools such as semi-structured draw-and-tell interviews about what they had drawn or failed to draw. Concepts extracted from children's drawings and interviews were coded by MAXQDA10 software and classified into five categories: Built environment, Landscaping, Natural environment, Conceptual-symbolic themes and so on. Data were analysed using statistical methods. The results indicated that by linking the natural environment, landscaping and the built environment, a child-friendly kindergarten can be created and that the importance of the connection between architecture and nature is well represented in the mental images of children through landscaping. The results of study, which are applicable in similar fields, raises architects’ awareness of the importance of collaborative design with children.
- کلمات کلیدی:child-friendly architecture, kindergarten, collaborative design, Iran
- محل انتشار:Asia-Pacific Journal of Research in Early Childhood Education, Volume (15), No (3), Year (2021-9) , Pages (85-112)
- پیوند مقاله
A Comparative Study of Employment Competencies of Undergraduate Course of Educational Sciences in Iran and Syria
- عنوان:A Comparative Study of Employment Competencies of Undergraduate Course of Educational Sciences in Iran and Syria
- نویسندگان: mamdouh salameh , Morteza Karami , Behrooz Mahram , Maghsoud Amin Khandaghi
- چکیده:The aim of present study was to investigate competencies of employment in the field of educational sciences in Iran and Syria through comparative research method. In the qualitative section, competencies were collected through documentary study and semi-structured interviews. In this section, the participants included 8 faculty members of Department of Educational Sciences, Ferdowsi University of Mashhad and 7 members of Tartus University of Syria, which were selected by targeted sampling method. In quantitative section, expert evaluation and questionnaire were used to validate the competencies. Data analysis of qualitative part was done through open and axial coding and quantitative part was performed using mean comparison test (One Sample T-Test). The research findings showed that employability qualifications of undergraduate course in educational sciences of both universities can be divided into two groups of general and professional competencies. General competencies include four categories: intellectual, interpersonal (communication), leadership and individual skills; and specialized competencies include five categories: educational evaluation, psychological skill, technology skill, curriculum and specialized knowledge. The results of single-sample t-test showed that general competencies in both universities are same in intellectual skill, but there is a difference between two universities in individual, communication and leadership skills. The results also confirm that in terms of professional competence, both universities are similar in terms of educational and technological evaluation components, but there is a difference in psychological skills, curriculum and specialized knowledge.
- کلمات کلیدی: Competence, Employment, Educational Sciences, Iran, Syria
- محل انتشار:Iranian Journal of Comparative Education, Volume (3), No (2), Year (2020-5) , Pages (704-723)
- پیوند مقاله
The effectiveness of cathodal (tDCS) in right insulla region and cognitive-behavioral thrapy in misophonia disorder
- عنوان:The effectiveness of cathodal (tDCS) in right insulla region and cognitive-behavioral thrapy in misophonia disorder
- نویسندگان: zahra pourmohammad shandiz , Hamidreza Aghamohammadian Sharbaf , Mohammad Saeid AbdeKhodaei , Seyed Ruhollah Hosseini
- چکیده:Misophonia disorder is a neurological disorder in which people show emotional, physical or aggressive reactions upon hearing a series of sounds, which ultimately leads to disruption in the work environment and relationships of these people. Therefore, the aim of this study was to investigate the effectiveness of cathodal tDCS and cognitive-behavioral therapy in reducing the symptoms of misophonia disorder. The current research is practical based on the purpose and based on the method of data collection, it was a semi-experimental type of pre-test and post-test with a control group. People with misophonia were selected and randomly assigned to five groups of 10 people, which included four experimental groups and one control group. The interventions included 9 sessions (tDCS) for 15 minutes with an intensity of 1 milliampere and 9 sessions of group cognitive behavioral therapy (120 minutes) and Wu\\\\\\\\\\\\\\\'s noise aversion questionnaire was used. For data analysis, multivariate analysis of covariance was performed with SPSS-25 software. The findings showed that each of the tdcs and cognitive-behavioral treatments individually and also in combination reduce the symptoms of misophonia disorder. It seems that tdcs along with cognitive behavioral therapy has more effectiveness, which reminds the need to pay more attention to this combined treatment method, also, cognitive-behavioral therapy and electrical stimulation each have significant results and effects in They have a reduction in the symptoms of misophonia disorder.
- کلمات کلیدی:Hearing impairment, Misophonia disorder, Cognitive-behavioral therapy, Electrical stimulation of the brain
- محل انتشار:Journal of Advanced Pharmacy Education and Research, Volume (14), No (51), Year (2025-1) , Pages (11-17)
- پیوند مقاله
Implications of Urwatel Wusqa from the Perspective of Interpreters: Emphasis on the Ideas Presented by the Author of Bayān al-sa'ādah Tafsir
- عنوان: Implications of Urwatel Wusqa from the Perspective of Interpreters: Emphasis on the Ideas Presented by the Author of Bayān al-sa'ādah Tafsir
- نویسندگان:hassan shojaebahar , Sayyed Hossain Sayyed Mosavi , Hasan Naghizadeh ,
- چکیده:Quran is a book of guidance and guides us to bliss and happiness. It is necessary for all Muslims to understand and obey its orders. In this regard, Muslim scholars, particularly interpreters, try to explain and interpret its verses. Explaining the concept and implications of “Urwatel Wusqa” has been a remarkable point of attraction for interpretation scholars so that it is a subject for conflicting views. This article tries to answer these questions: What is the concept and meaning of Urwatel Wusqa? What instances have been introduced for the word by interpreters? What is the idea presented by the author of Bayān al-sa'ādah Tafsir? Is his idea consistent or inconsistent with others? The author of Bayān al-sa'ādah Tafsir believes that the meaning of Urwatel Wusqa is guardianship (Welayat); but most interpreters have presented other meanings such as faith, Unity, Islam, Quran, Imams (AS), and Ali (AS) for the concept of Urwatel Wusqa. It seems Urwatel Wusqa cannot be limited to one instance and all cases may be true. Some meanings such as guardianship can be the completed and conclusive meanings
- کلمات کلیدی:Urwatel Wusqa, no force in religion, guardianship, Bayān al-sa'ādah, interpretation.
- محل انتشار:International Journal of Humanities and Cultural Studies, Volume (10), No (6), Year (2016-2) , Pages (1720-1732)
- پیوند مقاله
Philosophy of education in a new key: Reflectionon higher education in Iran
- عنوان: Philosophy of education in a new key: Reflectionon higher education in Iran
- نویسندگان: Bakhtiar Shabani Varaki , Alireza Sadeqzadeh Qamsari , Meisam Sefidkhosh , Seyed Mahdi Sajjadi , Reza Mohammadi Chaboki , Tahereh Javidi Kalateh Jafarabadi , Hojjat Saffarheidari , Meisam Mohammadamini , Omid Karimzadeh , Ramazan Barkhordari , Saeid Zarghami-Hamrah , Michael A. Peters , Marek Tesar
- چکیده:This collective article discusses the philosophy of modern higher education in Iran, which in this case, optimistically, its history dates back to the founding of Dar al-fonun (1851)—if we consider Dar al-fonun as a university. Otherwise, its origin can be traced back to the University of Tehran (established in 1934). Central to this article is the emphasis on the lack of philosophy of higher education in Iran. Therefore, most of the criticisms in front of us are related to the internal inconsistency in the Iranian higher education system due to the lack of a national-indigenized-official philosophy of higher education in Iran. Furthermore, The Islamic Revolution of 1979 brought about fundamental changes in higher education. Accordingly, several controversial issues including the rapid growth of higher education, the Islamization of universities, cultural narratives in higher education, the increase in students, especially women and the lowincome class of the country were also explored. Therefore, in this collection, the political, economic, social, cultural, moral, technological and historical dimensions of Iranian higher education were examined.
- کلمات کلیدی:Philosophy of education, higher education in Iran, the political, economic, social, cultural, moral, technological and historical dimensions
- محل انتشار:Educational Philosophy and Theory, Volume (53), No (6), Year (2021-4) , Pages (1-18)
- پیوند مقاله
Electronic Social Networks and Social Constructive Learning: Designing and Verifying the Application of Virtual Social Networks in Collegiate face to face Education
- عنوان:Electronic Social Networks and Social Constructive Learning: Designing and Verifying the Application of Virtual Social Networks in Collegiate face to face Education
- نویسندگان: zahra azaddisfani , Hossein Kareshki , Seyed Amir Amin Yazdi , Mohammad Saeid AbdeKhodaei
- چکیده:The aim of this study is to design and validate a model in application of virtual social networks based on the social constructivism approach in collegiate face-to-face education. For this purpose, the mixed method was applied. Qualitative study was conducted with the aim of designing blended learning and using deductive content analysis method. In quantitative study, in order to determine the validity of blended learning plan, 6 experts were surveyed through a questionnaire survey method. In qualitative analysis, after the theoretical definition of each of the main concepts of research (components of education based on social constructivism, education based on virtual social networks and blended learning) referring to the scientific texts available in the period 2000-2018 and with the purposeful sampling method, 53 scientific texts including articles, books and dissertations were selected and studied. The results of this analysis consisted of 6 components of analysis, determination of educational goals and content, determination of educational tools and media, determination of educational elements for implementation, design of interaction and evaluation along with the elements of each of these components. Then, based on the existing educational design patterns, blended learning based on virtual social networks was designed with a social constructivism approach. The results of internal validation in the second study also demonstrated that the application pattern of virtual social networks based on the approach of social constructivism in collegiate face-to-face education has a good validity and suitable quality.
- کلمات کلیدی:Blended learning, Social constructivism, Deductive content analysis, Mixed method research
- محل انتشار:Iranian Evolutionary and Educational Psychology, Volume (4), No (3), Year (2022-9) , Pages (1-15)
- پیوند مقاله
Biopsychosocial Determinants of Problematic Pornography Use: A Systematic Review
- عنوان:Biopsychosocial Determinants of Problematic Pornography Use: A Systematic Review
- نویسندگان: seyed iman Seyedzadeh dalooiy , Hamidreza Aghamohammadian Sharbaf , Mohammad Saeid AbdeKhodaei , Ali Ghanaei CHamanabad
- چکیده:Background: Although some studies have examined the determinants of problematic pornography use (PPU), few systematic comparisons of risk profiles have been conducted so far. Research on risk profiles can shed a bright light on our knowledge of both the early diagnosis and etiology of such highly prevalent disorders. Accordingly, the present study aimed to provide a comprehensive overview of the determinants of PPU. Methods: Scopus, Web of Science, PubMed, and PsycINFO databases were systematically searched, and relevant English articles, including longitudinal and cross-sectional studies on risk factors published from January 2000 to February 2022 were reviewed. Findings: The determinants of PPU extracted from the investigated studies (n=66) were summarized and clustered into biological, psychological, and social categories. The findings indicated that ventral striatum activity is a consistent biological factor which plays a key role in the development of PPU, while there were other psychological factors influencing PPU as mentioned in several studies, including craving, low self-esteem, sexual arousal, coping styles, stress, frequent pornography watching, avoidance, negative beliefs, and emotional deficiency. In addition, the social factors affecting PPU have been reported to be male gender, age, religion, moral incompatibility, and loneliness. According to these results, the identified factors could be considered in preventive treatment. Conclusion: This systematic review provided a comprehensive overview of the biopsychosocial determinants of PPU by analyzing 66 articles mostly from Europe and North America. Most studies showed that ventral striatum activity, craving, self-esteem, stress, frequent pornography watching, gender, age, and religion are related to PPU.
- کلمات کلیدی:Pornography Problematic pornography use Pornography addiction Biopsychosocial
- محل انتشار:Addiction and Health, Volume (15), No (3), Year (2023-7) , Pages (202-218)
- پیوند مقاله
The effects of globalization on Islamic education
- عنوان:The effects of globalization on Islamic education
- نویسندگان: Abulfazl Ghaffari , mehdi naderi
- چکیده:According to effects of globalization to changing attitudes, values and beliefs of particular communities in eastern societies, education is impressed. the purpose of this study is investigating the process of globalization on the education of Islamic communities. Is it possible to cancel or reduce the effects of globalization?(In some cases, this effects appear inappropriate.) Some subjects as changing attitudes, persuasion and advertising people. are closely related to the globalization issue. Among the notable ideas in this area,\"inoculated\" by William McGuire and Dimitri Papageorgis(1961) has been proposed, It is explains a method that can be protected in beliefs, opinions and views of the conflict.....
- کلمات کلیدی:Globalization, Education, Islamic education, Opportunities, Threats
- محل انتشار:Elixir, Volume (1), No (66), Year (2014-1) , Pages (20739-20745)
- پیوند مقاله
Human s or God s Will: A Cosmological Critique of the Theory of Attribution
- عنوان: Human s or God s Will: A Cosmological Critique of the Theory of Attribution
- نویسندگان: Abulfazl Ghaffari , reza mohammadi chaboki
- چکیده:Fritz Heider argued that academic motivation is under influence of what we attribute our success and failure to that. Julian Rotter divided the attributed causes to internal and external. Attribution theory suggests educators convert external attributions to internal ones, because external attributions, in some cases, are maladjusted and insufficient. External attributions are uncontrollable and unstable. In other words, attribution to external factors does not have any positive motivational effect. Therefore, attribution to God intervention (in terms of helping or not helping one s academic achievement) is kind of external attribution. Based on the attribution theory, my will and God s will are considered as two distinctive sources of causality. It is I, who decides, plans and act or it is God who does all that. This article proposes that I and God can share sources of causality. We act and then God help us in attaining our target. In addition, we are not totally free. That s true that blaming external factors for failures can enhance some people s mental health, it is also true that a dominant external attribution styles can prevent many from taking an active life in coping with their lives problems and causes them under-motivation. Conversely, there are many successful people who see God and His will at the core of their success. This article does not intend to (as pragmatist approach) explain that how acceptance of God help has positive psychological effects (e.g., increasing hope in positive future), but it proposes questions such as (a) is attribution of success to God help (as external attribution) maladjusted; (b) if all external attribution are maladjusted, how do we evaluate the contradicting evidence? In response to these questions, we will argue that human s will and God s wil are consistent, when pursuing goals with good deed. We can accept the role of human s will (as an internal factor) and the God s will (as an external factor) simultaneously; while the person still is well-motivated and potentially successful. This kind of attribution is provoking and assuring. Finally, we argue that human beings are neither acting totally freely nor deterministically.
- کلمات کلیدی: Attribution, locus of control, God, will, academic achievement
- محل انتشار:4th Annual International Conference on Psychology , 2010-05-27
- پیوند مقاله
The Islamic-based self-control and emotion regulation intervention for adolescents' masturbation: A single subject study
- عنوان: The Islamic-based self-control and emotion regulation intervention for adolescents' masturbation: A single subject study
- نویسندگان: Seyyed Mohsen Asgharinekah , Zahra Mohajer Baad , Zahra Maleki , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:Masturbation is a challenging issue with varying prevalence rates in different societies. The aim of this study was to investigate the effectiveness of an intervention program based on self-control, emotion regulation, and Islamic teachings in treating adolescent masturbation. Materials and Methods: This single case study was conducted in 2018 with a purposeful sampling of two participants (single girls aged 16 and 17) from the Mashhad Universities' Counseling Centers. Both participants had been masturbating for at least a year and received eight sessions of individual psychotherapy. Data were collected using the Emotional Control Questionnaire (ERQ) and Masturbation Scale. The A-B-A design with a recovery index and effect size was used for data analysis. Results: Data were analyzed using graph analysis and the recovery percentage method. The Blanchard and Schwarz recovery percentage formula was used to analyze data from single-case experimental designs. In this formula, the difference between the pre-test and post-test scores is divided by the pre-test score. According to Blanchard and Schwarz’s' recovery percentage formula, 50% or more improvement is significant, and if a person's post-test score is lower than the cut-off point, the improvement will be clinically significant. Thus, the Islamic-based self-control and emotion regulation intervention was effective in breaking the habit of masturbation in both participants, who also showed significant mental health improvements. After completing the treatment and follow-up periods, both participants demonstrated improved levels of masturbation frequency and emotion regulation. Conclusion: Islamic-based self-control and emotion regulation can be an effective treatment for adolescent masturbation.
- کلمات کلیدی: Adolescence; Islam; Emotion regulation; Masturbation; Self, control
- محل انتشار:اصول بهداشت روانی- Journal of Fundamentals of Mental Health, Volume (25), No (3), Year (2023-6) , Pages (151-160)
- پیوند مقاله
A Comparative Study of Drug-Related Attentional Bias: Evidence From Iran
- عنوان:A Comparative Study of Drug-Related Attentional Bias: Evidence From Iran
- نویسندگان:Javad Salehi Fadardi , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:The Addiction-Stroop test has been widely used to investigate the attentional correlates of alcohol and drug abuse; however, the majority of the studies have been conducted with European and American participants. The present study tested whether Iranian drug abusers show higher attentional bias for drug-related stimuli. Participants included drug abusers (N 53; 100% male), with a clinical history of opium and heroin abuse, who were in a Methadone Maintenance Therapy program. Only nonabusers (N 71; 71, 54% male) with a history of having never abused of drugs or alcohol participated in the study as controls. All participants completed a computerized Persian version of classic and addiction Stroop tests. The results of a multivariate analysis of covariance (MANCOVA) showed that drug abusers had a higher attentional bias for drug-related stimuli than nonabusers, after the effects of age and education had been controlled. The results of repeating the MANCOVA (a) limited to men only, and (b) to men and women in the nonabuser sample showed that the observed difference in the drug-related attentional bias of drug-abusers and nonabusers was not an artifact of gender imbalance. Our findings support the idea that drug-related attentional bias is culture-free.
- کلمات کلیدی: addiction, drug, Stroop test, attentional bias
- محل انتشار:Experimental and Clinical Psychopharmacology, ( ISI ), Volume (18), No (6), Year (2010-12) , Pages (539-545)
- پیوند مقاله
Spiritual intelligence and depression: The mediating role of the ambiguity tolerance
- عنوان:Spiritual intelligence and depression: The mediating role of the ambiguity tolerance
- نویسندگان: Mohammad Irani , Mina Shahidi , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:The present study investigated the relationship between spiritual intelligence, depression, and ambiguity-tolerance among Imam Khomeini International University (IKIU) students. Using random sampling, The undergraduate students (N = 300) filled out Beck’s Depression Inventory, King’s Spiritual Intelligence test, and McLain et al. Ambiguity-Tolerance questionnaire. Results indicated that depression and spiritual intelligence can predict ambiguity-tolerance among students. Findings showed that depression has a negative relationship with ambiguity tolerance, while the relationship between spiritual intelligence and ambiguity tolerance was positive, the spiritual intelligence and depression showed a negative relationship. Also, the mediating role of ambiguity-tolerance in the relationship of spiritual intelligence and depression was approved.
- کلمات کلیدی:Spiritual intelligence; depression; ambiguity tolerance; students
- محل انتشار:Journal of Spirituality in Mental Health, Volume (27), No (1), Year (2023-11) , Pages (32-46)
- پیوند مقاله
Thomas Nigels altruism: an alternative to the unethical exploitation of discourse of positive thinking from the subject of the self-entrepreneur of neoliberal
- عنوان:Thomas Nigels altruism: an alternative to the unethical exploitation of discourse of positive thinking from the subject of the self-entrepreneur of neoliberal
- نویسندگان: اعظم مرادی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:این پژوهش به منظور خروج از نظم گفتمان مثبتاندیشی نئولیبرال، تربیتِ اخلاقی نیگل را پیشنهاد میکند و در سایۀ نقد حکومتمندی لیبرالیسم و نئولیبرالیسم فوکو و به منظور روشنشدنِ وجه رویتناپذیر مثبتاندیشی در این دو حکومتمندی، به تحلیلِ انتقادی گفتمان مثبتاندیشی پرداخته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که اصطلاح مثبتاندیشی متاثر از گفتمان اقتصاد سیاسیِ لیبرالیسم متولد شده و به عنوان یک فناوری در عصر نئولیبرالیسم مورد بهرهبرداری قرارگرفته است. نئولیبرالیسم مفهوم اقتصاد سیاسی را به علم اقتصاد که از باید و نباید چیزها سخن میگفت،تبدیل نمود و به تولیدِ سوژۀ خودکارآفرین مبادرت ورزید. این سوژه، از طریق مصرف، درحال سرمایهگذاری بر خود و تولید رضایتِ خویش است. دوگانۀ توهم آزادی و بیثباتیای که عامدانه ازسوی دولت اِعمال میشود، عوامل اصلیِ برساختِ این سوژهاند و گفتمان مثبتاندیشی درقالب خوشبینی ظالمانه، نقش اصلی درجلوگیری از ناامیدشدنِ این سوژه برای رسیدن به آرزوهایی استکه درموج بیثباتی نابود میگردند و در حقیقت میتوان گفت که این گفتمان نه تنها با اخلاقِ دیگرگزینی همراستا نیست بلکه نوعی بهرهبرداریغیراخلاقی ازسوژۀ خودکارآفرین است و درنهایتاینپژوهش، نظریۀ اخلاقی نیگل را بهعنوان بدیلی برای رهایی از میل برساختۀ گفتمان مثبتاندیشی و نظارت برسوژهشدگی تحت این گفتمان و همچنین به عنوان راهکاری برای جایگزینی باورهای آگاهانه در ازایِ میلهای برساخته، پیشنهاد میکند.
- کلمات کلیدی:گفتمان مثبتاندیشی, تامسنیگل, خودکارآفرین, خوشبینیظالمانه, دیگرگزینی, نئولیبرالیسم
- محل انتشار:تأملات اخلاقی, سال (2024-6)
- پیوند مقاله
COVID-19 study: Child-parent relationship therapy for children's behavioral problems
- عنوان:COVID-19 study: Child-parent relationship therapy for children's behavioral problems
- نویسندگان: Sara Pishdadiyan , Seyyed Mohsen Asgharinekah , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:Introduction: This study aimed to investigate the effectiveness of a virtual intervention in a parent-child play therapy program on children's behavioral problems in COVID-19 quarantine. Materials and Methods: In the present study conducted in Shahrood City, Iran, in 2020, twenty-six mothers with 3-9 year-old children suffering from behavioral problems volunteered to enter the study through a call on social networks. They were randomly divided into intervention and waiting groups. The intervention program included a training package of play therapy based on the parent-child relationship adapted from the Landreth's model, which was administered in ten weekly virtual 90-minute group sessions. The research instruments included Eyberg Child Behavior Inventory (ECBI) and House-Tree-Person Test (HTP). Data were analyzed via the MANCOVA model. Results: Finally, 18 mothers completed the research process. Comparing two groups, the scores of problem intensity (F (1,16) = 45.17, P= 0.001, ηp2= 0.94) and behavioral problem (F (1,16) = 34.02, P= 0.001, ηp2= 0.97) were significantly different. The results showed that child-parent relationship therapy significantly reduced the children's behavioral problems. Conclusion: It seems that child-parent relationship therapy can effectively improve children's behavioral problems in quarantine conditions similar to the COVID-19 pandemic.
- کلمات کلیدی:Behavioral problem, Children, COVID-19, Play therapy
- محل انتشار:اصول بهداشت روانی- Journal of Fundamentals of Mental Health, Volume (5), No (26), Year (2024-7) , Pages (309-315)
- پیوند مقاله
The Effect of Cognitive-Behavioral Therapy on Sexual Satisfaction of Women with Endometriosis: A Randomized Clinical Trial
- عنوان:The Effect of Cognitive-Behavioral Therapy on Sexual Satisfaction of Women with Endometriosis: A Randomized Clinical Trial
- نویسندگان:Maryam Nikseresht, Leili Hafizi, Fatemeh Erfanian Arghavanian, Jamshid Jamali, Seyyed Mohsen Asghari Nekah
- چکیده: Endometriosis is one of the most common chronic inflammatory diseases of women that have destructive effects on sexual function. Therefore, need for counselling about sexual health is part of the treatment of these patients. The present study was designed to examine the effect of cognitive-behavioral counselling on the sexual satisfaction of women with endometriosis. Methods: This clinical trial was conducted on 99 women with endometriosis referring to the clinic of a teaching hospital and a gynecology clinic in Mashhad, Iran from March 2022 to May 2023. Patients were selected through convenience sampling and divided into intervention and control groups using permutation blocks. Subjects in the intervention group received seven online cognitive-behavioral therapy sessions for 60-90 minutes weekly. Control group received routine care. Data were collected using sexual satisfaction scale for women (SSSW) in three stages including before, immediately, and one month after the intervention using independent t-tests, Mann-Whitney, chi-square, and Fisher's exact tests. The data were analyzed by SPSS software (version 25). Conclusion: Since cognitive-behavioral therapy was effective in increasing sexual satisfaction of women with endometriosis, it is suggested to incorporate this approach in the educational programs tailored for reproductive health of women with endometriosis.
- کلمات کلیدی:Endometriosis؛ Cognitive, behavioral Therapy؛ Counselling؛ Sexual satisfaction
- محل انتشار:Journal of Midwifery and Reproductive Health, Volume (13), No (3), Year (2025-6) , Pages (4909-4897)
- پیوند مقاله
Motivational Messaging Through Social Media on Resilience of Iranian Midwives During the Coronavirus Pandemic: A Psychoeducation Interventional Study
- عنوان:Motivational Messaging Through Social Media on Resilience of Iranian Midwives During the Coronavirus Pandemic: A Psychoeducation Interventional Study
- نویسندگان: Seyede soleil Ziaee , Zahra Kamali , Sareh Dashti , Tahereh Fathi Najafi
- چکیده:Background: Coronavirus 2019 (COVID-19) pandemic has become a great global health problem. It has also affected mental healthcare providers especially nurses and midwives. This study was conducted with the aim of evaluating the resilience of Iranian midwives and the effectiveness of daily motivational messages through the WhatsApp messenger in improving resilience. Methods: A psychoeducational intervention study with control group was conducted on 362 midwives who were on duty in Iran during 2021. The samples were selected from the national midwifery telegram group and the data was collected through Google form. The tools used included the checklist of demographic characteristics and the tool of Davidson\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\'s Resilience Questionnaire, whose validity and reliability have been determined in the Persian version. The Persian version of the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC) was filled for all participants at baseline and at the end of the study. The intervention group received daily motivational messages via WhatsApp for 43 days. Motivational messages were based on Quranic messages and hadiths were sent daily. Data was analyzed with the SPSS (16) software and using the paired t-test, independent t-test, chi-square test and Pearson and Spearman correlation coefficient tests. . Results: 362 midwives participated during 2021. There was no significant difference in terms of personal characteristics between the groups at baseline (p>0.05). After the intervention the resilience score increased significantly in the intervention group (p=0.002). Conclusions: Motivational massaging via social media could be effective in increasing resilience among healthcare workers in stressful conditions including disease epidemics.
- کلمات کلیدی:Resilience, COVID-19, Psychoeducation intervention, Motivation, Social media
- محل انتشار:Journal of Research and Health, Volume (1), No (15), Year (2025-1) , Pages (7-17)
- پیوند مقاله
Teachers’ Lived Experiences of Communication in Curriculum Planning and Implementation in a Centralized Educational System
- عنوان:Teachers’ Lived Experiences of Communication in Curriculum Planning and Implementation in a Centralized Educational System
- نویسندگان: Majid Dadmehr , Morteza Karami , Behrooz Mahram , Samad Izadi
- چکیده:The purpose of the research was to investigate teachers’ lived experiences of communication with the curriculum planning system in curriculum development and implementation processes. The research was performed by qualitative approach and phenomenology method. The sample of the research included 20 experienced teachers of elementary schools in Birjand, Mashhad, and Tehran who were selected in a purposive method. To collect data, semi-structured interviews were applicated. These interviews were recorded and made into written form with the permission of the participants. The deep analysis of teachers’ viewpoints was carried out by the Colaizzi pattern and content analysis, which entailed identifying three main categories and 10 subordinate categories. In this research, data validity was determined through the following techniques: the self-monitoring of the researcher (verifiability), the accurate direction of the interview and collecting data processes (reliability), and deploying multiple researchers to provide confirming evidence. Teachers’ experiencesof communication with the curriculum planning system in curriculum development and implementation processes were recognized and classified according to three categories: “communicative channels between teachers and curriculum planning system,” “human communication factors,” and “curriculum planning system status.” Analyzing teachers’ experiences explains that taking into account the subject of communication between teachers and the curriculum planning system can lead to the realization of effective implementation of curricula by teachers. The relation between teachers and curriculum planning systems through various interactive communication networks in curriculum development and implementation processes is one of the suggestions of this study.
- کلمات کلیدی: Teachers’ lived experiences, curriculum planning, curriculum development, curriculum implementation
- محل انتشار:International Journal of Educational Reform, Year (2023-11)
- پیوند مقاله
factors influencing relationship disengagement in medical couples: a qualitative study
- عنوان:factors influencing relationship disengagement in medical couples: a qualitative study
- نویسندگان: ُFaezeh Salayani , Mohaamad Javad Asgari Ebrahimabad , Mohammad Ali Besharat , Behrooz Mahram , Sakineh Soltani Kouhbanani
- چکیده:Relationship disengagement is one of the most common reasons reported by couples when explaining the distress and dissolution of the marriage. The present study aimed to investigate the factors affecting relationship disengagement in Iranian couples. Methods: This qualitative study was conducted using the conventional content analysis approach. The participants were 24 Iranian married couples (in Mashhad) who were selected using non-random and purposive sampling. The data were collected through in-depth semi-structured interviews with the couples and the interviews continued until data saturation. The collected were analyzed using Graneheim and Lundman’s qualitative content analysis method. Results: Data analysis revealed three themes (each with some categories): (1) Interpersonal factors (problems related to the family of origin, conflict in couple interactions, distancing behaviors, and ineffective spouse selection), (2) individual-personality factors (emotional instability and character traits), and (3) socioeconomic factors (financial and vocational issues and perceived fairness and inequality). Conclusion: The findings indicated that marital relationship disengagement leads to emotional apathy and dissolution of marital relationships. Couples therapy approaches should target the causes of relationship disengagement to increase the quality of couples’ relationships and prevent divorce. The insights from this study can be used for formulating treatment and preventive approaches to prevent couple relationship disengagement.
- کلمات کلیدی:Couples Disaffection Relationship disengagement Qualitative study
- محل انتشار:Journal of Qualitative Research in Health Sciences, Volume (13), No (2), Year (2024-6) , Pages (80-89)
- پیوند مقاله
Effectiveness of group metacognitive therapy on recovery indicators in Muslim female drug abusers: Evidence from Afghanistan
- عنوان:Effectiveness of group metacognitive therapy on recovery indicators in Muslim female drug abusers: Evidence from Afghanistan
- نویسندگان:Naser karimi , Seyede soleil Ziaee
- چکیده: Substance abuse is associated with a plethora of issues and harmful outcomes. It contributes to antisocial behavior and psychological disorders. The present study evaluated the effectiveness of metacognitive group therapy (MCGT) on recovery indicators in Muslim female drug abusers in the Herat Province of Afghanistan. Methods: In this study, Muslim female drug abusers (N=30, mean age 38.15 years, 100% female, 100% Afghan) were randomized to group metacognitive therapy (MCGT) or treatment as usual (TAU). The MCT group received six sessions of MCT in addition to conventional treatment. The TAU group received only conventional treatment. All participants completed a demographic questionnaire and Metacognition Questionnaire, Beck Anxiety Inventory, Beck Depression Inventory-II, Drug Use Evaluation Questionnaire, Personal Concerns Inventory, Motivational Structure Questionnaire, and Situational Confidence Questionnaire (SCQ). Data were collected at baseline and at the 3-month follow-up sessions. Results: Compared with TAU, MCT reduced anxiety, depression, drug use evaluation, and personal concerns, as well as improved motivational structure, situational confidence, and meta cognitive beliefs. Conclusions: It seems that MCT may be an essential addition to methadone maintenance therapy. This study strongly suggests that MCT is an effective treatment for improving Muslim drug abusers’ recovery indicators, but only in cases of mild to moderate severity. For persons with severe substance abuse, additional treatment may be necessary.
- کلمات کلیدی:meta cognitive group therapy, recovery indicators, Substance abuse, Muslim female
- محل انتشار:Journal of Muslim Mental Health, Year (2023-5)
- پیوند مقاله
Effectiveness of Solution-Focused Brief Therapy on Resilience, Coping Self-efficacy and Attitudes of Mothers with Hearing-Impaired Children
- عنوان:Effectiveness of Solution-Focused Brief Therapy on Resilience, Coping Self-efficacy and Attitudes of Mothers with Hearing-Impaired Children
- نویسندگان: Elham Momenipoor , Seyyed Mohsen Asgharinekah , Ahmad Akbari
- چکیده:Family members, especially parents with children with special conditions (for example, hearing impairment), face various challenges. Objectives: The main aim of the present study was to determine the effectiveness of Solution-focused brief therapy (SFBT) on resilience, coping self-efficacy, and attitudes of mothers with hearing-impaired children. Methods: For this study, a total of 40 mothers of eligible hearing-impaired children in Neyshabur, Iran, were selected simple by random sampling and again randomly divided into two intervention groups (n = 20) and control group (n = 20). For the intervention group, SFBT was implemented in seven sessions (one session per week), but for the control group, no intervention was performed. This study was an applied and quasi-experimental research using a pretest-posttest design. Each of the study groups was assessed three times, including pretest, posttest, and follow-up after the posttest. The collection tools included the Connor Davidson Resilience Scale (CD-RISC), coping self-efficacy scale (CSES), and Parental Attitude Scale Towards Children with Special Needs (PASCSN). Finally, the raw results obtained were analyzed by SPSS version 24 software. Results: The findings of the present study showed that the level of resilience was significantly different between the experimental and control groups, indicating that SFBT had a significant effect on resilience, coping self-efficacy, and attitude of Mothers with Hearing-Impaired Children (P < 0.001). Conclusions: Based on the findings, it can be concluded that SFBT can have a positive effect on the resilience, coping self-efficacy, and attitude of mothers with hearing-impaired children. These approaches help mothers focus on practical and effective solutions and feel more in control of their situation in the face of challenges.
- کلمات کلیدی: Hearing-Impaired Children, Mothers, Solution-Focused Brief Therapy, Resilience, Coping Self-efficacy, Attitudes.
- محل انتشار:International Journal of Health and Life Sciences, Volume (11), No (2), Year (2025-3) , Pages (1-17)
- پیوند مقاله
A Comparative Study of Anxiety, Stress, and Depression in Physically Abused and non-Abused Iranian Wives
- عنوان:A Comparative Study of Anxiety, Stress, and Depression in Physically Abused and non-Abused Iranian Wives
- نویسندگان: Javad Salehi Fadardi , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:The current study tested differences in depression, anxiety, and stress among Iranian wives with and without a history of spousal abuse. Methods: The physically abused wives (N = 40) were among those who had been referred to a local forensic medical center. The control group (N = 40) comprised married women living in the same area of the city as the experimental group. The Persian form of Depression, Anxiety, and Stress Scale (DASS-21) was administered for all subjects. Results: The results showed that for both groups, number of children and years of education predicted level of stress, anxiety, and depression. However, the abused wives scored higher on depression, anxiety, and stress than the non-abused wives. Conclusion: Despite the traditional sex roles in Iran, the role of moderating factors, and its differences with Western societies, it seems that, wife abuse leads to similar poor mental health consequences.
- کلمات کلیدی:Spousal Abuse • Domestic Violence • Mental Health • Anxiety • Stress • Depression
- محل انتشار:Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, Volume (3), No (2), Year (2009-10) , Pages (15-24)
- پیوند مقاله
Effect of group play therapy as holistic geriatric interventional modality on feelings of loneliness among older people: A randomized control trial
- عنوان:Effect of group play therapy as holistic geriatric interventional modality on feelings of loneliness among older people: A randomized control trial
- نویسندگان: Fateme Jamei , Amir Reza Saleh Moghadam , Seyed Reza Mazlom , Mohammad Namazinia , Seyyed Mohsen Asgharinekah , Samira Mohajer
- چکیده:Aim Previous research has identified loneliness as a significant social stressor among the older adult population, and highlights the scarcity of empirical research on the efficacy of group play therapy as a method for addressing loneliness in this demographic. This study aimed to explore the impact of group play therapy on reducing feelings of loneliness among older individuals. Methods A randomized clinical trial was carried out in 2018 on 60 older adult participants from two governmental health centers in Mashhad, Iran. The intervention group received adult-centered play therapy for 12 sessions over 6 weeks, with each session lasting 60 min. The therapy protocol combined traditional and modern games, structured into three stages: warm-up, working and closing. The University of California, Los Angeles (UCLA) scale was used to measure feelings of loneliness at baseline and after the intervention. Data analysis was carried out using SPSS version 21. Results There was a significant decrease in feelings of loneliness in the intervention group compared with the control group (P < 0.001). Additionally, a significant difference in feelings of loneliness was observed within the intervention group between baseline and follow up (P < 0.001). Conclusions Group play therapy, involving a combination of traditional and modern games, can reduce feelings of loneliness among older adults. This method can promote healthy aging and improve mental health issues, such as loneliness, among older people. These findings can be utilized in healthcare centers and nursing homes for older adults.
- کلمات کلیدی:play; play therapy ;loneliness; older people
- محل انتشار:Geriatrics and Gerontology International, Year (2024-8)
- پیوند مقاله
Evidence from Iran: Determining the relationship between the five-factor personality traits and the coronavirus health guideline compliance
- عنوان:Evidence from Iran: Determining the relationship between the five-factor personality traits and the coronavirus health guideline compliance
- نویسندگان: Hanieh Sadat Hassanpour Azghadi , sahar bakhshizadeh , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:In the pandemic condition, especially the highly contagious coronavirus disease (COVID-19), it is essential to follow the behavioral recommendations that reduce the infection risk. Humans\\\' personality traits influence many of their behaviors. Knowing the relationship between personality traits and how individuals follow health guidelines is useful. Since it is possible to increase conformity to health guidelines by correcting maladaptive personality traits or strengthening adaptive personality traits, this study aimed to determine the relationship between health observance and the five personality traits. Materials and Methods: In the present study, 220 students studying in various fields at the Ferdowsi University of Mashhad during the 2020-2021 academic year were selected voluntarily. They fulfilled NEO Five-Factor Inventory-Short Form and Health Observance Questionnaire. Data analyzed through regression statistical analysis and SPSS software version 26. Results: The results showed that the personality type explains 36% of the health observance and quarantine compliance in the Corona outbreak. The conscientiousness dimension had the highest correlation (r= 0.562, P< 0.05), and the openness to experience dimension (r= 0.268, P< 0.05) had the lowest correlation with health observance and quarantine compliance. Only the neuroticism dimension was inversely related to health observance and quarantine compliance (r= -0.320, P< 0.05). Conclusion: Researchers can use conscientious characteristics as a model in health education protocols. Conscientiousness, extraversion, openness to experience, agreeableness, and neuroticism predicted health observance and quarantine compliance, respectively. Based on the correlation results, the neuroticism dimension was inversely related to the following health observances and quarantine compliance.
- کلمات کلیدی: COVID-19, Health, Personality trait, Quarantine
- محل انتشار:اصول بهداشت روانی- Journal of Fundamentals of Mental Health, Volume (24), No (3), Year (2022-5) , Pages (185-193)
- پیوند مقاله
The Relationship between Perceived Islamic Parenting and the Desire to Get Married Mediated by Spiritual Well-being in Single Students
- عنوان: The Relationship between Perceived Islamic Parenting and the Desire to Get Married Mediated by Spiritual Well-being in Single Students
- نویسندگان:Vahid Nadi , Seyyed Mohsen Asgharinekah , Maryam Bordbar
- چکیده:Objective: The aim of this study was to investigate the relationship between perceived Islamic parenting and the desire to get married mediated by spiritual well-being in single students of Ferdowsi University of Mashhad. Methods: The research method was descriptive and Structural Equation Modeling (SEM). This study\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\'s statistical population included single students of Ferdowsi University of Mashhad who were studying in 2021, among which 400 students were selected through purposeful sampling and completed these questionnaires: Islamic Parenting Questionnaire of Maktobian Bharanchi et al., (2015), Spiritual Well-being Questionnaire of Golparvar et al., (2015), and the student version of desire to get married questionnaire of Heydari, et al., (2004). Structural Equation Modeling was used to analyze the data. Results: The Pearson correlation results showed a positive and significant correlation between perceived Islamic parenting and spiritual well-being with the desire to get married (p<0.05). In addition, results showed that perceived Islamic parenting could predict the desire to get married both directly and through spiritual well-being and were significant (p<0.001). Conclusion: According to the research findings, perceived Islamic parenting and spiritual well-being are the variables affecting the desire to get married in single students.
- کلمات کلیدی:Marriage Spiritual well, being Islamic parenting Single students
- محل انتشار:Journal of Family Relations Studies, Volume (3), No (11), Year (2023-10) , Pages (22-30)
- پیوند مقاله
A Study of High School Students’ Perceptions of the Attainment of Religion and Life Curriculum Goals in the “Behavioral" domain
- عنوان:A Study of High School Students’ Perceptions of the Attainment of Religion and Life Curriculum Goals in the “Behavioral" domain
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی , مقصود امین خندقی , حسین باغگلی , رضا محمدی چابکی
- چکیده:هدف از انجام این پژوهش بررسی دیدگاه دانش آموزان پایه سوم دوره متوسطه پیرامون دستیابی به اهداف برنامه درسی دین و زندگی، در حیطه عمل و رفتار است. این حیطه براساس راهنمای برنامهدرسی، با هفت مفهوم اساسی، ازجمله: مبانی و اصول دین، قرآن کریم، سنت و سیره، انسان در اسلام، جامعه اسلامی، راه زندگی و دین در دنیای جدید مرتبط است. روش مطالعه، ارزشیابی با استفاده از روش های پیمایشی و ارزیابی ملاک مدار است. جامعه آماری دانشآموزان پایه سوم دوره متوسطه شهر تهران بودند که از این جامعه تعداد 420 نفر براساس روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن توسط معیارهای روان سنجی مورد تایید قرار گرفت. داده های حاصله با استفاده از روش های توصیفی ازجمله میانگین و درصد و آزمون آماری تی تک نمونه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای حاصل حاکی از این است که دانشآموزان اعم از دختر و پسر دستیابی خود را به اهداف مربوط به قلمروهای سه حوزه «مبانی و اصول دین، قرآن کریم و انسان در اسلام» مطلوب گزارش نمودند. در قلمرو «سنت و سیره» علی رغم اینکه در مواردی دانش آموزان دستیابی خود را به اهداف این بخش مطلوب گزارش نموده اند اما عمدتاً دیدگاه آنان در این بخش نامطلوب می باشد. در بخش «جامعه اسلامی» علی رغم اینکه در مواردی دانش اموزان دستیابی خود را به این بخش نامطلوب گزارش نموده اند اما عمدتاً دیدگاه آنان در این بخش مطلوب گزارش نموده اند. در بخش «راه زندگی» عمدتاً دانش آموزان دستیابی خود را به این بخش نامطلوب گزارش نموده اند. لازم به ذکر است که در مفاهیم هفتگانه تفاوت معناداری بین دیدگاه دختران و پسران مشاهده نشد.
- کلمات کلیدی:ارزشیابی, اهداف برنامه درسی, دین و زندگی, دیدگاه دانش آموزان, عمل و رفتار.
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (1), شماره (2), سال (2016-4) , صفحات (99-127)
- پیوند مقاله
The Effects of Attention Control Training on Drug Abusers\' Attentional Bias and Treatment Outcome
- عنوان:The Effects of Attention Control Training on Drug Abusers\' Attentional Bias and Treatment Outcome
- نویسندگان: Seyede soleil Ziaee , Javad Salehi Fadardi , W. Miles Cox , Seyed Amir Amin Yazdi
- چکیده:Attentional bias for drug-related stimuli (Drug-AB) has been shown to play an important role in drug abuse, drug treatment, and relapse. This study sought to retrain Drug-AB using the Drug Attention Control Training Program (Drug-ACTP) on a sample of Iranian drug abusers. METHOD: The experimental group (n = 24) received 3 sessions of training with the Drug-ACTP in addition to treatment as usual; the control group (n = 24) received only treatment as usual. All participants completed a demographic questionnaire, the drug-Stroop test, measures of physiological cue reactivity, the Personal Concerns Inventory (a measure of motivational structure), Persian Temptation Scale, Perceived Stress Scale (PSS), Positive Affect and Negative Affect Schedule (PANAS), Situational Confidence Questionnaire (SCQ), and Readiness to Change Questionnaire (RTCQ). All participants were tested at baseline, posttraining, and a 2-month follow-up. A brief, 6-month telephone follow-up was also conducted to monitor their temptation, SCQ, RTCQ, PANAS, and PSS scores; doses of medicine taken; and number of lapses. RESULTS: The results showed that, compared to the control group, the experimental group showed (a) reductions in Drug-AB, temptations to use, doses of medicine, and number of lapses; and (b) increases on the RTCQ and 2 subscales of the SCQ. Regardless of group membership, adaptive motivation was positively correlated with success in achieving therapeutic goals, and negatively associated with doses of methadone taken and number of relapses. CONCLUSIONS: It seems that attentional training can be an important addition to methadone maintenance therapy.
- کلمات کلیدی:drug abuse, attentional bias, Stroop test, drug attention-control training
- محل انتشار:Journal of Consulting and Clinical Psychology, Volume (84), No (7), Year (2016-6) , Pages (1-13)
- پیوند مقاله
Substance Use and the Paradox of Good and Bad Attentional Bias
- عنوان:Substance Use and the Paradox of Good and Bad Attentional Bias
- نویسندگان: Javad Salehi Fadardi , Seyede soleil Ziaee , Zohreh Sepehri Shamloo
- چکیده:Habitual substance use is associated with attentional bias for stimuli related to the use. The current study tested whether individuals’ substance use can be predicted from their attentional bias for concern-related and substance-related stimuli. Participants (N 71; 54% male) were selected among university students and the community. The study was conducted in Iran, in which alcohol consumption is illegal. Participants completed a substance use questionnaire and classic, substance-, and concern-related Stroop tests. The results show that after controlling for demographic variables and classic Stroop interference, increases in substance-related but decreases in concern-related reaction times predicted the amount of substances that had been consumed by the participants. Individuals’ attentional bias for both substance-related and substance-unrelated goals may be important in predicting substance use behavior. The implication of the findings for treatment prognosis has been discussed.
- کلمات کلیدی:substance use, attentional bias, concern, Stroop test
- محل انتشار:Experimental and Clinical Psychopharmacology, ( ISI ), Volume (17), No (6), Year (2009-12) , Pages (456-463)
- پیوند مقاله
شناسایی و اولویتبندی پیامهای مرتبط با خویشتنداری جنسی دانشآموزان (براساس منابع و دیدگاههای دانشآموزان)
- عنوان:شناسایی و اولویتبندی پیامهای مرتبط با خویشتنداری جنسی دانشآموزان (براساس منابع و دیدگاههای دانش آموزان)
- نویسندگان:زهرا اسلامیان - محمود سعیدی رضوانی - ابوالفضل غفاری
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:تربیت جنسی، خویشتنداری جنسی، پیام، محتوا، مقطع متوسطه
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (14)، شماره (28)، سال (2019-5) ، صفحات (175-194)
- پیوند مقاله
تفسیر تربیتی به مثابه رشته علمی: در جستجوی گونه شناسی شمول گرایانه و جامع از تفسیر تربیتی
- عنوان:تفسیر تربیتی به مثابه رشته علمی: در جستجوی گونه شناسی شمول گرایانه و جامع از تفسیر تربیتی
- نویسندگان:مقصود امین خندقی - فاطمه سادات جعفرنیا
- چکیده:با طرح موضوع «تفسیر تربیتی» در دهههای اخیر در عرصه علوم حوزوی و علوم تربیتی، آثار متعددی درباره انواع و طبقهبندی آن نگاشته شده است؛ ولی تاکنون هیچیک از این آثار، بهصورت اختصاصی به بررسی گونهشناسیها و انواع تفسیر تربیتی بهطور همهجانبه نپرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی انواع مختلف تفسیر تربیتی و ارائه طبقهبندی مفهومی شمولگرایانه و جامع بهمنظور معرفی تفسیر تربیتی بهعنوان یک رشته علمی انجام شد. تحقق این هدف، طی دو مرحله اصلی، پیگیری شد: در مرحله نخست، دیدگاههای موجود درباره انواع تفسیر تربیتی احصاء، شرح، نقد و بازنگری شدند؛ در مرحله دوم، پس از ارائه طبقهبندیهای جدید، از طریق باهمنگری طبقهبندیهای جدید و بازنگری طبقهبندیهای موجود به ارائه گونهشناسی جامع و شمولگرایانه از تفسیر تربیتی براساس معیارهای متعدد اقدام شد. سرانجام، براساس سه شاخصه اساسی هر رشته علمی −غایت، موضوعات و مسائل، و روش− تفسیر تربیتی بهمثابه یک رشته علمی مطرح میشود که براساس سه شاخص یادشده، گونهشناسی شمولگرایانه و جامع جدید و متمایز دیگری از تفسیر تربیتی ارائه شد. این پژوهش میتواند با نمایاندن افقها و اضلاع و برداشتهای جدید از تفسیر تربیتی، سمت و سوی جدیدی در حوزههای پژوهشی و آموزشی ایجاد کند.
- کلمات کلیدی:تفسیر تربیتی، گونه شناسی، طبقه بندی، نظریه پردازی، علم دینی، رشته علمی
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (14)، شماره (28)، سال (2019-4) ، صفحات (195-219)
- پیوند مقاله
زیستنامه شهدا و لایههای ذهنی مخاطبان: ربایشها، رانشها، رویشها
- عنوان:زیستنامه شهدا و لایههای ذهنی مخاطبان: ربایشها، رانشها، رویشها
- نویسندگان: محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
- چکیده:هدف پژوهش حاضر کندوکاو لایههای ذهنی مخاطبان زیستنامههای شهدا بوده است و این امر با توجه به اهمیت الگوپذیری از شهدا، زنده نگاهداشتن نام و یاد آنها و نقش خاص آن بزرگمردان در پیشبرد اهداف تربیتی، ضرورتی آشکار است. در این پژوهش کاربردی، زیستنامۀ سه شهید انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و مدافع حرم، با روش نمونهگیریِ کیفی«با حداکثر تنوع»، در بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد توزیع گردید و پس از انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته، در خصوص کتاب مطالعه شده، تجزیهوتحلیل دادهها به روش کدگذاری استراوس و کوربین، طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، انجام شد. در طی این پژوهش که با روش پدیدارشناسی صورت پذیرفت، 486 مفهوم کشف گردید که بر اساس معنا، ماهیت، ارتباط و تناسب مفهومی، در قالب 32 مقوله جای گرفت. نتایج نهایی نیز، تحت عنوان هشت مضمون بینشی نگرشی، اعتقادی اخلاقی، فرهنگی اجتماعی و فنی ساختاری، در دو محور ربایشی و رانشی، طبقهبندی شد. این عوامل ربایشی و رانشی، عمدتاً ناظر به محتوای زیستنامهها و کیفیت عملکرد و پردازش نویسندگان، راویان و سایر دستاندرکاران بوده است. همچنین تحلیلی از رویشهای (آموزههای تربیتی) این زیستنامهها نیز، در سه بُعد شناختی، عاطفی و عملی، ارائه گردید. نتایج پژوهش صورت گرفته، حاکی از آن است که مطالعه زیستنامههای یادشده، درمجموع، در اکثر مخاطبان، نوعی ربایش نسبت به این زیستنامهها و نیز آرمانهای شهدا ایجاد نموده و در برخی از آنان نیز، موجب تصمیمگیری قاطع و انجام کنشهای متناسب با آرمانهای تربیتی یادشده، گردیده است؛ اما در لایههای ذهنیِ درصد کمتری از مخاطبان، نوعی رانش نسبت به مطالعه زیستنامهها، ایجاد شده است و این امر بهویژه در مورد زیستنامههایی که، ازلحاظ فنون ساختاری و نگارشی داستاننویسی و خاطرهنویسی قوی نبودند؛ حساسیت لازم را در کیفیت و کمیت محتواها نداشتند و یا سعی غیرمنطقی در قهرمان سازی داشتند، مشهود است.
- کلمات کلیدی:زیستنامه، شهید، ربایشها، رانشها، رویشها، آموزههای تربیتی
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (29)، شماره (53)، سال (2022-2) ، صفحات (123-164)
- پیوند مقاله
ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی (مربیان، فراگیران و کلاس درس)
- عنوان:ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی (مربیان، فراگیران و کلاس درس)
- نویسندگان:ابوالفضل علی آبادی - جهانگیر مسعودی - ابوالفضل غفاری - حسین باغگلی
- چکیده:هدف پژوهش حاضر تبیین ابعاد و مؤلفههای رویکرد کثرتگرایی دینی- فقهی، ارتباط و تاثیرات آن بر فضای تربیت دینی است. این تحقیق از نوع توصیفی-تفسیری است که مبتنی بر روش تحلیل فلسفی است. جامعۀ تحلیل شامل سه بخش: متون، اسناد مرتبط با تکثر دینی، فقه اسلامی و تعلیم و تربیت دینی بوده است. پس از تحلیل و بررسی متون و استحصال نظریۀ تکثر فقهی به عنوان موجهترین رویکرد، به مقایسۀ تطبیقی تقابلهای دوگانۀ تکثرگرایی دینی-انحصارگرایی دینی و فقه مخطئه-فقه مصوبه و سپس، به استخراج لوازم و اقتضائات آنها در تربیت دینی به شیوه استنباطی پرداخته شده است. دلالتهای استخراجی رویکرد تکثرگرایی موجه برای تربیت دینی در سه بخش کلاس، مربی و فراگیر عبارتند از: کلاس: داشتن کلاس راحت و بدون دغدغه برای ابراز عقیده، فضای چند صدایی قانونمند و رشد خلاقیت پروری در کلاس، برنامههای درسی مشارکتی و بدون تبعیض، مربی: داشتن نگاه باز و چندمنظری، تمرکز بر بطن و فحوای متون، بهکارگیری شیوۀ استنباط عقلانی در تدریس، داشتن شیوۀ دموکراتیک و احتراز از تحمیل و تلقین، فراگیر: فراخاندیشی و توسعه ذهنی فراگیران، تعامل بازتر در مواجهه با پیروان سایر ادیان و دیدگاهها، همچنین تقویت ظرفیتهای انتقادگرایی، تحلیلگری و قضاوت در فراگیران. در ادامه با نقد و مقایسۀ رویکردهای انحصارگرایی دینی و تکثرگرایی تند لیبرالی، "تکثرگرایی معتدل" براساس الگوی فقه اسلامی به عنوان "رویکرد موجه" برای تربیت دینی پیشنهاد شده است.
- کلمات کلیدی:تکثر گرایی موجه، انحصارگرایی، تخطئه، تصویب، تربیت دینی
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (3)، شماره (1)، سال (2018-6) ، صفحات (49-88)
- پیوند مقاله
افول ارزشهای عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی (یک مطالعه پدیدارشناسی)
- عنوان:افول ارزشهای عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی (یک مطالعه پدیدارشناسی)
- نویسندگان:معصومه محمد حسین زاده - محمود سعیدی رضوانی - مقصود امین خندقی - بهروز مهرام - علی تقی پور
- چکیده:این مطالعه با هدف کشف تجارب زیسته دانشجویان درزمینۀ برنامهدرسی پنهان عفاف و حجاب دانشکده پزشکی مشهد و با استفاده از شیوه پدیدارشناسی انجام شد. ابزار گردآوری داده مصاحبه نیمهساختاریافته بود. بهصورت نمونهگیری هدفمند با 25 نفر از دانشجویان، مصاحبه انجام شد. داده-های جمعآوریشده به شیوه کیفی و با استفاده از نرمافزار Maxq در سه مرحله (کدبندی آزاد، محوری و انتخابی) کدبندی و تحلیل شد. اعتبار و صحت یافتهها بر اساس بررسی مجدد دادهها توسط شرکتکنندگان پژوهش، استفاده از همتایان پژوهشی، سه سویه سازی بررسی و تائید شد. نتایج نشان داد که یادگیریهای دانشجویان درزمینۀ عفاف و حجاب طی تحصیل در دانشکده پزشکی مشهد، در برخی از موارد در تضاد با اهداف برنامهدرسی رسمی بوده بهگونهای که حساسیتهای مذهبی و فرهنگی برخی از دانشجویان در خصوص توجه و رعایت حدومرزهای پوشش اسلامی و تعامل با جنس مخالف تا حدی کاهشیافته و رعایت آن کمرنگتر شده است. به نظر میرسد که مسئولین باید توجه بیشتری به نقش برنامهدرسی پنهان و یادگیریهای ناآشکار حاصل از آن بهویژه درزمینۀ عفاف و حجاب داشته باشند و تلاش نمایند از ظرفیتهای موجود در این زمینه جهت نهادینهسازی عفاف و حجاب استفاده نمایند.
- کلمات کلیدی:برنامهدرسی پنهان، عفاف، حجاب، اخلاق پزشکی
- محل انتشار:تربیت اسلامی، سال (2019-1)
- پیوند مقاله
پاره حقیقتگویی درتحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی نظام آموزشی ایران
- عنوان:پاره حقیقتگویی درتحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی نظام آموزشی ایران
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:هدف اصلی این نوشتار، نقد مقاله “تحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی در نظام آموزش وپرورش ایران )وضعیت موجود( مبتنی بر اسناد مکتوب” میباشد. بر اساس نتایج به دست آمده، مهمترین نقاط قوت و ضعف مقاله موردنظر را چنین می توان برشمرد: دست آورد مثبت و سترگ مقاله، ایجاد گفتمان ضرورت توجه به مسائل و نیازهای جنسی دانش آموزان به ویژه با توجه به محیط به شدت نابسامان و تحریک های کنونی است. با توجه به یافته ها و پیام های ضمنی این مقاله، آموزش وپرورش سیاست کتمان حقایق جنسی و عدم توجه کافی به نیازهای مذکور را در پیش گرفته است. بنابراین، نتایج این مطالعه، تلنگری جدی به مسئولان متقی و خدوم آموزش و پرورش به منظور بازاندیشی در مواجهه صحیح با مسائل جنسی به شمار می آید. باوجود این، مقاله با پذیرشِ بنیانی نادرست و غفلت از نگاه اسلامی به امر جنسی، بخش عمده ای از حقیقت را نادیده گرفته و در "پاره حقیقت گویی آشکاری" در غلتیده است و این امر، عمده ترین نقطه ضعف مقاله به شمار مقاله می آید. در تربیت جنسی چهار گفتمان محافظه کار، لیبرال، پست مدرن وجود دارد و سه گفتمان اخیر بر آزادسازی روابط شنیع تأکید میکنند. چراکه اگر بر اساس بنیان ضیق و انتقادی به ناچار باید تسلیم گفتمان محافظه کار (یا به تعبیر مؤلف بدبینانه) شویم. به بیان دیگر، براساس مدلولات بخش های ناصواب مقاله، چنانچه متصدیان تعلیم وتربیت نمی خواهند امر جنسی را به غریزه ای حیوانی فرو کاهند، به ناچار باید رویکرد رقیب را بپذیرند؛ رویکردهایی که زندگی انسانی، اخلاقی و بافضیلت را در همجنس خواهی و سایر روابط حیوانی جستجو می کنند!
- کلمات کلیدی:تربیت جنسی، نظام آموزشی ایران، برنامه درسی
- محل انتشار:پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره (8)، شماره (1)، سال (2018-8) ، صفحات (160-173)
- پیوند مقاله
شایستگیهای کانونی مربّی تربیت جنسی
- عنوان:شایستگیهای کانونی مربّی تربیت جنسی
- نویسندگان: - محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی حسین باقری
- چکیده:مقاله حاضر با هدف شناسایی شایستگیهای کانونی مربیّان تربیت جنسی طراحی گردید و جهت تعیین شایستگیهای کانونی، از روش پنج مرحلهای بیهام و مایر، بهره گرفته شد. جامعۀ پژوهش حاضر، کلیه متخصّصان تربیت جنسی و مربّیان عفافگرایی و تربیت جنسی شهر مشهد، در نظر گرفته شدند که با روش نمونهگیری هدفمند، مورد گزینش قرار گرفتند و مصاحبه نیمهساختار یافته و پرسشنامه، ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش بودند. با بررسی ادبیّات و آرای صاحبنظران و منابع علمی مختلف در خصوص شایستگیهای کانونی مربّیان و یافتههای حاصل از مصاحبهها و پرسشنامهها، فهرستی مشتمل بر 785 مفهوم استخراج و گردآوری گردید و مفاهیم بهدست آمده در قالب 109 مقوله دستهبندی شدند. پس از تجزیه و تحلیل دادههای بهدست آمده، شایستگیهای مربّیان تربیت جنسی در قالب 16 مضمون و پنج محور قرار گرفتند. مضامین رابطه مربی با خدا، رابطه مربی با خود و رابطه مربی با دیگران، در محور ویژگیهای پایة مورد نیاز مربی جای گرفتند. مبانی تربیت جنسی، غرب و تربیت جنسی و مفهوم شناسی امر جنسی در محور مباحث نظری مورد نیاز مربی، گنجانده شدند. مضامین مربوط به محور تبیین و توصیف آسیبهای جنسی، زمینهسازهای فساد جنسی، آسیبشناسی جنسی و پیامدهای منفی ناشی از آسیبهای جنسی، معرفی شدند. مضمون باورهای اساسی در محور باورهای مورد نیاز در تربیت جنسی و مضامین سواد رسانهای، چگونگی پاسخگویی به سؤالات و شبهات نوجوانان، مهارت پیشگیری و مواجهه صحیح با سوءاستفاده جنسی، مواجهه با پدیده خودارضایی، روانشناسی مسائل جنسی و توانایی بهکارگیری راهبردها و راهکارهای خویشتنداری جنسی نوجوانان نیز، در محور مهارتهای مورد نیاز برای مربی تربیت جنسی قرار گرفتند.
- کلمات کلیدی:شایستگیهای کانونی، روش بیهام و مایر، مربیّان تربیت جنسی
- محل انتشار:پژوهش های برنامه درسی، سال (2019-6)
- پیوند مقاله
واکاوی زمینههای نگارش اولین کتب فضائل اهل البیت در آثار معتزله
- عنوان:واکاوی زمینههای نگارش اولین کتب فضائل اهل البیت در آثار معتزله
- نویسندگان:مرتضی ایروانی نجفی , سیدرضا مهدوی , حسن نقی زاده
- چکیده:روایات فضائل اهلبیت(ع) بعد از رحلت پیامبر اکرم (ع) دستخوش حوادث مختلفی گردیـد و مسئله جانشینی رسول االله(ع) تاثیر بسزایی در عـدم نقـل ایـن دسـته از روایـات را در میـان محدثان اهلسنت بر خلاف محدثان شیعه ایفا میکرد. اما با این حال با شروع قرن سوم هجری روایات فضائل اهل بیت (ع) خصوصا امام علی(ع) که قبل از این زمـان بـه صـورت جسـته و گریخته در برخی از منابع اهلسنت نقل میشد به صورت کتـاب مسـتقل بـه نگـارش درآمـد. پرسش بنیادین این پژوهش، آن است که مهمتـرین زمینـههـای نگـارش اولـین کتـب مناقـب اهلبیت(ع) توسط معتزله چه بوده است؟ در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی و پژوهش در منابع تاریخی و حدیثی، منشأ توجه محدثان معتزله به روایات فضائل اهل بیـت ( ع) و نگـارش کتاب مستقل در این موضوع مورد پژوهش قرار گرفت که بررسی زمینههای مختلف، بیانگر آن است: برداشته شدن قانون منع تدوین حدیث، ضعف و انحطاط بنی امیـه، روی کارآمـدن بنـی عباس با شعار (الرضا من آل محمد (ع))، پیگیری افضلیت امام علی (ع) توسـط مـامون بـرای جلب رضایت امام رضا (ع) و شیعیان، فضای سیاسی-اجتمـاعی بغـداد و ارتبـاط معتزلیـان بـا شیعیان خصوصا زیدیان، باقی بودن فضای مسموم بنی امیه و تعصبات عثمانیه، بیشترین تاثیر را در نگارش اولین کتب فضائل اهل بیت (ع) توسط ابوجعفر اسکافی معتزلی ایفا نموده است.
- کلمات کلیدی:فضائل, اهل بیت (ع), اهل سنت, معتزله, بغداد, اسکافی.
- محل انتشار:پژوهشنامه علوی, دوره (14), شماره (27), سال (2024-3) , صفحات (235-263)
- پیوند مقاله
کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی
- عنوان:کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - رضا صابری
- چکیده:این نوشته، افزایش اثربخشی آموزه های دینی را در چارچوب پاسخگویی به مفاهیم زیبایی شناسی، نمادهای هنری، تربیت هنری و ارتباط آنهابا تربیت دینی بررسی نموده است. این مطالعه با روش علمی -مروری و با استفاده از مبانی دینی، ادبیات، هنر و زیبایی شناسی به شکل پژوهش تلفیقی به تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش و نهایتاً استنتاج یافته های تحقیق پرداخته است. این تحقیق نشان داد که 1.اوج مفهوم زیباشناسی به زیبایی مطلق یعنی خداوند بر می گردد و گرایش به زیبایی ریشه فطری داشته و بر این اساس هنر و خلق آثار هنری جلوه بارز زیبایی است. 2.یکی از مؤلفه های مرتبط با تربیت هنری و زیبایی شناسی مفهوم نمادهاست. نمادها به شکل بیان نمادین و در قالب رنگ، شکل، صدا و به اشکال عینی-تمثیلی و ذهنی در آیات قرآن در معنایی غیر ظاهری مثل ایمان، صبر و گذشت بکر رفته اند. 3. استفاده از هنرهای بصری مثل رنگ گل و زیبایی های طبیعت در تلفیق با هنرهای دیگر می تواند در تربیت دینی مؤثر باشد.
- کلمات کلیدی:تربیت دینی، زیبایی شناسی، نماد، هنر
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (7)، شماره (15)، سال (2013-3) ، صفحات (113-134)
- پیوند مقاله
ماهیت گفتمانسازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگیهای آن در برنامههای درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
- عنوان:ماهیت گفتمانسازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگیهای آن در برنامههای درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
- نویسندگان:حمیده پاکمهر - مقصود امین خندقی - سیدجواد قندیلی - محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:مطالعه حاضر با هدف بررسی چیستی گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی در برنامه های درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ویژگی های آن صورت گرفته است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه تحلیلی کلیه پایگاههای اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و بهطور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. که در این پژوهش ابتدا ماهیت و چیستی گفتمانسازی تبیین و ده ویژگی اساسی با تأکید بر ایدئولوژی، شناسایی دالهای شناور نما و متناقض با ایدئولوژی، توجه به فطرت، دارا بودن وجهه اجتماعی، برنامهریزی، هژمونی سازی، مطالبه گری، قابل دسترسسازی، گفتمانسازی به مثابه فناوری قدرت نرم و توجه به اقتضائات سیاسی-اجتماعی احصا گردید. علاوه بر این پیامدهای نظری حاصل از رویکرد گفتمانسازانه در برنامههای درسی از دو منظر کلان/اساسی و فنی/ویژه و همچنین پیامدهای عملیِ آن از حیث تأثیر رویکرد مذکور بر سه حوزه شناخت، نگرش و عملکرد فراگیران در مواجهه با آموزههای انقلاب اسلامی و افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق برنامههای درسی بررسی گردید..
- کلمات کلیدی:گفتمان سازی، ایدئولوژی، آموزه، انقلاب اسلامی، برنامه درسی، آموزش و پرورش، جمهوری اسلامی ایران
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (2)، شماره (2)، سال (2017-12) ، صفحات (7-40)
- پیوند مقاله
عوامل نادیده انگاشتن دستورالعملهای ایمنی در دوره قرنطینه خانگی
- عنوان:عوامل نادیده انگاشتن دستورالعملهای ایمنی در دوره قرنطینه خانگی
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی - ندا سعادت شاقی
- چکیده:پدیده ویروس کرونا در کشور ما و بلکه تمام جهان، در قالب یک بحران بهداشتی و بلکه اجتماعی، ظاهر شد. گذر از این بحران، نوعی همکاری همهجانبه آحاد مردم را میطلبید. از اینرو، از عمومِ مردم تقاضای همکاری برای رعایت اصول ایمنی و جلوگیری از گسترش تأثیر این ویروس شد. مطالعه حاضر به عوامل عدم رعایت اصول مذکور، از جمله قرنطینه خانگی در دهه دوم اسفند 1398 الی دهه سوم فروردین 1399، از سوی افراد خاطی پرداخت. افراد مشارکتکننده در این پژوهش کیفی در قالب پرسشنامه باز پاسخ، به این سؤال محوری پاسخ دادند که چرا برخی افراد دستورالعملهای ایمنی و بهداشتی را نادیده میگیرند و به آن بیتوجهی میکنند؟ یافتهها حاکی از آن بود که معضلات اخلاق اجتماعی، مشکلات روانشناختی، نقص ایمان، نقص دانش و آموزش، مسائل فرهنگی، اقتصادِ بیمار و ضعف فرماندهی، مضامینی بودند که توانستند از دادههای حاصل از مصاحبهها با ۲۲۲ مشارکتکننده انتزاع شوند.
- کلمات کلیدی:کروناویروس، دستورالعمل ایمنی، قرنطینه خانگی
- محل انتشار:چالش کرونا و زندگی مومنانه ، 2020-10-20
- پیوند مقاله
شناسائی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجوئی از منظر صاحب نظران اسلامی
- عنوان:شناسائی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجوئی از منظر صاحب نظران اسلامی
- نویسندگان:محمدحسین افشار - سیدجواد قندیلی - محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:هدف این پژوهش، شناسایی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجویی برای اثربخشتر شدن آنها، با توجه به دیدگاه صاحبنظران اسلامی بود. روش: روش پژوهش از نوع آمیختۀ اکتشافی متوالی بود. در بخش کیفی از روش تحلیلی- استنتاجی و در بخش کمّی از روش پیمایشِ پرسشنامهای و انجام آزمونهای آماری استفاده شد. جامعۀ آماری اول، کلیۀ منابع مرتبط با سبک زندگی دانشجویی با توجه به دیدگاه صاحبنظران اسلامی و جامعه دوم، شامل تعدادی از اساتید حوزۀ علمیۀ مشهد و استادان معارفِ اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 93-1392 بود. در جامعۀ اول از آنجا که کلیه منابع و مدارک موجود استفاده شد، نمونهگیری صورت نپذیرفت و در جامعۀ دوم، از 52 نفر با استفاده روش نمونهگیری هدفمند(نمونهگیری گلولهبرفی) استفاده شدند. یافتهها: ارائۀ چارچوب مفهومی سبک زندگی دانشجویی در پنج مؤلفۀ کلّی، که عبارتند از: فعالیتهای آموزشی، فعالیتهای اوقات فراغت، فعالیتهای عبادی، بهداشت و تغذیه و فعالیتهای سیاسی. نتیجهگیری: دورۀ دانشجویی به لحاظ قرار گرفتن در طیف وسیعی از مشکلات عاطفی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و تحصیلی، دورهای حساس و نیازمند آموزشهای خاص و دریافت اطلاعات مفید در جهت پیشگیری و حل مشکلات است؛ بنابراین، توجه به چارچوب مفهومیِ سبک زندگی دانشجویی برای کلیۀ دانشجویان پیشنهاد میشود.
- کلمات کلیدی:سبک زندگی، زندگی اسلامی، زندگی دانشجویی، دیدگاه صاحب نظران اسلامی
- محل انتشار:مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره (21)، شماره (2)، سال (2017-9) ، صفحات (251-268)
- پیوند مقاله
بررسی پدیدارشناسانۀ پیشرانها و چالشهای رعایت عفاف در دانشجویان پسر دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان:بررسی پدیدارشناسانۀ پیشرانها و چالشهای رعایت عفاف در دانشجویان پسر دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
توصیف و تبیین الگوهای نظری تربیت اسلامی
- عنوان:توصیف و تبیین الگوهای نظری تربیت اسلامی
- نویسندگان:جواد قندیلی - مرضیه عالی
- چکیده:ارائه الگوی نظری تربیت اسلامی، روشی است که در طی آن نظریهپردازان تربیت اسلامی به شیوهای سامانمند در باب تعلیم و تربیت دینی نظریهپردازی نمودهاند. درواقع سامانمندی، حدّ ممیزة آن از سایر رویکردها و دیدگاهها در خصوص تربیت اسلامی است. در این نگاه نظام تربیت اسلامی مجموعهای از اجزا و روابط میان آنهاست که توسط ویژگیهای معین به هم وابسته یا مرتبط میشوند. از اینرو آنچه این پژوهش در پی آن است توصیف الگوهای نظری تربیت اسلامی است. بنابراین در پژوهش حاضر مسئله اصلی پژوهش، بررسی الگوهای نظری تربیت اسلامی ارائهشده توسط صاحبنظران است. به عبارت دقیقتر اینکه صاحبنظران تربیت اسلامی را به چه معنایی به کار بردهاند؟ در ارائه الگوی تربیتی از چه منابعی بهره گرفتهاند؟ در استفاده از منابع از چه روشهایی (توصیفی، توصیفی ‐ استنباطی و استنباطی) بهره گرفتهاند؟ برای بررسی سؤالات بالا، پژوهشگران از روش تحلیل محتوا استفاده نمودهاند. نتایج بهدستآمده، پنج الگوی نظری در دیدگاه صاحبنظران تربیت اسلامی را نشان میدهد. رویکرد اول که بیشتر صاحبنظران تاریخی را دربر میگیرد مبتنی بر دیدگاه انسانشناسی است. رویکرد دوم، رویکرد نظامگرا به تربیت اسلامی است. رویکرد سوم، رویکرد مسئلهمحور، رویکرد چهارم، رویکرد تحلیل مفهومی و در پایان رویکرد پنجم، رویکرد تحلیل فلسفی است..
- کلمات کلیدی:الگوهای نظری تربیت اسلامی، مبانی تربیتی، اصول تربیتی، اهداف تربیتی، روشهای تربیتی
- محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (1)، شماره (12)، سال (2011-9) ، صفحات (27-49)
- پیوند مقاله
دانشنامه تربیت جنسی
- عنوان:دانشنامه تربیت جنسی
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:متخصصان و دستاندرکاران و پدر و مادران در مسئله تربیت، با موجودی مواجه هستند، که پیچیدهترین و بلندمرتبهترین خلقت پروردگار است. چراکه موضوع تربیت، یعنی انسان، دارای ساحتهای وجودی متنوعی است که در کمالِ یکپارچگی و هماهنگی، این زیباترین را به چشم میکشاند. این ساحتهای وجودی و گاه عملکردی، مبحثی با عنوان ابعاد تعلیموتربیت را پدید آورده است: ابعاد «جسمی، عقلانی، عاطفی»؛ یا ابعاد «ذهنی، جسمی، روحی و نفسانی»؛ یا وجوه «اعتقادی اخلاقی و عملی» و در سند تحول آموزشوپرورش ساحتهای اعتقادی، عبادی واخلاقی، اجتماعی-سیاسی، علمی و فناوری، اقتصادی و حرفهای، زیباییشناختی و هنری، زیستی و بدنی. موارد یادشده، اگرچه بهظاهر بهعنوان ابعاد یا ساحتها یا قلمروهای تربیت نامگذاری شدهاند؛ اما درواقع حکایت از تعریفِ انسانها از ابعاد وجودی خودشان که موهوبِ خدای متعال است دارند. در این میان، وجود دو قوۀ شهوت و غضب در انسانها به دلایل زیر، ابعادی از انسان را تصویر میکند که نیاز به تأمل بیشتری در مقولهبندیِ ابعاد انسان (تربیت) و ورود بسیار جدیتر و پرداخت به این دو قوه را در اسناد بالادستی تکلیف مینماید. قوۀ غضب بهعنوان یک ودیعۀ الهی در انسانها، در دفاع از دین، وطن، ناموس و مال، بهشدت گرهگشا است و غریزۀ جنسی اساساً از عوامل کاملاً اصلی بقایِ نسل انسان! و نیز ابزار بسیار مؤثری -و بلکه اساسیترین آنها- برای ایجاد نشاط در زندگی است. در کنار این ضرورتهای کاملاً بدیهی برای بشریت، شواهد تاریخی و روزانه بشریت نشان میدهد، این دو قوه، بهدلیل قدرتمندی فوقالعاده، زمانی که از مسیر عقل و فطرت خدادادی، خارج شدهاند، موجبِ بزرگترین مسائل شدهاند. با لحاظِ آنچه بیان شد، وجودِ میل جنسی در انسان، یک ودیعه الهی است؛ اما لازم است آدمیان، تربیت جنسی شوند؛ یعنی«نحوه مواجهه صحیح با این میل را بیاموزند».
- کلمات کلیدی:تربیت جنسی، دانشنامه
- محل انتشار:دانشنامه ایرانی برنامه درسی، دوره (16)، شماره (5)، سال (2021-3) ، صفحات (1-18)
- پیوند مقاله
نقد نظریه تربیت اسلامی: «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
- عنوان:نقد نظریه تربیت اسلامی: «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
- نویسندگان:حسین باغگلی - امیر غنوی
- چکیده:هدف مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد اول)» اثر آقای دکتر خسرو باقری است. روش مورد استفاده در نقد کتاب نقد درونی بود و در این زمینه کتاب در سه حوزه: 1)روش شناختی؛ 2) ساختاری و 3) محتوایی؛ مورد بررسی قرار گرفت. در نقد روش شناختی؛ سه محور: عدم توجه قابل قبول به ارکان دینی در فهم رویکرد دین به «تربیت»؛ تاکید بر مبانی انسان شناختی و غفلت از سایر مبانی مورد توجه در جریان «تربیت اسلامی» و تفکیک «تعلیم» و «تربیت» و پذیرش اصالت برای هر یک از آنها، مورد بررسی قرار گرفت؛ در نقد ساختاری؛ سه محور: بررسی ربط منطقی فصول؛ اصرار به مرحله بندی سنی در تربیت و تحلیل و ترکیب نامناسب ویژگی های انسان بررسی شد و در بخش محتوایی دو محور: تحدید تعریف «تربیت» و انحراف از معنای توافقی تربیت و خَلط میان «تربیت» و «اخلاق» مورد تحلیل و نقد قرار گرفت. یافته های مطالعه انتقادی کتاب نشان داد، به رغم اینکه ظاهراً الگوی جدید و بدیعی در پرداختن به تربیت، مطرح شده است، اما محدودیت های موجود در حوزه روش شناختی و الگوی مورد استفاده مولف در کشف تعریف تربیت و صورت بندی آن، نشان دهنده آن است که نه تنها نوآوریِ کارآمدی صورت نگرفته است، بلکه با نگاه محدود به عناصر موثر در تربیت و خَلط میان دو حوزه «تربیت» و «اخلاق»؛ کارکردهای دقیق «تربیت» نیز با چالش مواجه شده است، به طوری که مزیت های رقابتی آن برای گفتگو با رویکردهای رقیب در دنیای معاصر را به شدت با چالش مواجه نموده است.
- کلمات کلیدی:تربیت اسلامی، تربیت، اخلاق، مطالعه انتقادی
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (27)، شماره (43)، سال (2019-9) ، صفحات (5-26)
- پیوند مقاله
واکاوی و تبیین جایگاه سه رویکرد فکری منطق ذهنی، الگوی ذهنی و راهبردهای استدلالی در فرایند اطلاعیابی کاربران
- عنوان:واکاوی و تبیین جایگاه سه رویکرد فکری منطق ذهنی، الگوی ذهنی و راهبردهای استدلالی در فرایند اطلاعیابی کاربران
- نویسندگان:فاطمه ذاکری فرد , شعله ارسطوپور , سیدرحمت اله فتاحی , بختیار شعبانی ورکی
- چکیده:رفتار اطلاعیابی نوعی فعالیت شناختی است که هنگام رویارویی افراد با شرایط عدم اطمینان رخ میدهد. طی این فرایند، فعالیتهای ذهنی و شناختی همانند تفکر و استدلال بر مراحل مختلف اطلاعیابی تاثیرگذار است، به طوریکه چگونگی درک افراد از مسئله و چگونگی حل آن (رسیدن به پاسخ مطلوب) مرتبط با این توانایی است؛ ازاینرو، میتوان ادعا کرد افراد هنگام تعامل با نظامهای جستجو و بازیابی اطلاعات و تصمیمگیری در هر مرحله از این فرایند تحت تاثیر شیوه استدلال ذهنی و رویکرد تفکر خود بوده و تا رسیدن به هدف ممکن است بارها اقدام به تکرار، تغییر عبارت جستجو و یا انجام جستجوی جدید نمایند. ازاینرو در نوشتار حاضر، هدف بررسی، تبیین نظری و مقایسه سه رویکرد نظری منطق ذهنی، الگوهای ذهنی و راهبردهای استدلالی در فرایند اطلاعیابی کاربران است. در این پژوهش از تفسیر متون بعنوان روش مطالعه استفاده شده است. این متون شامل کتابها و مقالههای مربوط به رویکردهای نظری منطق ذهنی، الگوهای ذهنی و راهبردهای استدلالی و همچنین الگوهای اطلاعیابی است. در مرحله اول، با الهام از الگوی عمومی خوانش نظریهها؛ گزارهها، مفروضهها، شواهد پشتیبان و جهتگیریهای عملی، نظریههای مورد مطالعه بررسی؛ آنگاه براساس مطالب بیان شده، مولفههای مطرح در هر رویکرد نظری مشخص، استخراج و مقایسه شد. در مرحله دوم، برای انتخاب بستر مناسب، منابع مرتبط با الگوهای اطلاعیابی مختلف مورد بررسی قرارگرفت. ازآنجاییکه الگوی شریت، یکی از مهمترین الگوهایی است که تلاش نموده است مهارتهای شناختی دخیل در فرایند اطلاعیابی همانند استدلال را در هریک از مراحل فرایند اطلاعیابی مشخص کند، ازاینرو این الگو، به عنوان بستر مناسبی برای مقایسه و انطباق سه رویکرد نظری منطق ذهنی، الگوهای ذهنی و راهبردهای استدلالی در مراحل مختلف فرایند اطلاعیابی انتخاب شد. یافتهها نشان داد هریک از رویکردها به تنهایی جامعیت لازم برای واکاوی فرایند اطلاعیابی را دارا نیست.در نهایت با توجه به مفروضات و مولفههای هریک از این رویکردها و همچنین کاربرد قواعد منطق، بررسیها نشان داد رویکرد راهبرد استدلالی نسبت به رویکردهای دیگر میتواند به شکل جامعتری کنشهای افراد در هر یک از مراحل فرایند اطلاعیابی را توصیف و تبیین نماید.
- کلمات کلیدی:رفتار اطلاعیابی, منطق ذهنی, الگوهای ذهنی, راهبردهای استدلالی, الگوی اطلاعیابی
- محل انتشار:پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات- Iranian Journal of Information Processing Management, سال (2023-12) , صفحات (1-35)
- پیوند مقاله
دو رویۀ تعامل ایرانیان با کرونا و قرنطینه خانگی
- عنوان:دو رویۀ تعامل ایرانیان با کرونا و قرنطینه خانگی
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
رهیافتی فقهی بر چیستی حکم تربیت جنسی بر اساس ادلة عام و خاص تربیت
- عنوان:رهیافتی فقهی بر چیستی حکم تربیت جنسی بر اساس ادلة عام و خاص تربیت
- نویسندگان:سیدمصطفی فرع شیرازی - کریم عبدالهینژاد - محمود سعیدی رضوانی - علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:پس از تتبع در متون دینی و آداب و آموزههای مختلف در زمینة تربیت جنسی، اهتمام و توجه خاص شارع مقدس به این مسئله نمود مییابد. بیشتر آموزههای تربیتی جنسی در کتب حدیثی و فقهی، در ذیل ابوابی همچون نکاح و ولادت و حضانت و ولایت و لباس نمازگزار و پوشش و نگاه آورده شده است. وجود چنین مسائلی بیانگر اهمیت این مسئله در شریعت است. در مواجه با این آداب دینی این سؤال مطرح میشود که آیا تربیت جنسی فرزندان، جایز و راجح است؟ یا اهتمام و توجه شارع به مقولة تربیت جنسی چنان است که میتوان گفت انجام این مقوله تربیتی بر متولیان آن یک واجب شرعی است؟ برای پاسخدادن به این سؤالها، دو دسته ادلة نقلی به همراه آراء فقها بررسی میشوند: اول ادله عامّی که ناظر بر اصل تربیت است، دوم ادلة خاصّی که مستقیماً ناظر به تربیت جنسی است. لازم به ذکر است روش تحقیق در این نوشتار تحلیلی ـ توصیفی و روش گردآوری مطالب کتابخانهای است.
- کلمات کلیدی:ادلة تربیت، تربیت جنسی، حکم تربیت، وجوب تربیت
- محل انتشار:فقه و حقوق خانواده، دوره (25)، شماره (73)، سال (2020-12) ، صفحات (27-54)
- پیوند مقاله
سن تأثیرپذیری جنسی در فرزندان
- عنوان:سن تأثیرپذیری جنسی در فرزندان
- نویسندگان:سیدمصطفی فرع شیرازی - کریم عبدالهینژاد - محمود سعیدی رضوانی - علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:از جمله مسائلی که در مقوله تربیت جنسی مورد توجه قرار گرفته است سنّ آغازین تأثیرپذیری جنسی در افراد است. اندیشمندان علوم تربیتی با رویکردها، مبانی و روشهای مختلف به سراغ این مسأله رفته و به دنبال پاسخی برای آن هستند. یافتن پاسخ برای این مسأله خود سبب رفع این چالش میشود که اساسا مقوله تربیت جنسی را از کدام مرحله رشدی فرزندان باید آغاز کرد. حال سوال اصلی این پژوهش این است که آیا بر اساس رویکرد فقهی و استنباطی میتوان از متون قرآنی و روایی به کشف سنّ تأثیرپذیری جنسی در انسان دست یافت و بگوییم فرزندان از این دوره دارای تحریک پذیری و تأثیر پذیری جنسی هستند؟ برای جواب به این سوال، متون قرآنی و روایی مربوط به این موضوع را به روش کتابخانهای جمع آوری کرده و آنها را در ذیل آرای فقهاء به روش تحلیلی – توصیفی مورد بررسی قرار میدهیم.
- کلمات کلیدی:تربیت جنسی، ممیّز، غریزهی جنسی، فقه، تأثیرپذیری جنسی، کودکی دوم
- محل انتشار:جستارهای فقهی و اصولی، دوره (7)، شماره (24)، سال (2021-10) ، صفحات (191-222)
- پیوند مقاله
انگاره اقتدای حضرت عیسی(ع) به حضرت مهدی(ع) در منابع حدیثی شیعه
- عنوان:انگاره اقتدای حضرت عیسی(ع) به حضرت مهدی(ع) در منابع حدیثی شیعه
- نویسندگان:حسین براتی , حسن نقی زاده , سهیلا پیروزفر
- چکیده:مسئله اقتدای حضرت عیسی (ع) به حضرت مهدی (ع) از جایگاه ویژهای در میان احادیث اسلامی برخوردار است. پژوهش حاضر میکوشد با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تاریخانگارهای به بررسی این مسئله پرداخته و آن را با توجه به گفتمانهای حدیثی و رویکردهای مختلف محدثان شیعه بازخوانی کند و در عین حال به بررسی سندی آن نیز اهتمام ورزد. نتایج نشان میدهد این گزاره در دورههای مختلف و نزد دانشیان حدیثی شیعه به یک صورت نقل نشده و دستکم، چهار دوره گفتمانی را پشت سر نهاده است: ابتدا در کتاب منسوب به سلیم در ضمن گفتوگوی راهبی مسیحی با امام علی (ع) و همچنین گفتمانِ تفسیری-روایی کتب منسوب به علیبنابراهیم قمی و فرات کوفی مطرح میشود؛ سپس نزد عالمانی چون شیخ کلینی و شیخ طوسی جایگاه نهچندان پررنگ آن مشاهده میشود؛ با نقل گسترده آن توسط شیخ صدوق، دوره طلایی خود را طی میکند و تثبیت میشود؛ در دوره بعدی هم نزد محدثان متأخر، جنبه کارکردگرایانه آن و حضور آن در پیوند بیش از پیش با برخی مباحث اعتقادی غلبه میکند. هرچند این گزاره از نظر اصول حاکم بر علم رجال و درایه در میان روایات شیعه به اصطلاح صحیحالسند نیست، اما کثرت نقل آن به طرق مختلف در میان فریقین، ارزش آن را نشان میدهد.
- کلمات کلیدی:حضرت عیسی (ع), حضرت مهدی (ع), محدثان, انگاره, منابع روایی
- محل انتشار:مطالعات فهم حدیث, دوره (10), شماره (19), سال (2023-12) , صفحات (52-79)
- پیوند مقاله
تجربه مردم از زیست در بحران: کرونا از واکنش دیرهنگام تا تصمیم درست و اجرای ضعیف بحران
- عنوان:تجربه مردم از زیست در بحران: کرونا از واکنش دیرهنگام تا تصمیم درست و اجرای ضعیف بحران
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
- چکیده:در مسئله بحرانی و پیچیده ویروس کرونا، جهان با یک ابرمسئله غیرساختاریافتهای، در ابعاد گوناگون روبرو شد و زندگی فردی، اجتماعی و فرهنگی اکثر کشورها را تحتتأثیر قرار داد. کشور ایران نیز، پذیرای این میهمان ناخوانده شد و همزمان با ورود این ویروس ناشناخته، حوزههای گستردهای در کشور دچار ابهام و سردرگمی شدند. بنابراین با پدید آمدن این شرایط خاص و خطر تهدیدات جانی و روانی مردم، دولتمردان در جهت مدیریت کشور و کنترل سلامت همگانی، وضعیت اضطراری را اعلام نمودند و اقداماتی از جمله اجرای محدودیتها در بخشهای مختلف و طرح قرنطینه خانگی را در دستور کار خود قرار دادند. مطالعه حاضر به بررسی چگونگی عملکرد دولت در اوایل شیوع ویروس کرونا (اسفند 1398 الی فروردین 1399؛ همزمان با ایجاد و اجرای محدودیتها و اجرای طرح قرنطینه خانگی) و میزان موفقیت دولتمردان از نظر مردم، پرداخته است. افراد مشارکتکننده در این پژوهش کیفی، که 222 نفر بودند، در قالب پرسشنامه باز پاسخ، در خصوص چگونگی مدیریت دولت، در زمینۀ شیوع کرونا اظهارنظر نمودند. طبق پژوهش حاضر، در مجموع 441 مفهوم شناسایی و نامگذاری شد که در قالب 25 مقوله و 5 مضمون و 2 محور جای گرفت. یافتهها حاکی از آن است که حدود 52 درصد از مشارکتکنندگان، دولت را در مدیریت بحران ناشی از شیوع کرونا، ناموفق دانستهاند. حدود 37 درصد نظر بینابین و ممتنع در این خصوص ارائه نمودند و حدود 11 درصد نیز، دولت را در مهار بحران کاملاً موفق ارزیابی کردند. بنابراین سه مضمون ناکارآمدی دولت در مواجهه اولیه، ناکارآمدی دولت در تصمیمگیریها و ناکارآمدی دولت در اجرا، در محور عدمِموفقیت دولت در مهار بحران، جای داده شد و دو مضمون کارآمدی دولت در جهت کنترل بحران و کارآمدی ملی در جهت کنترل بحران نیز، جزء محور موفقیت دولت در مهار بحران لحاظ گردید.
- کلمات کلیدی:کروناویروس، قرنطینه خانگی، مدیریت بحران
- محل انتشار:اخلاق، الهیات و بلایای فراگیر ، 2020-09-14
- پیوند مقاله
صورتبندی روشهای مواجهه با اندیشههای بروندینی در آثار اندیشمندان تربیت اسلامی
- عنوان: صورتبندی روشهای مواجهه با اندیشههای بروندینی در آثار اندیشمندان تربیت اسلامی
- نویسندگان:رخساره قصوری درگاهی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , مجتبی الهی خراسانی
- چکیده:موضوع این مقاله بررسی صورت های مواجهه با اندیشه های برون دینی در آثار اندیشمندان تعلیم و تربیت اسلامی است. هدف این پژوهش بررسی انتقادی و در نظر گرفتن تفاوت موقعیت ها، اقتضائات، ترجیحـات فکری نویسندگان و هدف های متفاوت آنها در انتخاب یک شیوه مواجهه خاص با اندیشه های برون دینـی است و از روش تحلیل هرمونوتیکی بهره برده است. نتایج نشان می دهد که هر کدام از شیوه های مواجهـه دارای مزیت ها و محدودیت هایی است و می توان آن را همراه با نمونه مثال هـا در عنـاوین اسـتقلال گـرا )شریعت مداری(، مبناگرا )علم الهدی(، رقابت پیشرو )صفائی حائری(، تلفیقی )باقری(، حمایت گرا )قطب( ابزارنگر )مظلومی(، آسیب شناسانه )کیلانی( و پاسخگو )مطهری( و در سه دسته کلی تأثیر بر بینش مخاطب، راهبردی و مقابله با اندیشه های الحادی )برای مخاطب عام، خاص و متخصص( طبقه بندی نمود. رویکـرد استقلال گرا نشان دادن جامعیت اسلام در فضای آغاز انقلاب، رویکرد حمایت گرا تجدید روحیه اعتمادبنفس پس از مشاهده پیشرفت های علمی جهان غرب، رویکرد پاسخگو پاسخ دادن به شبهات برخاسته از مواجهه غرب و اسلام، رویکرد آسیب شناختی ارائه خوانش جدید از اسلام پـس از ناکارامـدی رویکردهـای دینـی، رویکرد میانه گرا انعطاف و گشودگی منتقدانه دربرابر اندیشه های برون دینی برای اخذ مزیت ها و احتراز از آسیب های آن در جهان رسانه، رویکرد رقابت پیشرو یکی ساختن جهـان دینـی و دنیـوی مخاطبـان دینـی، رویکرد ابزارنگر استفاده انتخابگرانه از اندیشه های غربی در فضای اعتماد بـه یافتـه هـای علمـی غـرب، و رویکرد مبناگرا مقابله با انحرافات فکری غرب در اساس فلسفی را برای تدوین نظام تعلیم و تربیت رسـمی مطالبه می کند.
- کلمات کلیدی:اندیشه های برون دینی؛ تعلیم و تربیت اسلامی؛ صورت های مواجهه.
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (31), شماره (61), سال (-) , صفحات (233-262)
- پیوند مقاله
برداشتی متفاوت از ماهیت تفسیر تربیتی: نظریه پردازی در حکم هدف و آرمان تفسیر تربیتی
- عنوان:کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی
- نویسندگان:مقصود امین خندقی - فاطمه سادات جعفرنیا
- چکیده:در این پژوهش، تبیین ماهیت تفسیر تربیتی مدنظر بوده است. بدین منظور، ابتدا ماهیت این تفسیر با نظر به گونه شناسی بازنگری شده از دیدگاه های موجود از تفسیر تربیتی، تبیین شد و بر اساس سه معیار اصلی، یعنی روش تفسیر، شمول آیات و معنای تربیت، برای هر کدام از دیدگاه های ذیل هر معیار، مهمترین ویژگی های ذاتی و عرَضی که در مجموع، با یکدیگر سازندهی ماهیت هرگونه تفسیر تربیتی هستند، شرح و تفصیل داده شد. برای تعیین ماهیت تفسیر تربیتی با نظر به گونه شناسی وضع مطلوب، بر اساس معیار هدف تفسیر تربیتی که جامعیت و ژرفای مطلوبی دارد، ماهیت تفسیر تربیتی تعیین گردید. ذیل معیار هدف تفسیر تربیتی، شش طبقه، شامل استخراج و شرح نکات تربیتی، مقایسه و تطبیق با یافته های سایر علوم، چهره-گشایی از حقایق قرآن، تأیید گزاره های قرآن/علوم تربیتی، استخراج عناصر تربیتی و نظریه پردازی-قرار دارد. در ادامه، ماهیت هر یک از این طبقات بررسی شد. همهی این طبقات به جز هدف نظریه پردازی، در دو ویژگی، یعنی داشتن نگاه محدود به تفسیر تربیتی و محدودیت در دستاورد ها و تولیدات مشترک هستند. بر این اساس، نظریه پردازی به عنوان ماهیتی مقبول برای تفسیر تربیتی شرح و بسط داده شد. برای توضیح این ماهیت، مباحثی مانند گستردگی نگاه به تعلیم و تربیت و ارتقای تفسیر تربیتی در حکم دیدگاهی فراکنشی مطرح شد که به دانش موجود تربیت اکتفا نکرده و در پی بازسازی این قلمرو معرفتی است و درنهایت، ایدهی اصلی این پژوهش، یعنی هدف نظریه پردازی برای تفسیر تربیتی، ضرورت ها و برخی الزامات آن بررسی شد.
- کلمات کلیدی:تفسیر تربیتی، ماهیت، نظریه پردازی، قرآن، علوم تربیتی اسلامی
- محل انتشار:آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره (2)، شماره (3)، سال (2018-8) ، صفحات (19-40)
- پیوند مقاله
گونهشناسیِ گزارههایِ تربیتی در احادیث
- عنوان:گونهشناسیِ گزارههایِ تربیتی در احادیث
- نویسندگان:رخساره قصوری درگاهی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , مجتبی الهی خراسانی
- چکیده:بهره گیـری از احادیـث در تحقیقـات تربیـت اسـامی، مسـتلزم شناسـایی ظرفیـت و دسـته بندی گزارههـای تربیتـی آنهاسـت تـا پراکندگـی و گسـیختگی مفاهیـم دینـی، انتخـاب و سـازماندهی سـلیقه ای آن و قـرار گرفتـن مفاهیم در جایگاه نامناسـب را کاهش دهـد. لذا بایـد از ورای پیچیدگی دلالـی و سـبکهای بیانـی متنـوع، بـه یافته هـای مطمئنـی از آموزه هـای تربیـت اسـامی دسـت یافـت تـا ظرفیـت مفهومـی احادیـث در عرصه هـای گوناگـون ناظر بـه تربیت، اعـم از: اسـتنباط و فتـوا، نظامسـازی، علـم دینـی، مدیریـت و برنامه ریـزی، قانونگـذاری، آسیب شناسـی، اقدامـات رسـانهای، تبلیغـی، ترویجـی و هنـری، روندهـای اصاحی، روشـن و قابل اسـتفاده گـردد. تحقیق حاضـر بـا درک اهمیـت ایـن مسـئله، تـاش دارد بـا روش توصیـف و تحلیـل الگـوی مفهومـی و بافـت دلالـی گزاره هـای تربیتـی در حجـم نمونـه قابـل توجهـی از احادیـث، گونه هـای آنهـا را شناسـایی و بـر اسـاس سـاختار مفهومـی، آنهـا را دسـتهبندی کنـد. ایـن تحقیـق نشـان داد گزاره هـایتربیتـی احادیـث،دردسـته های کلا ِن:القایـی،تعمیـق،گرایشـی،سـلبی،بینشـی، سـاختاری، ایجابـی، شـناخت ابـزاری، تفصیلـی و زمینـهای جـای می گیـرد و هـر کـدام از ایـن دسـته ها بـه زیرمجموعه هـای جزئی تـری قابـل تقسـیم اسـت.
- کلمات کلیدی:نوعشناسی, گزاره دینی, گونه شناسی حدیث
- محل انتشار:مطالعات فهم حدیث, دوره (253), شماره (276), سال (2023-12) , صفحات (253-276)
- پیوند مقاله
حضرت عیسی(ع) در گفتمان حدیثی شیخ صدوق
- عنوان:حضرت عیسی(ع) در گفتمان حدیثی شیخ صدوق
- نویسندگان:حسین براتی , حسن نقی زاده , سهیلا پیروزفر
- چکیده:بخش قابلتوجهی از احادیث شیعه در باره شخصیت حضرت عیسی(ع)، تعالیم، اقوال و مناقشات پیرامون وی وارد شده اند. در این میان، تصویر یا انگاره این شخصیت الهی، در احادیث شیخ صدوق، جلوه ویژه تری دارد و توسط روایات نقل شده از جانب او، بیشازپیش وارد گفتمان حدیثی شیعه شده است. پژوهه حاضر می کوشد با روشی توصیفی-تحلیلی، تصویر ارائه شده از شخصیت حضرت عیسی(ع) را در ضمن احادیث نقل شده توسط عالم اخباری مکتب قم یعنی ابن بابویه نشان دهد و در ضمن، ارتباط و پیوند برخی از اندیشه های شیعه با حضرت عیسی(ع) را نمایان سازد. نتایج نشان می دهد، این احادیث از سویی در جهت شناختن هویت عیسی(ع) وارد شده اند و از سویی دیگر در پیوند وی با مسائل و اصول مهمی همچون توحید، نبوت و امامت مطرح گشته اند؛ لذا ارتباط وی با مسئله وصایت، مهدویت، فترت، بشارت به آمدن پیامبر اسلام، مسئله غلو و پاسخ به برخی شبهات مطرح شده از جانب برخی فرقه ها و مسائل دیگر، از جمله موضوعاتی هستند که از طرفی هویت حضرت عیسی(ع) و از طرف دیگر هویت-بخشی وی به برخی آموزه های شیعی را در احادیث نقل شده توسط ابن بابویه نمایان می سازد.
- کلمات کلیدی:حضرت عیسی(ع), ابن بابویه, حدیث شیعه, توحید, نبوت, امامت, مهدویت
- محل انتشار:معرفت ادیان, دوره (1), شماره (19), سال (2023-11) , صفحات (53-79)
- پیوند مقاله
سازمان آموزشی, دوران سایه سازمان, دوران وابستگی, دوران تکاپوآفرینی
- عنوان:سازمان آموزشی, دوران سایه سازمان, دوران وابستگی, دوران تکاپوآفرینی
- نویسندگان:علی نوفرستی , بختیار شعبانی ورکی , رضوان حسین قلی زاده
- چکیده:در این مقاله با روش استنتاج منطقی روند تحول مفهوم سازمان آموزشی از زمان یونان باستان تاکنون مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه بر پایه رویکرد عصب پدیدارشناسی معنای بدیل سازمان آموزشی ارائه شده است. بنابراین نخست تصریح شده است سازمان آموزشی در طول تاریخ دو دوره سایه (پریشانی) و وابستگی را پشت سرگذاشته است. در دوره اول که پیش از انقلاب صنعتی است سازمان آموزشی هنوز مشخصههای معین خود را ظاهر نکرده و آموزش به صورت پراکنده توسط نهادها و افراد مختلف صورت میپذیرفت. بعد از انقلاب صنعتی و پیدایش سازمانهای مختلف، سازمان آموزشی متاثر از نظریههای مدیریت و سازمان دولتی و صنعتی، ساختار و تعریف نسبتاً مشخصی دارد. در نتیجه مفهوم آن با ابتنا به همین نظریه ها تبیین شده است. در ادامه با بررسی سازمان آموزشی تکاپوآفرین که برآمده از نظریه عصب پدیدارشناسی به یادگیری و شناخت است به مفهومی بدیل از سازمان آموزشی پرداخته شد. در این تعریف عنصر «مکان» در محیط و جامعه بسط یافته، عنصر«زمان» محدودیت خود را از دست داده، عنصر «یادگیرنده» مبتنی بر شرایط، مسیر، زمان و مکان یادگیری تعریف شده ، عنصر «معلم» صرفاً یک انسان استخدامشده تلقی نشده و هر کس یا حتی چیزی است که فرایند یادگیری را برای شاگرد تسهیل کند و «روش آموزش-رهبری سازمان آموزشی» با تغییر از ایستایی به پویایی، از تک صدایی به چند صدایی و از تمرکز گرایی به تمرکز زدایی دچار تحول میشود. سازمان آموزشی تکاپوآفرین در پی آن است که عنصرهای «انسانیت» و «زندگی» را به عرصه آموزش و پرورش برگرداند.
- کلمات کلیدی:سازمان آموزشی, دوران سایه سازمان, دوران وابستگی, دوران تکاپوآفرینی
- محل انتشار:علوم تربیتی - شهید چمران اهواز, سال (2025-3)
- پیوند مقاله
ازخودکارآفرینی به شادیآفرینی: تحلیلِ روند برساختِ مثبتاندیشی در زیست-سیاست نئولیبرال و نقد مبانی اخلاقی آن
- عنوان:ازخودکارآفرینی به شادیآفرینی: تحلیلِ روند برساختِ مثبتاندیشی در زیست-سیاست نئولیبرال و نقد مبانی اخلاقی آن
- نویسندگان:اعظم مرادی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:این مقاله با هدف مقایسه انسانِ تربیتشده: در سوژۀ برساخته از گفتمان مثبتاندیشی نئولیبرال و اندیشۀ مولوی تدوین شده است و در روند تکوین خود، پس از مشخص کردنِ مفهوم مثبتاندیشیِ نئولیبرال، ابتدا با تحلیلِ خصوصیتِ اصلی سوژۀ نئولیبرال و پس از آن، با بررسی ویژگی اصلی سوژۀ مثبتاندیشِ نئولیبرال، نشان داده است که شادی ترویج شده در گفتمانِ مثبتاندیشی به عنوان نوعی سرمایۀ انسانی، تضاد بین نیروی کار و سرمایه در زیست-سیاستِ نئولیبرال را از بین برده است؛ چرا که در این گفتمان، به شادی، همچون یک واحد پولی یا سرمایۀ اولیه نگریسته شده و سوژۀ شادیآفرین که همزمان، هم سرمایهدار و هم کارگر است؛ با شناساییِ سرمایۀ اولیۀ خود، به تولیدِ شادیِ بیشتر مبادرت ورزیده و با این ذهنیت، انگیزۀ خود برای تلاش در لحظۀ حال را تأمین مینماید. علاوه بر این، بررسیِ تطور مفهوم شادی، از شادی قابلِ اندازهگیری به بهزیستی با هدفِ شکوفایی و همچنین تحلیلِ این مفاهیم در اندیشۀ مولوی نشان داده است که شادی از نگاه مولوی به معنای رضایت از زندگی با معیارهای قابل اندازهگیری همچون داشتن شغل و بیمه و به طور کلی رفاه تعریف شده در زیست- سیاست نئولیبرال نیست. از همه مهمتر آنکه شادی از نگاه مولوی، محصولِ شادی نبوده و مولودِ غم است و اساساً میزانِ بهرهوری هر چیز از انوار حق، عاملِ خوشی و انس با آن چیز است.
- کلمات کلیدی:مثبتاندیشی نئولیبرال, شادی, شکوفایی, کارآفرینِ خود, سوژۀ شادیآفرین, مولوی
- محل انتشار:پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت, سال (2025-3)
- پیوند مقاله
نقش جریان های سیاسی زیدیه در جعل و تحریف روایات مهدوی
- عنوان: نقش جریان های سیاسی زیدیه در جعل و تحریف روایات مهدوی
- نویسندگان:سیدمرتضی حسینی شیرگ , حسن نقی زاده , محمدحسن رستمی
- چکیده:چکیده بررسی نقش جریان های سیاسی مدعی مهدویت می تواند به مشخص کردن مجعولات وارد شده از سوی سیاسیون به روایات مهدوی کمک کند و به پالایش هرچه بیشتر روایات این حوزه بینجامد. ظهور مدعیانِ مهدویِ فراوان در زیدیه نشان از آن دارد که مهدویت در این جریان از کارکرد سیاسی پررنگی برخودار بوده است. شواهدی از جعل و تحریف روایات مهدوی را می توان در این فرقه ردیابی نمود. مطالعه حاضر با بررسی منابع متقدم زیدیه و منابع حدیثی فریقین و مطالعه تاریخی سرگذشت مدعیان مهدویت در فرقه زیدیه، آن دسته از احادیث و ادعاهای مرتبط با مفاهیم و معارف مهدوی را که نیاز به تأمل بوده را شناسایی کرده است و با رویکرد تحلیلی- توصیفی، به دنبال ردیابی روایات جعلی است که توسط جریان سیاسی زیدیه جعل و یا مورد تحریف واقع شده اند. داده های این مطالعه که براساس تاریخ ظهور مدعیان مهدویت در زیدیه دسته بندی شده است، بیانگر گونه هایی از جعل و تحریف در روایات و معارف مهدوی است، که جریانهای «زید بن علی» و «نفس زکیه»، از مهم ترین آنهاست. در این میان نقش جریان «نفس زکیه» بسیار پررنگ تر است. هم چنین پیرامون روایات فضیلت آخرالزمانی طالقان و احادیثی با طَرف «اسمه اسم نبیٍ» گمان دست داشتن زیدیان در جعل آن می رود.
- کلمات کلیدی:مهدویت, زیدیه, حدیث جعلی, سیاست.
- محل انتشار:حدیث پژوهی, دوره (15), شماره (30), سال (2023-12) , صفحات (7-40)
- پیوند مقاله
بررسی نقش میانجیگر تابآوری در رابطۀ راهبردهای مقابلهای مذهبی با رضایتمندی زناشویی در زنان متأهل شهر مشهد
- عنوان: بررسی نقش میانجیگر تابآوری در رابطۀ راهبردهای مقابلهای مذهبی با رضایتمندی زناشویی در زنان متأهل شهر مشهد
- نویسندگان:مریم صنعتی , محمدسعید عبدخدائی , جعفر طالبیان شریف
- چکیده:ازدواج موفق موجب ارضای بسیاری از نیازهای روانی و جسمانی افراد میشود و در صورت شکست، زن و شوهر بهویژه فرزندان آنان با ضربۀ روانی شدید مواجه میشوند. هدف از این پژوهش بررسی ارائۀ الگوی ساختاری بررسی نقش میانجیگر تابآوری در رابطۀ راهبردهای مقابلهای مذهبی با رضایتمندی زناشویی بود. روش کار: این پژوهش توصیفی - همبستگی و از نوع تحلیل مسیر است. جامعۀ آماری شامل تمامی زنان متأهل با دامنۀ سنی 30 تا 50 شهر مشهد در سال 1400-1399 بود که با روش نمونهگیری دردسترس (بهشیوۀ برخط) تعداد 400 نفر نمونۀ پژوهش در نظر گرفته شدند و به پرسشنامههای رضایت زناشویی انریچ، تابآوری کانر و دیویدسون و راهبردهای مقابلۀ مذهبی پارگامنت و همکاران پاسخ دادند. تحلیل دادههای پژوهش با استفاده از روشهای آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار)، ضریب همبستگی پیرسون و الگویابی معادلات ساختاری انجام شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکردهاند. یافتهها: بر اساس نتایج این پژوهش، الگوی پیشنهادی روابط علّی بین متغیّرهای مذکور، برازش قابل قبولی داشت. بهطور کلی، در الگوی پیشنهادی پژوهش، نتایج نشان داد که راهبردهای مقابلۀ مذهبی هم بهصورت مستقیم هم بهصورت غیرمستقیم از طریق تابآوری بر رضایتمندی زناشویی زنان متأهل تأثیر داشت (05/0>P). ضرایب مستقیم و استاندارد تابآوری بر رضایتمندی زناشویی زنان متأهل نیز معنادار بود. نتیجهگیری: الگوی ساختاری اصلاحشدۀ پژوهش برازش مطلوب و قابلقبول با دادههای پژوهشی داشت و این گام مهمی در جهت شناخت عوامل مؤثر بر رضایتمندی زناشویی در زنان متأهل است.
- کلمات کلیدی:تاب آوری , مقابله مذهبی , رضایت زناشویی
- محل انتشار:پژوهش در دین و سلامت, دوره (9), شماره (3), سال (2023-12) , صفحات (88-103)
- پیوند مقاله
رویکردهای فلاسفه اسلامی (ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا) به نفس و دلالتهای تربیتی آن
- عنوان:رویکردهای فلاسفه اسلامی (ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا) به نفس و دلالتهای تربیتی آن
- نویسندگان:طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی
- چکیده:شناخت انسان و آگاهی از ویژگیهای او، منبع مهم استخراج و تدوین اهداف تربیتی است وراهبرد های علمی، فلسفی، دینی و عرفانی از جمله اساسی ترین وسایل شناخت انسان محسوب می شوند. از اینرو، دز این مقاله به منظور تدوین اهداف تربیتی در جامعه اسلامی، با رویکردی فلسفی ماهیت انسان مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، اندیشه های ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا با تکیه بر سه محور ماهیت نفس، دلایل اثبات وجود نفس و رابطه نفس و بدن بررسی شده است و الگوی نظری آرنولد گریز(1994) بعنوان منطق زیر بنایی این بررسی، مورد استفاده قرار گرفته است. در نتیجه بر اساس مبانی انسان شناسی متفکرین موصوف، اهداف تعلیم و تربیت به تصویر کشیده شده ودر این زمینه افتراقات و اشتراکات آنها به تفسیر بیان شده است.
- کلمات کلیدی: نفس, رویکرد های فلسفی, دلالت های تربیتی, ابن سینا, شیخ اشراق و ملاصدرا
- محل انتشار:انسان شناسی, شماره (7), سال (2007-9) , صفحات (7-37)
- پیوند مقاله
تصحیح اسناد ضعیف مشیخه التهذیب با اسناد معتبر در الفهرست شیخ طوسی ره) در دیدگاه آصف محسنی
- عنوان:تصحیح اسناد ضعیف مشیخه التهذیب با اسناد معتبر در الفهرست شیخ طوسی ره) در دیدگاه آصف محسنی
- نویسندگان:سعیده محسنی , محمدحسن رستمی , حسن نقی زاده
- چکیده:تصرّف، تعویض و در نهایت «تصحیح سندی» یکی از روشهای مقبول در راستای ترمیم اسناد ضعیف روایات به شمار میآید. از مهمترین زمینههای اجرای روش مذکور، تصحیح اسناد ضعیف «مشیخه التهذیبین» با اسناد معتبر «الفهرست» است که بسیاری از رجالپژوهان با بهرهگیری از آن، بر شمار اسناد و طرق معتبر المشیخه افزودهاند؛ هرچند در نحوۀ به کارگیری این قاعده، یکسان عمل نشده و فرایند مشابهی را گذر نکرده است. آنچه در تصحیح اسناد ضعیف المشیخه مبنای اکثر رجالپژوهان قرار گرفته، واگذاری برخی طرق به الفهرست از جانب شیخ طوسی(ره) است. «آصفمحسنی» از رجالپژوهان معاصری است که تصحیح مذکور را با ارایۀ شواهدی از خود الفهرست دشوار دانسته و از چنین روشی در تصحیح اسناد بهره نبرده است. مهمترین دلیل وی، استفادۀ کثیر شیخ طوسی(ره) از عبارت «أخبرنا» در الفهرست است که مفادی فراتر از آگاهی از «اسامی» کتابها و اصلها به دنبال نداشته و بر دیگر روشهای تحمّل چون سماع، قرائت و ... دلالتی ندارد. آصفمحسنی برخی مویدهای استبعادی را نیز در ردّ تصحیح مذکور مطرح کرده است که نسبت به دیگر دلایل وی، از پشتوانۀ متقن نظری برخوردار نیست.
- کلمات کلیدی:تصحیح سندی المشیخه الفهرست آصف محسنی
- محل انتشار:علوم قرآن و حدیث, سال (2023-12)
- پیوند مقاله
الگوی مدیریت ناکامی در قرآن
- عنوان:الگوی مدیریت ناکامی در قرآن
- نویسندگان:سهیلا پیروزفر , جنان موسوی , محمدسعید عبدخدائی , علی جلاییان اکبرنیا
- چکیده:ناکامی، به حالت روحیای گفته میشود که هنگام ایجاد مانع و دستنیافتن به هدف یا یک نیاز یا به تاخیرافتادن آن، در فرد پدید میآید. مدیریت نکردن صحیح این ناکامیها، ممکن است موجب بروز آسیبهای متعدد روانی، اعتقادی، جسمی در افراد شود. قرآن، اصول و راهکارهایی برای مواجهه با سختیها و موقعیتهای ناکامکننده بیان کرده است. این تحقیق در پیِ کشف الگوی قرآن در نحوه کنترل ناکامی است؛ با استخراج مجموعه این اصول و راهکارها و روشننمودن ارتباط آنها با مبانی و اهداف کنترل ناکامی که بیانگر نظام و الگوی کنترل ناکامی در قرآن، برای توانمندسازی انسان در موقعیتهای ناکامکننده است. روش گردآوری اطلاعات، در این تحقیق کتابخانهای و از لحاظ روش پردازش، توصیفی، تحلیلی است. مهمترین مبانی کنترل ناکامی در قرآن در چهار قسمت مبانی خداشناسی (مثل توحید و برخی صفات الهی)، انسانشناختی (مثل دو بعدی بودن انسان، فلسفه ناکامیها، قضا و قدر و اختیار انسان)، جهانشناسی (مثل دنیا بر مدار سختیها و معاد) و دینشناسی (قوانین الاهی بر اساس مصلحت) طرح شده است. اصول کنترل ناکامی، در قرآن در سه دسته اصول شناختی (مثل اصل تنظیم خواستهها با واقعیت دنیا، اصل معنادار بودن بلاها، اصل مقدر بودن حوادث، اصل کوچک سازی سختیها ...) و اصول رفتاری و گرایشی-عاطفی (مثل اصل پذیرش ناکامیها، اصل ارتباط با خداوند، دعا، ذکر و توبه) طرح شده است. بر طبق اصول مطرح شده نیز، روشهایی جزئیتر برای کنترل ناکامی بیان شده است؛ مثل روش مقایسه و توجه به مصیبتهای بزرگتر دیگران ذیل اصل کوچکسازی سختیها.
- کلمات کلیدی:قرآن, تحمل ناکامی, مدیریت ناکامی, کنترل ناکامی, تابآوری
- محل انتشار:آموزه های قرآنی, دوره (21), شماره (39), سال (2024-9) , صفحات (30-62)
- پیوند مقاله
ازخودکارآفرینی به شادیآفرینی: تحلیلِ روند برساختِ مثبتاندیشی در زیست-سیاست نئولیبرال و نقد مبانی اخلاقی آن
- عنوان:ازخودکارآفرینی به شادیآفرینی: تحلیلِ روند برساختِ مثبتاندیشی در زیست-سیاست نئولیبرال و نقد مبانی اخلاقی آن
- نویسندگان:اعظم مرادی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , بختیار شعبانی ورکی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:این مقاله با هدف مقایسه انسانِ تربیتشده: در سوژۀ برساخته از گفتمان مثبتاندیشی نئولیبرال و اندیشۀ مولوی تدوین شده است و در روند تکوین خود، پس از مشخص کردنِ مفهوم مثبتاندیشیِ نئولیبرال، ابتدا با تحلیلِ خصوصیتِ اصلی سوژۀ نئولیبرال و پس از آن، با بررسی ویژگی اصلی سوژۀ مثبتاندیشِ نئولیبرال، نشان داده است که شادی ترویج شده در گفتمانِ مثبتاندیشی به عنوان نوعی سرمایۀ انسانی، تضاد بین نیروی کار و سرمایه در زیست-سیاستِ نئولیبرال را از بین برده است؛ چرا که در این گفتمان، به شادی، همچون یک واحد پولی یا سرمایۀ اولیه نگریسته شده و سوژۀ شادیآفرین که همزمان، هم سرمایهدار و هم کارگر است؛ با شناساییِ سرمایۀ اولیۀ خود، به تولیدِ شادیِ بیشتر مبادرت ورزیده و با این ذهنیت، انگیزۀ خود برای تلاش در لحظۀ حال را تأمین مینماید. علاوه بر این، بررسیِ تطور مفهوم شادی، از شادی قابلِ اندازهگیری به بهزیستی با هدفِ شکوفایی و همچنین تحلیلِ این مفاهیم در اندیشۀ مولوی نشان داده است که شادی از نگاه مولوی به معنای رضایت از زندگی با معیارهای قابل اندازهگیری همچون داشتن شغل و بیمه و به طور کلی رفاه تعریف شده در زیست- سیاست نئولیبرال نیست. از همه مهمتر آنکه شادی از نگاه مولوی، محصولِ شادی نبوده و مولودِ غم است و اساساً میزانِ بهرهوری هر چیز از انوار حق، عاملِ خوشی و انس با آن چیز است.
- کلمات کلیدی:مثبتاندیشی نئولیبرال, شادی, شکوفایی, کارآفرینِ خود, سوژۀ شادیآفرین, مولوی
- محل انتشار:پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت, سال (2025-3)
- پیوند مقاله
تدوین برنامه آموزش خودشناسی با رویکرد صدرایی
- عنوان:تدوین برنامه آموزش خودشناسی با رویکرد صدرایی
- نویسندگان:فرشته ظریفیان , محمدسعید عبدخدائی , حمیدرضا آقامحمدیان شعرباف
- چکیده:انسان همیشه به دنبال یافتن پاسخ این سوال بوده است که من کیستم؟ انسان به عنوان برترین آفریدهی خداوند، موجودی چند وجهی است که نادیده گرفتن هریک از این ابعاد وجودی، بخش بزرگی از انسانیت فرد وسلامت روان او را به خطر میاندازد. دانشمندان و فیلسوفان و روانشناسان زیادی از دیدگاه های مختلف به مبحث خود شناسی پرداخته اند. هدف پژوهش حاضر بررسی خودشناسی از دیگاه ملاصدرا که خود از صاحب نظران ایرانی در این زمینه است، میباشد. روش این پژوهش، کتابخانه ای و تحلیلی- استنتاجی میباشد. پژوهش حاضر چهار مؤلفه اصلی خود شناسی در رویکرد ملاصدرا را بررسی کرد که این اصول شامل نفس مجرد و ویژگی های آن، رابطه نفس با بدن، علم به نفس نزد انسان و وحدت نفس میباشد که در این پژوهش رابطه این اصول را با چهار مؤلفه روانشناختی از جمله خودآگاهی، باورها واعمال مذهبی، تجربه هوشیاری اوج یافته و تعالی مورد مطالعه قرار داد. خودشناسی از دیدگاه صدرالمتألهین را میتوان با مؤلفه های روانشناختی فراوانی از جمله خودآگاهی، باورها و اعمال مذهبی، هوشیاری اوج یافته و تعالی مرتبط دانست که در نتیجه این پژوهش، یک برنامه آموزشی جامع خودشناسی از دیدگاه صدرالمتألهین است
- کلمات کلیدی:خودشناسی .خودآگاهی . ملا صدرا
- محل انتشار:جامعه شناسی سیاسی ایران, دوره (5), شماره (11), سال (2023-1) , صفحات (4774-4785)
- پیوند مقاله
خودشیءانگاری زنان و نقش خودمراقبتی معنوی با الهام از تعبیر قرآنی «یومالحساب» در درمان آن
- عنوان:خودشیءانگاری زنان و نقش خودمراقبتی معنوی با الهام از تعبیر قرآنی «یومالحساب» در درمان آن
- نویسندگان:سیده جمیله هاشم نیا , جواد ایروانی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , علی جلائیان اکبرنیا
- چکیده:«خودشئانگاری» و نیز شئانگاری جنسی زنان؛ که ریشه در انگارهای کاذب دارد، بعنوان یکی از پدیدههای روانشناختی امروزه در سراسر جهان شیوع یافته است. این معضل بهجهت تبعات آسیبزای فراوان، از حدود سه دهه پیش بطور جدی مورد مطالعه محققان غربی قرار گرفته است. برخی راهکارهای عمدۀ ارائه شده توسط ایشان در بستر پیشگیری و مداخله عبارتند از: تجربه رضایت از بدن، ورزش وبدنمندسازی برای ایجاد تصویر مثبت از بدن، ترویج یک طرحواره برای بسترسازی شئانگاری جنسی بهمنظور افزایش آگاهی دربارۀ مضرات مقایسههای بدنی، ارتقای سواد رسانهای، تأکید بر ویژگیهای درونی زنان، افتخار و احترام بهبدن. بررسی تحلیلی این مطالعات نشان میدهد هیچیک از راهکارهای ارائهشده مذکور نمیتواند بهشکل بنیادین و پایدار راهگشا باشد. با پیشفرض اینکه اسلام دین فطری بشر بوده و قادر است برمبنای تعالیم وحیانی راهکارهای مقابلهای اصیل و پایداری در مواجهه با چالشهای روانی به بشریت ارائه نماید، لذا این مسئله مطرح میشود که اسلام برای مقابله با خودشئانگاری در زنان چه راهکارهایی دارد؟ با تأملی درتحقیقات روانشناسی پیرامون نقش مؤثر خودمراقبتی معنوی در بهبود مشکلات روحی و حتی جسمی این نتیجه حاصل میشود که مراقبات نفسانی برمحور معادباوری در اسلام و تکرار و تلقین آیات مربوط به آخرت و اسامی دوبخشی قیامت که با پیشوند «یوم» در قرآن آمده است، نهتنها میتواند عامل مؤثری در مقابله با خودشئانگاری زنان باشد بلکه سبب رشد معنوی و عزت نفس، عدم وحشت از مرگ، هدفمندی و ایجاد انگیزه در جهت کسب سعادت برای حیات ابدی و گریز از هرگونه مادیگرایی بوده که محکوم به فناست
- کلمات کلیدی:خود شئی انگاری زنان, خودمراقبتی معنوی, معاد باوری, یوم الحساب
- محل انتشار:مشکوة, دوره (43), شماره (163), سال (2024-8) , صفحات (4-30)
- پیوند مقاله
دانشجویان و کنشهای پوشش: لغزش، نرمش، ارزش
- عنوان:دانشجویان و کنشهای پوشش: لغزش، نرمش، ارزش
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
- چکیده:مطالعۀ حاضر، به واکاوی تفسیر دانشجویان دختر، نسبت به حجاب و پوشش پرداخته است. مشارکتکنندگان که 30 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد بودند، به روش پدیدارشناختی و نمونهگیری هدفمند از نوع «حداکثر تنوع»، مورد مصاحبههای نیمهساختاریافته قرار گرفتند. عبارتهای بیانشده از سوی آنان، در قالب 568 مفهوم، 44 مقوله و 9 مضمون قرار گرفت. با بررسی تجارب زیستۀ افراد، یافتهها، در سه محور اصلی «لغزش نسبت به حجاب»، «نرمش نسبت به حجاب» و «ارزش نسبت به حجاب» جای گرفتند. سه مضمون استنباطشده در محور اول، شامل لغزش دانشی بینشی، لغزش روانی هیجانی و لغزش فرهنگی تربیتی و مضامین محور دوم نیز، نرمش فرهنگی اجتماعی و باور به حجاب حداقلی بود. ارزش دانشی بینشی، ارزش دینی قانونی، ارزش فرهنگی اجتماعی و عوامل ارزشمندی حجاب نیز، بهعنوان چهار مضمون محور سوم کشف شدند. تلاش به امکان جمعِ دینداری و عفت با کشف حجاب، در گروه لغزشکار و تأثیر برخی تجارب فردی و عینی در گزینش حجاب کامل، از مهمترین یافتهها بود. همچنین، پیشنهاداتی هم، جهت گسترش حجاب، از سوی مشارکتکنندگان عنوان شد.
- کلمات کلیدی:حجاب، لغزش، نرمش، ارزش
- محل انتشار:فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره (16)، شماره (56)، سال (2022-2) ، صفحات (93-127)
- پیوند مقاله
جایگاه علم حضوری در رابطه دانش و عمل اخلاقی از دیدگاه صدرالمتالهین
- عنوان:جایگاه علم حضوری در رابطه دانش و عمل اخلاقی از دیدگاه صدرالمتالهین
- نویسندگان:حلیمه شیخعلی شاهی , ابوالفضل غفاری , جهانگیر مسعودی , سعید بهشتی
- چکیده:رابطه دانش و عمل اخلاقی در فلسفه اخلاق، همواره با چالش مهمی به عنوان خطای آگاهانه اخلاقی و شکاف میان علم و عمل اخلاقی مواجه بوده است. چنین چالشی عمدتا به تلاشهایی برای رفع این خلاء با تاکید بر ساحتهای دیگری همچون عواطف و اراده انسانها منجر شده است. در میان متفکران مسلمان، رویکرد وجودی ملاصدرا نسبت به همه کمالات از جمله معرفت و خیر، بیشتر بر رویکرد سقراطی نسبت به معرفت و فضیلت قابل منطبق و در نتیجه در معرض چالش مذکور میباشد. این پژوهش با اعتقاد به تقدم تبیین حدود طرفین رابطه بر اصل آن و با نگاه تحلیلیـاستنباطی به دیدگاه معرفتشناختی و ارزششناختی صدرالمتالهین، به بررسی این مسأله میپردازد. بر اساس حکمت صدرایی به دلیل ارادی بودن فعل اخلاقی و مسبوقیت اراده به ادراک نفس، ادراک امر ملائم و ادراک تلائم میان آنها، این سه ادراک، منشاء انگیزش فعل اخلاقی هستند. از طرفی اثر انگیزشی ادراکات نسبت به افعال، متناسب با مرتبه وجودی آنهاست و علم حضوری به دلیل عینیت با معلوم از قوت وجودی بالاتری نسبت به علم حصولی برخوردار و در مقایسه با آن انگیزهبخشی بیشتری نسبت به فعل انسان دارد. لذا در صورت تناقض ادراکات حضوری و حصولی فرد در حیطه ادراکات مذکور، علوم حضوری میان انگیزش علوم حصولی و فعل اخلاقی حائل میشود و مانع تحقق فعل مقتضی آنها میشوند. حاصل این که تشکیک در رابطه معرفت و فضیلت، حاصل غفلت از علوم حضوری، در فرایند کنشگری اخلاقی و راهکار آن توجه به این موضوع است.
- کلمات کلیدی:علم حضوری, دانش اخلاقی, کنش اخلاقی, حکمت متعالیه, صدرالمتالهین
- محل انتشار:پژوهش های عقلی نوین, سال (2023-5)
- پیوند مقاله
اصول تربیت شهروند دموکراتیک در جمهوری اسلامی ایران
- عنوان:اصول تربیت شهروند دموکراتیک در جمهوری اسلامی ایران
- نویسندگان:طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی
- چکیده:برقراری مردم سالاری دینی در ایران اسلامی، اقتضا میکند برنامه های روشنی برای تربیت شهروندان دموکراتیک در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر در صورت وجود شهروندان دموکراتیک می توان زمینه مردم سالاری دینی را در کشور ایجاد نمود. در اینجا این سوال مطرح می شود که تربیت شهروند دموکراتیک در ایران بر اساس چه اصول و روش هایی باید انجام گیرد؟ آیا تربیت شهروند دموکراتیک تابع اصول مشترکی در تمام کشورها است؟ و یا اینکه تربیت شهروند دموکراتیک امری اقلیمی است و باید با نظر به شرایط بومی و بر اساس مبانی آرمانی و اعتقادی حاکم بر آن مورد نظر قرار گیرد؟ در این مقاله نگارنده قصد دارد ، ضمن تشریح برخی از مبانی انسان شناسی در نظام اسلامی و بررسی ویژگیهای دموکراسی در ایران اسلامی، اصول تربیت شهروند دموکراتیک را ارائه نماید. تصریح میشود بررسی موارد ذکر شده با نظر به آیات قرآن، دیدگاه های امام علی(ع)، امام خمینی(ره) و قانون اساسی و برخی از دیدگا ههای صاحب نظران نظریه سازگاری اسلام و دموکراسی و برخی از صاحب نظران تربیتی صورت پذیرفته است.
- کلمات کلیدی:مردم سالاری دینی, تربیت دموکراتیک, امام علی(ع), امام خمینی(ره) و قانون اساسی
- محل انتشار:تربیت اسلامی , 2006-03-29
- پیوند مقاله
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه براساس تفاسیر ملاصدرا
- عنوان:تبیین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه براساس تفاسیر ملاصدرا
- نویسندگان:سارا طوسیان خلیل آباد , سعید بهشتی , سید صدرالدین شریعتی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:مقالۀحاضر به تببین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه،براساس تفاسیر ملاصدرا،میپردازد. این پژوهش که با روش تحلیل محتوای قیاسی استقرایی انجام شده است، برای تبیین چگونگی تربیت اخلاقی به تحلیل محتوای تفاسیر ملاصدرا پرداخته و اصول و روشهای تربیت اخلاقی را واکاوی کرده است. اصول و روشهای تربیت اخلاقی در دو دسته سلبی و ایجابی ناظر به دومرحلۀاصلی تخلیه و تحلیه در تربیت اخلاقی متعالیه دسته بندی شده اند.براین اساس،در بخش سلبی،پنج اصل و هفت روش و در بخش ایجابی نیز هشت اصل و شش روش استخراج شده است. اصول بخش سلبی عبارتند از: تهذیب ظاهر، مراقبت از اعمال، تهذیب نفس، دوری از حب ّ دنیا و مراقبت از خواطر ذهنی. اصول بخش ایجابی نیز عبارتند از: عقل ورزی، تفکر، مراقبت در مسیر کسب علم، تکرار، ایجاد ملکات نیکو، تعدیل قوای جسمانی و نفسانی، توجه به تفاوت وسعها و بهگزینی در معاشرت. روشهای سلبی عبارتند از: ریاضت، زهد، انفاق، دوری از همنشین بد، پاسخ به شبهات، دوری از عادات نامناسب، دوری از افراط و تفریط. روشهای ایجابی نیز عبارتند از: اطاعت از شرع، عمل به مقتضای علم، برهان، تذکر، ایجاد عادات پسندیده و موقعیتمداری.
- کلمات کلیدی:اصل و روش, تربیت اخالقی, تفاسیر ملاصدرا, حکمت متعالیه
- محل انتشار:علوم تربیتی از دیدگاه اسلام, دوره (11), شماره (22), سال (2024-3) , صفحات (5-34)
- پیوند مقاله
تحلیل و بررسی آراء مفسران درباره - و لما ضرب ابن مریم مثلا -
- عنوان: تحلیل و بررسی آراء مفسران درباره - و لما ضرب ابن مریم مثلا -
- نویسندگان:حسین براتی , حسن نقی زاده , سهیلا پیروزفر
- چکیده:آیه 57 سوره زخرف، از مَثَلی حکایت دارد که مورد تمسخر و استهزاء مشرکان قرار گرفته و آنان با پیامبر(ص) به جدال پرداخته اند. مفسران در این که مراد از مَثَل زده شده چیست و این آیه چه معنا و مفهومی دارد، هم سو و هم صدا نبوده و دیدگاه هایی را مطرح ساخته اند که هر یک با نوعی چالش مواجه است. پژوهه حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و انتقادی کوشیده است با بررسی این آیه و دیگر آیات و تحلیل تفاسیر و روایاتی که ذیل آیه مطرح است، مناسب ترین تفسیر را ارائه دهد. نتایج نشان می دهد که میان دو نوع روایت مربوط به سبب نزول، نوعی خلط، صورت گرفته و بی توجهی به این نکته، موجب شده تا فهم آیه دشوارتر شود. از این رو نقلی که مَثَل مورد نظر را به مشرکان و نه لزوما ابن زبعری منتسب می داند صحیح تر و در عین حال با سیاق و بافت خود آیات نیز سازگارتر است. همین نکته می تواند نقدی قرآنی، مبتنی بر بررسی روایات وارده بر مفسرانی که مَثَل زده شده را از جانب خداوند می دانند، به حساب آید.
- کلمات کلیدی:عیسی ابن مریم(ع), ضرب مَثَل, مشرکان, جدال, تفسیر
- محل انتشار:آموزه های قرآنی, دوره (20), شماره (38), سال (2024-3) , صفحات (1-28)
- پیوند مقاله
بررسی عدالت تربیتی در نظام آموزشی کشور با استفاده از نظریة عدالت راولز
- عنوان: بررسی عدالت تربیتی در نظام آموزشی کشور با استفاده از نظریة عدالت راولز
- نویسندگان:علی صحبتلو , ابوالفضل غفاری
- چکیده:عدالت تربیتی یکی از ابعاد مهم عدالت است.ازمصادیق مهم بحث عدالت تربیتی، چگونگی توزیع امکانات و فرصتهای آموزشی است. براین اساس، پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی وتحلیل عادلانه بودن تعلیم و تربیت و توزیع امکانات و فرصتهای آموزشی و سهمیههای کنکور بر اساس اصول اساسی نظریه عدالت راولز بپردازد. برای تحقق این هدف از روش تحلیلی- استنتاجی بهرهگرفته شده است. یافتهها در خصوص تعاریف مختلف مفهوم عدالت و دیدگاههای ارائه شده توسط صاحبنظران، نشان داد که نظریه عدالت راولز میتواند در تحلیل مصادیق عدالت تربیتی، مورد استفاده قرارگیرد. تبیین نظریه عدالت راولز،درخصوص آموزشوپرورش رایگان و سهمیههای اختصاص یافته برای ورود به مدارس نمونه دولتی، تیزهوشان یا دانشگاهها، اولاً،حاکی از آن است که براساس اصل برابری راولز، هر دانشآموزی حقی برابر جهت برخورداری از امکانات، منابع و فرصتهای آموزشی و تربیتی دارد ؛ و ثانیاً، بر اساس اصل تفاوت راولز،نابرابری بین افراد در استفاده از سهمیهبندیهای مختلف، باید به گونهای سازماندهی شود که بیشترین نفع را برای افراد بینصیب در پی داشته باشد و بر این اساس، لازم است به اقشاری که از برخی امکانات و تجهیزات آموزشی و شرایط دچار محرومیت بودهاند، توجه بیشتری مبذول شود. درمجموع میتوان گفت نظریه عدالت راولز برای تحلیل سهمیههای کنکور مناسب است.
- کلمات کلیدی:عدالت تربیتی, آموزش و پرورش, دانشگاه, سهمیه, راولز, عدالت توزیعی
- محل انتشار:اسلام و پژوهش های تربیتی, دوره (13), شماره (25), سال (2022-1) , صفحات (57-76)
- پیوند مقاله
واکاوی مفهوم تربیت و دلالت های آن برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر بسیج مردمی
- عنوان:واکاوی مفهوم تربیت و دلالت های آن برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر بسیج مردمی
- نویسندگان:بهروز مهرام
- چکیده:این مقاله با هدف واکاوی و تحلیل مفهومی تربیت و دلالتهای آن برای نیروهای مسلح با تأکید بر نیروی بسیج مردمی تدوین شده است. ابتدا مفهوم تربیت مورد پردازش قرار گرفته و سپس تمایز آن با واژگان مشابه مانند تعلیم، تدریس، تهذیب و یادگیری ارائه شده است؛ سپس ویژگی های بسیج، دلایل تمرکز بر تربیت بسیجیان، برنامه های درسی خطی و در هم تنیده برای آموزش و تربیت، ابعاد مختلف فعالیت های بسیج، و فرصت های تربیت برای بسیجیان مورد اشاره قرار گرفته و در انتها شیوه های تربیت بسیج در قالب آموزش مستقیم اصول عقاید، فرصت های تربیت در قالب فعالیت های اردویی، و تربیت در حین عمل ارائه شده است. استفاده از ظرفیت های مساجد، توجه به ساحت های چند گانه اهداف، و بهره گیری از برنامه درسی پنهان برای یادگیری های ضمنی؛ از جمله پیشنهادهای این مطالعه بوده است.
- کلمات کلیدی:تربیت, نیروهای مسلح, بسیج
- محل انتشار:همایش ملی تربیت در نیروهای مسلح , 2022-02-07
- پیوند مقاله
دلالتهای تربیتیِ ادوار سهگانۀ کودک در متون اسلامی، برای مقطعبندی تحصیلی در نظام رسمی آموزش و پرورش
- عنوان: دلالتهای تربیتیِ ادوار سهگانۀ کودک در متون اسلامی، برای مقطعبندی تحصیلی در نظام رسمی آموزش و پرورش
- نویسندگان:رخساره قصوری درگاهی , طاهره جاویدی کلاته جعفرابادی , مجتبی الهی خراسانی
- چکیده:هدف این مقاله روشن ساختن ابعاد روشی برای بهره برداری از تقسیم دورههای هفت ساله در جایگاه مقاطع تحصیلی است. برای این منظور سه دسته روش از یکدیگر متمایز و معرفی شدند که شامل روشهای متن محور (اشارات تکمیلی تقسیم مراحل و سایر شواهد دینی)، روشهای زاینده (مقایسه ساحتهای دو طرف تشابه، روش استنطاق و روش تعیین کلیات و آزادی در جزئیات) و روشهای تطبیقی ( انطباق جویی و مقایسه با اندیشههای متفکران مسلمان و غیرمسلمان و استفاده از آن) هستند. هر گروه از این روشها به ترتیب به نیاز به اطمینان از اصالت دینی تقسیم مراحل آموزشی، نیاز به پاسخگویی در ابهامات و اقتضائات مربوط به شرایط و نیاز به بروزسازی و هماهنگی با اندیشههای نوپدید پاسخ میدهند. بررسی این روشها نشان میدهد گزارههای تقسیم هفت ساله دارای قابلیت و ظرفیت قرار گرفتن در جایگاه مقاطع تحصیلی هستند.
- کلمات کلیدی:تقسم مراحل تربیتی ؛ مقاطع تحصیلی, ادوار کودکی
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (31), شماره (59), سال (2023-9) , صفحات (241-272)
- پیوند مقاله
تدوین پروتکل کنترل خودارضایی؛ با تاکید بر رویکرد اسلامی و امکان سنجی آن: «تک آزمودنی»
- عنوان:تدوین پروتکل کنترل خودارضایی؛ با تاکید بر رویکرد اسلامی و امکان سنجی آن: «تک آزمودنی»
- نویسندگان:فاطمه آذربادکان , حمیدرضا آقامحمدیان شعرباف , محمدسعید عبدخدائی
- چکیده:هدف این پژوهش، بررسی نقش خودکنترلی با رویکرد اسلامی، در کنترل خودارضایی دختران بود. ابتدا پروتکل کنترل خودارضایی، براساس خودکنترلی با رویکرد اسلامی تدوین و امکانسنجی آن مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری، شامل کلیه دختران مجرد ۱۶ تا ۲۰ سال دبیرستانهای روزانه، شبانه و بزرگسالان بودند که بیش از ۳ بار در هفته، حداقل از یکسال گذشته خودارضایی داشتند. برای نمونهگیری، از نمونه در دسترس و هدفمند استفاده شد (۲ نفر، ۱۸ و ۱۶ ساله). هر دو آزمودنی، در ابتدا و انتهای دوره درمان، پرسشنامههای اضطراب بک (BAI) و پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II) را تکمیل کردند. همچنین، ۶ جلسه مشاوره فردی «پروتکل کنترل خودارضایی با تاکید بر رویکرد اسلامی» دریافت کردند و به مدت ۴ هفته، پیگیری درمان انجام شد. نتایج نشان داد استفاده از پروتکل کنترل خودارضایی با تاکید بر رویکرد اسلامی، در هر دو آزمودنی باعث کاهش رفتار خودارضایی شد. همچنین مقایسه نتایج پرسشنامههای اضطراب و افسردگی در مراجعان نشاندهنده کاهش افسردگی آنها بود. در نتیجه، استفاده از «پروتکل کنترل خودارضایی با تاکید بر رویکرد اسلامی»، منجر به حذف این رفتار در نوجوانان میشود.
- کلمات کلیدی:خودارضایی , خودکنترلی , رویکرد اسلامی
- محل انتشار:روان شناسی و دین, دوره (13), شماره (52), سال (2021-3) , صفحات (73-92)
- پیوند مقاله
تعلیم اللغة العربیة فی ضوء نظریة الذکاءات المتعددة لغاردنر الذکاء اللغوی نموذجا
- عنوان: تعلیم اللغة العربیة فی ضوء نظریة الذکاءات المتعددة لغاردنر الذکاء اللغوی نموذجا
- نویسندگان:مریم محمودقیه بلاغی , بهار صدیقی , حسین ناظری , بهروز مهرام
- چکیده:هناک صلة وطیدة بین نظریات علم النفس التعلیمیة وتعلیم اللغة. تعد نظریة غاردنر للذکاءات المتعددة، من جملة النظریات التعلیمیة التی قد حظیت باستقبال کبیر فی هذا المجال، وکانت ولا تزال تقوم بدور هام للغایة فی قضیة التعلیم عامة، وتعلیم اللغة خاصة. یهدف البحث إلى تأثیر نظریة الذکاءات المتعددة والذکاء اللغوی أنموذجاً علی تعلیم اللغة العربیة وکیفیة تطبیق هذا الذکاء علی تعلیم العربیة بصورة تنفیذیة وفعلیة. تکمن أهمیة البحث فی تقدیم الحلول لترقیة تعلیم اللغة العربیة وتنمیته کلغة ثانیة، وفق نظریة علم النفس لغاردنر تحت عنوان الذکاءات المتعددة. یجری البحث فی ضوء المنهج الوصفی ـ التحلیلی والتطبیقی. وتدل النتائج علی أنّه من الممکن تطبیق الذکاء اللغوی المذکور فی نظریة غاردنر علی جمیع مهارات اللغة الأربع، أی الاستماع، والقراءة، والمحادثة والکتابة، وإجرائه فی کل مهارة عبر استخدام التقنیات والحلول الخاصة بنفس المهارة المعنیة.
- کلمات کلیدی:تعلیم اللغة اللغة العربیة غاردنر الذکاءات المتعددة الذکاء اللغوی
- محل انتشار:بحوث فی اللغه العربیه, دوره (17), شماره (32), سال (2025-4) , صفحات (41-54)
- پیوند مقاله
نیازسنجی رئوس مطالب برنامه درسی دوره های تکمیلی علوم انسانی اسلامی؛ زمینه ای برای بهبود و تقویت نظریهپردازی بر اساس مبانی دینی
- عنوان:نیازسنجی رئوس مطالب برنامه درسی دوره های تکمیلی علوم انسانی اسلامی؛ زمینه ای برای بهبود و تقویت نظریهپردازی بر اساس مبانی دینی
- نویسندگان:زهرا حجازی - مقصود امین خندقی - سیدجواد قندیلی
- چکیده:هدف این پژوهش، نیازسنجی رئوس مطالب برنامۀ درسی دورههای تکمیلی علوم انسانی اسلامی برای فراهم آوردن زمینۀ بهبود و تقویت نظریهپردازی در اعضای هیئت علمی علوم انسانی بر اساس مبانی دینی بوده است. روش: این پژوهش از نیازسنجی با رویکرد کیفی و از ابزار مصاحبه و نمونهگیری گلوله برفی بهرهمند شده است. دادهها به منظور شناسایی رویکرد آگاهان کلیدی به علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی و تعیین رئوس مطالب پیشنهادی از سوی آنان بررسی و تحلیل شدند. یافتهها: رویکرد اغلب آگاهان کلیدی، غربگزین بود. سرفصلهایی از سوی آنان برای فراهمآوردن زمینۀ نظریهپردازی عضو هیئت علمی پیشنهاد شد که کلیه سرفصلهای به دست آمده در چهار محور دین اسلام، علم و دین، علوم انسانی و نظریه و نظریهپردازی تقسیم شدند. نتیجهگیری: اتخاذ چنین سرفصلهایی در این دورهها میتواند تحولات قابل توجهی را ایجاد کند و عضو هیئت علمی شجاعت و اعتماد بهنفس ایدهپردازی در علوم انسانی را به دست میآورد. با عنایت به بهبود و تقویت نظریهپردازیبر اساس آموزههای دینی و نایل شدن به علوم انسانی اسلامی، مهمترین دستاورد، پایان دادن به انحصارگرایی غربیان در علوم انسانی است
- کلمات کلیدی:نیازسنجی، علوم انسانی اسلامی، رویکردهای علم دینی، نظریهپردازی، برنامۀ درسی
- محل انتشار:مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره (21)، شماره (70)، سال (2017-5) ، صفحات (19-46)
- پیوند مقاله
تدوین و اعتباریابی بسته زوج درمانی تلفیقی برای گسستگی رابطه زناشویی
- عنوان:تدوین و اعتباریابی بسته زوج درمانی تلفیقی برای گسستگی رابطه زناشویی
- نویسندگان:فائزه صلایانی , محمدعلی بشارت , محمدجواد اصغری ابراهیم آباد , بهروز مهرام , سکینه سلطانی کوهبنانی
- چکیده:گسستگی رابطه زناشویی یکی از از رایج ترین مشکلاتی است که توسط زوجین مطرح می شود و به فرآیند جدایی عاطفی اشاره دارد که معمولاً به عنوان جدا شدن از شریک زندگی یا احساس بی تفاوتی نسبت به او شناخته می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، تدوین و اعتباریابی بسته زوج درمانی مبتنی بر بهبود گسستگی رابطه زناشویی بود. روش پژوهش، در بخش اول مرور نظامند مقالات مختلف مرتبط با درمان های موجود در حوزه زوج درمانی در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی در بازه زمانی 2003 تا 2022 بود. داده های بدست آمده از این منابع با روش کیفی تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت، عناصر مشترک شناسایی و کدگذاری شدند و براساس آن، بسته زوج درمانی تدوین گردید. پس از تدوین بسته زوج درمانی با بهره گیری از نظر پنج صاحب نظر در حوزه زوج درمانی و مشاوره برای تعیین روایی محتوایی بسته فوق اقدام شد. نمونه گیری به صورت هدفمند بود. ابزار پژوهش اسناد و مدارک مکتوب موجود در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی بود. نتایج نشان داد که ارزیابی و مصاحبه اولیه، افزایش درگیری هیجانی، بازسازی و بهبود تعاملات زوج، بازسازی شناختی و تغییر طرحواره ها، تغییر رفتار/ افزایش تبادلات مثبت زوجین، آموزش مهارت ها و افزایش پذیرش و تحمل، عناصر اصلی بسته زوج درمانی مبتنی بر گسستگی رابطه را تشکیل می دهند. محتوای جلسات بسته زوج درمانی در چهارده جلسه هفتگی تنظیم شده است. براساس یافته های پژوهش، بسته زوج درمانی مبتنی بر گسستگی رابطه می تواند در بهبود الگوهای ارتباطی زوجین، حل تعارض ها و تغییر رفتارهای منفی زوجین کمککننده باشد.
- کلمات کلیدی:بسته زوج درمانی, زوجین, گسستگی رابطه, نارضایتی,
- محل انتشار:روانشناسی, دوره (28), شماره (4), سال (2025-3) , صفحات (415-426)
- پیوند مقاله
بررسی اثربخشی آموزش خودشناسی با رویکرد صدرایی بر هوش معنوی
- عنوان: بررسی اثربخشی آموزش خودشناسی با رویکرد صدرایی بر هوش معنوی
- نویسندگان:فرشته ظریفیان , محمدسعید عبدخدائی , حمیدرضا آقامحمدیان شعرباف
- چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش برنامه خودشناسی با رویکرد صدرایی بر افزایش هوش معنوی انجام شد. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی مشهد بود که تعداد 40 نفر از آنها با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس انتخاب و بهصورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20) نفر و کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. به گروه آزمایش شش جلسه آموزش خودشناسی با رویکرد صدرایی ارائه شد و گروه کنترل مداخلهای دریافت نکردند. ابزار مورداستفاده در مطالعه حاضر پرسشنامهی هوش معنوی سهرابی و ناصری بود که در دو مرحله پیش از مداخله و پس از مداخله استفاده شد. تحلیل دادههای پژوهش توسط نرمافزار SPSS-19 و با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک و چند متغیری انجام شد. یافتهها: نتایج نشان دهندهی تفاوت معناداری بین گروههای آزمایش و کنترل بود. نتایج نشان داد که آموزش خودشناسی با رویکرد ملاصدرا منجر به ارتقای هوش معنوی دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی گردید.
- کلمات کلیدی:خودشناسی رویکرد صدرایی برنامه آموزشی هوش معنوی
- محل انتشار:پژوهش های روانشناسی بالینی و مشاوره, دوره (12), شماره (2), سال (2022-11) , صفحات (6-24)
- پیوند مقاله
ضرورت دانش برنامه درسی اسلامی: پارادایمی بالقوه میان پارادایم های موجود
- عنوان:ضرورت دانش برنامه درسی اسلامی: پارادایمی بالقوه میان پارادایم های موجود
- نویسندگان:مقصود امین خندقی , فاطمه سادات جعفرنیا
- چکیده:ضرورت برنامهدرسی اسلامی موضوعی بنیادی و مغفول است که در این مقاله اختصاصاً به آن پرداخته شده است. در ابن پژوهش با روش تحلیلی و نظرورزانه، نگاه شمولگرایانه و جامعی به ضرورت برنامهدرسی اسلامی مطرح شده است که ضمن تبیین اندیشه-های موجود، بهروی فعالان این حوزه، دریچههای جدیدی میگشاید و هم خط سیر ضرورت برنامهدرسی اسلامی را از نگاهی سلبی تا نگاهی ایجابی تبیین میکند. ضرورتهای چهارگانه توصیفی، پیامدی، انتقادی، و خلق و تولید مهمترین انواع ضرورت دانش برنامهدرسی اسلامی هستند که از دل منابع استقراء شدند. اما در این میان ضرورت نظریهای، آن وجهی است که مورد تاکید نویسندگان میباشد. این ضرورت بیانگر این است که تا شالودههای نظری و دانشی درباره برنامهدرسی اسلامی به خوبی تدوین نشود، منطقاً امیدی به ظهور آن وجود ندارد. ضرورت دانش برنامهدرسی اسلامی، پرداخت تئوریک به مبانی هستیشناختی، ارزششناختی، انسانشناختی، معرفتشناختی و روششناختی این دانش، به منظور معرفی و ارائه آن بعنوان پارادایمی در میان پارادایمهای موجود دانش برنامهدرسی است.
- کلمات کلیدی:ضرورت, برنامه درسی اسلامی, اسلامیسازی, علم دینی, پارادایم.
- محل انتشار:مطالعات برنامه درسی, دوره (19), شماره (73), سال (2024-9) , صفحات (245-270)
- پیوند مقاله
ارزشیابی برنامه درسی انقلاب اسلامی: گذر از رویکرد منفعلانه ناکام موجود به رویکرد گفتمانسازانه
- عنوان: ارزشیابی برنامه درسی انقلاب اسلامی: گذر از رویکرد منفعلانه ناکام موجود به رویکرد گفتمانسازانه
- نویسندگان:حمیده پاک مهر , مقصود امین خندقی , سیدجواد قندیلی , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:مطالعه حاضر با هدف ارزشیابی از برنامه درسی درس انقلاب اسلامی صورت گرفت. روش مطالعه توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای پیام نور، آزاد اسلامی و علمی-کاربردی واحد بافق بودند که درس انقلاب اسلامی را انتخاب واحد نموده و در کلاس این درس حضور داشتهاند (مجموعاً 151 نفر). تمامی دانشجویان مذکور به صورت سرشماری در پژوهش شرکت و پرسشنامه مربوطه را قبل از برگزاری جلسه امتحان پایان ترم تکمیل نمودند. به منظور ارزیابی دانشجویان از برنامه درسی انقلاب اسلامی، پرسشنامه محقق ساخته با 5 مؤلفه تدوین شد. روایی با استفاده از نظر متخصصان احراز و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ برای مولفهها و کل پرسشنامه بین 73/0 تا 88/0 محاسبه گردید. یافتهها نشان داد برنامه درسی انقلاب اسلامی از منظر دانشجویان در هیچیک از مؤلفههای هدف، محتوای کتاب درسی، تدریس و فعالیتهای یادگیری، منبع و شیوه ارزشیابی در حد مورد انتظاری قرار ندارد (05/0p>). به علاوه بین نظرات دانشجویان به تفکیک دانشگاه (231/0p=) و جنسیت (247/0p=) در خصوص برنامه درسی انقلاب اسلامی تفاوت معناداری وجود نداشت. با توجه به نقش غیرقابلانکار برنامه درسی انقلاب اسلامی به عنوان انتقالدهنده ارزشها و آرمانهای انقلاب و فراهمکننده زمینهای در راستای آگاهسازی دانشجویان با مشکلات پیشروی نظام جمهوری اسلامی ایران، توسل جستن به رویکرد گفتمانسازانه به جهت گذر از وضع ناکام فعلی توصیه میگردد.
- کلمات کلیدی:درس انقلاب اسلامی, ارزشیابی, برنامه درسی, رویکرد گفتمانسازانه.
- محل انتشار:پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی, دوره (12), شماره (25), سال (2023-4) , صفحات (139-158)
- پیوند مقاله
تحلیل مفهوم شناسی همدلی در قرآن کریم
- عنوان:تحلیل مفهوم شناسی همدلی در قرآن کریم
- نویسندگان: ایمان سیدمحرمی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:مطالعه حاضر نگاهی متفاوت به مفهوم همدلی به عنوان یکی از مهارهای زندگی دارد و مسیر رشد و تحول همدلی را مورد بررسی قرار داده است که این مسیر میتواند به کمال همدلی یعنی ایثار ختم شود. برای رسیدن به این هدف دیدگاه قرآنکریم و نظرات دانشمندان علوم قرآنی و روانشناسی درباره همدلی جمع آوری گردید و با استفاده از روش تحلیل مفهومی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد همدلی با مفاهیم مواسات، جود و سخا، انفاق، احسان و ایثار در متون اسلامی ارتباط معنایی دارد. یکی از مهمترین مفاهیم مرتبط با همدلی ایثار است که نقطه اوج همدلی می باشد. ایثار واژه ای ارزشمند است که از همدلی سرچشمه میگیرد. برای حرکت از رفتارهای همدلانه به سمت ایثار، تربیت اسلامی، پیرایش از غفلت، آسیبهای نفس و زشتیهای اخلاقی، تقویت نرمدلی، به چالش کشیدن انگاره های منفی درباره ایثار، آموزش مهارتها و صفات اخلاقی مرتبط با ایثار، الگوسازی و تقویت رفتار ارتباطی قدسی و درک حقیقت پروردگار برای حرکت از همدلی به ایثار، پیشنهاد میگردد.
- کلمات کلیدی:قرآن, همدلی, ایثار
- محل انتشار:آموزه های قرآنی, سال (2021-7)
- پیوند مقاله
تحلیل شغل «عضویت در شورای شهر» و تشخیص نیازهای آموزشی نمونه: شورای اسلامی شهر مشهد
- عنوان:تحلیل شغل «عضویت در شورای شهر» و تشخیص نیازهای آموزشی نمونه: شورای اسلامی شهر مشهد
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی , هادی سعیدی رضوانی , سید محسن اصغری نکاح
- چکیده:مساله این پژوهش، ضرورتِ آموزش، مبتنی بر نیازسنجی آموزشی اعضای شوراهای اسلامی شهر براساس "تحلیل شغل" این اعضا است. به منظور تشخیص نیازهای آموزشی اعضای شوراهای شهری، از روش تجزیه و تحلیل شغل استفاده شده است. ابتدا محتوای اسناد مربوط به شرح وظایف شوراها بررسی شد و وظایف اعضای شورا به هفت دسته کلی مشتمل بر 56 وظیفه تقسیم گردید. سپس نیازهای آموزشی مرتبط با این هفت دسته مشخص شد. برای تعیین نیازها آموزشی مرتبط با فعالیت های جاری یک عضو شورا، ضمن بررسی علمی، از روش های عملی مانندمصاحبه با اعضای شورای اسلامی شهر مشهد و مشاهده یک جلسه علنی و چهار جلسه کمیسیون و تحلیل مصوبات شورا(در یک بازه زمانی دو ساله) نیز استفاده شد. تعداد قابل توجهی از نیازهای تشخیص داده شده در مرحله فعالیتهای علمی(حاصل از مشاهده ها، مصاحبه ها و تحلیل محتوای مصّوبات)، در جداول مربوط به تحلیل شرح وظایف وجود داشتند و در نهایت پنج نیاز آموزشی کاملا جدید در این مرحله شناسایی گردید.
- کلمات کلیدی:شورای اسلامی شهر, مشهد, نیازهای آموزشی, تحلیل شغل, City Council, Mashhad, Training needs, Job Analysis
- محل انتشار:مشهد پژوهی, دوره (2), شماره (3), سال (2010-3) , صفحات (83-110)
- پیوند مقاله
مقایسه روحیه پژوهشگری در معلمان دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان با سایر دانشگاه ها و تبیین دلایل تفاوت احتمالی
- عنوان: مقایسه روحیه پژوهشگری در معلمان دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان با سایر دانشگاه ها و تبیین دلایل تفاوت احتمالی
- نویسندگان:سیده فاطمه چاجی , بهروز مهرام , صدیقه کاظمی
- چکیده:پیشینه و اهداف هدف از این پژوهش مقایسه روحیه پژوهشگری معلمان دانشآموخته دانشگاه فرهنگیان و سایر معلمان و در صورت وجود تفاوت، بررسی نقش عناصر برنامه درسی در وجود این تفاوت احتمالی بود. روشها: این پژوهش از حیث هدف کاربردی و با رویکرد آمیخته کمی-کیفی انجام گرفت. در بخش کمی از روش علیمقایسهای با ابزار پرسشنامهی محقق ساختهی سنجش روحیه پژوهشگری و در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای دادههای برخاسته از بحث متمرکز و مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه پژوهش را کلیه معلمان دانشآموخته دانشگاه فرهنگیان و سایر دانشگاههای کشور در مقطع ابتدایی که از سال 1395 در مدارس ابتدایی شهرستان گلبهار استان خراسانرضوی مشغول به تدریس میباشند، تشکیل داد. در انتخاب نمونه در هر دو مرحله از نمونهگیری غیرتصادفی استفاده شد. در مرحله اول، نمونهگیری از طریق همتاسازی بر اساس مؤلفههای جنسیت، رشته تحصیلی و سابقه تدریس بود و در مرحله دوم نیز افراد به صورت هدفمند از گروه معلمان ابتدایی، اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه فرهنگیان انتخاب شدند. یافتهها: یافتهها نشان داد که میانگین روحیه پژوهشگری دانشآموختگان دانشگاه فرهنگیان از سایر دانشگاهها به طور معنادار پایینتر است و این تفاوت به عواملی همچون محتوای برنامه درسی، فضا، امکانات، روحیه و توانایی پژوهش در اعضای هیأت علمی و مدرسان و شیوه ارزشیابی از آموختههای دانشجویان در دانشگاه فرهنگیان مربوط است.نتیجهگیری: در نتیجه اگر چه برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان با رویکردی پژوهشمحور و هدف تربیت معلم پژوهنده طراحی و تدوین شده است اما سایر عناصر برنامه در برنامه درسی اجرا شده مانع دستیابی به این هدف است که لازم است مورد توجه دست اندرکاران باشد.
- کلمات کلیدی:برنامه درسی, تربیت معلم, دانشگاه فرهنگیان, روحیه پژوهشگری, معلمان
- محل انتشار:توسعه حرفه ای معلم, دوره (9), شماره (2), سال (2024-7) , صفحات (43-71)
- پیوند مقاله
فرزند آوری و چالش های روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی خانواده ایرانی اسلامی
- عنوان:فرزند آوری و چالش های روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی خانواده ایرانی اسلامی
- نویسندگان:سید محسن اصغری نکاح
- چکیده:یکی از کارکردهای بی بدیل نهاد خانواده، فرزند آوری و البته تربیت انسان است، که این مهم از طریق فرزندآوری، فرزندپروری است که متاثر از کنش و واکنش های روان شناختی و اجتماعی- فرهنگی و دینی است،امروزه با توجه به پیچیده تر شدن تعاملات اجتماعی – فرهنگی از جمله حضور پرقدرت رسانه ها و فضای مجازی و نظام های اجتماعی–سیاسی سکولار که با نگاهی صرفا مادی به هستی، انسان و خانواده می نگرند، نهاد خانواده و کارکردهای آن از جمله فرزندآوری با چالش های متعددی مواجه است که نیازمند رصد مداوم و واکاوی و چاره جویی است روش پژوهش: بدین جهت در این نوشتار، با استفاده از روشی تحلیلی و بر اساس تجارب تعامل با خانواده ها در فرایند های مشاوره و آموزش خانواده، و با تاملی در رخدادهای اجتماعی دهه های اخیر جامعه ایرانی و جهانی، چالش های فرزندآوری خانواده مسلمان ایرانی با توجه به ویژگی های روان شناختی و اجتماعی فرهنگی حال حاضر مورد واکاوی و قرار گرفته است. یافتهها: در یک نگاه کلی و در مجموع با مطالعه منابع موجود و نظر به مسایل مطرح شده در جلسات آموزش خانواده و مشاوره ای در این نوشتار چالش روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی در مسیر فرزندآوری خانواده اسلامی ایرانی در قالب 1 - نگرش نامناسب به فرزندپروری، 2- رفاه گرایی، سطحی نگری و جوزدگی در اهداف فرزندآوری ، 3- تداخل و سردرگمی نقش های همسری و والدینی؛ 4- خودسازی و دیگر سازی والدین، 5-فضای مجازی در فرزندآوری، 6-چالش اقتصاد ، و 7- حمایت از فرزندآوری و نگرش و برنامه ریزی مسئولان ، که در این نوشتار علل و زمینه سازهای هرچالش به بطور اجمالی مطرح شده و به راهبرد مواجهه یا چاره جویی و راهکار متناسب با آن نیز به صورت کلیدی و به اختصار اشاره شده است نتیجهگیری و پیشنهاد کلیدی: هرچند چالش های ذکر شده در نوشتار حاضر نیازمند رصد و پایش وسیع تر و عمیق تر هستند، اما برای چاره جویی و برون رفت از مسایل ناظر بر آنها پیشنهاد می شود با اتخاذ رویکردی مثبت و سازنده و چندبعدی و با حاکم کردن راهبرد خانواده محوری، و فرهنگ سازی آموزش خانواده و ارایه حمایت های اقتصادی - مشاوره ایِ به هنگام و مستمر در مقام اجرا و اقدامات اجتماعی و فرهنگی مد نظر باشد، در این میان با توجه به جامعیت و کلان نگری موجود در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری به سران قوا (1395) به نظر می رسد اهتمام به آنها و رصد میزان تحقق شان ، در سیاستگذاری و برنامه های اجرایی و مطالبه گری آنها می تواند در اولویت چاره جویی برای چالش های فرزندآوری خانواده ایرانی اسلامی باشد. به عبارتی به نظر می رسد نظام اسلامی کمتر مشکل سیاستگذاری و قانون دارد، اما همت عالی و مدیریت مدبرانه برای حل بحران با کمک دانشگاهیان و فرهیختگتان متغیر مجهول چاره جویی این چالش هاست.
- کلمات کلیدی:فرزندآوری, نگرش, چالش های روان شناختی, چالش های فرهنگی- اجتماعی.
- محل انتشار:اولین همایش ملی مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی خانواده مسلمان ایرانی , 2021-05-25
- پیوند مقاله
نگاهی تحلیلی انتقادی به برنامه درسی اسلامی صورت گرا
- عنوان:نگاهی تحلیلی انتقادی به برنامه درسی اسلامی صورت گرا
- نویسندگان: فاطمه سادات جعفرنیا , مقصود امین خندقی
- چکیده:در این پژوهش یکی از دیدگاه های برنامه درسی اسلامی که توسط رورنانی هاشیم مطرح شده، توصیف، تحلیل و نقد شده است. در تحلیل اندیشه های او معلوم شد که وی برنامه-درسی را مترادف با سند مکتوب و به مثابه نظام مدنظر داشته و در علم دینی تحت تأثیر اندیشه عطاس، علمی را دینی می داند که از عناصر غربی پاک و با ارزش های اسلامی جایگزین شود. او در برنامه درسی اسلامی بر مشحون کردن اهداف و محتوا از ارزش های اسلامی تأکید ویژه ای دارد. از مهمترین انتقادات به اندیشه های وی، نبود تبیین نظری مبانی فلسفی و روش شناختی، تلقی صورت گرایانه از اسلامی سازی، و غفلت از برنامه درسی به مثابه حوزه مطالعاتی و قبول بسترهای معرفتی موجود غربی برای آن می باشد. از اینرو، نیاز مهم امروز این حوزه، فراتر رفتن از مواجهه منفعلانه است که بنا را بر اقتباس، تهذیب و تکمیل صورت گرایانه دانش غربی موجود قرار می دهند و روی-آوردن به دیدگاه های واکنشی و فراکنشی که در پی ارائه صورت بندی های نظری جدید و توسعه مرزهای دانش برنامه درسی از منظر اسلامی هستند، از ضرورت برخوردار است.
- کلمات کلیدی:برنامه درسی اسلامی, اسلامی سازی, روزنانی هاشیم, نظریه-پردازی, علم دینی, صورت گرا.
- محل انتشار:نظریه و عمل در برنامه درسی, دوره (21), شماره (11), سال (2023-7) , صفحات (453-492)
- پیوند مقاله
تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی کاهش وابستگی آسیب زا به فضای مازی در نووانان
- عنوان:تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی کاهش وابستگی آسیب زا به فضای مازی در نووانان
- نویسندگان: زهرا مهاجر بعد , سید محسن اصغری نکاح , ابوالفضل بخشی پور
- چکیده:زمینه: نوجوانی دورهای مهم در گسترۀ زندگی است که کیفیت عملکرد در آن میتواند بر سلامت روان در بزرگسالی افراد بسیار مؤثر باشد. در حال حاضر زندگی همۀ افراد بهویژه نوجوانان پیوندی جدانشدنی و عمیق با فضای مجازی دارد که میتوان برای آن فرصتها و آسیبهای متعددی را در نظر گرفت. با توجه به حساسیت دورۀ نوجوانی طراحی مداخلاتی کارآمد و به روز و مبتنی بر فرهنگ در زمینۀ کاهش وابستگی آسیبزا به فضای مجازی در نوجوانان مورد تأکید است. هدف: این پژوهش با هدف تدوین و اعتباریابی بستۀ آموزشی کاهش وابستگی آسیبزا به فضای مجازی در نوجوانان انجام گردید. روش: روش این پژوهش از نوع کیفی و به روش سنتزپژوهی آمیخته بود. بهمنظور طراحی بستۀ آموزشی، از نتایج و مبانی نظری موجود در پژوهشهای انجام شده استفاده گردید. برای کسب اطمینان از روایی مطلوب بستۀ آموزشی، از روش روایی محتوایی با استفاده از مدل لاوشه با پانل خبرگان 10 نفری شامل متخصصان حوزۀ روانشناسی و علوم تربیتی و از دو ضریب کمی نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی استفاده شد. یافتهها: بر اساس پژوهشهای انجام شده بستۀ آموزشی در قالب 9 جلسه تدوین شد. دو ضریب کمی نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی به ترتیب 94/0 و 79/0 محاسبه گردید. این پژوهش نشان داد که کلیۀ جلسات بستۀ طراحی شده ضروری است و محتوای کلیۀ جلسات، کاملاً مرتبط و یا مرتبط با اهداف تشخیص داده شد. نتیجهگیری: نتایج نشان داد که بستۀ آموزشی کاهش وابستگی آسیبزا به فضای مجازی در نوجوانان از روایی محتوایی مناسب برخوردار است و روایی و پایایی لازم را برای انجام کارهای مشاوره و پژوهش دارد. بهعبارتی بستۀ آموزشی تدوین شده در کاهش وابستگی آسیبزا به فضای مجازی در نوجوانان مؤثر است.
- کلمات کلیدی:بستۀ آموزشی, اعتباریابی, وابستگی , فضای مجازی, نوجوانان
- محل انتشار:پژوهشهای کیفی در علوم رفتاری, سال (2025-3)
- پیوند مقاله
تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث توجه به نقش زن: حاکمیت رویکرد اسلامی یا فمنیسم
- عنوان:تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث توجه به نقش زن: حاکمیت رویکرد اسلامی یا فمنیسم
- نویسندگان:محدثه السادات اسمعیل زاده شورکی , بهروز مهرام , هادی وکیلی
- چکیده:این پژوهش با هدف بررسی محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه ی اول از حیث مواجه ی دیدگاه های فمنیستی با هویت بخشی جنسیتی برای دانش آموزان و مقایسه آن با رویکرد اندیشمندان اسلامی انجام شد. دیدگاه های فمنیستی مورد مطالعه شامل رویکردهای رادیکال ، لیبرال، مارکسیسم ـ سوسیالیسم، و پست مدرن بود. روش پژوهش، تحلیل محتوا و قلمرو پژوهش تمامی کتاب های درسی با موضوع علوم انسانی بود. کتاب های مورد بررسی شامل 4296 صفحه بود که به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. واحدهای زمینه را پاراگراف و تصویر و واحد ثبت را مضامین آن ها تشکیل داد. یافته های پژوهش نشان داد که نوع نگاه به زن و نقش های اجتماعی زنان در کتاب های درسی بیشتر معطوف به نگاه اندیشمندان اسلامی بوده و این نوع نگاه به طور معناداری بیشتر از نگاه های مبتنی بر دیدگاه های فمنیستی است؛ با این وصف در کتاب های درسی مطالعات اجتماعی، کار و فناوری، و عربی؛ دیدگاه های فمنیستی غلبه داشتند. بیش ترین میزان توجه در دیدگاه های فمینیستی هم به ترتیب به دیدگاه مارکسیسم ـ سوسیالیسم و دیدگاه لیبرال اختصاص داشت. کتاب های تفکر و سبک زندگی، کار و فناوری، و فرهنگ و هنر دارای کمترین کدهای جنسیتی بود. بازتعربف نقش های اجتماعی مبتنی بر ویژگی های جنسیتی و برگرفته از آموزه های دینی از توصیه های پژوهش حاضر است.
- کلمات کلیدی:فمینیسم, زن, تحلیل محتوا, کتابهای درسی.
- محل انتشار:فرهنگی تربیتی زنان و خانواده, دوره (17), شماره (58), سال (2022-6) , صفحات (137-157)
- پیوند مقاله
کدهای اخلاقی رهبری آموزشی براساس آموزههای نهجالبلاغه
- عنوان: کدهای اخلاقی رهبری آموزشی براساس آموزههای نهجالبلاغه
- نویسندگان:آسیه نجفی , رضوان حسین قلی زاده , ابوالفضل غفاری , بخشعلی قنبری
- چکیده:هدف اصلی این پژوهش، شناسایی کدهای اخلاقی رهبری آموزشی براساس آموزههای نهجالبلاغه میباشد. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهش اسنادی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بهره گرفته شد. با مراجعه به متن اصلی نهجالبلاغه و شرح و تفسیر علامه جعفری، مکارم شیرازی، و قنبری و برمبنای الگوی ارتباطهای چندگانه مبتنی بر ساحتهای مختلف عقل و معرفت، گفتار، اراده، روان و کردار مهمترین نکات کلیدی، اصول، مؤلفهها و سپس کدهای اخلاقی ناظر به آن شناسایی و استخراج شدند. براساس نتایج بهدستآمده، مهمترین اصول رهبری اخلاقی را در یک محیط آموزشی میتوان حول محور ایمان به خدا، تقوای الهی و توکل به خداوند در ارتباط با خدا؛ خودشناسی، بینش و بصیرت، کمال طلبی، دوری از خودپسندی و خودبینی، خردورزی و علمآموزی و یادگیری مستمر در ارتباط با خود؛ قدرشناسی، دوراندیشی، شایستهسالاری، اکرام و احترام دیگران، ظرفیتسازی و توسعه در ارتباط با دیگران و در نهایت شناخت دنیا و بهرهمندی از فرصت دنیا و درعینحال عدم گرایش به آن در ارتباط با طبیعت معرفی کرد. ذیل این اصول، کدهای اخلاقی به توضیح بایدها و نبایدهای اخلاقی برای یک رهبر آموزشی (مدرسه) اشاره دارند.
- کلمات کلیدی:رهبری آموزشی, رهبری اخلاقی, نهجالبلاغه, ارتباط چهارگانه, کدهای اخلاقی, ساحتهای چهارگانه
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (30), شماره (56), سال (2022-12) , صفحات (259-280)
- پیوند مقاله
تحلیل مضمون موضوع - فضل- در قرآن، با هدف شناخت دلالت و سنخ تربیتی آن
- عنوان:تحلیل مضمون موضوع - فضل- در قرآن، با هدف شناخت دلالت و سنخ تربیتی آن
- نویسندگان:سیدمحمد برومند , وحیده فخار نوغانی , ایوب اکرمی , حسین باغگلی
- چکیده:ادبیات دینی دریچهای است گشوده رو به دنیای معانی و معارف تربیتی که گذر زمان سبب شده تا رسیدن به ژرفای آن برای بشر امروز آسان نباشد. از اینرو میسزد تا گزارههای دینی-تربیتی، ژرفکاوانه مورد پایش قرار بگیرند. در همین راستا این پژوهش تلاش کرده تا با روش «تحلیل مضمون»، گزاره «اَللّهم عاِملنا بِفَضلِک وَ لا تُعامِلنا بِعَدلِک» را با محوریت مضمون دینی «فضل» و برمبنای آیات قرآن بررسی کند. برآیند کاربست روش تحلیل مضمون، استخراج مضامینی از شناسههای قرآنی بود که با سه عنوان «مضامین پایه»، «سازماندهنده» و «فراگیر»، «شبکه مضامین» فضل را سامان دادند. بر اساس این تحلیل، «فضل خدا»، کنشی پویا و بدون موازنه با عمل مخاطب است که بر بنای لطف بسیار پروردگار به انسان محقق میشود. همچنین عاطفهی بسیار، گذشت، حمایتگری، امیدبخشی، اطمینانبخشی، خلوص و صداقت ارکان اصلی مواجهه از روی فضل هستند. بدین ترتیب میتوان مواجههی فاضلانه را به لحاظ سنخ روانشناختی-تربیتی، در گسترهای نزدیک به رویکردهای انسانگرایانه بازشناخت.
- کلمات کلیدی:فضل, توجه مثبت بدون شرط, تحلیل مضمون, تربیت اسلامی.
- محل انتشار:علوم قرآن و حدیث, دوره (113), شماره (2), سال (2024-12) , صفحات (33-70)
- پیوند مقاله
موانع تحقق تربیت مبتنی بر آموزه های اسلامی در جامعه
- عنوان:موانع تحقق تربیت مبتنی بر آموزه های اسلامی در جامعه
- نویسندگان:بهروز مهرام
- چکیده:#
- کلمات کلیدی:تربیت دینی, آموزه اسلامی, موانع
- محل انتشار:همایش ملی تعلیم و تربیت اسلامی:مبانی، منابع و اصول , 2013-02-28
- پیوند مقاله
بررسی رابطه خودشفقتورزی و فرسودگی شغلی معلمان: نقش میانی تابآوری
- عنوان:بررسی رابطه خودشفقتورزی و فرسودگی شغلی معلمان: نقش میانی تابآوری
- نویسندگان:ابوالفضل نجاتی مهر , محمدسعید عبدخدائی , عباس فیروزآبادی
- چکیده:پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه خودشفقتورزی و فرسودگی شغلی معلمان با سابقه بالای 10 سال با توجه به نقش واسطهای تابآوری انجام شد. این پژوهش که با روش همبستگی و از نوع مدل معادلات ساختاری انجام شد، نمونهای به حجم 372 معلم با سابقه کاری بالای ده سال به روش نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شد. برای جمعآوری اطلاعات مقیاسهای خودشفقتورزی نف، تابآوری کانر و دیویدسون و فرسودگی شغلی مسلش و جکسون مورد استفاده قرار گرفت. دادهها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری در نرمافزارهای SPSS-26 و AMOS-25 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که اثر مستقیم خودشفقتورزی بر فرسودگی-شغلی (003/0>p، 27/0-=β) و اثر غیرمستقیم آن به واسطه تابآوری (001/0>p، 28/0-=β) از نظر آماری معنادار هستند. تابآوری نیز اثر مستقیم معناداری بر فرسودگی شغلی دارد (002/0>p، 43/0- =β). همچنین 42 درصد از واریانس فرسودگیشغلی بر اساس خودشفقت-ورزی و تابآوری قابل تبیین است. با این تفاسیر خودشفقتورزی میتواند یک متغیر مهم و مرتبط با فرسودگی شغلی باشد، زیرا به واسطه اثرگذاری بر تابآوری فرد را توانمند میکند تا بتواند هنگام مواجه شدن با مشکلات و سختیهای زندگی کنترل شرایط را در دست گیرد و بدون قضاوت خود، با مهربانی نسبت به خود و آگاهی کامل نسبت به جنبههای مختلف مشکل، آن را قبول میکند و جهت غلبه بر مشکل با آن رو به رو میشود و به این ترتیب از شدت فرسودگی شغلی بکاهد.
- کلمات کلیدی:خودشفقت ورزی؛ تاب آوری؛ فرسودگی شغلی؛ معلم
- محل انتشار:دستاوردهای روانشناختی, سال (2023-10)
- پیوند مقاله
مرور نظاممند بر مطالعات ایرانی مرتبط با تأثیر مدل های زوجدرمان گری بر گسستگی رابطه
- عنوان:مرور نظاممند بر مطالعات ایرانی مرتبط با تأثیر مدل های زوجدرمان گری بر گسستگی رابطه
- نویسندگان: فائزه صلایانی , محمدجواد اصغری ابراهیم آباد , محمد علی بشارت , بهروز مهرام , سکینه سلطانی کوهبنانی
- چکیده:زمینه: گسستگی رابطه زناشویی اولین مرحله در فرایندی است که در نهایت به انحلال رابطه زناشویی منتهی میشود و با پریشانی رابطه، ارتباطات ضعیف و اختلال های روان شناختی بهویژه افسردگی مرتبط است. علی رغم پژوهشهای متعددی که در خصوص اثربخشی مدل های زوج درمانی بر گسستگی عاطفی در ایران صورتگرفته است، جمع بندی و تحلیل منسجمی از انواع مدل های زوج درمانی مؤثر بر گسستگی رابطه زناشویی دردسترس نیست. هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، مرور تحقیقات انجام شده در زمینه انواع مدل های زوج درمانی مؤثر بر گسستگی رابطه زناشویی در مطالعات ایرانی بود. روش: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی بود و باتوجهبه روش اجرا جزو مطالعات مرور نظام مند است. جامعه آماری، تمامی مطالعات مرتبط باهدف مطالعه منتشرشده از 1383 تا 1402 بودند. از ۹۰ مطالعه ای که بعد از جستجو و غربالگری شناسایی شدند، ۲۳ مطالعه جهت استخراج داده ها ارزیابی شدند. این مطالعه مروری با جستجوی مطالعات فارسی با استفاده از کلیدواژه های "زوجدرمانی، زناشویی، اثربخشی، زوج، کارآزمایی بالینی، طلاق عاطفی، دلزدگی زناشویی، فرسودگی زناشویی و سرخوردگی زناشویی" و در پایگاه های داخلیSID, MagIran, Ensani انجام گرفت. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی یعنی فراوانی و درصد تحلیل شدند. یافته ها: پس از بررسی کیفیت مقالات و نیز درنظرگرفتن معیارهای ورود، ۲۳ مقاله واجد شرایط و همراستا با اهداف مطالعه حاضر بررسی شدند. نتایج حاصل از بررسی مطالعات نشان داد که زوج درمانی بر گسستگی رابطه زناشویی اثربخش بوده است (05/0p<) و بیشترین مطالعات مربوط به تأثیر رویکرد زوج درمانی با رویکردهای واقعیت درمانی، هیجان مدار و شناختی رفتاری بوده است. نتیجهگیری: بر اساس یافته های پژوهش، نتایج این مطالعه مروری نشان داد که مداخلات زوج درمانی بر گسستگی رابطه زناشویی تأثیر معناداری دارد.
- کلمات کلیدی:مدل های زوج درمانی, زوج ها, گسستگی رابطه زناشویی, مرور نظاممند
- محل انتشار:علوم روانشناختی, دوره (23), شماره (138), سال (2024-9) , صفحات (1301-1318)
- پیوند مقاله
ماهیت گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگی های آن در برنامه های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
- عنوان:ماهیت گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگی های آن در برنامه های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
- نویسندگان:حمیده پاک مهر , مقصود امین خندقی , سیدجواد قندیلی , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:مطالعه حاضر با هدف بررسی چیستی گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی در برنامه های درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ویژگی های آن صورت گرفته است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه تحلیلی کلیه پایگاههای اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و بهطور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. که در این پژوهش ابتدا ماهیت و چیستی گفتمانسازی تبیین و ده ویژگی اساسی با تأکید بر ایدئولوژی، شناسایی دالهای شناور نما و متناقض با ایدئولوژی، توجه به فطرت، دارا بودن وجهه اجتماعی، برنامهریزی، هژمونی سازی، مطالبه گری، قابل دسترسسازی، گفتمانسازی به مثابه فناوری قدرت نرم و توجه به اقتضائات سیاسی-اجتماعی احصا گردید. علاوه بر این پیامدهای نظری حاصل از رویکرد گفتمانسازانه در برنامههای درسی از دو منظر کلان/اساسی و فنی/ویژه و همچنین پیامدهای عملیِ آن از حیث تأثیر رویکرد مذکور بر سه حوزه شناخت، نگرش و عملکرد فراگیران در مواجهه با آموزههای انقلاب اسلامی و افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق برنامههای درسی بررسی گردید.
- کلمات کلیدی:گفتمان سازی, ایدئولوژی, آموزه, انقلاب اسلامی, برنامه درسی, آموزش و پرورش, جمهوری اسلامی ایران.
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (2), شماره (2), سال (2017-12) , صفحات (7-40)
- پیوند مقاله
تحلیل معناشناختی واژۀ «وَهَبَ» در قرآن با هدف کشف دلالت، کارکرد و سنخ تربیتی صفت «وهّاب»
- عنوان:تحلیل معناشناختی واژۀ «وَهَبَ» در قرآن با هدف کشف دلالت، کارکرد و سنخ تربیتی صفت «وهّاب»
- نویسندگان:سیدمحمد برومند , وحیده فخار نوغانی , ایوب اکرمی , حسین باغگلی
- چکیده:قرآن کریم در تحول معناشناختی خود با تغییر در چیدمان واژههای کهن، جانی تازه به آنها بخشید و از این رهگذر جهان معنایی نوینی را فراروی آدمی گشود. مفهوم رابطۀ تربیتی خدا با انسان، بخشی از این جهان معنایی است که در اثر دگرگونی ارتباط واژهها، دستخوش تغییر قرار گرفت. این تغییرمفهومی در ساختار «صفات الهی» قابل مشاهده است؛ از اینرو برای کشف دلالتها و فرایندهای تربیتی رابطۀ خدا با انسان سزاوار بررسی خواهند بود. در همین راستا پژوهش حاضر با کاربست روش تحلیل معناشناسی ساختگرا و روش تحقیق کتابخانهای، در افق محدود، به تحلیل مولفههای معنایی صفت «وَهّاب» در کاربرد قرآنی پرداخته است؛ تا گامی موثر برای دستیابی به یک افق کلان یعنی شناخت مقولۀ «عطای پروردگار» در نظام تربیت اسلامی بردارد. بررسیها نشان میدهند که ماده «وَهَبَ» در تقابل با ماده «أجر» بر محور همنشینی با واژگانی چون «ربّ»، «رحمت»، «لَدُنکَ»، «النّافِله»؛ و بر محور جانشینی با واژههایی مانند «فضل»، «فیض»، «جود»، «سخی» و «عطی» در یک میدان معنایی جای دارد. برآیند تحلیل یادشده این است که ساخت وصفی آن یعنی «وَهّاب»، در تحول معناشناختی خود بر بخشندهای (معطی) مهربان که بی دریغ، بدون چشمداشت و بدون شرط، متاعی خارق العاده و دور از دسترس را عطا میکند دلالت دارد. بنابراین کارکرد تربیتی آن در کنار دیگر اجزای حوزه معنایی «بخشندگی خداوند»، این گونه قابل توضیح است: فزون بخشی بدون شرط، احساس ارزشمندی را به مخاطب ارزانی میدارد و زمینۀ تحقق فردیت و شکوفاییاش را فراهم میسازد؛ بدینروی بیشتر به رهیافت انسانگرایی در تربیت نزدیک خواهد بود.
- کلمات کلیدی:وَهّاب, رحمت, معناشناسی ساختگرای قرآن, توجه مثبت بدون شرط
- محل انتشار:آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث, دوره (9), شماره (2), سال (2024-7) , صفحات (197-217)
- پیوند مقاله
نقد نظریه تربیت اسلامی؛ «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
- عنوان:نقد نظریه تربیت اسلامی؛ «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
- نویسندگان:حسین باغگلی , امیر غنوی
- چکیده:هدف مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد اول)» اثر آقای دکتر خسرو باقری است. روش مورد استفاده در نقد کتاب نقد درونی بود و در این زمینه کتاب در سه حوزه: 1)روش شناختی؛ 2) ساختاری و 3) محتوایی؛ مورد بررسی قرار گرفت. در نقد روش شناختی؛ سه محور: عدم توجه قابل قبول به ارکان دینی در فهم رویکرد دین به «تربیت»؛ تاکید بر مبانی انسان شناختی و غفلت از سایر مبانی مورد توجه در جریان «تربیت اسلامی» و تفکیک «تعلیم» و «تربیت» و پذیرش اصالت برای هر یک از آنها، مورد بررسی قرار گرفت؛ در نقد ساختاری؛ سه محور: بررسی ربط منطقی فصول؛ اصرار به مرحله بندی سنی در تربیت و تحلیل و ترکیب نامناسب ویژگی های انسان بررسی شد و در بخش محتوایی دو محور: تحدید تعریف «تربیت» و انحراف از معنای توافقی تربیت و خَلط میان «تربیت» و «اخلاق» مورد تحلیل و نقد قرار گرفت. یافته های مطالعه انتقادی کتاب نشان داد، به رغم اینکه ظاهراً الگوی جدید و بدیعی در پرداختن به تربیت، مطرح شده است، اما محدودیت های موجود در حوزه روش شناختی و الگوی مورد استفاده مولف در کشف تعریف تربیت و صورت بندی آن، نشان دهنده آن است که نه تنها نوآوریِ کارآمدی صورت نگرفته است، بلکه با نگاه محدود به عناصر موثر در تربیت و خَلط میان دو حوزه «تربیت» و «اخلاق»؛ کارکردهای دقیق «تربیت» نیز با چالش مواجه شده است، به طوری که مزیت های رقابتی آن برای گفتگو با رویکردهای رقیب در دنیای معاصر را به شدت با چالش مواجه نموده است.
- کلمات کلیدی:تربیت اسلامی؛ تربیت؛ اخلاق؛ مطالعه انتقادی
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (27), شماره (43), سال (2019-9) , صفحات (5-26)
- پیوند مقاله
مبانی، اهداف و اصول تربی تدینی دان شآموزان مبتنی بر پذیرش دور هرمنوتیک میان افکار، احوال و اعمال در حکمت متعالیه
- عنوان:مبانی، اهداف و اصول تربی تدینی دان شآموزان مبتنی بر پذیرش دور هرمنوتیک میان افکار، احوال و اعمال در حکمت متعالیه
- نویسندگان:محمدرضا حاجی محمدرفیع , ابوالفضل غفاری , جهانگیر مسعودی , محسن ایمانی
- چکیده:رسیدن به قرائت جدید و کاملتری از حکمت متعالیه در خصوص ارتباط میان مؤلفه های افکار، احوال و اعمال و چگونگی آن در پیامدهای الگوی تربیت دینی در آموزش و پرورش، هدف از نگارش این مقاله است. در نگاه رایج، افکار انسان بر احوال و احوال او بر اعمالش مؤثر است. چنین به نظر میرسد که در برداشت فوق که به صورت دیدگاهی غالب درآمده است، رابطة افکار، احوال و اعمال، یکجانبه و خطی است و پیامد آن، اهمیت دادن به کلاسهای نظری و تأکید بر محتوای آموزشی برای تربیت دینی خواهد بود که تاکنون نتایج ارزنده ای به همراه نداشته است. این مقاله با این پرسش اصلی که «دیدگاه انسان شناختی صدرالدین شیرازی در خصوص رابطة میان افکار، احوال و اعمال، چه اشارات تربیتی درزمینة مبانی، اهداف و اصول تربیت دینی فراهم می نماید؟»، نظر ملاصدرا را دراین باره بررسی نموده و در راستای تدوین الگوی تربیت دینی بر این اساس، برآمده است. روش پژوهش استنتاجی است. یافته ها: دستاوردها ی این پژوهش، حاکی از آن بوده است که صدرالمتألهین میان سه مؤلفة یادشده، معتقد به تأثیر و تأثر متقابل و هم سنگ است و به عبارت دیگر، قائل به دور هرمنوتیک میان سه مؤلفه افکار، احوال و اعمال است؛ بنابراین، در حکمت متعالیه، نه تنها نگاه خطی جایگاهی درخور ندارد، بلکه تأثیرات چند سویة مؤلفه ها و ارتقای وجود آدمی در این سیرِ رو به تزاید، مورد تأکید است. نتیجه گیری: با توجه به چنین رویکردی، مبانی، اهداف و اصول تربیت دینی موردنظر ملاصدرا نیز به جای تربیت شناخت محور و یک سویه، بر تعلیم و تربیت چند سویه و چندجانبه نگر تأکید دارد.
- کلمات کلیدی:تربیت دینی, صدرالمتألهین, دور هرمنوتیک, افکار, احوال, اعمال
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (5), شماره (17), سال (2021-3) , صفحات (57-88)
- پیوند مقاله
ارزیابی برونداد تربیتی هیئات مذهبی (مورد: شهر مشهد)
- عنوان:ارزیابی برونداد تربیتی هیئات مذهبی (مورد: شهر مشهد)
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی , حسین باغگلی , عبداله مهاجرگلیان
- چکیده:هیئات مذهبی یکی از کانون های تربیت دینی غیررسمی و دارای تاریخچه ای طولانی در تاریخ ایران می باشند. پژوهش حاضر تلاش نموده است با انجام مقایسه ای بین افراد هیئتی و غیرهیئتی، میزان اثرگذاری این مراکز بر مخاطبان خود را مورد سنجش قرار دهد. به این منظور پرسشنامه ای در قالب چهار مقوله (هویت دینی، هویت ملی، ارزش های اجتماعی- اخلاقی و باورهای فردی) ساخته شد. جامعه آماری پژوهش حاضر جوانان29-17 سال مشهدی بودند که در دو گروه هیئتی و غیرهیئتی دسته بندی شدند. به دلیل عدم وجود آمار دقیق از افراد هیئتی و غیرهیئتی روش نمونه گیری در مرحله تعیین طبقهای غیر نسبتی بوده است. مقایسه صورت گرفته نشان داد که افراد هیئتی در هر چهار مقوله به طور معناداری از افراد غیرهیئتی بالاتر هستند، ضمناً نمره افراد هیئتی در سه مقوله هویت دینی، هویت ملی و باورهای صحیح فردی از میانگین طیف (نمره متناظر با نقطه برش 50 درصدی) بهطور معناداری متفاوت و بالاتر است و در مقوله ارزش های اجتماعی به طرف منفی متمایل می باشد. در مجموع میتوان چنین استنباط کرد که برونداد تربیتی هیئات مذهبی در دو مقوله هویت ملی و باورهای فردی رضایتبخش است، در مقوله هویت دینی در حد انتظار نیست و در مقولة ارزشهای اجتماعی رضایتبخش نیست.
- کلمات کلیدی:هیئت مذهبی, هویت ملی, هویت دینی, ارزشهای اخلاقی, مشهد
- محل انتشار:تربیت اسلامی, دوره (9), شماره (18), سال (2014-9) , صفحات (95-118)
- پیوند مقاله
تحلیل و ارزیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط در برنامه آموزش فراگیر: یک مطالعه ملی
- عنوان:تحلیل و ارزیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط در برنامه آموزش فراگیر: یک مطالعه ملی
- نویسندگان:سید محسن اصغری نکاح , حمیده پاکمهر , صدیقه کاظمی , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:چکیده هدف: یکی از مهم ترین اهداف هر نظامی بهبود کیفیت تدریس معلم های آن جامعه می باشد. این مطالعه با هدف ارزشیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط آموزش فراگیر دانش آموزان با نیاز ویژه در مدارس عادی در سطح کشور انجام گرفت. روش: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی- پیمایشی با رویکرد آمیخته کمی و کیفی و از نوع ارزیابانه می باشد. نمونه گیری در این پژوهش به شیوه خوشه ای چند مرحله ای ابتدا از بین استان های کشور بصورت ملاکی ، پنج استان معرف و واجد پراکندگی حداکثری فرهنگی اجتماعی- اقتصادی و ظرفیت های آموزشی و توانبخشی انتخاب شدند و سپس از هر استان مرکز استان و 4 شهرستان انتخاب شد. سپس در سطح مدرسه ای در مجموع 5 استان معرف، 15 مدرسه پشتیبان و 75 مدرسه پذیرا در سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و دوم انتخاب شدند. در ادامه کلیه والدین دارای دانش آموز با نیاز ویژه حاضر در برنامه فراگیر در 75 مدرسه پذیرا شامل 1132= n والد در ارزیابی کیفیت تدریس معلمین رابط و پذیرا شرکت نمودند. ّابزار بخش کمی پرسشنامه پژوهشگر ساخته کیفیت تدریس معلم با 35 سوال و 4 مولفه در طیف لیکرت بود که پس از احراز روایی صوری و محتوایی، به صورت الکترونیکی در اختیار والدین آموزش فراگیر، قرار گرفت. در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختار یافته با کارشناسانِ ادارات استثنایی و کارشناسان مشاوره و والدین فراگیر (41نفر) و تحلیل و کدگذاری داده های حاصل از پیاده سازی محتوای مصاحبه ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد بین سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم در هر چهار مولفه کیفیت تدریس یعنی پذیرش و انگیزه های معلمی (001/0> p،76/28= F)، انجام تدریس (001/0> p،26/26= F)، ارزشیابی تدریس (001/0> p،17/40= F) و روابط بین فردی (001/0> p،43/25= F) تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد در هر چهار مولفه کیفیت تدریس معلمان، میانگین نمرات دوره ابتدایی بطور معناداری از دوره های متوسطه اول و دوم بیشتر بوده و اما بین نمرات دو گروه متوسطه اول و دوم تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج کیفی پژوهش حاکی از آن است که کیفیت فرایند تدریس معلمان پذیرا و رابط از نظر مشارکت کنندگان در طیفی از رضایت کامل تا نارضایتی قرار دارد. نتیجه گیری: عدم شفافیت در وظایف معلمان رابط، برخورد سلیقه ای با دانش آموز فراگیر، کمبود معلم رابط، عدم داشتن اطلاعات کافی و برنامه مدون در مدارس عادی از عوامل عدم رضایت خانواده ها و تلاش و پیگیری-های بی وقفه و کیفیت بالای تدریس برخی معلمان رابط و پذیرا به صورت حضوری و مجازی، ارائه خدمات رایگان و حتی خصوصی از طرف برخی معلمین رابط به عنوان عوامل رضایت خانواده ها بوده است.
- کلمات کلیدی:کیفیت, تدریس, معلم پذیرا, معلم رابط, آموزش فراگیر, دانش آموزان با نیاز ویژه
- محل انتشار:کودکان استثنایی, دوره (24), شماره (2), سال (2024-9) , صفحات (76-93)
- پیوند مقاله
ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی(مربیان، فراگیران و کلاس درس)
- عنوان:ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی(مربیان، فراگیران و کلاس درس)
- نویسندگان: ابوالفضل علی آبادی , جهانگیر مسعودی , ابوالفضل غفاری , حسین باغگلی
- چکیده:هدف پژوهش حاضر تبیین ابعاد و مؤلفههای رویکرد کثرتگرایی دینی- فقهی، ارتباط و تاثیرات آن بر فضای تربیت دینی است. این تحقیق از نوع توصیفی-تفسیری است که مبتنی بر روش تحلیل فلسفی است. جامعۀ تحلیل شامل سه بخش: متون، اسناد مرتبط با تکثر دینی، فقه اسلامی و تعلیم و تربیت دینی بوده است. پس از تحلیل و بررسی متون و استحصال نظریۀ تکثر فقهی به عنوان موجهترین رویکرد، به مقایسۀ تطبیقی تقابلهای دوگانۀ تکثرگرایی دینی-انحصارگرایی دینی و فقه مخطئه-فقه مصوبه و سپس، به استخراج لوازم و اقتضائات آنها در تربیت دینی به شیوه استنباطی پرداخته شده است. دلالتهای استخراجی رویکرد تکثرگرایی موجه برای تربیت دینی در سه بخش کلاس، مربی و فراگیر عبارتند از: کلاس: داشتن کلاس راحت و بدون دغدغه برای ابراز عقیده، فضای چند صدایی قانونمند و رشد خلاقیت پروری در کلاس، برنامههای درسی مشارکتی و بدون تبعیض، مربی: داشتن نگاه باز و چندمنظری، تمرکز بر بطن و فحوای متون، بهکارگیری شیوۀ استنباط عقلانی در تدریس، داشتن شیوۀ دموکراتیک و احتراز از تحمیل و تلقین، فراگیر: فراخاندیشی و توسعه ذهنی فراگیران، تعامل بازتر در مواجهه با پیروان سایر ادیان و دیدگاهها، همچنین تقویت ظرفیتهای انتقادگرایی، تحلیلگری و قضاوت در فراگیران. در ادامه با نقد و مقایسۀ رویکردهای انحصارگرایی دینی و تکثرگرایی تند لیبرالی، "تکثرگرایی معتدل" براساس الگوی فقه اسلامی به عنوان "رویکرد موجه" برای تربیت دینی پیشنهاد شده است.
- کلمات کلیدی:تکثر گرایی موجه, انحصارگرایی, تخطئه, تصویب, تربیت دینی
- محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (3), شماره (1), سال (2018-6) , صفحات (49-88)
- پیوند مقاله
طراحی الگوی توسعه ای نگهداشت و گسترش فرصت های آموزش مجازی : گامی به سوی آموزش هیبریدی در دوره دبستان
- عنوان:طراحی الگوی توسعه ای نگهداشت و گسترش فرصت های آموزش مجازی : گامی به سوی آموزش هیبریدی در دوره دبستان
- نویسندگان:فاطمه کمالی حسین زاده , سید محسن اصغری نکاح , صدیقه کاظمی
- چکیده:هدف پژوهش حاضر طراحی و ارائه الگوی توسعهای نگهداشت و گسترش فرصتهای آموزش مجازی در جهت حرکت بهسوی آموزش هیبریدی در دوره دبستان بود. این مطالعه با رویکرد کیفی به روش نظریة برخاسته از دادهها و با روش نمونهگیری هدفمند ازطریق بهکارگیری معیار اشباع نظری دادهها، و با مشارکت مادران و کادر مدرسه و معلمان دانشآموزان دورة دوم دبستان شهر مشهد در سال1400 انجام شد. روش گردآوری دادهها در بخش معلمان با برگزاری گروههای متمرکز و مصاحبههای نیمهساختاریافته و در بخش والدین با برگزاری گروههای متمرکز بوده است. جهت تامین اعتبار، از معیارهای چهارگانه اعتبارپذیری، تاییدپذیری، تکرارپذیری و اثباتپذیری و سهسویهسازی استفاده شد. در مراحل کدگذاری، 833 کد اولیه استخراج و این کدها در قالب 192 مفهوم و 26 خردهمقوله و20 مقوله اصلی در قالب ابعاد ششگانه مدل پارادایمی سازماندهی شدند. در مدل بهدستآمده شش عامل علّی شامل عوامل امکانپذیری، اقتصادی و سرمایهگذاری، نگرشی، فراگیرسازی، اعتدالجویی زیستی و روانی، اعتمادزایی و سه عامل مداخلهگر شامل عوامل حرفهای و مهارتی و سازمانی، عوامل انسانی- ارتباطی و عوامل خانوادگی، عوامل زمینهای شامل عوامل زیرساختی و اقتصادی- اجتماعی شناسایی شدند و در راستای تحقق آموزشهای هیبریدی و توسعة آنها پنج راهبرد توسعه زیرساختی و فناورانه، تربیت معلم هیبریدی، تبحرافزایی در طراحی مدیریت کلاس و آموزشهای هیبریدی، ارتقای سواد فناورانه و رسانهای والدین و دانشآموزان، غنیسازی آموزش هیبریدی با ارتباطات انسانی در مدل خروجی به دست آمد. در نتیجه براساس مدل ارائهشده در این پژوهش جهت حرکت بهسوی آموزش هیبریدی در دوره دبستان باید ضمن در نظر گرفتن عوامل علّی و زمینهای و کنترل عوامل مداخلهگر، با بهکارگیری راهبردهای توسعه آموزش هیبریدی و نگهداشت فرصتها، زمینه ظهور پیامدهای اجرای این راهبردها ایجاد شود.
- کلمات کلیدی:کیفیت, تدریس, معلم پذیرا, معلم رابط, آموزش فراگیر, دانش آموزان با نیاز ویژه
- محل انتشار:مطالعات آموزش و یادگیری, دوره (16), شماره (1), سال (2024-8) , صفحات (161-188)
- پیوند مقاله
خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری و دلالتهای آن در تعیین عوامل، مراحل و اهداف تربیت
- عنوان: خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری و دلالتهای آن در تعیین عوامل، مراحل و اهداف تربیت
- نویسندگان:هدایت سیاوشی , ابوالفضل غفاری , حسین باغگلی , سیدجواد قندیلی
- چکیده:هدف این پژوهش تعیین عوامل اصلی، مراحل و اهداف تربیت مبتنی بر خودشناسی درنظریه حیات معقول علامه جعفری میباشد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و استنتاج قیاسی می باشد. این پرسشهای پژوهش که خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری، چه مفهوم و جایگاهی دارد؟ و عوامل تربیتی مرتبط با خودشناسی، بر مبنای نظریه حیات معقول علامه جعفری کدامند؟ با استفاده روش توصیفی-تحلیلی، و این پرسش که اهداف و مراحل مرتبط با خودشناسی، بر مبنای نظریه حیات معقول علامه جعفری کدامند؟، با استفاده از روش استنتاج قیاسی بررسی و پاسخ داده شد. بررسیها نشان داد که آگاهی، فطرت، اختیار، عقلانیت، و خود الهی، عواملی هستند که در تربیت مبتنی بر خودشناسی در نظریه حیات معقول اهمیت دارند؛ بر این اساس، هدف بنیادی تربیت، کمال برین(قرب الهی) و اصول بنیادین آن، در سطح1: حیات معقول و در سطح2: خودشناسی هستند؛ و مراحل سه گانه تربیت، رهایی (خلاص)، آزادی(استخلاص) و اختیار(تفویض) می باشد.
- کلمات کلیدی:وَهّاب, رحمت, معناشناسی ساختگرای قرآن, توجه مثبت بدون شرط
- محل انتشار:فلسفه تربیت, دوره (5), شماره (1), سال (2021-2) , صفحات (127-151)
- پیوند مقاله
تحلیل و نقد رویکردهای تربیت معنوی نوپدید (بررسی الگوی معنویتباوری فارغ از دین)
- عنوان:تحلیل و نقد رویکردهای تربیت معنوی نوپدید (بررسی الگوی معنویتباوری فارغ از دین)
- نویسندگان:حسین باغگلی , بختیار شعبانی ورکی , علی نهاوندی , ابوالفضل غفاری
- چکیده:رویکردهای «تربیت معنوی» را میتوان از دو منظر دینی و فارغ از دین مورد توجه قرار داد. هدف مقاله حاضر بررسی و نقد رویکردهای تربیت معنوی در اردوگاه معنویتباوران فارغ از دین است. بنابراین نخست سه رویکرد تربیت معنوی نوپدید؛ تحویل دین به اخلاق، انتگرال و تک بُعدینگر؛ مورد بررسی قرار گرفت و سپس اهداف و پیشفرضهای «تربیت معنوی» در این رویکردها مورد تحلیل قرار گرفت و بالاخره ضمن نقد رویکردهای مورد نظر، از دو زاویه ساختاری (عدم تضمین ثبات، محدودنگری، تلاش برای رسمیت یافتن در عین مخالفت با آن و عدم انطباق با واقعیتهای وجودی انسان) و روشی (مبتنی بر روشهای استفاده شده در هر یک از سه رویکرد) نشان داده شد که معنویتهای نوپدید، بهرغم اثرگذاریهای مقطعی و موضعی، به دلیل عدم برخورداری از ساختار متناسب با شرایط وجودی انسان و همچنین ضعف در روشهای پیشنهادی برای تحقق اهداف خود، در دراز مدت با دشواری مواجه هستند.
- کلمات کلیدی:تحویل دین به اخلاق, انتگرال, تکبعدینگر, معنویت نوپدید, معنویتِ فارغ از دین, نقد ساختاری, نقد روشی, رویکرد
- محل انتشار:تربیت اسلامی, دوره (10), شماره (20), سال (2015-6) , صفحات (29-53)
- پیوند مقاله
نقد مفهوم معنویت در تربیت معنوی معاصر: معنویت دینی و نوپدیدی (تشابه ذاتی یا اشتراک لفظی)
- عنوان:نقد مفهوم معنویت در تربیت معنوی معاصر: معنویت دینی و نوپدیدی (تشابه ذاتی یا اشتراک لفظی)
- نویسندگان:حسین باغگلی , بختیار شعبانی ورکی , ابوالفضل غفاری , علی نهاوندی
- چکیده: دو جهتگیری در « تربیت معنوی » هدف اصلی این مقاله بررسی جهتگیریها نسبت به رویارویی با تربیت معنوی عبارت است از: 1 جهتگیری دینی 2 جهتگیری فارغ از دین. در تربیت معنوی با جهتگیری دینی، یک دین خاص محور توجه است و تلقی معنویت عبارت از ارتباط با خالق و آماده شدن برای قرب اوست. در جهتگیری فارغ از دین، ضمن تشکیک در مفروضه های دینی، انسان در وضع جاری مورد توجه است و معنویت تلاشی برای دستیابی به آرامش در موقعیت عدم تعین موجود است. در این مقاله نشان داده شده است که معنی اصطلاح معنویت به عنوان عنصر مشترک در دو جهتگیری با یکدیگر تفاوتهای قابل ملاحظه ای دارد؛ بنابراین با قدری مسامحه می توان اشتراک لفظی را بر تشابه ذاتی این مفهوم در دو رویکرد مورد بررسی، ترجیح داد.
- کلمات کلیدی:معنویت و تربیت معنوی, جهتگیری دینی, جهتگیری فارغ از دین, چالش ادیان در جهان معاصر
- محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, دوره (16), شماره (3), سال (2012-11) , صفحات (89-115)
- پیوند مقاله
رابطه کارکردهای ارایی گرم و عزت نفس با نقش تعدیل گری حمایت عاطفی معلم در دانش آموزان با اختلال نقص توه-بیش فعالی
- عنوان: رابطه کارکردهای ارایی گرم و عزت نفس با نقش تعدیل گری حمایت عاطفی معلم در دانش آموزان با اختلال نقص توه-بیش فعالی
- نویسندگان:علیرضا اصغرزاده , سید محسن اصغری نکاح , سکینه سلطانی کوهبنانی
- چکیده:پژوهشحاضرباهدفبررسیرابطه کارکردهایاجراییگرم و عزتنفس با نقش تعدیلگریحمایتعاطفیمعلم در دانش آموزان با اختالل نقص توجه-بیشفعالی شهر کاشان انجام شد. روش:پژوهش برحسب هدف،کاربردیواز نوعتوصیفی-همبستگیاز طریقالگویابیمعادالتساختاری(SEM)است.جامعه آماریشامل تمامیدانشآموزان مقطع ابتداییسال تحصیلی1402-1401شهر کاشانبود.نمونهگیریبه شیوهدر دسترس- هدفمندو تعدادافراد نمونه250نفر بود ابتدا با پرسشنامه اسنپ، کودکان با اختالل نقص توجه-بیش فعالی غربالگری شدند و وارد پژوهشگردید.ابزارپژوهشپرسشنامههای اسنپ پلیزکاو همکاران(Pliszka, 1980، )عزتنفس روزنبرگ(1965 ,Rosenberg) ونقایصکارکردهایاجراییکودکان و نوجوانان بارکلی(2012,Barkley).وحمایتعاطفیمعلم ساکیز(2007, Sakiz)بود.دادهها با استفاده از روشهای همبستگی پیرسون ومدلسازی معادالت ساختاری در نرمافزارهایSPSS-26وSmart PLS-3تجزیهوتحلیلشدند. یافتهها:در یافتههایپژوهش، خودتنظیمی هیجانی به عنوان یکی از مؤلفههای کارکرداجرایی گرم با نقشتعدیلگری حمایت عاطفی معلمپیشبینی کنندهعزتنفسدر دانش آموزانADHDنبود، در حالیکهخودانگیزشیبهعنوانمؤلفهای از کارکردهای اجرایی گرم با نقشتعدیلگری حمایت عاطفی معلم توانستعزتنفسدانش آموزانADHDراپیشبینی کند
- کلمات کلیدی:ارکردهای اجرایی گرم, عزت نفس, حمایت عاطفی, اختالل نقص توجه-بیش فعالی
- محل انتشار:پژوهش های روانشناسی بالینی و مشاوره, سال (2025-5)
- پیوند مقاله
طبقه بندی مغالطه های اسکات و پژوهش های تربیتی در ایران: ارزیابی روش شناختی پژوهش های منتشر شده در نشریات معتبر علوم تربیتی و روان شناسی ایران در سال های 85-1381
- عنوان:طبقه بندی مغالطه های اسکات و پژوهش های تربیتی در ایران: ارزیابی روش شناختی پژوهش های منتشر شده در نشریات معتبر علوم تربیتی و روان شناسی ایران در سال های 85-1381
- نویسندگان:بختیار شعبانی ورکی , حسین باغگلی , رضوان حسین قلی زاده , مرضیه عالی , علی خالق خواه
- چکیده:هدف اصلی این مقاله ارزیابی پژوهش های تربیتی منتشر شده در نشریات معتبر علوم تربیتی و روان شناسی ایران در بازه زمانی 85-1381، بر اساس طبقه بندی مغالطه های روش شناختی اسکات است. این پژوهش با هدف توجیه نقد اسکات انجام شد. در نتیجه مقاله های پژوهشی معتنابهی مورد بررسی قرار گرفتند تا تصویری کلی از وضعیت پژوهش های تربیتی در ایران ارائه شود. یافته های حاصل از بررسی مقاله ها، بر اساس نُه مغالطه روش شناختی گزارش شد. این مغالطه ها شامل مغالطه معرفتی، مغالطه تجانس، مغالطه علی، مغالطه ذاتی گرا، مغالطه دانش فارغ از ارزش، مغالطه آینده نگری، مغالطه تحویلی، مغالطه جبرگرایانه و مغالطه عمل گرایی است. از 158 مقاله منتشر شده در نُه نشریه علمی- پژوهشی ایران، 156 مقاله از روش پژوهش کمی، 6 مقاله از روش پژوهش ترکیبی و فقط یک مقاله با استفاده از روش پژوهش کیفی تدوین و منتشر شده است. در این پژوهش، کلیه مقاله ها به شیوه سرشماری، با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که اغلب مغالطه های مورد وصف نه تنها در تمام پژوهش های کمی، بلکه در یک پژوهش کیفی و شش پژوهش ترکیبی مورد مطالعه نیز به تناوب مشاهده شدند. این نتیجه نیاز به یک رویکرد جدید در عرصه روش شناسی پژوهش را نمایان می سازد.
- کلمات کلیدی:مغالطه روش شناختی, طبقه بندی اسکات, پژوهش های تربیتی, رئالیسم استعلایی
- محل انتشار:پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت, دوره (1), شماره (1), سال (2011-9) , صفحات (49-74)
- پیوند مقاله
ارزشیابی الگوهای نیازسنجی آموزشی و طراحی برنامههای درسی آموزشهای علمی _ کاربردی در جمهوری اسلامی ایران
- عنوان:ارزشیابی الگوهای نیازسنجی آموزشی و طراحی برنامههای درسی آموزشهای علمی _ کاربردی در جمهوری اسلامی ایران
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی , تقی بینقی
- چکیده:آموزش های علمی – کاربردی، آموزش هایی هستند که با هدف ایجاد مهارتهای شغلی و حرفه ای و نیز ارتقای مهارت شاغلین، برنامه ریزی و اجرا می شود. با توجه به نقش این آموزش ها در توسعه کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1369 با تشکیل شورای عالی آموزش های علمی – کاربردی، درصدد ساماندهی ساختار و محتوای این آموزش ها برآمد. در همین راستا در سال 1371 گروه هشتم در شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم تشکیل شد و آیین نامه ها و دستورالعمل های مربوط به تدوین، طراحی و اجرای آموزش های علمی – کاربردی به تصویب این گروه رسید. در مقاله پژوهشی حاضر با استناد به مبانی علمی آموزش های علمی – کاربردی الگوهای نیازسنجی آموزشی به منظور شناسایی دوره های علمی – کاربردی و فرآیند طراحی برنامه های درسی، در دو بخش صنعت و کشاورزی مورد نقد و بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از عدم التفات دستگاههای سیاستگذار و مجری آموزش های علمی – کاربردی به اهداف این دوره ها (به ویژه به هدف خود اشتغالی)، عدم تبعیت مجریان از الگوهای مناسب نیازسنجی در شناسایی دوره ها و نیز عدم توجه برنامه ریزان به الگوهای طراحی برنامه درسی مهارت – محور است.
- کلمات کلیدی:ارزشیابی, نیازسنجی, برنامه درسی
- محل انتشار:پژوهش های روانشناسی بالینی و مشاوره, دوره (4), شماره (2), سال (2019-10) , صفحات (105-123)
- پیوند مقاله
تأثیر مطالعه کتاب های معنوی و حماسی بر ارزش های اسلامی ـ ایرانی و رفتار اخلاقی دانش آموزان دختر با زمینه انحرافات اخلاقی
- عنوان:تأثیر مطالعه کتاب های معنوی و حماسی بر ارزش های اسلامی ـ ایرانی و رفتار اخلاقی دانش آموزان دختر با زمینه انحرافات اخلاقی
- نویسندگان:مریم امیرکانیان , بهروز مهرام , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:هدف پژوهش، بررسی تاثیر مطالعه ی کتابهای معنوی و حماسی بر ارزش های اسلامی ـ ایرانی و رفتار اخلاقی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه بود. روش مطالعه آزمایشی و از نوع طرح تک آزمودنی با خطوط پایه چندگانه بود. ابتدا در قالب خط پایه و بدون مداخله، رفتار اخلاقی و ارزش های اسلامی ـ ایرانی آزمودنی ها مورد بررسی قرار گرفت و سپس در فواصل بیست روز و در پنج نوبت، کتاب های تعیین شده به آزمودنی ها ارائه و تغییرات رفتاری و ارزشی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه شامل چهار نفر از دانشآموزان دختر سال سوم متوسطه یک دبیرستان در شهر مشهد بود که به صورت هدفمند انتخاب و تغییرات آنان در دو مولفه نگرش نسبت به ارزشهای دینی و ملی و رفتار اخلاقی بررسی شد. برای سنجش نگرش به ارزش های اسلامی - ایرانی از پرسشنامه نگرش سنج و برای سنجش رفتار اخلاقی، از سیاهه مشاهده رفتار استفاده گردید. نتایج نشان داد که نگرش مثبت دانشآموزان به ارزشهای اسلامی – ایرانی؛ با مطالعهی کتابهای زندگینامهای شخصیتهای معنوی و حماسی افزایش یافته و رفتارهای غیر اخلاقی آنها به طور چشمگیری کاهش داشته است. تدوین برنامههای مطالعاتی و ترغیب نوجوانان به مطالعه زندگی و منش شهدا و حماسه سازان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؛ از توصیههای این مطالعه بوده است که همخوان با اصل الگوپردازی و اسوه بخشی در مبانی تربیت اسلامی است.
- کلمات کلیدی:رفتار اخلاقی, ارزش اخلاقی, کتاب, شخصیت حماسی و معنوی, هویت اسلامی ـ ایرانی.
- محل انتشار:راهبرد فرهنگ , دوره (10), شماره (39), سال (2018-2) , صفحات (183-211)
- پیوند مقاله
تحلیل و ارزیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط در برنامه آموزش فراگیر: یک مطالعه ملی
- عنوان:تحلیل و ارزیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط در برنامه آموزش فراگیر: یک مطالعه ملی
- نویسندگان:سید محسن اصغری نکاح , حمیده پاکمهر , صدیقه کاظمی , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:چکیده هدف: یکی از مهم ترین اهداف هر نظامی بهبود کیفیت تدریس معلم های آن جامعه می باشد. این مطالعه با هدف ارزشیابی کیفیت تدریس معلمان پذیرا و رابط آموزش فراگیر دانش آموزان با نیاز ویژه در مدارس عادی در سطح کشور انجام گرفت. روش: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی- پیمایشی با رویکرد آمیخته کمی و کیفی و از نوع ارزیابانه می باشد. نمونه گیری در این پژوهش به شیوه خوشه ای چند مرحله ای ابتدا از بین استان های کشور بصورت ملاکی ، پنج استان معرف و واجد پراکندگی حداکثری فرهنگی اجتماعی- اقتصادی و ظرفیت های آموزشی و توانبخشی انتخاب شدند و سپس از هر استان مرکز استان و 4 شهرستان انتخاب شد. سپس در سطح مدرسه ای در مجموع 5 استان معرف، 15 مدرسه پشتیبان و 75 مدرسه پذیرا در سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و دوم انتخاب شدند. در ادامه کلیه والدین دارای دانش آموز با نیاز ویژه حاضر در برنامه فراگیر در 75 مدرسه پذیرا شامل 1132= n والد در ارزیابی کیفیت تدریس معلمین رابط و پذیرا شرکت نمودند. ّابزار بخش کمی پرسشنامه پژوهشگر ساخته کیفیت تدریس معلم با 35 سوال و 4 مولفه در طیف لیکرت بود که پس از احراز روایی صوری و محتوایی، به صورت الکترونیکی در اختیار والدین آموزش فراگیر، قرار گرفت. در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختار یافته با کارشناسانِ ادارات استثنایی و کارشناسان مشاوره و والدین فراگیر (41نفر) و تحلیل و کدگذاری داده های حاصل از پیاده سازی محتوای مصاحبه ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد بین سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم در هر چهار مولفه کیفیت تدریس یعنی پذیرش و انگیزه های معلمی (001/0> p،76/28= F)، انجام تدریس (001/0> p،26/26= F)، ارزشیابی تدریس (001/0> p،17/40= F) و روابط بین فردی (001/0> p،43/25= F) تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد در هر چهار مولفه کیفیت تدریس معلمان، میانگین نمرات دوره ابتدایی بطور معناداری از دوره های متوسطه اول و دوم بیشتر بوده و اما بین نمرات دو گروه متوسطه اول و دوم تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج کیفی پژوهش حاکی از آن است که کیفیت فرایند تدریس معلمان پذیرا و رابط از نظر مشارکت کنندگان در طیفی از رضایت کامل تا نارضایتی قرار دارد. نتیجه گیری: عدم شفافیت در وظایف معلمان رابط، برخورد سلیقه ای با دانش آموز فراگیر، کمبود معلم رابط، عدم داشتن اطلاعات کافی و برنامه مدون در مدارس عادی از عوامل عدم رضایت خانواده ها و تلاش و پیگیری-های بی وقفه و کیفیت بالای تدریس برخی معلمان رابط و پذیرا به صورت حضوری و مجازی، ارائه خدمات رایگان و حتی خصوصی از طرف برخی معلمین رابط به عنوان عوامل رضایت خانواده ها بوده است.
- کلمات کلیدی:کیفیت, تدریس, معلم پذیرا, معلم رابط, آموزش فراگیر, دانش آموزان با نیاز ویژه
- محل انتشار:کودکان استثنایی, دوره (24), شماره (2), سال (2024-9) , صفحات (76-93)
- پیوند مقاله
واکاوی تجارب زیستۀ مربّیان عفافگرایی: پیشبرندهها و بازدارندهها
- عنوان:واکاوی تجارب زیستۀ مربّیان عفافگرایی: پیشبرندهها و بازدارندهها
- نویسندگان: محمود سعیدی رضوانی , فاطمه غلامی
- چکیده:این پژوهش بهمنظور واکاوی تجارب زیستۀ مربّیان عفافگرایی صورت گرفته است تا امکان تحلیل فرصتها و چالشهای این حرفۀ مهم مهیا شود. جامعۀ پژوهش حاضر، مربّیان عفافگرایی مرتبط با مدارس دورة ابتدایی و متوسطۀ شهر مشهد را شامل میشود که هفده نفر از ایشان بهصورت هدفمند ازنوع «با حداکثر تنوع» انتخاب شدند و با توجه به معیار اشباع داده ها و تکرار اطلاعات، مصاحبۀ نیمهساختاریافته با آنها صورت گرفت. پساز انجامشدن مصاحبهها، کاوش در تجارب مربّیان عفافگرایی و تجزیهوتحلیل اطلاعات، یافتههای پژوهش درقالب 103 مفهوم و 21 مقوله جای داده شد و درنهایت، مقولههای تدوینشده، تحت لوای شش مضمونِ پیشبرندۀ فردی، پیشبرندۀ تعاملی، پیشبرندۀ دانشی و مهارتی، بازدارندۀ دانشی و مهارتی، بازدارندۀ تعاملی، و بازدارندۀ ساختاری و فرهنگی قرار گرفتند. بررسی یافتهها نشان میدهد آنچه مربّیگری را پیش میرانَد، تعامل و برهمکُنش مجموع عوامل پیشبرنده است و حاصلجمعِ عوامل بازدارنده نیز اسباب بازدارندگی و اثربخشنبودن وظیفۀ مربّیگری میشود؛ از این روی، برآیند مجموعۀ عوامل پیشبرنده با همجمعیِ عوامل بازدارنده، درکنار دیگر عوامل، تعیینکنندۀ موفقیت یا ناکامی جامعه در عفافگرایی و تربیت جنسی مطلوب و درنتیجه، بروز رفتارهای سالم یا مخرب جنسی در نسل آینده خواهد بود.
- کلمات کلیدی:تجارب زیسته, مربیان عفافگرایی, پیشبرندهها, بازدارندهها
- محل انتشار:علوم تربیتی از دیدگاه اسلام, دوره (11), شماره (21), سال (2023-9) , صفحات (5-34)
- پیوند مقاله
مشوقها و مصدعهای رعایت حجاب از نگاه دختران مقطع ابتدایی
- عنوان:مشوقها و مصدعهای رعایت حجاب از نگاه دختران مقطع ابتدایی
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی , فاطمه غلامی
- چکیده:باتوجهبه ضرورت شناسایی عوامل مؤثر بر رعایت و یا عدمرعایت حجاب و تلاش برای تقویت پیشرانها و مرتفع نمودن چالشهای این مسئله، مطالعۀ حاضر، به واکاوی نگاه دختران مقطع ابتدایی، در خصوص دلایل انتخاب یا عدمانتخاب امر حجاب پرداخته است. مشارکتکنندگان که 150 دانشآموز 8 الی 12 ساله از شش استان کشور بودند، به روش پدیدارشناختی توصیفی و نمونهگیری هدفمند از نوع «باحداکثر تنوع»، مورد مصاحبههای نیمهسازمانیافته هدایتشده قرار گرفتند. عبارتهای بیانشده از سوی آنان، در قالب 1025 مفهوم، 54 مقوله و 10 مضمون قرار گرفت. با بررسی دیدگاههای مشارکتکنندگان، یافتهها در دو محور اصلی «مشوقهای رعایت حجاب» و «مصدعهای رعایت حجاب» جایگذاری شد. پنج مضمون استنباطشده در محور اول، شامل «قوت اعتقادی»، «قوت الگویی اخلاقی»، «قوت روانی هیجانی»، «آگاهیِ اجتماعی» و «استواری و بالندگی» بود و پنج مضمون «ضعف فردی انگیزشی»، «میل به خودنمایی»، «ضعف اعتقادی»، «ضعف دانشی بینشی» و «تهدیدات خانوادگی اجتماعی» نیز، مصدعهایی بودند که در محور دوم طبقهبندی شدند.
- کلمات کلیدی:حجاب, مشوقهای حجاب, مصدعهای حجاب, دختران مقطع ابتدایی
- محل انتشار:فرهنگی تربیتی زنان و خانواده, دوره (18), شماره (62), سال (2023-6) , صفحات (293-322)
- پیوند مقاله
ارزشیابی برنامه درسی انقلاب اسلامی: گذر از رویکرد منفعلانه ناکام موجود به رویکرد گفتمانسازانه
- عنوان:ارزشیابی برنامه درسی انقلاب اسلامی: گذر از رویکرد منفعلانه ناکام موجود به رویکرد گفتمانسازانه
- نویسندگان:حمیده پاک مهر , مقصود امین خندقی , سیدجواد قندیلی , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:مطالعه حاضر با هدف ارزشیابی از برنامه درسی درس انقلاب اسلامی صورت گرفت. روش مطالعه توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای پیام نور، آزاد اسلامی و علمی-کاربردی واحد بافق بودند که درس انقلاب اسلامی را انتخاب واحد نموده و در کلاس این درس حضور داشتهاند (مجموعاً 151 نفر). تمامی دانشجویان مذکور به صورت سرشماری در پژوهش شرکت و پرسشنامه مربوطه را قبل از برگزاری جلسه امتحان پایان ترم تکمیل نمودند. به منظور ارزیابی دانشجویان از برنامه درسی انقلاب اسلامی، پرسشنامه محقق ساخته با 5 مؤلفه تدوین شد. روایی با استفاده از نظر متخصصان احراز و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ برای مولفهها و کل پرسشنامه بین 73/0 تا 88/0 محاسبه گردید. یافتهها نشان داد برنامه درسی انقلاب اسلامی از منظر دانشجویان در هیچیک از مؤلفههای هدف، محتوای کتاب درسی، تدریس و فعالیتهای یادگیری، منبع و شیوه ارزشیابی در حد مورد انتظاری قرار ندارد (05/0p>). به علاوه بین نظرات دانشجویان به تفکیک دانشگاه (231/0p=) و جنسیت (247/0p=) در خصوص برنامه درسی انقلاب اسلامی تفاوت معناداری وجود نداشت. با توجه به نقش غیرقابلانکار برنامه درسی انقلاب اسلامی به عنوان انتقالدهنده ارزشها و آرمانهای انقلاب و فراهمکننده زمینهای در راستای آگاهسازی دانشجویان با مشکلات پیشروی نظام جمهوری اسلامی ایران، توسل جستن به رویکرد گفتمانسازانه به جهت گذر از وضع ناکام فعلی توصیه میگردد.
- کلمات کلیدی:درس انقلاب اسلامی, ارزشیابی, برنامه درسی, رویکرد گفتمانسازانه.
- محل انتشار:پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی, دوره (12), شماره (25), سال (2023-4) , صفحات (139-158)
- پیوند مقاله
تحلیل محتوای کتابهای راهنمای معلم و کتابهای درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه اول نظام آموزشوپرورش ایران از حیث توجه به اقتصاد مقاومتی
- عنوان:تحلیل محتوای کتابهای راهنمای معلم و کتابهای درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه اول نظام آموزشوپرورش ایران از حیث توجه به اقتصاد مقاومتی
- نویسندگان:بهروز مهرام , زهرا خوجه , محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:پژوهش حاضر باهدف تحلیل محتوای کتابهای راهنمای معلم و کتابهای درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه اول نظام آموزشوپرورش ایران از حیث توجه به اقتصاد مقاومتی انجام و برای بررسی میزان توجه به مؤلفههای اقتصاد مقاومتی از روش تحلیل محتوا استفاده شد. در این پژوهش تمام محتوای کتابها بهصورت تمام شماری موردبررسی قرار گرفت. واحد ثبت در این پژوهش، مضمون هر پاراگراف بود. فرآیند کدگذاری به شیوه قیاسی انجام شد و برای توصیف میزان توجه کتابها به مؤلفههای اقتصاد مقاومتی، از فراوانی، درصد و نمودار و برای بررسی تفاوت فراوانی مضامین معطوف به مؤلفههای موردبررسی، از آزمون خی دو بهرهگیری شد. یافتههای حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که در کتابهای موردبررسی، به مؤلفههای اصلاح الگوی مصرف، کارآفرینی و تولید، تولید داخلی (حمایت از تولید ملی)، درونزایی و برونگرایی بیشترین توجه معطوف شده و دیگر مؤلفههای اقتصاد مقاومتی شامل: اقتصاد دانشبنیان، اصلاح ساختارها و نهادهای اقتصادی، شفافسازی و سالمسازی اقتصاد، اقتصاد عدالت بنیان و مؤلفهی کاهش وابستگی به نفت و خام فروشی، مورد غفلت واقعشدهاند. بازنگری و گنجاندن مؤلفه های اقتصاد مقاومتی در محتوای کتابهای درسی و تضمین رابطه عمودی محتوای کتابها؛ از اقدامات ضروری برای برنامه ریزان و مؤلفان کتابهای درسی قلمداد شده است.
- کلمات کلیدی:اقتصاد مقاومتی, تحلیل محتوا, کتابهای درسی و راهنمای معلم, مقطع دبستان, مقطع متوسطه اول.
- محل انتشار:پژوهش در برنامه ریزی درسی, دوره (2), شماره (47), سال (2023-3) , صفحات (198-211)
- پیوند مقاله
نقش تربیت علوی در کارایی کارکنان
- عنوان: نقش تربیت علوی در کارایی کارکنان
- نویسندگان:متینه ملکی دوزیزد , سیده سلیل ضیائی
- چکیده:درسالهای گذشته پژوهشهای گوناگونی به منظور بررسی عوامل مختلف موثربر تعهد و کاهش کمکاری نیروی انسانی صورت گرفته، براساس پژوهشها نشان دادند که «فرهنگ کارگریزی حاکم بر جامعه»، «بیکفایتی مدیران» و «بیتعهدی کارمندان» سه مورد از تاثیرگذارترین عوامل در کمکاری کارکنان هستند. بنابراین بهنظر میرسد برای حرکت بهسمت رشد و توسعه اقتصادی، حمایت از یک فرهنگ کاری مطلوب مورد نیاز است. منبع اصلی این مقاله نیز تمامی خطبهها و نامههای موجوددر کتاب نهجالبلاغه است. در این مقاله پس از بررسی ویژگیهای مدیران موفق، به عوامل موثربر گزینش نیرو پرداختیم. سپس حقوق متقابل نیرو و مدیران را نیز بررسی کردیم و همچنین به نحوه برخورد با اربابرجوع نیز پرداختیم. مجموعه مطالعات و بررسیها در روایات نهجالبلاغه و سیرهتربیتی دینی اسلام، نشان میدهد آموزههای موجوددر این روایات با سه عامل موثر بر کمکاری کارکنان که در پژوهشهای پیشین به آن اشاره شد، تناسب دارند. نکات تربیتی مطرح شده در نهجالبلاغه بر افزایش کارایی کارکنان موثر است.
- کلمات کلیدی:نهج البلاغه؛ تربیت علوی؛ کارایی
- محل انتشار:اولین همایش ملی علوم انسانی کاربردی و زندگی معاصر , 2022-11-22
- پیوند مقاله
نقش مادر در فرزندپروری معنوی-اسلامی
- عنوان:نقش مادر در فرزندپروری معنوی-اسلامی
- نویسندگان:عطیه حسن زاده نائینی , سیده سلیل ضیائی
- چکیده:طی سال ها اخیر، پژوهش های متعددی در بحث معنویت و تربیت معنوی صورت گرفته است که نشان از اهمیت این موضوع در دنیای امروزی دارد. پژوهش ها بعد معنویت را در کنار ابعاد دیگری مطرح می کنند که برای رشد و شکوفایی انسان بسیار مهم است و سبب کاهش فحشا و فساد در سطح ملی و بین المللی می شود. در این مقاله که به صورت مروری انجام شده است، به بررسی رشد معنوی و تربیت معنوی از دیدگاه دینی پرداخته ایم که روح و ارتباط با خداوند متعال در آن جایگاه ویژه دارد. در دین مبین اسلام، الگوگیری از شخصیت های برجسته و متعالی بسیار توصیه و سفارش شده است. از این رو ما در این مقاله به بررسی سیره تربیتی حضرت زهرا (س) و خانواده ایشان پرداخته ایم چرا که او در دین داری و اخلاق و شجاعت و عفاف برجسته ترین و بهترین الگوی زنان و مادران دغدغه مند بود که در احادیث و روایت بسیاری به آن اشاره شده است.
- کلمات کلیدی:فرزندپروری, خانواده, مادر, اسلام, معنویت
- محل انتشار:اولین همایش ملی علوم انسانی کاربردی و زندگی معاصر , 2022-11-22
- پیوند مقاله
رابطه ایمان به خدا و سلامت معنوی
- عنوان:رابطه ایمان به خدا و سلامت معنوی
- نویسندگان:بی بی زهرا شهیدپور , سیده سلیل ضیائی
- چکیده:بعد سلامت معنوی به عنوان بعد چهارم سلامت از اهمیت فراوانی برخوردار میباشد و امروزه به عنوان یکی از ابعاد سلامت مورد توجه سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است. سلامت معنوی به معنای سلامت در باورها، عقاید، ارزش های اخلاقی و اعمال و رفتارهایی که لازمه این باورهاست، میباشد. اسلام که کامل ترین دین آسمانی است از این بعد مهم غافل نبوده و در آیات قرآن در غالب کلماتی چون «قلب سلیم»، «سکینه»، «قلب مطمئنه» بدان اشاره کرده است. نزدیک ترین مفهومی که سلامت معنوی را به ذهن متبادر میکند «قلب سلیم» میباشد. مراد از «قلب سلیم» قلبى است که هیچ تعلقى به غیر از خدا نداشته و سالم از شرک باشد. اقوال بر سر این که چه عواملی در سلامت معنوی دخیل است و انسان را به داشتن قلب سلیم سوق میدهد، فراوان است و مقالات بسیاری در این زمینه نگاشته شده است و عوامل برخورداری از سلامت معنوی را به دو دسته اعتقادی و رفتاری تقسیم کرده اند و حتی در برخی نگاشته ها قریب به 20 مورد دخیل در سلامت معنوی را معرفی کرده اند. اما آنچه با خواندن کلیه متون در این زمینه بدست می آید این است که زیر بنای تمامی این موارد ایمان میباشد و تا زمانی که فرد ایمان به خداوند نداشته باشد نمی توان از او انتظار توکل، صبر، تقوا، دعا، توسل و ... را که در سلامت معنوی دخیلند داشت. در واقع ایمان و تقرب الهی رکن اول سلامت روح است.
- کلمات کلیدی:ایمان, سلامت, سلامت معنوی, قلب سلیم
- محل انتشار:اولین کنفرانس یین المللی خانواده و تربیت معنوی , 2023-02-20
- پیوند مقاله
فرایندهای شناختی ضمنی و سوگیری توجه در رفتارهای اعتیادی: معرفی و ساخت و کاربرد آزمون استروپ مواد
- عنوان:فرایندهای شناختی ضمنی و سوگیری توجه در رفتارهای اعتیادی: معرفی و ساخت و کاربرد آزمون استروپ مواد
- نویسندگان:جواد صالحی فدردی , سیده سلیل ضیائی
- چکیده:مقدمه: سوء مصرف مواد به عنوان مشکلی جهانی نظریه ها و پژوهشهای بی شماری را بر انگیخته است. روش ها و آزمون های بسیاری برای سنجش عوامل و جنبه های آشکار و پنهان رفتارهای اعتیادی معرفی شده اند. هدف از مقاله حاضر مرور نظریه ها و پژوهشهایی است که تلاش کرده اند تا ماهیت کنترل ناپذیر رفتار اعتیادی را تبیین کنند. در این بین، منابع و چگونگی شکل گیری فرایندهای شناختی خودکار و سوگیری توجه از دیدگاههای متعدد، طبقه بندی و روشهای متداول برای سنجش این فرایندها توصیف شده اند. متن: از آن جا که آزمون استروپ اعتیادی بیش از سایر آزمونها برای سنجش شناخت های ضمنی، به خصوص، سوگیری توجه برای محرکهای مربوط به اعتیاد، استقاده شده، در این مقاله مورد تاکید ویژه ای قرار گرفته است. در توصیف این آزمون، دامنه بحث به آزمون استروپ کلاسیک که زیربنای آن است نیز گسترش یافته تا زوایای مختلف پدیده تداخل و سوگیری توجه، به صورت بنیادی برای خواننده علاقه مند، روشن شود. سپس، نسخه های کاغذی و رایانه ای این آزمون ها و نحوه ساخت آنها توصیف شده اند. با استناد به دیدگاههای نظری، منابع، و پژوهش های موجود، نکات فنی و مهمی که پژوهشگران می باید در ساخت آزمون های معتبر استروپ اعتیادی رعایت کنند، بیان شده اند. تاکید این مقاله عمدتا بر ساخت آزمون استروپ اعتیادی با استفاده از فن آوری رایانه ای است. نتیجه گیری: حجم روز افزونی از تحقیقات بر اهمیت شناختهای ضمنی و فرایندهای خودکار در تصمیمات مربوط به مصرف مواد تکیه می کنند. بدین ترتیب ، فنون سنحش فرایندهای خودکاری نظیر سوگیری توجه نیز اهمیت یافته اند. فنون متعددی برای سنجش تورش توجه برای محرک های اعتیادی وجود دارند که در این میان، بذل دقت کافی به ویژگی های خاص استروپ اعتیادی، بر روایی و اعتبار آن به عنوان مقیاسی از سوگیری توجه اعتیادی می افزاید.
- کلمات کلیدی:آزمون استروپ اعتیادی, سوگیری توجه, شناخت ضمنی, مصرف مواد, دغدغه جاری
- محل انتشار:اصول بهداشت روانی- Journal of Fundamentals of Mental Health, دوره (12), شماره (45), سال (2010-6) , صفحات (358-389)
- پیوند مقاله
ویژگی های روانسنجی پرسشنامه پردازش پس از رویداد در جمعیت دانشجویی
- عنوان:ویژگی های روانسنجی پرسشنامه پردازش پس از رویداد در جمعیت دانشجویی
- نویسندگان:سیده سلیل ضیائی , زرانی فاطمه , موتابی فرشته , حسین کارشکی , شهیدی شهریار
- چکیده:زمینه: پردازش پس رویدادی، نشخوارفکری در مورد ناکارآمدی ادراک شده در موقعیتهای اجتماعی است که به عنوان عامل مهمی در حفظ اختلال اضطراب اجتماعی مطرح شده است. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی (;PEPQ راچمن، گروتر-اندرو و شافران،2000) در جمعیت دانشجویی انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع توصیفی بوده و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی دانشگاه شهید بهشتی بود. نمونه شامل 460 نفر (280 نفر دختر و180 نفر پسر) بودند که پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی را تکمیل کردند و 284 نفر (198 نفر دختر، 86 نفر پسر) که علاوه بر آن، چک لیست اضطراب و فوبی اجتماعی ،پرسشنامۀ ارزیابی فراوانی اجتناب مخفی، مقیاس خود سنجی اضطراب اجتماعی لیبوویتز و مقیاس هراس اجتماعی را نیز پاسخ گفتند. همچنین، 55 نفر بیمار مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی پاسخ گفتند. برای تحلیل دادهها از همبستگی پیرسون، آلفای کرونباخ، آزمون t گروههای مستقل و تحلیل عامل تاییدی استفاده شد. یافتهها: بین نمرۀ پردازش پس رویدادی با نمرههای چک لیست اضطراب و فوبی اجتماعی، پرسشنامۀ ارزیابی فراوانی اجتناب مخفی، مقیاس خود سنجی اضطراب اجتماعی لیبوویتز و مقیاس هراس اجتماعی همبستگی معناداری وجود دارد که حاکی از روایی سازههای همگرای این ابزار است. تحلیل عامل تاییدی ساختار تک عاملی را تایید کرد و روایی تمایز گروهی با روش آزمون t مستقل نشان داد که نمرۀ پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی در گروه مبتلا به اضطراب اجتماعی به طور معناداری از گروه غیرمبتلا بالاتر است. همچنین، همسانی درونی پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی بر حسب آلفای کرونباخ محاسبه شد (85/0=α) و پایایی بازآزمایی نیز تایید شد. همچنین آزمون t گروههای مستقل نشان داد، آزمودنیها با دیدگاه تصویر خود بیرونی نسبت به افراد با دیدگاه تصویر خود درونی، نمرۀ بالاتر در پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی، اضطراب صفت و همۀ پرسشنامههای مربوط به اضطراب اجتماعی دارند. بحث و نتیجه گیری: بنابراین به نظر میرسد نسخۀ فارسی پرسشنامۀ پردازش پس رویدادی ابزاری معتبر برای سنجش پردازش پس رویدادی در جمعیت ایرانی است.
- کلمات کلیدی:پرسشنامه؛ پردازش پس رویدادی؛ اضطراب اجتماعی؛ پایایی؛ روایی
- محل انتشار:اندازه گیری تربیتی, دوره (6), شماره (22), سال (2015-9) , صفحات (105-122)
- پیوند مقاله
ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه رفتارهای اجتماعی انتظاری
- عنوان: ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه رفتارهای اجتماعی انتظاری
- نویسندگان:سیده سلیل ضیائی , فریبا زرانی , فرشته موتابی , حسین کارشکی , شهریار شهیدی
- چکیده:زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه رفتارهای اجتماعی- انتظاری (ASBQ یا Anticipatory social behavior questionnaires) در جمعیت دانشجویی انجام شد. مواد و روشها: شرکت کنندگان در این پژوهش 460 نفر (280 نفر دختر و 180 نفر پسر) بودند که پرسشنامه رفتارهای اجتماعی- انتظاری را تکمیل کردند و 284 نفر (198 نفر دختر، 86 نفر پسر) که علاوه بر پرسشنامه رفتارهای اجتماعی- انتظاری، چکلیست اضطراب و فوبی اجتماعی (SPAI یا Social phobia and anxiety inventory)، پرسشنامه ارزیابی فراوانی اجتناب مخفی (SAFE)، مقیاس فوبی اجتماعی (SPIN یا Social phobia inventory) و مقیاس هراس اجتماعی (SPS یا Social phobia scale) را پاسخ گفتند. 55 بیمار مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نیز به ASBQ پاسخ دادند. برای تحلیل دادهها از آزمون t مستقل، تحلیل واریانس چند متغیره، همبستگی Pearson، ضریب Cronbach’s alpha و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافتهها: در محاسبه روایی ملاکی، همبستگی Pearson بین نمره ASBQ با نمرههای پرسشنامههای ذکر شده معنیدار بود. انجام روایی تحلیل عاملی، ساختار دو عاملی برای این پرسشنامه به دست داد و محاسبه روایی تمایز گروهی با روش آزمون t مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که تفاوت نمره ASBQ و خرده مقیاسهای آن در دو گروه مبتلا به اضطراب اجتماعی و غیر مبتلا معنیدار بود. همچنین، همسانی درونی پرسشنامه رفتارهای اجتماعی- انتظاری بر حسب ضریب Cronbach’s alpha بالا و قابل قبول به دست آمد و پایایی بازآزمایی نیز تأیید شد. نتیجهگیری: نسخه فارسی ASBQ ابزاری معتبر برای سنجش رفتارهای اجتماعی- انتظاری در جمعیت ایرانی است.
- کلمات کلیدی:رفتارهای انتظاری, اضطراب اجتماعی, پایایی, روایی
- محل انتشار:تحقیقات علوم رفتاری, دوره (14), شماره (1), سال (2016-4) , صفحات (1-11)
- پیوند مقاله
رواندرمانی فمنیستی: مفاهیم و کاربستها
- عنوان:رواندرمانی فمنیستی: مفاهیم و کاربستها
- نویسندگان: دکتر شهریار شهیدی , سیده سلیل ضیائی , نسیمالسادات محبوبی شریعت پناهی
- چکیده:رواندرمانی فمینیستی دیدگاهی معناگرا و برابرنگر نسبت به نوع بشر داشته و معتقد است ابعاد روانی، اجتماعی و زیستی انسان، دائماً با هم تعامل دارند. رویکردهای اخیر رواندرمانی فمینیستی به تفاوتهای بینفرهنگی توجه داشته و به پیشرفتهای قابل ملاحظهای دست یافته است. رواندرمانی فمینیستی رویکردی درمانی است که بر پایه نظریه فمینیسم قرار دارد. انتقادات فراوان به رواندرمانی فمینیستی وارد شده اما برخی پژوهشها حاکی از کارایی این رویکرد هستند. همچنین تناقضات میان ذات حقیقی اسلام و باورهای فمینیستهای اسلامی باید مد نظر قرار گیرد. به دلیل محدودیت در نحوه سنجش پیامد درمان و نو پا بودن ملاحظات فرهنگی در رواندرمانی فمینیستی رایج، این روش درمانی، هنوز به عنوان رویکرد درمانی مبتنی بر شواهد پذیرفته نشده است. با وجود این میتوان گفت، رواندرمانی فمینیستی رویکردی در حال رشد است که با در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی-دینی میتواند در حفظ و بهبود سلامت روان جامعه ایران موثر باشد.
- کلمات کلیدی: رواندرمانی, اسلام, فمینیسم
- محل انتشار:رویش روان شناسی, دوره (8), شماره (3), سال (2019-6) , صفحات (235-244)
- پیوند مقاله
کاربرد واقعیت مجازی برای درمان اختالالت اضطرابی و افسردگی
- عنوان: کاربرد واقعیت مجازی برای درمان اختالالت اضطرابی و افسردگی
- نویسندگان:سیده سلیل ضیائی , زکیه پاکروح , الهه ادیبان مهر
- چکیده:Virtual reality (VR) is increasingly used as a therapeutic tool in psychology or healthcare. In recent years, virtual reality interventions for disorders such as depression, anxiety, and phobia have also been widely considered. However, there is still no comprehensive review to identify future directions for progress in this area. In the meantime, with the advancement of network technology, 3D virtual environments will be known as "Metaverse" - the digital equivalent of the physical world. They will offer a new realm of psychological reality and interaction. At the same time, while avatars are digital beings, their interactions and relationships are ultimately dictated by the thoughts and feelings of a physical person. Thus, the study of avatar-mediated interaction not only has the potential to illuminate the dynamics of a new kind of digital reality but also addresses aspects of human psychology that are relevant in multiple domains of identity. This study describes the application of VR in psychiatric disorders by conducting a systematic review, describing the limitations of existing research, proposing ways for future research to address gaps in the current literature, and providing practical recommendations for integrating VR into other treatments for psychiatric disorders. Finally, it introduces the metaverse world as an emerging phenomenon in treating mental disorders. To review studies on 3D or meta-virtual environments, examining the use of virtual reality in psychiatric disorders (such as post-traumatic stress disorder, phobias, anxiety disorders, and depression), PubMed, Google Scholar, and Science Direct databases were searched. This study supports the positive effect of virtual reality and 3D world therapy on psychiatric disorders.
- کلمات کلیدی:Virtual Reality, Psychotherapy Metaverse
- محل انتشار:رویش روان شناسی, دوره (13), شماره (6), سال (2024-9) , صفحات (67-76)
- پیوند مقاله
پیش بینی اضطراب کرونا بر اساس امیدواری و شادکامی در نوجوانان دختر شهر مشهد
- عنوان:پیش بینی اضطراب کرونا بر اساس امیدواری و شادکامی در نوجوانان دختر شهر مشهد
- نویسندگان: عطیه حسن زاده نائینی , مجید معینی زاده , سیده سلیل ضیائی , فاطمه طهماسبی جاغرق
- چکیده:هدف از پژوهش حاضر پیشبینی اضطراب کرونا بر اساس امیدواری و شادکامی بود. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی بود. جامع آماری شامل تمامی نوجوانان دختر شهر مشهد در سال تحصیلی 1401-1400 بود. با روش نمونهگیری در دسترس 395 نفر از طریق فراخوان اینترنتی در پژوهش شرکت کردند. جهت جمع آوری دادهها از علیپور و همکاران، 1398 (، مقیاس امید ،CDAS ( پرسشنامه اضطرابکرونا هیلز و ،OHI( میلر، 1988 ( و شادکامی آکسفورد ،MHS( به زندگی میلر آرگایل، 2002 ( استفاده شد. تجزیه تحلیل دادهها با بکارگیری روش همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام انجام شد. یافتهها نشانداد که میان اضطراب کرونا و شادکامی و همچنین میزان امیدواری رابطه منفی و نتایج تحلیل رگرسیون نشانداد که .)P<0/ معنادار وجود دارد ) 01 شادکامی و امیدواری درمجموع 12 درصد از واریانس نمرات اضطراب کرونا راتبیین میکنند. بنابراین شادکامی و امیدواری میتوانند در بروز اضطراب کرونا نقش داشته باشد
- کلمات کلیدی:, شادکامی, امیدواری, اضطراب کرونا
- محل انتشار:رویش روان شناسی, دوره (13), شماره (10), سال (2025-2) , صفحات (21-28)
- پیوند مقاله
بررسی اهمیت طرحواره های ناسازگار اولیه در نهج البلاغه
- عنوان: بررسی اهمیت طرحواره های ناسازگار اولیه در نهج البلاغه
- نویسندگان: Faezeh Shariati Siasar , Seyede soleil Ziaee
- چکیده:طرحوارههای ناسازگار اولیه باورهایی هستند که در تعامل با افراد مهم زندگیمان به خصوص والدین شکل میگیرد و در ایجاد و تداوم افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روانی، اجتماعی و خانوادگی نقش مهمی دارند. هدف از این پژوهش بررسی اهمیت خانواده در تربیت فرزندان در شکلگیری طرحوارههای ناسازگار و مروری بر چند طرحوارهی منفی در نهج البلاغه است. این پژوهش با روش توصیفی و کتابخانهای انجام شده است. نتایج برآمده از پژوهش حاضر آن است که در نهج البلاغه به اهمیت نحوهی تعاملات بین والدین و سایر افراد مهم زندگی با فرزندان و اهمیت تربیت کودک در محیط خانواده اشاره شده و در نهج البلاغه برخی طرحوارههای منفی و اهمیت شناسایی آنها بیان شده است. با در نظر گرفتن تأثیر کیفیت تربیت کودکان در خانواده و اهمیت طرحوارههای ناسازگار اولیه سعی شده است که با استفاده از سخنان امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه اهمیت طرحوارههای ناسازگار اولیه بررسی شود.
- کلمات کلیدی:طرحوارههای ناسازگار اولیه, خانواده, نهج البلاغه
- محل انتشار:اولین کنفرانس یین المللی خانواده و تربیت معنوی , 2023-02-20
- پیوند مقاله
درسهایی برای طراحی و اجرای برنامه توسعه آموزش:مرور تجربه های آمایش آموزش عالی ایران 1390-1389
- عنوان:درسهایی برای طراحی و اجرای برنامه توسعه آموزش:مرور تجربه های آمایش آموزش عالی ایران 1390-1389
- نویسندگان:محمدرضا آهنچیان، اعظم محمدزاده قصر،
- چکیده:مقدمه و هدف: مقصود از آمایش آموزش، تضمین توسعه متناسب آموزش در آینده، در پهنه سرزمین است. در این مقاله، پس از مرور سابقه آمایش آموزش در ایران، چند هدف تعقیب شد: آشنایی با رویکردهای آمایش آموزش؛ دستاوردهای آمایش در آموزش؛ محورهای کلیدی در طراحی و اجرای آمایش در آموزش ایران؛ و مهمترین آموزههای آمایش آموزش عالی ایران 1389 ، بهمنظور طراحی و اجرای برنامه توسعه آموزش در ایران 1404 . به این منظور با ترکیب روش مروری- تحلیلی و تجربهنگاری، دادههای مورد نیاز جمعآوری و مطابق با هدفهای مقاله، سازماندهی شد. دو هدف نخست با مراجعه به منابع مستند و موثق مورد بررسی قرار گرفت. هدف سوم و چهارم با استفاده از تجربه زیسته پژوهشگران در فرایند آمایش آموزش عالی ایران، 90-1389 به نتیجه رسید. یافتههای تحقیق نشان داد که در طرح آمایش آموزش در ایران لازم است به چهار رویکرد عدالتمحور، همهجانبهنگر، آمیخته، و برون به درون- درون به بیرون توجه شود؛ دستاوردهای آمایش در آموزش میتواند شامل شش نتیجۀ گسترش مشارکت، ائتلاف اندیشه با مدیریت، خلاقیت، انطباق عملیات با آرمان، نظاممندی، انسجام، و بهروز بودن باشد؛ محورهای کلیدی طراحی و اجرای آمایش در آموزش ایران شامل هفت محور: ضرورت نقشه کلان توسعه علم و فناوری، پیمان نظری، رویکرد توسعه، گروه انسانی، مدل مطالعه، منابع داده، و زمان شناسایی باشد. آموزههای عملی آمایش نیز در پایان مقاله ارایه گردید.
- کلمات کلیدی:آمایش ، توسعه آموزش ، ایران 1404
- محل انتشار:اولین کنفرانس یین المللی خانواده و تربیت معنوی , 2023-02-20
- پیوند مقاله
نقد طبقه بندی های موجود از رویکردهای علم دینی
- عنوان:نقد طبقه بندی های موجود از رویکردهای علم دینی
- نویسندگان:مقصود امین خندقی , اعظم محمدزاده قصر , مرتضی کرمی , علیرضا صادق زاده قمصری , سیدجواد قندیلی
- چکیده:نظر به روند رو به رشد نظرات ارائه شده در زمینه تولید علم دینی، سیاستگذاری و برنامه ریزی در این عرصه با مشکلات بسیاری همراه شده است. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی طبقه بندی های موجود از علم دینی و ارائه طبقه بندی مفهومی جدید از رویکردهای علم دینی معطوف به نگاهی هدف محور است. روش پژوهش تحلیلی-نظری به منظور پیگیری هدف پژوهش حاضر، مورد استفاده قرار گرفته است. برای این منظور به بررسی اجمالی و نقد طبقه بندی های مختلف از رویکردهای علم دینی که در فضای معرفتی متفکران داخلی و به صورت دسته بندی تنظیم شدهاند، پرداخته می شود. جهت نقد طبقه بندی ها از معیارهای چهارگانه (جامعیت و مانعیت، فایده مندی، تباین اقسام و مبنای یگانه) بهره گرفته شد. در پی نقدهای وارد به طبقه بندی های موجود، طبقه بندی مفهومی جدید برمحور هدف و آرمان اقبال به تولید علم دینی، تحت عنوان رویکرد کلان تمدن ساز در مقابل رویکرد فارغ از تمدن مطرح گردید.
- کلمات کلیدی:علم دینی, طبقه بندی رویکردهای علم دینی, رویکردتمدن ساز, رویکرد فارغ از تمدن.
- محل انتشار:قرآن و علم, دوره (17), شماره (33), سال (2024-3) , صفحات (235-262)
- پیوند مقاله
تحلیل وضعیت موجود و شناسایی رویکرد بدیل محیط های یادگیری کارآموزی در برنامه های درسی مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد
- عنوان:تحلیل وضعیت موجود و شناسایی رویکرد بدیل محیط های یادگیری کارآموزی در برنامه های درسی مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد
- نویسندگان:اعظم محمدزاده قصر، مرتضی کرمی، حسین جعفری ثانی
- چکیده:مقاله حاضر در جستجوی شناخت نوع مواجهه با طراحی محیط های یادگیری کارآموزی دانشجویان رشته مهندسی است. روش تحقیق توصیفی و تحلیل اسناد بود. در تحلیل برنامه درسی تجربه شده، جامعه آماری شامل دانشجویان مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد که واحد کارآموزی را گذرانده بودند و تعداد آنها 250 نفر می شد. تعداد 135 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه محقق ساخته که شامل 23 گویه و مطابق با نه عنصر برنامه درسی بود، پاسخ دادند. در تحلیل برنامه درسی قصد شده 6 سند برنامه درسی به صورت نمونه هدفمند انتخاب شد. نتایج با استفاده از آزمون ناپارامتریک خی دو یک بعدی (کای مربع) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد، دانشجویان برنامه درسی تجربه شده را از لحاظ ابعادی مانند تناسب محتوا با فعالیت های حرفه ای و نیازهای علمی صنعت را مغفول(p<0/001) و در بقیه موارد نوع طراحی آموزشی را به طور معناداری به صورت طراحی آموزشی جزءنگر (p<0/05) ارزیابی کردند. نتایج مربوط به برنامه درسی قصد شده از طریق بررسی برنامه درسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ارزیابی طرح درس های اعضای هیئت علمی دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز نشان داد که طراحی محیط های یادگیری کارآموزی مغفول مانده است. اتخاذ رویکرد کل نگر مبتنی بر محیط های یادگیری تکلیف محور به عنوان رویکرد بدیل در طراحی آموزشی کارآموزی پیشنهاد می شود.
- کلمات کلیدی:کارآموزی، محیط یادگیری، برنامه درسی مغفول، یادگیری تکلیف محور
- محل انتشار: آموزش مهندسی ایران سال 23 پاییز 1400 شماره 91
- پیوند مقاله
بررسی و مقایسه وضع موجود و مطلوب ویژگی های دبیران دین و زندگی از دیدگاه دانش آموزان
- عنوان:بررسی و مقایسه وضع موجود و مطلوب ویژگی های دبیران دین و زندگی از دیدگاه دانش آموزان
- نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی، عبدالله مهاجر، سید جواد قندیلی، اعظم محمدزاده قصر
- چکیده:هدف اين پژوهش، بررسي انتظارات دانشآموزان از ويژگيهاي مطلوب دبيران دين و زندگي و مقايسه آن با وضعيت موجود بود. اين پژوهش، به لحاظ هدف، كاربردي و به لحاظ روش، پيمايشي است. جامعه آماري آن تمامي دانشآموزان دختر و پسر رشته تجربي و انساني شهر سرخس بود، كه با استفاده از روش نمونهگيري سهميهاي، نمونهاي به حجم 280 نفر انتخاب و براي گردآوري دادهها از پرسش نامه محققساخته استفاده شد. براي احراز پايايي پرسشنامه نيز از آلفاي كرونباخ استفاده شد كه نتايج آن براي مقوله اعتقادات و اخلاق فردي 79 /0 ، مقوله شخصي و رواني 89 /0 ، مقوله اخلاق بين فردي ،0/90 مقوله ويژگيهاي ظاهري 78 /0 و مقوله شايستگيهاي حرفهاي 89 /0 به دست آمد. براي تحليل دادهها از روشهاي آمار توصيفي (ميانگين و انحراف معيار) و آزمونهاي اندازهگيري مكرر و تي وابسته استفاده شد. نتايج مربوط به اندازهگيري مكرر نشان داد كه از ديدگاه دانشآموزان بين ويژگيهـاي مطلـوب و موجود دبيران دين و زندگي از لحاظ اولويت تفاوت كاملاً معنـاداري وجـود دارد ( 0.01>P(. رتبهبندي مقولهها با توجه بـه انتظـارات دانـشآمـوزان از دبيـران ديـن و زنـدگي در وضـعيت مطلوب به ترتيب عبارت است از: .1 ويژگيهاي شخصي و رواني؛ 2 . اعتقادات و اخلاق فردي و شايستگيهاي حرفهاي؛ 3 . اخلاق بين فردي؛ 4 . ويژگيهاي ظاهري و در وضعيت موجـود يـا در عملكرد دبيران دين و زندگي عبارت است از: الف) ويژگيهاي شخصي و رواني؛ ب) اعتقادات و اخلاق فردي؛ ج) اخلاق بين فردي؛ د) ويژگيهاي ظاهري؛ ) هـ شايستگيهاي حرفهاي. همچنـين، نتايج مربوط به آزمون تي وابسته در مقايسه بين وضع مطلوب و موجود ويژگيهاي دبيران ديـن و زندگي نشان داد كه ميـان وضـعيت مطلـوب ( انتظـارات دانـشآمـوزان) و وضـعيت موجـود (عملكرد معلمان) فاصله معناداري وجود دارد ( 0.01>P (و عملكرد معلمـان در تمـام مقولـههـا نتوانسته انتظارات دانشآموزان را برآورده كند.
- کلمات کلیدی:انتظارات دانش آموزان، عملکرد دبیران، دین و زندگی، وضع مطلوب و موجود، تربیت دینی
- محل انتشار: تربیت اسلامی سال چهاردهم پاییز 1398 شماره 29
- پیوند مقاله
تحلیل مسیر دینداری و منبع کنترل دانشجویان و نگرش به آینده شغلی
- عنوان:تحلیل مسیر دینداری و منبع کنترل دانشجویان و نگرش به آینده شغلی
- نویسندگان:فریبا غلامی چهکند، اعظم محمدزاده قصر، محمود سعیدی رضوانی
- چکیده:هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ بین دینداری، منبع کنترل دانشجویان و نگرش آنان به آیندۀ شغلیشان بود. این پژوهش در زمره پژوهشهای همبستگی به شمار میرود. جامعۀ آماری دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و نمونه پژوهش با توجه به جدول مورگان، تعداد 375 دانشجو بودند که به شیوه سهمیه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامۀ سنجۀ دینداری توسلی، پرسشنامه منبع کنترل لونسون و پرسشنامه محققساختۀ نگرش به آینده شغلی بود. یافته ها با استفاده از نرم افزارهای SPSSو LISREL تحلیل شد و نتایج نشان داد که نگرش دانشجویان به آیندۀ شغلیشان با میزان دینداری و منبع کنترل درونی همبستگی مثبت و معنادار دارد. همچنین نگرش دانشجویان به آینده شغلی با توجه به دینداری و منبع کنترل پیش بینیپذیر است؛ دانشجویانی که دیندارتر و صاحب منبع کنترل درونی بودند، نگرش مثبت تری به آینده شغلی داشتند و در نقطه مقابل، نگرش مثبت به آیندۀ شغلی کمتر مشاهده شد. پیشنهاد می شود در برنامه درسیِ فوقِ برنامۀ دانشگاهها در خصوص دینداری و اصلاح منبع کنترل دانشجویان برای موفقیت در زندگی به ویژه بحث اشتغال برنامه ریزی صورت گیرد.
- کلمات کلیدی:دینداری، منبع کنترل، کنترل درونی، کنترل بیرونی، نگرش به آینده شغلی
- محل انتشار:نشریه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی » (پياپي 86)، زمستان 1396 شماره4
- پیوند مقاله
بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به آینده شغلی
- عنوان:بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به آینده شغلی
- نویسندگان:فریبا غلامی چهکند، محمود سعیدی رضوانی، اعظم محمدزاده قصر
- چکیده:هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به آینده شغلی بود. این پژوهش در زمره پژوهشهای پیمایشی می باشد. بدین منظور از پرسشنامه محقق ساخته نگرش نسبت به آینده شغلی استفاده گردید. جامعهی آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه فردوسی میباشد. نمونه پژوهشی با توجه به جدول مورگان به تعداد ۳۶۳ دانشجو میباشد که این تعداد به شیوه طبقهای نسبی انتخاب گردید. یافته ها با توجه به آزمون تی تک نمونهای وهمبستگی پیرسون تحلیل شدندیافته ها نشان داد که دانشجویان از بین عوامل موثر براشتغال، عوامل شخصیتی و اجتماعی را مهم تر از عوامل اموزشی و زمینه ای می دانستند، نکته ی قابل توجه اینست که از بین ویژگی های شخصیتی داشتن مهارت کافی، سازگاری، ارتباط داشتن با سازمان های مختلف و توانایی حل مساله و از بین عوامل اجتماعی توسعه ی فرهنگ کاریابی و بهبود اوضاع اجتماعی و اقتصادی بالاترین رتبه را درخصوص نگاه دانشجویان به آیندهی شغلی ازآن خود کردند.
- کلمات کلیدی:دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، آیندهی شغلی، عوامل زمینه ای، عوامل شخصیتی، عوامل آموزشی، عوامل اجتماعی.
- محل انتشار:نهمین کنگره پیشگامان پیشرفت - 1395
- پیوند مقاله
بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به هماهنگی دانشگاه بابازار کار
- عنوان:بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به هماهنگی دانشگاه بابازار کار
- نویسندگان:فریبا غلامی چهکند، محمود سعیدی رضوانی، اعظم محمدزاده قصر
- چکیده:هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی نگرش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به هماهنگی دانشگاه با بازار کار بود. این پژوهش در زمره ی پژوهش های پیمایشی می باشد. بدین منظور از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه فردوسی می باشد. نمونه ی پژوهشی با توجه به جدول مورگان به تعداد ۳۶۳ دانشجو می باشدکه این تعداد به شیوهی طبقهای نسبی انتخاب گردید. یافتهها با نرم افزار SPSS تحلیل شدند و در این راستا از آزمون تی تک نمونهای و رگرسیون استفاده شد. یافته ها نشان داد که دانشجویان عوامل دانشگاهی را با عوامل مربوط به بازار کار هماهنگ نمیدانستند؛ همچنین آنان یکی از عوامل مهم در بیکاری را ناهماهنگی بین برنامه درسی دانشگاهها با نیاز بازار کار می دانستند. در بین عواملی که از نظر دانشجویان در هماهنگی دانشگاه با بازار کار نقش مهمی را ایفا می کردند، مولفههای ارتباط دانشگاه با محیطهای شغلی و ارائه برنامه های خود اشتغالی در دانشگاهها به چشم میخورد. در این راستا پیشنهاد میگردد تا در پژوهش های بعدی به نقش آموزشهای دانشگاهها در پرورش مهارتهای مورد نیاز در اشتغال همانند مهارتهای کارآفرینی توجه گردد.
- کلمات کلیدی:دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه، بازار کار
- محل انتشار:نهمین کنگره پیشگامان پیشرفت - 1395
- پیوند مقاله
رابطه ادراک از سبک فرزندپروری والدین با جهت گیری مذهبی (درونی، بیرونی)
- عنوان:رابطه ادراک از سبک فرزندپروری والدین با جهت گیری مذهبی (درونی، بیرونی)
- نویسندگان:نسرین رفائی سعیدی، اعظم محمدزادهقصر، هوشنگ گراوند،
- چکیده:سبك فرزند پروري والدين به منظور تعليم و تربيت فرزندان بر چگونگي شكل گيري مذهب آنان تاثير مي گذارد.بنابراين هدف پژوهش حاضر رابطه ادراك از سبك هاي فرزندپروري با جهت گيري مذهبي (دروني، بيروني) دانشجويانمي باشد. جامعه آماري اين پژوهش كليه دانشجويان كارشناسي دانشگاه فردوسي مشهد بودند. نمونه اي به حجم 352نفر ( 30 درصد مرد و 70 درصد زن)انتخاب شد. ابزارهاي مورد استفاده مقياس سبك هاي فرزندپروري بامريند وجهت گيري مذهبي آلپورت و روش پژوهش، توصيفي از نوع همبستگي بود. به منظور تجزيه و تحليل داده ها علاوه برروش هاي آمار توصيفي (ميانگين، انحراف معيار، همبستگي پيرسون، رگرسيون گام به گام)، از روش آمار استنباطينيز استفاده شد. يافته هاي ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كه سبك هاي فرزندپروري مستبدانه و (MANOVA)سهل گيرانه با جهت گيري مذهبي بيروني و سبك فرزند پروري مقتدرانه با جهت گيري مذهبي دروني داراي رابطهمثبت و معناداري هستند. همچنين نتايج تحليل رگرسيون گام به گام نشان داد كه جهت گيري مذهبي دروني از طريقسبك فرزندپروري مقتدرانه و جهت گيري مذهبي بيروني از طريق سبك هاي فرزندپروري مستبدانه و سهل گيرانه قابلنشان داد، بين دختران و پسران از لحاظ سبك هاي فرزندپروري مقتدرانه، MANOVA پيش بيني است. آزمونتفاوت معناداري وجود دارد اما از لحاظ جهت گيري مذهبي تفاوت معنادار نبود. همچنين بين گروهاي آموزشي مختلفاز لحاظ سبك هاي فرزندپروري و جهت گيري مذهبي تفاوت معناداري وجود نداشت. با توجه به يافته هاي به دستآمده از پژوهش حاضر مي توان بيان داشت كه سبك فرزندپروي مقتدرانه مهمترين نقش را در جهت گيري مذهبيدروني و سيك فرزندپروري مستبدانه و سهل گيرانه مهمترين نقش را در جهت گيري مذهبي بيروني دارند.
- کلمات کلیدی:سبک فرزندپروری، جهت گیری مذهبی درونی، جهت گیری مذهبی بیرونی.
- محل انتشار:کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی - 1393
- پیوند مقاله
شناسایی سبکهای یادگیری: بازنگری در طراحی برنامه درسی نظام آموزشی فنی و حرفهای
- عنوان:شناسایی سبکهای یادگیری: بازنگری در طراحی برنامه درسی نظام آموزشی فنی و حرفهای
- نویسندگان:علی غنایی؛ اعظم محمدزاده قصر؛ حمیده پاکمهر؛ الهه حجار
- چکیده:مطالعه حاضر با هدف بررسی سبکهای یادگیری دانشآموزان پیرامون طراحی برنامه درسی نظام آموشی فنی و حرفهای صورت پذیرفت. روش مورد استفاده توصیفی ـ پیمایشی است. جامعه آماری کلیه دانشآموزان فنی و حرفهای شهر مشهد سال 91 ـ 1390 هستند. بدین منظور، تعداد 193 دانشآموز فنی و حرفهای با استفاده از فرمول حجم نمونه و به شیوه نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب و پرسشنامه سبکهای یادگیری وارک را تکمیل نمودند که روایی و پایایی آن احراز شده بود. دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی و آزمونهای آماریِ تحلیل واریانس یک طرفه دورن آزمودنیها، تحلیل واریانس چند متغیری، همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده تفسیر شدند. یافتهها نشان داد که بین سبکهای یادگیری دانشآموزان فنی و حرفهای تفاوت معناداری وجود دارد (000/0p < ) و سبک غالب گروه مورد بررسی سبک شنیداری است. دانشآموزان دختر به سبک دیداری و دانشآموزان پسر به سبکهای خواندنی ـ نوشتنی و شنیداری گرایش داشتند (05/0p < )دانشآموزان پایه دوم به سبک دیداری و دانشآموزان پایه سوم به سبکهای خواندنی ـ نوشتنی و شنیداری گرایش داشتند (05/0p < ) و از بین سبکهای یادگیری تنها بین سبک دیداری و موفقیت تحصیلی رابطه معناداری وجود داشت. به نظر میرسد با توجه به ماهیت رشتههای فنی و حرفهای و حاکمیت سبک شنیداری بر این نظام، عناصر برنامههای درسی نیاز به بازنگری داشته باشند.
- کلمات کلیدی:سبک یادگیری؛ برنامه درسی؛ عناصر برنامه درسی؛ نظام فنی و حرفهای
- محل انتشار:نشریه پژوهش در برنامه ریزی درسی » تابستان 1393 شماره41
- پیوند مقاله
پدیدارشناسی ودلالت های آن در تغییر برنامه درسی
- عنوان:پدیدارشناسی ودلالت های آن در تغییر برنامه درسی
- نویسندگان:اعظم محمدزاده قصر؛ حمیده پاکمهر
- چکیده:ون متن((1991) براین باور است فعالیت های تربیتی به گونه ای تنظیم شده اندکه ماراازدرک وفهم روابط تربیتی محروم ومنفک کرده است. جداشدن ماازبسیاری متغیرهای موجوددردنیای دانش آموزان سبب شده که فعالیت های برنامه درسی درحوزه های تحقیق و تدریس به اقداماتی تصنعی ، ساختگی وظاهر فریب مبدل شود( برقی ، 1389) .لذا ایجاد تغییرنگرش ودگرگونی تصورات اولیه معلمان دانش آموزان وسایرافراد دست اندرکارنظام برنامه ریزی درسی ضروری می نماید. ازسویی دیگر ، نومفهوم گرایانف پدیده ورسالت اصلی برنامه ی درسی ومتفکران آن را فهم برنامه درسی به معنای فهم تجارب گوناگون و منحصر به فرددانش آموزان قلمدادی می کنند که این فهم با استفاده ی ازپدیدارشناسی، قابل انجام است( مهرمحمدی، 23:1389) .لذا، مطالعه حاضربا روش تحلیلی – استنتاجی برآن است تادلالت های این رویکردرا به عنوان تغییری دربرنامه های درسی بررسی نماید. بدین منظور ،ابتدا به معرفی وتاریخچه پدیدارشناسی ، پدیدارشناسی دربرنامه درسی ودلالت های آن برای برنامه ی درسی پرداخته می شود.
- کلمات کلیدی:پدیدار شناسی، برنامه ی درسی، تغییر
- محل انتشار:همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره های تحصیلی آموزش و پرورش - 1392
- پیوند مقاله
نظریه فازی وتغییر برنامه درسی : کاربرد منطق فازی در تدریس
- عنوان:نظریه فازی وتغییر برنامه درسی : کاربرد منطق فازی در تدریس
- نویسندگان:اعظم محمدزاده قصر؛ حمیده پاکمهر؛ حسین کارشکی
- چکیده:منطق فازی نظریه ای است برای اقدام در شرایط عدم اطمینان این نظریه قادر است زمینه را برای استدلال استنتاج کنترل وتصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت فراهم آورد (جعفری خالدی ومیروکیلی ،1389 وطاهری 1378) که این عدم قطعیت ، مربوط به عدم صراحت وعدم شفافیت مربوط به یک پدیده خاص می باشد یعنی پدیده ممکن است ذاتا غیر صریح و وابسته به قضاوت افراد باشد (کوره یزان ،1382) برواضح است که بسیاری از تصمیمات واقدامات ما در شرایط عدم اطمینان بوده واز سویی دیگر حالت های واضح غیر مبهم بسیار نادر وکمیاب می باشند (هاجک ،2006واسلامی 2012) دراین نوشتار برآنیم که نشان دهیم در حوزه ای مثل برنامه درسی ، چگونه می توان با اتکا به منطق فازی نشان داد که تقلیل عنصری چون تدریس ، به شیوه سنتی وواحد جز نگاه تک بعدی ومبهم چیزی برای ما به ارمغان نمی آورد رهیافتی که مطالعه بر مبنای آن انجام گرفته است رهیافت فازی وروش استفاده مبتنی بر استدلال نظری است
- کلمات کلیدی:منطق فاری، تغییر برنامه درسی، تدریس
- محل انتشار:همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره های تحصیلی آموزش و پرورش - 1392
- پیوند مقاله
Principles of the Development of Transactions Jurisprudence
- عنوان: Principles of the Development of Transactions Jurisprudence
- نویسندگان: Mohammad Sadegh Elmi Sola , Mohammad Taghi Fakhlaei , mahdi moradi
- چکیده:When considering the jurisprudence despite the apparent integrity in the whole structure and nature, from the perspective of subject-internal divisions, differences can be seen that cannot be denied. Classification of different sectors of jurisprudence on issues involving, apart from a facility that creates for the visit and study is the evidence for the existence of differences in the divider. Attention to these differences is underlying of some today's theories. For example, facing with increasing developments of social phenomena and the need for flexibility and dynamic of jurisprudence, a theory is partly accepted that refers to the existence and attention to constant and variable domains in the jurisprudence provisions. The result of this approach generally introduces the domain of changes as transactions jurisprudence that when necessary has the ability to change, while constants are worshiping jurisprudence that stability is considered a fundamental pillar of their validity. That jurisprudence in the area of variable transactions can be seen transform and synchronize with changes is originating from nature that is the distinction of this part from other areas of juridical. In other words, the other property of transactions jurisprudence that originates from features such as the guidance of the commandments in this passage, arguing the provisions for the detention of worship section, religious orders and, ultimately, the possibility of understanding Sari materials for concealment of worship materials on human intellects causes that jurisprudent not considered its structure far from the availability of human reason and by understanding its materials provides the extended field and at the time of considered non-interest permit to change easily. This article briefly from these special privileges of transactions jurisprudence as the principles of development provides an analytical report.
- کلمات کلیدی:Transactions Jurisprudence
- محل انتشار:Journal of Politics and Law, Volume (10), No (1), Year (2017-1) , Pages (252-261)
- پیوند مقاله
Types of Shiite jurisprudents' Reference to the Practical Sire of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS)
- عنوان:Types of Shiite jurisprudents' Reference to the Practical Sire of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS)
- نویسندگان: Mehran khadem Marzoudi , Hossein Saberi , Mohammad Taghi Fakhlaei
- چکیده:Based on the viewpoint shared by Shiite jurisprudents, the second source of jurisprudence is ‘‘Sire’’. The Holy Prophet (PBUH) and Imams' (AS) words and deeds that are called ‘‘Sire’’ are considered as religious justification used as a reason for inferring from religious orders. In order to infer from religious orders, jurisprudents refer to the Holy Prophet (PBUH) and Imams' (AS) practical Sire which aimed at explaining an issue or removing its ambiguity as an independently supportive reason to prove their claim. The intention of investigating this subject was to gain an understanding of the Shiite jurisprudents' approach to dealing with the Holy Prophet (PBUH) and Imams' (AS) deeds as well as discovering the jurisprudents' position to their deeds, i.e. to find out if they deal with the deeds the same way as they deal with the words or not. In this study, it was tried to investigate types of Shiite jurisprudents' reference to the practical Sire of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS) and explain the viewpoints shared by the jurisprudents. Authentic sources of Islamic jurisprudence were benefitted from in this study. Types of jurisprudents' reference to obligation, recommendation, etc. were mentioned in this study. Also, the difference between words and deeds of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS) and the domain of their practical reasonability as well were discussed. Types of jurisprudents' reference to the practical Sire of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS) were discussed, too.
- کلمات کلیدی:the practical Sire of the Holy Prophet (PBUH) and Imams (AS), reasonability of the practical Sire, reference to the practical Sire
- محل انتشار:Journal of Politics and Law, Volume (10), No (2), Year (2017-2) , Pages (220-229)
- پیوند مقاله
Compulsory Licenses of Patented Inventions in Iranian Law
- عنوان:Compulsory Licenses of Patented Inventions in Iranian Law
- نویسندگان:Sayyed Mohammad Hadi Ghabooli Dorafshan , Seyed Mohammad Mahdi Ghabooli Dorafshan
- چکیده:Compulsory licenses of patented inventions are recognized in Iranian law. The issuance of such licenses is subject to the occurrence of exceptional cases of preserving national security, public health or development of other vital-economic sectors of the country. Additionally, they are a remedy for anticompetitive practices and where the exploitation of an invention depends on another prior invention, a compulsory license may be issued in favor of the second inventor. An examination of the conditions of granting compulsory licenses indicates the Iranian legislator\\\'s attempt to deal with extraordinary circumstances at the national level while respecting the innovators\\\' rights and that such licenses are a means to make a balance between the society’s right to be safe, stable and secure and the patent holders\\\' rights to exploit their inventions. The results of this descriptive-analytical study show that, as far as compulsory licenses of inventions are concerned, the Iranian law is in accordance with the provisions of the Paris Convention and the TRIPS Agreement.
- کلمات کلیدی:Compulsory Licenses, Patent Rights, Public interests, Balance of Interests, Iranian Law
- محل انتشار:NTUT Journal of Intellectual Property Law and Management, Volume (12), No (1), Year (2023-8) , Pages (28-43)
- پیوند مقاله
A Comparative Analysis between the Implications of Paradigm and Ijma for the Cognition Element
- عنوان: A Comparative Analysis between the Implications of Paradigm and Ijma for the Cognition Element
- نویسندگان:fatemeh rezaei , Sayyed Mohammad Hadi Ghabooli Dorafshan , Ali Reza Azad , Alireza Abedi Sarasia
- چکیده:Paradigms are common presuppositions of the scientific community and ijma is the consensus among Islamic jurists. Despite apparent differences, paradigm and ijma have similarities as well. Using descriptive-analytical research method, this article compares the position of paradigm with ijma in Islamic law to analyse their weaknesses and strengths as a sources of Islamic law. Ijma, like paradigm, while having merits, constitutes a serious impediment in the field of inference. In this regard, the main argument of this article is that ijma creates the presupposition of faultlessness in the minds of participating experts and acts as a fence, constituting an obstacle to new approaches and creativity. The relationship between paradigm and ijma is reciprocal, i.e., paradigms generate ijma and ijma generate paradigms and even protect them with the difference that ijma last longer than the paradigms which have generated them. This is due to, in addition to the sanctity of Islamic jurisprudence and those who infer it, the difference between the genre of paradigm and ijma. In other words, paradigms are unwritten presuppositions whose change is imperceptible; unlike ijma which is the specified consensus of the Muslim jurists, and its change may be considered as disrespect for the sacred.
- کلمات کلیدی:Presupposition; Jurisprudential Inference
- محل انتشار:Manchester Journal of Transnational Islamic Law and Practice, Volume (20), No (3), Year (2024-11) , Pages (19-33)
- پیوند مقاله
INTELLECTUAL PROPERTY LICENSES AND ASSIGNMENTS IN IRANIAN LAW: FROM TRADITIONAL RULES OF CONTRACT LAW TO NEW NECESSITIES OF MODERNISATION
- عنوان:INTELLECTUAL PROPERTY LICENSES AND ASSIGNMENTS IN IRANIAN LAW: FROM TRADITIONAL RULES OF CONTRACT LAW TO NEW NECESSITIES OF MODERNISATION
- نویسندگان: Sayyed Mohammad Hadi Ghabooli Dorafshan , Seyed Mohammad Mahdi Ghabooli Dorafshan , Mostafa Bakhtiarvand
- چکیده:Assignments and licenses of intellectual property rights have become very common and important in the Iranian economy. Due to this development, the legal system needed to undergo reforms to cater to the specific characteristics of these types of contracts. To achieve this, the Iranian legislator has attempted to provide a number of articles in the main laws concerning intellectual property agreements. Two bills concerning industrial property and literary and artistic property have been drafted which include several provisions in this regard. This descriptive-analytical article intends to introduce licenses and assignments of intellectual property rights in Iran and explain the rules applicable to them in order to provide a basis for further studies on this topic. The findings of this study show that the attempts made by the Iranian legislators to regulate the assignments and licenses of intellectual property rights, although valuable, are not perfect and thus, it is recommended that specific provisions are enacted to deal with different aspects of those contracts. Until the legislator takes that step, where necessary, such contracts are governed by the general rules of traditional contracts which originate from the rich sources of Imamiah jurisprudence and legal doctrine.
- کلمات کلیدی:Assignment, license, intellectual property rights, Iranian law, Imamiah jurisprudence
- محل انتشار:IIUM Law Journal, Volume (30), No (1), Year (2022-7) , Pages (165-194)
- پیوند مقاله
Jurisprudential and legal study of concealing messages and using of subliminal stimuli with emphasis on Islamic jurisprudence and Iranian law
- عنوان:Jurisprudential and legal study of concealing messages and using of subliminal stimuli with emphasis on Islamic jurisprudence and Iranian law
- نویسندگان: Alireza Abedi Sarasia
- چکیده:Although it is the responsibility of the experimental and psychological sciences to prove the effect of hidden messages in advertisements, films, music, etc., it is necessary for jurists to examine the verdict of the issue, assuming it is effective, and to provide the appropriate legislation. In the present study, with the descriptive-analytical method and library data collection tools, the fields of relationship between the issue of secrecy with Islamic jurisprudence and Iranian laws were identified and the mandatory sentence of subliminal stimuli and the resulting civil and criminal responsibilities were investigated. According to the findings of this study, concealment of useful messages with the consent of the audience is often permissible, and the concealment of criminal messages is pro- hibited. Also, the effect of stimuli on the legal actions of the addressee with the realiza- tion of titles such as compulsion (al'iijbar), coercion (al'iikrah), deception (alghurwr) or fraud (altadlis) causes special sentences.
- کلمات کلیدی:Subliminal stimuli, Hidden messages, Islamic jurisprudence, Iranian law.
- محل انتشار:Linguistica Antverpiensia, Volume (2021), No (3), Year (2021-3) , Pages (407-417)
- پیوند مقاله
Stability and Change in Worshiping Provisions
- عنوان:Stability and Change in Worshiping Provisions
- نویسندگان:mohammad adnani , Hossein Saberi , Mohammad Taghi Fakhlaei
- چکیده:One of the main topics about way of adaption of the Sharia’s law to change of human life is that change happens in which arena of Islamic jurisprudence. If we know change specified to the transactions part, it means that we have assumed religious worship as the fixed part of the law. While the reality shows otherwise and several cases of change in the field of worship are available to enumerate in legal books. In this study, addition to the legal meaning of worship and assumptions for its stability, will also take a look to the mechanisms of these changes, in order to show that changing statements is also possible in arena of worship. Hence the religious title of an act cannot be as a factor for considering about its stability or variability. But what is important is compatibility or incompatibility of it with Islamic religion goals and interests of the community, which can be an important factor for the separation of variables from constants of law.
- کلمات کلیدی:Worship, Stability, Change, Constant, Devotion.
- محل انتشار:International Journal of Humanities and Cultural Studies, Volume (3), No (1), Year (2016-5) , Pages (1109-1119)
- پیوند مقاله
Legal Possessions and Rights Abusers from the Perspective of Shiite
- عنوان:Legal Possessions and Rights Abusers from the Perspective of Shiite
- نویسندگان: Alireza Abedi Sarasia , Alireza Kazemi
- چکیده:One of the rights anybody has is to be able to accomplish his civil rights. However, the law -for the benefit of the individual and that of others- in some cases limits this ability. This limitation -that is called in Shiite jurisprudence "incapacity” (Mahjvryat) has several causes, including: childhood, insanity, diseases causing death and bankruptcy. This essay aims to case study the conditions in which addicts are and the possibilities of considering them as incapable people This paper aims -through an examination of the circumstances of addicts- to investigate the possibility of their being incapacitated.
- کلمات کلیدی: addict, capture, interdiction, foolishness, Law Enforcement
- محل انتشار:Spectrum, Volume (3), No (11), Year (2014-10) , Pages (284-296)
- پیوند مقاله
Religion and punishment in the post-revolutionary Iran from the durkheimian perspective
- عنوان:Religion and punishment in the post-revolutionary Iran from the durkheimian perspective
- نویسندگان: Abdolreza Javan Jafari Bojnordi , Seyyed Mohammad Javad Sadati , zahra FarhadiAlashti
- چکیده:Sociology of penal practice has not systematically investigated religion as a powerful cultural element in shaping the criminal justice system in the modern world. Therefore, this study sought to analyze the potential influence of religion on developing penal policies in Iran. The Islamic Revolution of Iran which occurred in 1978-79 led to a great penal revolution based on the Sharia criminal law. This study, therefore, explores such a great penal revolution through the Durkheimian analysis of religion using qualitative analysis of legal documents, reports, and past journals, seeking to discover the religious nature of punishments as rooted in Iranian society itself. Moreover, applying Durkheim’s sociological approach to religion, the study attempts to unearth the reason behind the harsh policies adopted in this regard despite their failure in achieving their philosophical and criminological objectives.
- کلمات کلیدی: Durkheim · Religion · Post, revolutionary Iran · Islamic criminal law
- محل انتشار:Crime, Law and Social Change, Volume (80), No (5), Year (2023-12) , Pages (525-545)
- پیوند مقاله
منع فقهی بلندمرتبهسازی در بوته نقد
- عنوان:منع فقهی بلندمرتبهسازی در بوته نقد
- نویسندگان:علی الهی خراسانی - تکتم لعل نامی
- چکیده:...
- کلمات کلیدی:...
- محل انتشار:...
- پیوند مقاله
وسائل التنفیذ الجبری للالتزام فی قانون العراقی والایرانی (دراسة مقارنة)
- عنوان:وسائل التنفیذ الجبری للالتزام فی قانون العراقی والایرانی (دراسة مقارنة)
- نویسندگان:غزوان صالح محمد العبیدی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , علی ساعت چی
- چکیده:الأصل فی الالتزام ان ینفذ طوعاً و اختیارا من المدین هو التنفیذ العینی ویعنی التزام المدین بأداء ما التزم به عیناً ، أو جبراً فی حالة امتناعه عن التنفیذ اختیاریاً یحق للدائن اللجوء الى القضاء من اجل الحصول على حکم بإجبار المدین على تنفیذ التزامه تنفیذاً عینیاً، وقد نظم المشرع طرق التنفیذ الجبری المختلفة والتی تختلف باختلاف طبیعة محل التنفیذ هل هو منقول ام عقار وباختلاف حیازته هل هو فی حیازة المدین ام فی حیازة شخص اخر، وذلک یتعین على الدائن ان یسلک طریق التنفیذ التی نص علیها القانون ، ان المدین بمجرد حلول أجل تنفیذ الالتزام أو بمجرد طلب الدائن منه ذلک ، فإنه یمتثل للتنفیذ والوفاء بطریقة اختیاریة إرادیة ، وفقا لمبدأ العقد شریعة المتعاقدین، وإذا امتنع المدین اختیاریا بطریقة غیر مشروعة عن التنفیذ، فإن الدائن یلجأ الى الوسائل التنفیذ الجبری بعد استنفاذ الوسائل الودیة، إلى إجباره على التنفیذ الجبری عن طریق وسائل التنفیذ الجبری، وذلک بأن یقوم بتنفیذه جبرا بالاستعانة بالسلطة القضائیة المخول لها ذلک وفقا للإجراءات التی وضعها القانون، وان وضع الحجز على أموال المدین یکون بطلب من الدائن لأن هذه الأحکام شرعت لأجله، هنالک صورة اخرى للتنفیذ الجبری باللجوء الى التهدید المالی هو اجراء جبری لحمل المدین على تنفیذ التزامه کلما کان التنفیذ العینی غیر ممکن الا اذا قام به المدین نفسه ورفض القیام به جاز للمحکمة وبناءً على طلب الدائن أن تصدر قراراً بالزام المدین بتنفیذ التزامه فی مدة تحددها بدفع غرامه عن کل یوم او عن کل اسبوع او عن شهر او سنة مبلغ معین حتى یقوم بتنفیذ التزامه کما صرحت به المادة (۲5۳) من القانون المدنی العراقی ، واذا امتنع عن التنفیذ وبإصرار تصرف المحکمة النظر عن مبلغ الغرامة وتقضی للدائن بالتعویض الحقیقی عما فاته من ربح وما لحقته من خسارة، والتهدید المالی ( الغرامة ) تنفیذ جبری بطبیعته من حیث الاجراء المتبع ولکن لا یدخل ضمن احکام قانون التنفیذ وانما نظمت احکام التهدید المالی ضمن احکام القانون المدنی ، ومهما یکون من أمر فالغایة من فرض الغرامة اکراه المدین على التنفیذ. من الطرق اخرى التی نظمها المشرع العراقی منع المدین من السفر فی قانون المرافعات المدنیة رقم (83) لسنة 1969 العراقی النافذ المعدل فی المادة (142) منه کوسیلة وقائیة لضمان حق الدائن عندما تکون هنالک اساب جدیة وواضحة یرجح معها سفر المدین، وقد کان تطرق المشرع العراقی لهذا الموضوع ضمن أحکام القضاء المستعجل لأن القضاء المستعجل یتمیز بالسرعة وهو قضاء وقتی ومؤقت، القصد منه هو ترتیب وضع قانونی مؤقت حتى یتم الفصل فی أصل الحق. ونلاحظ ان القانون الایرانی قد اشار إلى وسائل التنفیذ الجبری للالتزام فی حالات متعدد وفی قوانین مختلفة ، کما هو الحال فی المادة 49 من قانون تنفیذ الأحکام المدنیة لسنه 1356شمسی، وایضا فی هذا الخصوص کما هو منصوص علیه فی المادة 23 من قانون أسلوب تنفیذ الأحکام المدنیة المالیة لسنه 1393 شمسی، لذلک تناولنا دراسة وسائل التنفیذ الجبری للالتزام بأسلوب مقارن، بین کل من النظامین القانونیین الإیرانی والعراقی
- کلمات کلیدی:التنفیذ الجبری, الحجز, منع من السفر, الإکراه البدنی, الغرامة التهدیدیة, القانون العراقی, القانون الایرانی
- محل انتشار:جامعه التکریت للحقوق, دوره (8), شماره (3), سال (2024-4) , صفحات (389-421)
- پیوند مقاله
تعهد به همکاری در قراردادهای ارایه خدمت
- عنوان:تعهد به همکاری در قراردادهای ارایه خدمت
- نویسندگان:علی ساعت چی , فائزه تیموری مقدم
- چکیده:تعهد به همکاری ازجمله تعهدا قراردادی است که بر طبق آن طرفین مکلف اند در راستای اجرای قراردادو به جهت رسیدن به اهداف قراردادی مدنظر خود با یکدیگر همکاری نمایند .این تعهد مختص قراردادهای کالا ،نبوده در قراردادهای ارائۀ خدمت نیز بر هر دو طرف قراردا بار می شود .با این حال نظر به تفاوت های موجود میان قراردادهای کاال و خدمات از جهت موضوع قراردادو فرایند اجرای تعهد و همچنین نقش پررنگ دریافت کنندۀ خدمت در تسهیل اجرای تعهدات طرف ،مقابل نگارندگان پژوهش حاضر در تلاش اند تا به شیوۀ توصیف و ،تحلیل در کنار بررسی مفهو و ارائۀ معیارهای در خصو شناسایی مصادیق این تعهد به بررسی مبانی تعهد به همکاری دریافت کنندۀ خدمت بپردازند و به این پرسش پاسخ دهن که آیا جایگاه تعهد به همکاری در قراردادهای ارائۀ خدمت با سایر قرارداده متفاو است؟ و اگر پاسخ مثبت است این تفاوت چه تأثیر بر سایر قواعد حاکم بر این تعهد خواهد داشت؟ نتایج این مطالعه حاکی از آن است که در قراردادهای ،خدمات ًاوال به جهت ملموس نبود موضوع قراردا و ًثانی به سب طولانی بودن فرایند اجرای ،تعهد جدای از لزوم همکاری طرفین قرارداد و به ویژ دریافت ،کنندۀ خدمت تفاوت های در قواعد حاکم بر تعهد یادشده ازجمله ضمانت اجرای نقض آن مشاهد می شود که از این ،حیث قراردادهای کالا و خدمات را متمایز می سازد .،البته حمایت از حقوث دریافت کنندۀ خدمت ایجاب می نماید که تعهد وی به همکاری ضابطه مند ،بوده برای تشخیص مصادیق تعهد به همکاری وی به معیارهای همچون معیار «ضرورت» توجه شود.
- کلمات کلیدی:التنفیذ الجبری, الحجز, منع من السفر, الإکراه البدنی, الغرامة التهدیدیة, القانون العراقی, القانون الایرانی
- محل انتشار:مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, دوره (15), شماره (37), سال (2025-3) , صفحات (197-225)
- پیوند مقاله
واکاوی فقهی، حقوقی ماهیت و آثار شرط پیدایش حق فسخ در فرض عدم پرداخت ثمن در قرارداد بیع
- عنوان:واکاوی فقهی، حقوقی ماهیت و آثار شرط پیدایش حق فسخ در فرض عدم پرداخت ثمن در قرارداد بیع
- نویسندگان:سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , علی ساعت چی
- چکیده:گاهی در قرارداد بیع شرط میشود که فروشنده در صورت تخلف خریدار نسبت به پرداخت ثمن یا اقساط آن، حق فسخ قرارداد را دارد. در مورد این شرط از سویی این سؤال جدی وجود دارد که ماهیت شرط مزبور و خیار ناشی از آن چیست و از سوی دیگر چه اثری بر این شرط بار میشود. آیا قراردادهای ناقلی که مشتری نسبت به مبیع منعقد مینماید صحیح است یا وضعیت حقوقی دیگری دارد؟ در صورتی که قرارداد نخست توسط فروشنده و به استناد تخلف خریدار، فسخ شود، آیا امکان استرداد مبیع از انتقال گیرنده در قراردادهای متعاقب وجود دارد یا خیر؟ این جستار با روشی توصیفی، تحلیلی و از منظر فقهی و حقوقی در صدد بر آمده است پاسخ سؤالات یاد شده را بیابد و رای وحدت رویه شماره 810 دیوان عالی کشور را نیز در ترازوی نقد قرار دهد. نتایج این جستار حاکی از این است که توصیف شرط یادشده با عنوان شرط خیار یا خیار تخلف از شرط از ایرادات کمتری برخوردار است؛ البته رأی وحدت رویه در این خصوص ساکت است. در خصوص تأثیر شرط بر قراردادهای متعاقب، به رغم وجود دیدگاه های فقهی و حقوقی مختلف، صحت قراردادهای بعدی اقوی به نظر میرسد مگر اینکه از اراده انعکاس یافته طرفین قرارداد نخست خلاف آن به وضوح استنباط گردد، در خصوص استرداد مبیع از انتقال گیرنده های بعدی نیز همانگونه که از رأی وحدت رویه نیز به درستی استنباط میشود، این مسئله تابعی از اراده طرفین قرارداد نخست به نظر میرسد.
- کلمات کلیدی:واکاوی فقهی، حقوقی ماهیت و آثار شرط پیدایش حق فسخ در فرض عدم پرداخت ثمن در قرارداد بیع
- محل انتشار:مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق, دوره (17), شماره (48), سال (2024-2) , صفحات (53-78)
- پیوند مقاله
تحلیل تضمین های قراردادی از منظر حقوق اقتصادی
- عنوان:تحلیل تضمین های قراردادی از منظر حقوق اقتصادی
- نویسندگان:امید محمدی نیا , علی ساعت چی
- چکیده:تضمینات قراردادی مناسب ترین ابزار در جهت مقابله با تخلف طرف مقابل از انجام تعهدات قراردادی است . به همین منظور، دریافت کنندگان کالا و خدمات به دنبال تضمینات قراردادی مناسب در این زمینه هستند. موضوعی که برپایه مولفه های تحلیل اقتصادی چون عقلانیت ابزاری مبتنی بر ترجیحات، حداکثرسازی مطلوبیت، تئوری بازی ها و کارایی فنی و تخصصی بخش جداناپذیر رفتار کارگزار اقتصادی در محیط بازار است. در یک بررسی کلی، تضمینات موجود در قرارداد به تضمینات ناظر به اجرای تعهد و تضمینات مربوط به زمان پس از اجرای تعهد تقسیم می شود. تضمین مربوط به زمان اجرای تعهد؛ بیشتر در قالب وجه التزام عدم اجرا و یا تاخیر تعهدات قراردادی ویا در قالب ضمانت اشخاص ثالث متجلی می گردد. همچنین تضمینات مربوط به کارکرد مبیع یا خدمات ارائه شده؛ شامل تضمین مربوط به گارانتی و وارانتی است. پژوهش حاضر؛ ضمن مطالعه ی انواع تضمینات در قراردادها به این نتیجه دست یافته که اصولا نه تنها از نقطه دیدگاه حقوقی، بلکه از منظر اقتصادی هرچه اراده متعهدله در گزینش و تعیین دامنه ضمانت اجرا تاثیر بیشتری داشته باشد و در لحظه انعقاد قرارداد متعهدله بتوانداراده خود و نه قانون را بر قراردادحاکم کند؛ ضمانت اجراها به دلیل آن که توان تامین ترجیحات را بیشتر دارند، از کارآمدی بیشتری برخوردار هستند. علاوه براین در قراردادهای کالا محور تضمین گارانتی و وارانتی براساس نظریه بازی ها بیشتر می تواند بازی همکارانه را محقق سازد.همچنین از نقطه دیدگاه حقوقی و اقتصادی جمع میان تضمینات مختلف قراردادی نه تنهاامکان پذیر است؛ بلکه در برخی موارد، این موضوع، لازم و ضروری می باشد.
- کلمات کلیدی:تضمینات قراردادی, وجه التزام, گارانتی, وارانتی, تحلیل اقتصادی
- محل انتشار:دانشنامه حقوق اقتصادی, دوره (30), شماره (23), سال (2023-10) , صفحات (133-146)
- پیوند مقاله
تحلیل حقوقی اقتصادی قواعد حاکم بر قراردادهای لیسانس مطالعه ی رویکرد نظام حقوقی آمریکا و رهنمودهایی برای نظام حقوقی ایران)
- عنوان:تحلیل حقوقی اقتصادی قواعد حاکم بر قراردادهای لیسانس مطالعه ی رویکرد نظام حقوقی آمریکا و رهنمودهایی برای نظام حقوقی ایران)
- نویسندگان:علی ساعت چی , امید محمدی نیا
- چکیده:یکی از موضوعات چالش برانگیز نظامهای حقوقی این موضوع است که در بر خورد با قراردادهای حوزه مالکیت فکری و از جمله لیسانس چه قواعد حقوقی حاکم است؟ در واقع، این سوال اساسی وجود دارد که موضوعات قراردادی چون مرحله تشکیل قرارداد، تعهدات طرفین، موارد مربوط به شیوههای انحلال قرارداد و... تابع چه قواعدی است؟ برای پاسخ این پرسش مهم، نظام حقوقی آمریکا در حوزه تقنینی، قضایی و دکترین از دیر باز، با آن مواجه بوده است. در حوزه تقنینی، تلاشهایی در جهت تخصصی کردن قواعد حاکم بر قرارداد لیسانس و به طور ویژه در حوزه نرم افزار صورت گرفته، که به جهت کلی بودن این قواعد و شباهت آن با حوزه قراردادهای کالا، عموما مورد اقبال ایالات مختلف قرار نگرفته است. در حوزه قضایی نیز رویکرد اکثریت دادگاه ها به سمت اعمال قواعد حوزه کالا بر قراردادهای اطلاعات محور است. اما در دکترین حقوقی آمریکا، با وجود نظر اکثریت، دکترین نافذ بر این دیدگاه است که در تشخیص قواعد حاکم بر قراردادهای لیسانس باید با توجه به موضوع خاص این دسته از معاملات و به ویژه عرف تجاری خاص قرارداد لیسانس به تعیین قواعد مناسب پرداخته شود. به همین مناسبت، نوشته حاضر با رویکرد اقتصادی و حقوقی، به این نتیجه دست یافته که اصولا در تبیین قواعد حاکم بر قرارداد لیسانس لازم است بستر تجاری قراردادهای مالکیت فکری، قالب قراردادی لیسانس و ماهیت موضوع قرارداد (اطلاعات) مورد مطالعه قرار گیرد.
- کلمات کلیدی:لیسانس, حقوق قراردادها, قواعد تکمیلی, عرف تجاری, قالب قراردادی, تحلیل اقتصادی
- محل انتشار:دانشنامه حقوق اقتصادی, دوره (28), شماره (19), سال (2021-8) , صفحات (64-87)
- پیوند مقاله
قواعد عمومی حاکم بر قراردادهای بهره برداری از حقوق ادبی و هنری در ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و مصر
- عنوان:قواعد عمومی حاکم بر قراردادهای بهره برداری از حقوق ادبی و هنری در ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و مصر
- نویسندگان:سیدمحمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:اهمیت قراردادهای بهرهبرداری از حقوق ادبی و هنری، در برخی از نظامهای حقوقی همچون فرانسه، به وضع مقررات عمومی و مشترک درخصوص تشکیل قراردادهای مزبور منتهی گردیده است. لیکن تاکنون در نظام حقوقی ایران بخش مستقلی برای تبیین قواعد مشترک حاکم بر این دسته از قراردادها اندیشیده نشده است. برخلاف پیش بینی برخی تشریفاتی از قبیل کتبی بودن قرارداد در حقوق فرانسه و مصر، در نظام حقوقی ایران تشکیل قرارداد بهرهبرداری هیچ گونه تشریفاتی ندارد. در نظامهای حقوقی مزبور، انعقاد قراردادهای بهرهبرداری از حقوق مادی پدیدآورنده، توسط نمایندگان قراردادی یا قانونی وی امکانپذیر است؛ لیکن اعمال جنبههای معنوی آمیخته به آن در صلاحیت شخص پدیدآورنده میباشد. همچنین اصولاً انتقال کلی آثار آینده باطل دانسته شده است. به علاوه باید قلمرو موضوعی و انواع حقوق انتقالی، کمیت آن و کیفیت و شیوۀ بهرهبرداری از اثر تعیین گردد. درخصوص قراردادهای معاوضی بهرهبرداری از حقوق ادبی و هنری، در حقوق فرانسه، اصل لزوم مشارکت پدیدآورندگان در عواید بهرهبرداری از اثر خود پیشبینی شده است در حالی که در نظام حقوقی مصر امکان مشارکت نسبی، تعیین مبلغی مقطوع و یا ترکیبی از آن وجود دارد. در حقوق ایران مقررات ویژهای در این خصوص پیش بینی نشده و موضوع مشمول قواعد عمومی است.
- کلمات کلیدی:مالکیت فکری، آثار ادبی و هنری، قرارداد بهرهبرداری، حقوق مادی، پدیدآورنده
- محل انتشار:فقه و اصول، دوره (44)، شماره (91)، سال (2013-3) ، صفحات (109-142)
- پیوند مقاله
اخذ به شفعه
- عنوان:اخذ به شفعه
- نویسندگان:سید مصطفی محقق داماد , علی ساعت چی
- چکیده:واژه «اخذ به شفعه» اصلاح فقهی و حقوقی است و شفعه در لغت به ضم شین بر وزن «فعله» از ریشه «شفع» است.(امامی،3/9) و در زبان عربی وقتی چیزی را با چیز دیگر پیوست کنند می گویند «شفعت کذا بکذا» یعنی این شی را به آن شی پیوست کردم. البته مرادپیوندی است که از آن تقویت و اعانه حاصل گردد.(ابن منظور/8/184) که در مقابل وتر و نقص به کار می رود (مصطفوی/6/83) و اخذ به شفعه آن است که که کسی سهم شریک خود را بگیرد و ضمیمه سهم خویش سازد. بنابراین بر خلاف آن چه که برخی تصور می کنند برای شفعه یک معنی بیشتر متصور نیست. (طوسی/3/106) همچنین اصل اخذ به شفعه در میان تمام فرق اسلامی رایج است و هیچ یک از فقهای عامه نیز در آن تردید ننموده اند.(ابن قدامه/5/255-احمد بن یحیی/4/3) با این حال، قانون مدنی سوریه اخذ به شفعه را نفی کرده است. (البکاء/198) اما در حقوق فرانسه، نهاد حق استرداد پیش بینی شده است که شبیه حق شفعه است که در ماده 841 قانون مدنی فرانسه پیش بینی شده است (ره پیک/36) نهایتا فقهای امامیه در قالب عبارات متفاوت و با مضمونی واحد حق شفعه را تعریف کرده اند که کاملترین آن عبارت است از «استحقاق شریک به تملک حصه شریک دیگر از طریق بیع که به دیگری منتقل شده است» (علامه حلی/209) همچنین «حق شفعه» بر خلاف قاعده تسلیط است که دلیل مشروعیت آن اجماع و سنت واصله از طرق خاصه و عامه است که به صورت متواتر نقل شده است (نجفی/37/237)
- کلمات کلیدی:شفعه, شرایط ایجاد حق, تصرفات حقوقی مشتری در مورد شفعه, تصرفات مادی مشتری در مورد شفعه, اسقاط حق شفعه
- محل انتشار:دانشنامه حقوق, دوره (1), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (296-304)
- پیوند مقاله
مانع الکفر فی الزواح دراسه فی ضوء المستجدات الفقهیه المعاصره
- عنوان:مانع الکفر فی الزواح دراسه فی ضوء المستجدات الفقهیه المعاصره
- نویسندگان:ظلال ناجح نعمانی , محمدحسن حائری , محمدتقی فخلعی
- چکیده:المقال یتصدى لبیان حکم تزویج المسلمین من الکفار على ضوء المستجدات الفقهیة، باعتبار الکفر، واحد من أهم أسباب موانع الزواج المؤقتة، و تعتبر مسألة ازدواج المسلمین مع الکفار من أهم المسائل التی یکثر الابتلاء بها فی عصر الحالی، و الکافر الذی تصدى له الفقهاء لإعطاء الحکم فی حقه، هو ما یقابل المسلم، فکل من أنکر الأرکان العقائدیة الثلاثة: التوحید و النبوة و المعاد عُد کافراً بحسب الاصطلاح الفقهی، و على اساس ذلک لا یجوز للمسلم ولا المسلمة الزواج من الکفار، بینما اختلف الفقهاء فی حرمة تزویج الرجل المسلم من الکتابیة بین مؤید و معارض، و بعد الفحص و التدقیق والتأمل فی الآیات و الروایات، تبین صحة تزویجه من الکتابیة، أما المرأة المسلمة فحرمة تزویجها من الکتابی محل تأمل وإشکال.
- کلمات کلیدی:کفر, کافر, مسلم, مسلمة, أهل الکتاب, زواج
- محل انتشار:کلیة الاسلامیة الجامعة, دوره (1), شماره (61), سال (2021-6) , صفحات (227-254)
- پیوند مقاله
سوءاستفاده از داده های شخصی توسط شبکههای اجتماعی و راهکارهای مقابله با آن
- عنوان:سوءاستفاده از داده های شخصی توسط شبکههای اجتماعی و راهکارهای مقابله با آن
- نویسندگان:علی ساعت چی , سیدعلیرضا رضایی , علی جوادی
- چکیده:شبکههای اجتماعی بخش عمده از زندگی امروز ما را شکل دادهاند. این پدیده در کنار فواید برای جوامع، معایبی نیز به همراه داشته است. یکی از این معضلات مهم، عدم رعایت حریم خصوصی کاربران در شبکههای اجتماعی است. شبکههای اجتماعی به دادهها و اطلاعات بسیاری از کاربران خود دسترسی دارند که میتوانند از آن اطلاعات در جهت اهداف مختلف استفاده نمایند. از این رو حفظ اطلاعات و حریم خصوصی مخاطبان بیش از گذشته ضرورت مییابد. سؤال اصلی آن است که آیا جمعآوری، دستهبندی و فروش اطلاعات کاربران در شبکههای اجتماعی نقض حریم خصوصی آنان نیست؟ و چه راهکارهایی برای مقابله با آن وجود دارد؟ در این مقاله، با استفاده از روش تحقیقی توصیفی تحلیلی، موضوع فوق مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت مقاله حاضر به این نتیجه نائل آمده است که استفاده از اطلاعات کاربران توسط شبکههای مجازی نقض حریم خصوصی کاربران است و نمیتوان به صورت مطلق، پذیرفتن تمامی شروط هنگام ثبتنام کاربران در شبکههای اجتماعی را به معنای رضایت کاربر مبنی بر انتشار دادههای خود دانست؛ لذا باید به نحوی استفاده از اطلاعات کاربران در شبکههای اجتماعی را ضابطهمند کرده و از سوءاستفادههای بیشتر اطلاعات کاربران جلوگیری نمود. در این خصوص سه راهکار اصلی (وضع قانون، خودتنظیمی و اخذ مالیات) وجود دارد. به کار بستن صرفاً یک روش در خصوص حمایت از دادههای کاربران مؤثر نیست، بلکه استفاده ترکیبی از روشهای مذکور، پیشنهاد میشود؛ اما مؤثرترین روش در این راستا وضع مالیات بر شبکههای اجتماعی و صرف این مبالغ در جهت توسعه امنیت دیجیتال، حمایت از دادههای کاربران و جبران خسارات وارده است. در ایران نیز به دلیل وجود خلأ قانونی، جهت حمایت از دادههای کاربران، قانون متناسب با حمایت از کاربران و اطلاعات ایشان در شبکههای اجتماعی تصویب شود
- کلمات کلیدی:حریم خصویی, اینترنت , تبلیغات, خودتنظیمی, شبکه های اجتماعی
- محل انتشار:مطالعات فقه و حقوق رسانه, دوره (5), شماره (2), سال (2024-1) , صفحات (119-147)
- پیوند مقاله
مطالعه تطبیقی وضعیت حقوقی قراردادهای تاجر ورشکسته بعد از صدور حکم ورشکستگی
- عنوان:مطالعه تطبیقی وضعیت حقوقی قراردادهای تاجر ورشکسته بعد از صدور حکم ورشکستگی
- نویسندگان: علی ساعت چی , فاطمه منتظرابدی
- چکیده:قانون تجارت ایران در ماده (418)، تاجر ورشکسته را از تاریخ صدور حکم از مداخله در اموال و تصرفات مالی خود منع نموده است. اما به بیان ضمانت اجرای این مداخله نمیپردازد و صرفاً عبارت ممنوعیت را به کار برده است. سوالی که در این زمینه مطرح میگردد آن است که اگر تاجر ورشکسته پس از صدور حکم ورشکستگی در اموال و داراییهای خود تصرفاتی انجام دهد یا نسبت به آنها معاملاتی منعقد کند ضمانت اجرای چنین تصرفات و معاملاتی چیست؟ در پاسخ به این پرسش میان دکترین حقوق داخلی و خارجی اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حقوقدانان قائل بر وضعیت بطلان مطلق چنین تصرفاتی هستند و پارهای از حقوقدانان، دیدگاه بطلان نسبی را برگزیدهاند و عدهای دیگر میان معاملات انجام شده قبل از اعلان ورشکستگی و بعد از آن تفکیک مینمایند. در عین حال، برخی طرفدار نظریه عدم نفوذ میباشند. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ضمن طرح دیدگاههای مختلف و نقد و بررسی آنها در نظام حقوقی ایران و همچنین مطالعه موضوع در فقه امامیه و حقوق ایالات متحده آمریکا و انگلیس به این مهم دست یافته است که نظریه «وضعیت مراعی» راه حل مناسبتری برای بیان ضمانت اجرای تصرفات حقوقی تاجر ورشکسته پس از صدور حکم ورشکستگی است.
- کلمات کلیدی:تاجر ورشکسته تصرفات حقوقی بطلان نسبی عدم نفوذ وضعیت مراعی
- محل انتشار:پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب, دوره (10), شماره (4), سال (2024-1) , صفحات (51-71)
- پیوند مقاله
مالکیت مُراعی؛ مفهوم و مصادیق
- عنوان:مالکیت مُراعی؛ مفهوم و مصادیق
- نویسندگان:سید مصطفی محقق داماد , علی ساعت چی , محمد هادی جواهر الکلام
- چکیده:در پژوهش حاضر، مفهوم و مصادیق «مالکیت مُراعی» و مهمترین احکام و آثار آن، با روش توصیفی تحلیلی، از منظر فقه امامیه و حقوق ایران مورد مطالعه قرارگرفته است. در تحقیق پیشرو با این پرسشها مواجه بودیم که مفهوم مالکیت مراعی چیست و با مفاهیم مشابه، نظیر مالکیت متزلزل، مالکیت موقت و مالکیت معلق چه وجوه افتراقی دارد؟ بهعلاوه، مهمترین مصادیق مالکیت مراعی در نظام فقهی و حقوقی کدام است؟ وانگهی، چه احکام و آثاری بر مالکیت مراعی بار میشود و سبب تمایز آن از مفاهیم مشابه میگردد؟ پس از مطالعه گسترده در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران، این نتیجه حاصل شد که مالکیت مراعی بدان معناست که قطعی شدن مالکیتِ منتقلالیه، منوط به تعیین تکلیف یک وضعیت احتمالی دیگر است؛ بدین نحو که با منتفی شدن مانعِ احتمالی کشف میشود که انتقالگیرنده از آغاز مالک مال بوده است و با اثرگذاری مانع، معلوم میگردد که هیچگاه منتقلالیهِ ظاهری، مالک مال مورد انتقال نشده است؛ چنانکه ماده 878 قانون مدنی ایران مالکیت مراعی را در همین معنا بهکار برده است. بدین ترتیب، تفاوت مالکیت مراعی با مفاهیم مشابه، بهویژه مالکیت متزلزل آشکار میشود. مهمترین مصادیق قانونی یا شرعی مالکیت مراعی عبارت است از: مالکیت ورثه نسبت به ترکه پیش از ادای دیون مورّث، مالکیت ورثه نسبت به ترکه غیرمنقول معادل سهم زوجه متوفی، مالکیت حمل نسبت به ترکه یا موصیبه، مالکیت زن نسبت به نفقه، مالکیت خریداران بعدی در بیع متضمن احدی از خیارهای قراردادی، مالکیت خریداران بعدی حصه مشاع پیش از اخذ به شفعه توسط شفیع، مالکیت عامل و مالک در عقد مضاربه و النهایه مالکیت مغصوبعنه در بدل حیلوله. همچنین نمونههای بارز مالکیت مراعی با منشأ ارادی و قراردادی، شامل بیع معلق، خیار شرط و شرط فاسخ است، اگر طبق توافق اثر قهقرایی برای آنها مقرر شده باشد. لذا پیشنهاد میشود ضمن پرهیز از اختلاط مفاهیم، دکترین حقوقی و رویه قضایی، بر اساس ضابطه پیشگفته، مالکیت مراعی را بر مصادیق مشابه دیگر، با احکام و آثار یادشده، تطبیق داده و اعمال نمایند.
- کلمات کلیدی:مالکیت مراعی مالکیت متزلزل مالکیت موقت وضعیت مراعی مصادیق مالکیت
- محل انتشار:پژوهشنامه حقوق اسلامی, سال (2023-9)
- پیوند مقاله
اشتباه
- عنوان:اشتباه
- نویسندگان:علی ساعت چی
- چکیده:اشتباه اصطلاحی فقهی حقوقی است که به معنای پندار نادرست از واقعیت و تصور خلاف واقع آمده است این اصطلاح مصدر ثلاثی مزید «شبه» از باب افتعال است. از نقطه نظر تاریخی بحث، نظریه اشتباه تاکنون در قالب نظریه مستقل در کتب فقهی به عنوان منبع حقوق اسلامی مطرح نشده اگرچه با تدقیق در آراء و نظرات فقها به خوبی شرایط و آثار اشتباه در حقوق مدنی و کیفری قابل استنباط است (نظری/55) اما در کتب لغت «اشتباه» به این معنا است که امر مشکل شود به گونه ای که موضوع متشابه شود (حمیری/6/3369) همچنین برخی معنای اشتباه را در ذیل مدخل «شبه» آورده اند: اشتباه امور به معنای پوشیده شدن است به طوری که قابل تشخیص و آشکار شدن نباشد همچون اشتباه قبله و مشابه آن (طریحی/6/350) بنابراین اشتباه در یک امر، به معنای اختلاط یک موضوع در مساله است که موجب شک در صحت آن می-شود (سعدى ابوجیب/189) همچنین در لسان العرب واژه «شبه» در مورد دو امر مماثل و مشابه نیز به کار رفته است (فراهیدی/5/53- ابن منظور/13/503) درنتیجه، همان گونه که مشاهده می شود اشتباه در لغت عرب، در معانی ابهام، خیال، جهل، شک و شبهه به کار رفته است. در زبان پارسی نیز اشتباه به معنی پوشیده شدن و نهفته ماندن، بازشناختن، بازندانستن و خطا استعمال شده (معین/278) اما لغت مزبور در میان عرف علمای اصول به معنی اشتباه شنونده در مراد متکلم به جهت تعارض ظاهری میان چند دلیل آمده است. (عبدالرحمان/3/208) در اصطلاح حقوقی واژه اشتباه به صورت تعابیر گوناگون میان حقوقدانان به کار گرفته شده به این صورت که برخی اشتباه را تصور باطلی می دانند که شخص نسبت به امری دارد و بسته به درجه و میزان قدرت و ضعف آن در عقد تاثیر می گذارد
- کلمات کلیدی:اشتباه در شخصیت, اشتباه در موضوع معامله, اشتباه اساسی, اشتباه فرعی, بطلان
- محل انتشار:دانشنامه حقوق, دوره (1), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (461-467)
- پیوند مقاله
فقه جهاد مقاصد جهاد فلسفه جهاد گفتمان مقاصدی
- عنوان:فقه جهاد مقاصد جهاد فلسفه جهاد گفتمان مقاصدی
- نویسندگان:محمدتقی فخلعی , بشری عبدخدائی
- چکیده:مطالعات گفتمانی، رویش و شکلگیری یک تفکر در بستر اجتماع و نحوهٔ اثرگذاری آن را تجزیه و تحلیل و از ورای آن به جهتبخشی اندیشه اقدام میکند. فقه بهعنوان دانشی دیرین که در بستر اجتماع همواره برای مکلفان اثرگذار بوده است، با گفتمانهای متعددی در درون و بیرون خود مواجه گردیده است. این امر در دنیای معاصر و ظهور رویکردهای فلسفی و عقلی به احکام فقهی جلوهٔ بیشتری یافته و گفتمانکاوی در فقه را با ضرورت مواجه ساخته است. در تحقیق پیش رو جهاد اسلامی بهعنوان یک نهاد مهم فقهی که در قرن اخیر بیش از هر زمان با خوانشهای متعدد روبرو است، انتخاب شده تا یکایک خوانشها را که بر محور یک یا چند گفتمان معین شکل گرفته تحلیل کند و ریشههای شکلگیری هریک از خوانشها را بازشناسد. این تحلیل بهدلیل نگاه فرافقهی و فلسفی از جزئینگری معاف بوده و در راستای رسیدن به خوانش صحیح از جهاد که مقتضای نیازهای زمان باشد، گام برداشته است. خوانشهای مبتنی بر گفتمانهای نص، دفاع، اختصاص، حقوق، قدرت، و مقاصد شریعت شناسایی و پس از تبیین مستقل باهمخوانی شده و در میان همه، خوانش مبتنی بر گفتمان مقاصدی مورد عنایت بیشتر واقع شده است.
- کلمات کلیدی:فقه جهاد مقاصد جهاد فلسفه جهاد گفتمان مقاصدی
- محل انتشار:کاوشی نو در فقه, دوره (31), شماره (119), سال (2025-3) , صفحات (196-230)
- پیوند مقاله
ارش
- عنوان:ارش
- نویسندگان:علی ساعت چی
- چکیده:ارش حقوقی را که بعضا ارش عیب نیز نامیده اند،(جعفری لنگرودی/29) کسری است که صورت آن تفاوت قیمت صحیبح و معیب روز تقویم مال مورد معامله است و مخرج آن کسر، قیمت صحیح روز تقویم می باشد. این کسر هرگاه ضرب در قیمت ثمن روز عقد شود ارش به دست می آ ید یعنی حاصل ضرب مزبور را اصطلاحا ارش گویند.(جعفری لنگرودی/29) همچنین در تعریف دیگری از ارش بیان شده است: ارش جزیی از ثمن است که نسبت آن به ثمن مانند نسبت میان دو قیمت می باشد.(شهید ثانی/109) با توجه به اینکه ارش حقوقی در مبحث خیار عیب مورد بررسی قرار می گیرد، در تعریفی دیگری دیگر از ارش بیان شده است؛ به تفاوت قیمت شیء معیوب و صحیح را نسبت به ثمن المسمی ارش گویند. (تبریزی/4/352) برخی نیز ارش به گونه ای تعریف نموده اند که مشتمل بر ارش جزایی و حقوقی (ارش عیب) می گردد. در این تعریف بیان شده است :«مالی که به عوض نقص حاصل در بدن یا مال اخذ می گردد.»(عبده بروجردی/118) بنابراین در صورت معیوب بودن مبیع، مشتری می تواند قرارداد را فسخ کند یا آن را نگه داشته و تقاضای ارش نماید. بر این اساس قلمرو قاعده ارش محدود به عیب کالا و به تعبیری محدود به مواردی است که عدم مطابقت مبیع از نوع کیفی باشد.
- کلمات کلیدی: ارش, ارش حقوقی, ارش کیفری
- محل انتشار:دانشنامه حقوق, دوره (1), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (296-299)
- پیوند مقاله
اختلاف الزوجة مع الورثة فی أرث الخیار
- عنوان:اختلاف الزوجة مع الورثة فی أرث الخیار
- نویسندگان:عادل جاسم کاظم , محمدتقی فخلعی , محمدحسن حائری
- چکیده:یتلخص موضوع الرسالة فی بحث مسألة فقهیة ابتلایة، وهی من مسائل الإرث اذ نبحث فیها ارث الحق، مع مقارنة الموضوع بین اراء فقهاء المذاهب الإسلامیة، ثم نعمد الى مقارنة أخرى بین القانون العراقی والإیرانی فیما نصت علیه المواد القانونیة فی کل قانون منهما، وبهذا یتضح ان الرسالة تبحث فی حل هذه المسالة الابتلائیة الفقهیة والتی تقع ظمن دائرة علم الفقه والقانون المدنی, فی منهجیة استدلالیة, لحل المسألة حل یتوافق مع مبادئ الشریعة من جهة, وما یتوافق مع اصل المواد الدستوریة الحاکمة على القانون, کما یشمل البحث بیان ما یمکن ان یسد النقص الحاصل فی المواد القانونیة بما یخص موضوع الرسالة حتى تکون النتائج منتجة ونافعة بما یحقق الهدف فی حل المشکلة. والرسالة بهذا الشکل لم تبحث سابقا، ونتناول فی طیاتها خمسة فصول، یندرج فیها کلیات البحث، ثم البحث فی نظریة ارث الحق، والحقوق التی تورث والحقوق التی لا تورث، من جهتین جهة الحقوق المالیة وجهة الحقوق غیر المالیة، وادلة کل منهما، وکذا الحقوق المستحدثة، مضافاً الى تقسیم اخر فیما یندرج تحت القوانین الوضعیة، من جهة کون الحقوق تقع تحت عنوان الحقوق المدنیة والحقوق الجزائیة، مع بیان نصوص تلک المواد، ثم یقع البحث فی الرای المختار عندنا فی الحقوق التی تورث والتی لا تورث، ثم یعالج البحث مشکلة ابتلائیة تحت عنوان المعادلة الریاضیة العادلة، وتقع فی طریق حل الاشکال الذی یقع بین الورثة فی ارث الخیار من جهة اختلافهم فی فسخ وعدم فسخ العقد بموجب الخیار، وهی بمثابة رفع الضرر والضرار بین المختلفین فی ذلک، علما ان الرسالة تفتح الأبواب امام الباحثین فی مثل هذه الدراسة، مضافا الى امکان الاستفادة من نظریة ارث الحق التی نتبناها لتکون قاعدة عامة فی معرفة الحقوق التی تورث والحقوق التی لا تورث، سواء على مستوى الحقوق التی ورد فیها نص واختلف فی دلالة النص علیها او التی اختلف فی کونها تورث او لا، وتحدد الحقوق التی تورث من التی لا تورث فی الحقوق المستحدثة التی لم یرد بها نص، او التی ستظهر لاحقا، لانه مما لا یخفى یظهر مثل هذه الحقوق کلما تقدم الزمان وتغیرت التعاملات بین الناس، وسیتضح کل ذلک فی طخوم البحث, ویمکن اجمال النتائج من هذا البحث انه أوجد قاعدة کلیة تمیز فیها الحقوق التی یخلفها المیت من کونها تورث او لا تورث حتى الحقوق التی یمکن ان یکون لها مصادیق جدیدة فی المستقبل, مضافا الى حل الخلاف الذی یقع بین وریثین فی ارث حق الخیار,اما التوصیات فانها تتلخص فی امکان الاستفادة من النظریة المطروحة والمعادلة الریاضیة لتوسعة البحث فی هذا المجال.
- کلمات کلیدی:المیراث, میراث الحق , الفقه المقارن, الحقوق المالیة, الحقوق غیر المالیة
- محل انتشار:Journal of Education College Wasit University, دوره (55), شماره (1), سال (2024-5) , صفحات (77-86)
- پیوند مقاله
واکاوی علل اختلاف نگرش فقیهان در موضوعشناسی فقهی با تکید بر موضوع غیبت
- عنوان:واکاوی علل اختلاف نگرش فقیهان در موضوعشناسی فقهی با تکید بر موضوع غیبت
- نویسندگان:مرتضی فخارشاکری , محمدتقی فخلعی , سیدمحمدتقی قبولی درافشان
- چکیده:تفاوت دیدگاه فقیهان در شناخت متعلق حکم شرعی از مهمترین عرصههای اختلاف است. این گوناگونی نظریهها در شناخت موضوعات فقهی در جایگاههای مختلف از جمله موضوع غیبت ظهور و بروز یافته است. اقوال فقیهان بهواسطه برخی تحلیلهای دلالی و اتخاذ مبانی در ناحیه ارزیابی اسناد متنی و تفاوت در شناسایی نقش و داوری عرف و نیز پذیرفتن یا نپذیرفتن جایگاه قول لغوی، گوناگون شده، به نرسیدن به تعریف دقیق از موضوع و در مرحله بعد به اختلاف در استنباط حکم شرعی منجر شده است. این جستار با تکیه بر روش توصیفیتحلیلی و اکتشافی، به واکاوی اسباب اختلاف نگرش فقیهان در موضوع غیبت پرداخته است. نتیجه اینکه عرصه شناخت موضوع یا متعلق حکم دستاورد مطلوبی ندارد و بر عملکرد برخی فقیهان تأملاتی چند وارد است و در این زمینه تشخیص صحیح ضوابط شناخت موضوع در کاستن حجم اختلاف و دستیابی به نتایج یکسان کارساز است.
- کلمات کلیدی: موضوعشناسی فقهی, موضوعشناسی غیبت , ضوابط موضوعشناسی, متعلق حکم , موضوعات فقهی
- محل انتشار:کاوشی نو در فقه, دوره (30), شماره (4), سال (2024-2) , صفحات (88-120)
- پیوند مقاله
چالشهای استناد به وهن دین در فرآیند استنباط فقهی
- عنوان:چالشهای استناد به وهن دین در فرآیند استنباط فقهی
- نویسندگان:محمدتقی فخلعی , حسن حسینی یار , علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:وهن دین به معنای حکم یا رفتاری که دین و مذهب را در منظر عرف امری سست و سبک جلوه میدهد، ازجمله عناوینی است که بعد از انقلاب اسلامی ابتدا در فتاوای امام خمینی(ره) به شکلی جدی موردتوجه و استناد قرار گرفت و سپس در بسیاری از مسائل، مبنا و مدرک فتاوای معاصر واقع شده است، بهگونهایکه میتوان از حرمت وهن دین بهعنوان یک قاعده فقهی نام برد. وهن دین بهعنوان ثانوی از ظرفیت طرح در قالب قاعده فقهی برخوردار است اما عدم توجه به آثار چالشبرانگیز استناد به وهن دین در فرآیند استنباط فقهی، سبب شده است که بهکارگیری وهن دین در فرآیند استنباط فقهی با تردیدهایی توأم شود. این نوشتار با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا چالشهایی نظیر ناسازگاری قاعده وهن دین با اصل ثبات احکام و یا مغایرت لزوم صلابت در اجرای احکام دینی با بهکارگیری قاعده وهن دین و نیز تخصیص اکثر حاصل از اجرای قاعده وهن دین را بهدرستی تبیین کند و بابیان علمی عدم مغایرت وهن دین را با موارد ذکر شده به اثبات رساند.
- کلمات کلیدی:وهن دین قاعده حرمت وهن قاعده اصطیادی عنوان اولی عنوان ثانوی فرآیند استنباط فقهی
- محل انتشار:جستارهای فقهی و اصولی, دوره (10), شماره (1), سال (2024-5) , صفحات (111-138)
- پیوند مقاله
ادله قصاص قاتل شخص مدیون با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب جواهر و قانون مجازات اسلامی 1392
- عنوان:ادله قصاص قاتل شخص مدیون با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب جواهر و قانون مجازات اسلامی 1392
- نویسندگان:منصوره سهرابی افقو , سیدمحمدهادی قبولی درافشان , محمدحسن حائری
- چکیده:قصاص در راستای حفظ مصالح عموم وضع گردیده است اما با این حال در فرضی که مقتول، مدیون بوده ولی فاقد ترکهای برای پرداخت دیونش توسط وراث است، این سؤال مهم مطرح میشود که آیا اولیای دم میتوانند بدون توجه به دیون مقتول، قاتل را قصاص نمایند؟ مشهور اندیشمندان فقه با استناد به روایت ابوبصیر، حق قصاص را برای اولیای دم بدون ادا یا تضمین دیون مقتول جایز ندانسته اند در حالی که صاحب جواهر و برخی از فقهای معاصر با استناد به عمومات قرآنی و روایی، اصل عدم وجوب اکتساب مال و اصل عدم ادا و تضمین، قصاص قاتل را جایز دانستهاند. در این خصوص قانون مجازات اسلامی 1392 نیز قضیه را به سکوت برگزار کرده و دکترین حقوق کیفری نیز کمتر بدان ورود نموده است و از طرفی در این مورد رویه خاص قضایی نیز به چشم نمی خورد. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با واکاوی ادله دو دیدگاه مذکور، قول مشهور را که نقش عمده ای در تأمین مصالح اقتصادی و نظم عمومی جامعه نیز دارد، قوی تر دانسته و قوانین موضوعه که مخالف نظر مشهور است را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
- کلمات کلیدی:غرما, مقتول مدیون, قصاص, ادا یا تضمین دیون, ورثه
- محل انتشار:آموزه های حقوق کیفری, دوره (19), شماره (23), سال (2022-9) , صفحات (157-178)
- پیوند مقاله
بررسی صدق موضوعی قمار بر شرطبندیهای اینترنتی با تکید بر اندیشههای امام خمینی (ره)
- عنوان:بررسی صدق موضوعی قمار بر شرطبندیهای اینترنتی با تکید بر اندیشههای امام خمینی (ره)
- نویسندگان:سیدمحمدهادی قبولی درافشان , رقیه بخشی
- چکیده:قمار از محرمات الهی و یکی از راههای درآمد نامشروع است که با گذشت زمان، مصداقهای مختلفی پیدا کرده است. بر اساس قانون مجازات اسلامی نیز قمار، جرم محسوب میشود. نوشته حاضر با بررسی توصیفی-تحلیلی نظرات فقها و حقوقدانان و با تأکید بر نظرات امام خمینی درصدد بررسی صدق موضوعی قمار بر شرطبندی های اینترنتی میباشد و به این نتیجه دست یافته است که با بررسی تعاریف قمار از نظر اهل لغت، فقها و حقوقدانان و تحلیل نظرات ایشان، قمار به معنی مغالبه با شرط رهن است و ابزار در مفهوم آن مدخلیتی ندارد. شرطبندی های اینترنتی مصداقی نوین از قمار محسوب میشوند. با تمسک به ادلهای مانند وسعت مفهوم بازی، امکان اطلاق قمارخانه به سایتهای شرطبندی، اهمیت دیدگاه عرفی، توجه به فلسفه تحریم قمار ، اطلاق روایات و عدم أخذ ابزارخاص در مفهوم قمار، میتوان قائل به صدق موضوعی قمار بر این مورد شد.
- کلمات کلیدی:امام خمینی, شرطبندی اینترنتی, عرف, قمار. ابزارخاص
- محل انتشار:متین, دوره (24), شماره (96), سال (2022-9) , صفحات (119-150)
- پیوند مقاله
حکم اهل خبره هت قطع دست شلاء در قصاص و مقایسه آن با محاربه و سرقت(با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب واهر)
- عنوان:حکم اهل خبره هت قطع دست شلاء در قصاص و مقایسه آن با محاربه و سرقت(با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب واهر)
- نویسندگان:منصوره سهرابی افقو , سیدمحمدهادی قبولی درافشان , محمدحسن حائری
- چکیده:از نظر مشهورفقها و صاحب جواهر، یکی از شرایط قصاص عضو، تساوی اعضا در سالم بودن و عدم خوف تلف مرتکب یا صدمه به عضو دیگر اوست. بر این اساس، دست سالم در برابر دست شل قصاص نمی گردد اما قصاص دست شل در برابر دست سالم جایز است مگر اینکه از نظر اهل خبره، خوف سرایت به جان جانی باشد. مشهور بر خلاف صاحب جواهر در سرقت و محاربه، توجه به حکم اهل خبره را شرط ندانسته اند لذا سؤال اساسی این است که توجه به حکم اهل خبره در قصاص عضو با مجازات های قطع دست سارق و محارب چه تفاوتی دارد؟ جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده که در سرقت، استناد مشهور به عمومات قرآنی از قطع دست با وجود خوف تلف نفس، انصراف دارد لذا ضمن رد روایات مطرح شده توسط مشهور و نیز با توجه به ایرادهای وارد بر ادله محاربه، دیدگاه صاحب جواهر را با توجه به اصل عدم قطع و احتیاط در دماء قوی تر دانسته است. بنابراین حکم قطع دست شل در قصاص عضو با سرقت و محاربه یکسان نبوده و با خوف تلف نفس از سوی اهل خبره، عضو شل نباید قطع شود. البته برخلاف ماده 395 قانون مجازات، احکام قطع عضو شل و ناقص جداست زیرا ماده، مجنی علیه را در هر دو صورت بین قصاص جانی یا پرداخت دیه مخیر می داند حال آنکه حکم مذکور بنا بر روایات، مربوط به عضو ناقص است و حکم عضو شل، قصاص و در صورت خطر تلف نفس، عدول به دیه است.
- کلمات کلیدی:عضو شل, حکم اهل خبره, قصاص عضو, سرقت, محاربه
- محل انتشار:کاوشی نو در فقه, دوره (29), شماره (112), سال (2022-12) , صفحات (159-184)
- پیوند مقاله
تحلیل رویکردهای موضوعشناسی فقهی از طریق مطالعه موردی انحلالپذیری موضوعات معاملی
- عنوان:تحلیل رویکردهای موضوعشناسی فقهی از طریق مطالعه موردی انحلالپذیری موضوعات معاملی
- نویسندگان:مرتضی فخارشاکری , محمدتقی فخلعی , سیدمحمدتقی قبولی درافشان
- چکیده:یکی از دامنهدارترین عرصههای اختلاف فقها موضوعشناسی فقهی است که در عرصه معاملات به شیوههای مختلف بروز یافته است و از جمله انحلالپذیری موضوعات معاملی است. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی ابعاد مختلف این اختلاف را مورد کندوکاو قرار داده است. حاصل این پژوهش اینکه نوع نگاه فقهیان و چگونگی مواجهه آنان با اسناد متنی و تلاش نهچندان ضابطهمند در کشف موضع عرفی در تفسیر موضوعات معاملی به بروز مشکلاتی اجتنابپذیر منجر شده و دراینبین شناسایی زمینههای اختلاف و مناشئ آن و درنگ در ضوابط موضوعشناسی به تقلیل حجم اختلاف و وصول به نتایج مشترک حداکثری کمک خواهد کرد.
- کلمات کلیدی:موضوعشناسی- موضوعات عرفیه, موضوعات معاملی- انحلالپذیری
- محل انتشار:آموزه های فقه مدنی, دوره (16), شماره (29), سال (2024-5) , صفحات (147-168)
- پیوند مقاله
کاوشی در «تعدد اعتباری جرم» در فقه امامیه و حقوق ایران
- عنوان:کاوشی در «تعدد اعتباری جرم» در فقه امامیه و حقوق ایران
- نویسندگان:میرزامحمد واعظی , عباسعلی سلطانی
- چکیده:«تعدد اعتباری یا معنوی جرم» یکی از جهات عمومی تشدید مجازات و در اصطلاح، شمول چند وصف جزایی بر فعل واحد است. این مسئله از اهمیت ویژهای در حقوق جزا برخوردار است؛ چرا که تعیین مجازاتی متناسب با بزه انجام شده باعث رعایت اصول انسانی و اسلامی چون: عدالت کیفری و تناسب بین جرم و مجازات است و در پی آن سلامت روانی جامعه تأمین میگردد. قانونگذار ایران همچون برخی دانشیان حقوق، نظریه تعدد معنوی را پذیرفته، در برخی موارد، قائل به جمع مجازاتها و در مواردی دیگر، به تداخل مجازاتها شده است. به نظر میرسد با توجه به سخنان فقهای امامیه، هنگامی که در تعدد معنوی جنایتی بر عضو و نفس یا عضو و منفعت وارد شود، مجازاتها تداخل نموده و دیه بیشتر تعیّن پیدا میکند و در صورت تداخل قصاص نفس با دیگر أعضا یا منافع به دلالت فحوا فقط قصاص نفس جاری میشود. اما در مواردی مثل جنایت موجب دیه دو عضو یا دو نفس و نظیر آن با توجه به نبود نص و عدم امکان تعمیم نصوص موجود به غیر از موارد مذکور و نیز اصل عدم تداخل، تعیین چند مجازات، امری موجه است. حاصل اینکه اصل عدالت کیفری که مستفاد از عقل و شرع است در پارهای از مواد قانونی مدنظر در این نوشتار، رعایت نشده و قانون مجازات اسلامی نیازمند اصلاح است.
- کلمات کلیدی:تشدید مجازات جهات عام تعدد جرم تعدد اعتباری تعدد معنوی
- محل انتشار:فقه و اصول, دوره (51), شماره (119), سال (2020-1) , صفحات (157-186)
- پیوند مقاله
تحلیل و مقایسه نظریه انقلاب نسبت با مسئله شاهد جمع
- عنوان:تحلیل و مقایسه نظریه انقلاب نسبت با مسئله شاهد جمع
- نویسندگان:بلال شاکری , محمدتقی فخلعی
- چکیده:پژوهش حاضر به تحلیل و مقایسه دو اصطلاح انقلاب نسبت و شاهد جمع در کلمات دانشوارن اصولی پرداخته است. دو اصطلاحی که برخی ادعای تفاوت بین آنها کردهاند و با انکار نظریه انقلاب نسبت، پذیرش شاهد جمع را در جمع بین ادله متعارض متعدد مطرح کردهاند. اما با تبیین ماهیت این دو اصطلاح و تحلیل ویژگیهای مطرح شده برای آنها شباهتها و تفاوتهایی بین این دو شناسایی شد. اما تحلیل دقیق تفاوتها نشان میدهد، تفاوتهای بیان شده، موجب نمیشود ایندو را به لحاظ ماهیتی متفاوت دانست و قائل در علم اصول دو اصطلاح مغایر داریم. بلکه ماهیت این دو یکسان بوده و عملاً شاهد جمع از مصادیق نظریه انقلاب نسبت است که در صورتهای مطرح ذیل نظریه انقلاب نسبت، صورتهایی که منطبق بر مسأله شاهد جمع است مورد پذیرش اکثریت قرار گرفته است و نامی جدید برای آن نهادهاند.
- کلمات کلیدی:انقلاب نسبت, شاهد جمع, صور انقلاب نسبت
- محل انتشار:مطالعات فقه امامیه, دوره (10), شماره (20), سال (2024-1) , صفحات (53-71)
- پیوند مقاله
تعاملات خانواده و مدرسه در ارتباط با سرویس مدارس از منظر فقهی وحقوقی
- عنوان: تعاملات خانواده ومدرسه درارتباط با سرویس مدارس ازمنظرفقهی وحقوقی
- نویسندگان: امید مظفری , عباسعلی سلطانی
- چکیده:«انتقال ایمن دانشآموزان به مدرسه و بازگشت آنان به خانه دغدغهای مهم برای خانوادهها به حساب میآید. بعد مسافت میان خانه و مدرسه از یک سو و مشغلات روزافزون والدین از سوی دیگر، آنان را ناگزیر به واگذاری این امر به افرادی دیگر میکند و در غالب موارد شرکتهای پیمانکاری حمل و نقل دانشآموزان عهدهدار مدیریت و انجام این مهم میشوند. تبعات و مخاطرات ناشی از این امر، دولت را وادار به تصویب آییننامه اجرایی حمل و نقل دانش آموزان مدارس نموده است. تبیین ابعاد و بررسی فقهی و حقوقی این موضوع به منظور توجه هر چه بیشتر متولیان این امر اهمیت بسزایی دارد و این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای تدوین یافته، تلاشی در این زمینه است. بر اساس قاعده حقوقی حق برسلامت وقاعده فقهی لزوم حفظ نفس محافظت از تمامیت جسمانی دانش آموزان اهمیت بسیاری دارد و از این رو لازم است که با عوامل تهدید کننده آن در مسیر تردد میان خانه و مدرسه مقابله نمود، همچنین بر اساس اصل عدالت می بایست شکاف موجود میان مدارس از حیث کیفیت ارائه خدمات آموزشی و پرورشی کاسته شود تا از این رهگذر انگیزه اولیاء برای نام نویسی فرزندان خود در مدارس با فاصله دور از خانه کاهش یابد.
- کلمات کلیدی: سرویس مدارس, حفظ نفس, عدالت آموزشی , آسایش دانشآموز. حق برسلامت
- محل انتشار:نخستین همایش بین المللی تعالی تعاملات خانواده ومدرسه چالش ها الگوها وراهبردها , 2024-01-23
- پیوند مقاله
شرط برائت از عیب در معاملات؛ از انکار مصلحت گرایانه تا باور اخلاق مدارانه در ترازوی مذاهب
- عنوان:شرط برائت از عیب در معاملات؛ از انکار مصلحت گرایانه تا باور اخلاق مدارانه در ترازوی مذاهب
- نویسندگان: سید هاشم موسوی آبگرم , عباسعلی سلطانی , مسعود راعی دهقی
- چکیده:«خیار عیب یکی از انواع خیارات است که در فقه مورد لحاظ و بررسی قرار گرفته است، در پژوهش پیش روی پس از تمهیداتی درباره ی تعریف خیار، عیب موجب خیار و مشروعیت خیار عیب ، به اشتراط شرط برایت از عیوب در فقه مذاهب مختلف اسلامی پرداخته شده است و دیدگاه های مختلف در مکاتب مختلف فقهی بررسی شده است. درباره ی ماهیت برایت از عیوب میان فقها اختلاف نظر است، در حالی که برخی هم چون شافعی آن را ابرا و در حکم تملیک می-داند، برخی دیگر هم چون مرغینانی آن را اسقاط حق تعبیر می کند. به طور کلی فقهای مذاهب مختلف را در مورد اشتراط شرط برایت، می توان به دو دسته ی باورمندان و ناباوران تقسیم نمود، باورمندان که فقه حنفی و امامیه سردمدار آن هستند با استناد به نصوص و شرط اخلاقی «المومنون عند شروطهم» و نیاز مردمان برایت بایع را از عیوب موجب برایتش می دانند و ناباوران که اکثر مکاتب فقهی یعنی شافعی و مالکی و حنبلی را تشکیل می دهند، با استدلال به اقتضای عقد و مصلحت خریدار، برایت بایع را از عیوب، موجب تبریه ی وی نمی دانند. البته ناباوران با استناد به روایاتی در این باره قایل به استثنایاتی شده اند، در این پژوهش، ضمن بررسی استدلالات دو طرف و نیز بررسی استثنایات مورد ادعای ناباوران، به این نتیجه خواهیم رسید که هیچ گریزی و گزیری از باور به اشتراط شرط مزبور وجود ندارد.
- کلمات کلیدی:خیار عیب , شرط برائت , کالای معیوب. فقه مقارن
- محل انتشار:مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی, دوره (1), شماره (60), سال (2024-1) , صفحات (122-130)
- پیوند مقاله
تبیین فقهی اباحه پدیده نوظهور هیپنوتیزم
- عنوان: تبیین فقهی اباحه پدیده نوظهور هیپنوتیزم
- نویسندگان:سیدرضا اسدی وانانی , محمد محسنی دهکلانی , سعید ابراهیمی , عباسعلی سلطانی
- چکیده:زمینه و هدف در طی قرون اخیر که هیپنوتیزم کشف گردیده، آرای مختلفی در مورد ماهیت آن صادر شده است. گروهی از فقیهان بر این باورند که هیپنوتیزم از مصادیق سحر است و عده دیگری آن را یک مساله نوپدید می دانند. با توجه به برداشت متفاوت فقیهان از ماهیت هیپنوتیزم، احکام مختلفی در مورد آن صادر شده است و تاکنون پژوهشی در مورد ارزیابی دلایل قایلین به نوپدیدبودن هیپنوتیزم ارایه نشده است. مواد و روش ها در این مطالعه، ماهیت هیپنوتیزم و وجوه تمایز و شباهت های آن با سحر مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن، ادله فقهی صاحبان نظر در مورد نوپدیدبودن استفاده از هیپنوتیزم ارایه شد و سپس این دلایل مبتنی بر اسلوب توصیفی تحلیلی، مورد واکاوی و نقد قرار گرفت. نتیجه گیری نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که هرچند مستحدثه دانستن مساله هیپنوتیزم وجه دارد، اما نویسندگان مقاله بر این باور صحه می گذارند که هیپنوتیزم، نوعی سحر کلامی است که هیپنوتیزور، به وسیله آن، کنترل ذهن انسان را به دست می گیرد. بنابراین حکم اولیه استفاده از هیپنوتیزم، حرام بودن آن است.
- کلمات کلیدی:هیپنوتیزم , سحر , فقه اسلامی
- محل انتشار:فقه پزشکی, دوره (11), شماره (39), سال (2019-6) , صفحات (21-31)
- پیوند مقاله
سیاست و قضاوت «حجیت علم قاضی از منظر ابی صلاح حلبی و امام خمینی»
- عنوان:سیاست و قضاوت «حجیت علم قاضی از منظر ابی صلاح حلبی و امام خمینی»
- نویسندگان:حجت بیگلری , عباسعلی سلطانی , حسین ناصری مقدم
- چکیده:چکیده: جواز استناد قاضی غیرمعصوم به علم شخصی خود در مقام صدور حکم ؛ از مسایل دیرینه و پرسابقه فقهی است که امروزه نیز مسیله مهم و مورد ابتلای دستگاه قضایی می باشد. ادله اثبات در امور کیفری در نظام آیین دادرسی ، رکن اساسی پرونده مطروح نزد قاضی را تشکیل می دهد چرا که طبق اصل 37 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: «اصل؛ برایت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود». علم قاضی به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در نظام های حقوقی معاصر به ویژه در نظام قضایی اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نماد در قانون مجازات اسلامی در مواد 160-211 -212 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، پیش بینی شده است. هر چند اعتبار علم قاضی به عنوان دلیل اثبات دعوی، محل بحث و اختلاف فقهای امامیه بوده، اما مشهور قایل به حجیت و اعتبار علم قاضی می باشند. امام خمینی (ره) چه در حق الله و چه در حق الناس علم قاضی را حجت می دانند؛ یعنی هم در امور مدنی و هم در کیفری، البته اگر بینه خلاف علم وی نباشد. به عبارت دیگر می توان گفت امارات قانونی بر قضایی ترجیح دارد؛ اما مرحوم ابی صلاح قایل به تفصیل بین حق الله و حق الناس شده و بیان می دارد قاضی غیر معصوم در امور حق الله نمی تواند به علم خود استناد کند. بررسی این اقوال وتبیین ادله ونظرنهایی، مباحث این مقاله راتشکیل می دهد. کلیدواژگان: علم قاضی ، ابی صلاح حلبی ، امام خمینی(ره) ، ادله اثبات دعوا ، اصل برائت
- کلمات کلیدی:علم قاضی , ابی صلاح حلبی , امام خمینی(ره) , ادله اثبات دعوا , اصل برائت
- محل انتشار:جامعه شناسی سیاسی ایران, دوره (5), شماره (9), سال (2022-12) , صفحات (1310-1322)
- پیوند مقاله
مشترکات مذاهب در «الخلل فی الصلاه» (براساس الخلل فی الصلاه محقق کرکی)
- عنوان: مشترکات مذاهب در «الخلل فی الصلاه» (براساس الخلل فی الصلاه محقق کرکی)
- نویسندگان:عباسعلی سلطانی , محمود ویسی , علیرضا عالم زاده
- چکیده:«فریضه نماز، به عنوان عمود دین و سبب قبول شدن دیگر اعمال عبادی مسلمانان و مهم ترین فریضه دین اسلام است. در فقه تطبیقی، «صلاه»، از مناسکی است که بررسی تحلیلی و تطبیقی ماهیت، ارکان و شرایط آن موجب آشکار شدن وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه ها و روش مواجهه مذاهب فقهی اسلامی با آن می شود. از دید فقهی غالب مذاهب خمسه، وقت، طهارت از حدث و خبث، ستر عورت، استقبال قبله و... شرایطی هستند که صحت نمازهای یومیه متوقف بر تحقق آنها است. فقه امامیه و مذاهب اربعه ، هر یک با بهره بردن از منابع و مستندات خود، احکام فقهی را استنباط و استخراج کرده اند که سه مذهب امامیه، حنفیه و حنابله با وجود اختلافاتی، واجبات نماز را به دو دسته رکنی و غیر رکنی تقسیم کرده اند؛ اما شافعیه و مالکیه معتقدند که واجباتی برای نماز غیر از ارکان وجود ندارد. کتاب «الخلل فی الصلاه» محقق کرکی، رساله فقهی و استدلالی کوتاهی در مورد خلل واقع در نماز و شکیات است که در دو قسم کلی سهو و شک نگاشته است. این مقاله پس از معرفی آن، به بررسی این موضوع به عنوان زمینه ای برای ایجاد وحدت بین مذاهب اسلامی، از طریق بیان موارد مورد اتفاق فقهای شیعه و سنی در موضوع الخلل فی الصلاه پرداخته و امکان سنجی شده است.
- کلمات کلیدی: نماز , الخلل فی الصلاه , شروط نماز , اجزاء , فقه تطبیقی
- محل انتشار:نخستین همایش بین المللی تعالی تعاملات خانواده ومدرسه چالش ها الگوها وراهبردها , 2024-01-23
- پیوند مقاله
تحلیل حقوقی فریب الگوریتمی در عصر هوش مصنوعی: چالش ها و راهکارها
- عنوان:تحلیل حقوقی فریب الگوریتمی در عصر هوش مصنوعی: چالش ها و راهکارها
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده
- چکیده:پیشرفت سریع فناوری هوش مصنوعی در عصر حاضر، چالش های حقوقی نوظهوری را ایجاد کرده است. از مهم ترین این چالش ها، موضوع فریب هوش مصنوعی و به تبع آن تولید و انتشار اطلاعات نادرست است. این پدیده نه تنها یک پیامد جانبی تکامل فناوری محسوب می شود بلکه مبین تغییری بنیادین در پویایی انتشار اطلاعات و اعتماد در جامعه است. بدین جهت ضرورت پرداختن به این مسأله ازآن جهت است که فریب هوشمند می تواند تهدیدی جدی برای امنیت ملی، ثبات اجتماعی و حقوق شهروندی محسوب شود. به دنبال چنین ضرورتی، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و مطالعه تطبیقی، به بررسی ابعاد فریب در هوش مصنوعی پرداخته است. این پژوهش، ضمن شناسایی چالش های حقوقی موجود؛ راهکارهای مناسب برای مواجهه با این پدیده را نیز مورد تحلیل قرار داده است. در این مسیر مطالعه در چهار محور اصلی با ورود به مبانی نظری و تبیین ماهیت فریب در هوش مصنوعی آغاز شده و سپس سازوکار گمراه سازی الگوریتمی مورد تحلیل ساختاری قرار گرفته است. در گام بعد، چالش های حقوقی در مواجهه با فریب هوشمند مورد توجه است و در نهایت نیز، راهکارهای حقوقی برای مقابله ارائه شده است. نتایج حاصل از این پژوهش آشکار می سازد که نظام های حقوقی - به ویژه آن هایی که بنیان های حقوقی ضعیف تری در حوزه هوش مصنوعی دارند - در مواجهه با پیچیدگی های نوظهور فریب الگوریتمی، با چالش ها و کاستی های جدی رو به رو هستند که عمدتاً از انطباق نا پذیری مناسب قوانین موجود با تحولات سریع فناوری نشأت می گیرد. در چنین شرایطی، مقابله مؤثر با چالش های فریب هوش مصنوعی نیازمند بهره برداری هوشمندانه از ظرفیت های حقوقی موجود و تفسیر پویا از قوانین عمومیِ قابل تسری، است. افزون بر این، ضرورت طراحی نظام تنظیم گری نوآورانه و انعطاف پذیر به همراه ایجاد چارچوب های قانونی متناسب با ماهیت پویای فناوری های نوین، بیش ازپیش احساس می شود.
- کلمات کلیدی:تنظیم گری، فناوری، حریم خصوصی، سند ملی، هوش مصنوعی، هوش مصنوعی
- محل انتشار:سیاست علم و فناوری سال 17 زمستان 1403 شماره 4 (پیاپی 64)
- پیوند مقاله
مجازات سبِّ معصومان و چگونگی رفع تعارض آن با سیرة عملی ایشان
- عنوان:مجازات سبِّ معصومان و چگونگی رفع تعارض آن با سیرة عملی ایشان
- نویسندگان: سیدمهدی مرویان حسینی , عباسعلی سلطانی
- چکیده:«مجازاتی که فقها برای سبّ و شتم پیامبر و امامان با استناد به روایات بیان کرده اند وجوب قتل شخص دشنام دهنده و مهدورالدّم بودن اوست. به رغم این معنا در سیره عملی حضرات معصومان موارد گوناگونی وجود دارد که ایشان با شخص دشنام دهنده به رفق و مدارا برخورد کرده و اصحاب خود را از اینکه مجازات قتل را اجرا کنند بازداشته اند. این جستار در مقام رفع تعارض پیش گفته، مستندات روایی مجازات قتل دشنام دهنده را تحلیل و بررسی کرده و چنین نتیجه گرفته که قدر متیقن از ادله مورد اشاره، وجوب قتل دشنام دهنده ای است که مقام رسالت پیامبر را هدف قرار داده است. در فرض تسرّی مورد روایات به دشنام دهنده امامان، مجازات قتل مربوط به معاندان و نواصبی است که از سر علم و آگاهی شخصیت حقوقی و جایگاه امامت امام را مورد هتک قرار دهند. بنابراین میان حکم شرعی مجازات شخص سابّ و سیره عملی امامان معصوم در برخورد اخلاقی کریمانه با افرادی که از روی جهل به ایشان توهین کرده و از سر جهل با شخص حقیقی آنان در خصومت واقع شده اند، تعارضی وجود ندارد.
- کلمات کلیدی:سبّ النبی, سبّ الائمه, مجازات سب, قتل, شخصیت حقوقی
- محل انتشار:فقه و اصول, دوره (51), شماره (117), سال (2019-8) , صفحات (129-144)
- پیوند مقاله
لزوم فوریت یا عدم فوریت اجرای قصاص عضو (در فقه امامیه و مذاهب خمسه)
- عنوان:لزوم فوریت یا عدم فوریت اجرای قصاص عضو (در فقه امامیه و مذاهب خمسه)
- نویسندگان: کریم عبداللهی نژاد , ابوالفضل قابل , عباسعلی سلطانی
- چکیده:یکی از مجازاتهایی که در جامعه بشری قدمتی دیرینه داشته، قصاص است. از جمله احکام ویژه قصاص آن است که مجنی علیه در جنایت عمدی بر عضو و ولی دم در جنایت عمدی بر نفس، حق قصاص دارد. اثبات حق قصاص در دادگاه صرفا جنبه کاشفیت از ثبوت این حق دارد. به همین جهت اگر اولیایدم قبل از صدور حکم دادگاه اقدام به قصاص کنند، مستحق قصاص یا پرداخت دیه نیستند. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و از نوع تحقیقات بنیادی کاربردی با استفاده از منابع کتابخانهای است. با بررسی نظریات مختلف در فقه امامیه و مذاهب خمسه، محقق به این نتیجه رسید که شایسته است که قانونگذار در بدو امر حق اجرای قصاص، با برگزاری یک دادرسی عادلانه، جانی بتواند از خود دفاع نماید و بعد حکم اجرا گردد. اجرای فوری قصاص در صورتی که با استفاده از ظرفیتهای علمی، علم به سرایت قصاص عضو به سایر اعضا یا نفس جانی وجود نداشته باشد، فاقد اشکال میباشد و در صورت بیم سرایت جراحت وارده به نفس مجنی علیه، بهتر است اجرای قصاص به تعویق افتد. زیرا در صورت فوت مجنی علیه به واسطه سرایت صرفا قصاص نفس اجرا خواهد شد و با اجرای قصاص عضو و قصاص نفس به جانی مجازاتی فراتر از عدالت و انصاف است. کلیدواژگان: قصاص ، فوریت ، دادرسی عادلانه ، جنایت
- کلمات کلیدی:قصاص , فوریت , دادرسی عادلانه , جنایت
- محل انتشار:جامعه شناسی سیاسی ایران, دوره (5), شماره (5), سال (2022-8) , صفحات (933-945)
- پیوند مقاله
حمایت از دادۀ شخصی در حقوق اتحادیۀ اروپا و امکان سنجی آن در نظام حقوقی ایران
- عنوان:حمایت از دادۀ شخصی در حقوق اتحادیۀ اروپا و امکان سنجی آن در نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:با تصویب مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا در خصوص حمایت از داده شخصی در سال 2016 و لازم الاجرا شدن آن در سال 2018، تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا ملزم به حمایت حداکثری از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده شدند. حمایت های حداکثری این مقررات در مواد مختلفی بیان شده است که نسبت به بسترهای قانونی سابقِ اتحادیه اروپا و سایر کشورها، در خصوص حمایت از داده شخصی دقیق تر، سختگیرانه تر و در مقام عمل کاربردی تر است. یکی از اساسی ترین جنبه های حمایت از داده های شخصی، جریان حقوق مختلف برای اشخاص موضوع داده است. این مقررات در چندین ماده، به حقوق اشخاص موضوع داده جهت حفاظت مؤثر نسبت به داده های شخصی شان اشاره کرده است. با توجه به اینکه حفاظت از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده امری مهم و یکی از حقوق شهروندی در هر جامعه ای است، ضرورت بررسی این مسئله در نظام حقوقی ایران نیز احساس می شود. در این پژوهش با بیان حقوق اشخاص موضوع داده از نگاه مقررات اروپایی مربوط به داده شخصی، روشن شد، اگرچه به موجب قوانین موضوعه ایران، مبانی حقوقی ایران و فقه امامیه برخی از حقوق اشخاص موضوع داده در حقوق ایران نیز وجود دارند؛ لیکن تمامی این حقوق اثبات شدنی نبوده و حقوق موجود نیز خالی از اشکال نیست؛ بدین سبب تصریح قانون در این خصوص ضروری است.
- کلمات کلیدی:پیش نویس لایحه «صیانت و حفاظت از داده های شخصی»، حق اعتراض، حق انتقال داده، حق دسترسی
- محل انتشار:مطالعات حقوق عمومی دوره 53 تابستان 1402 شماره 2
- پیوند مقاله
شناسایی جهات محدودیت حمایت از حقوق اشخاص موضوع داده در حقوق اتحادیه اروپا و تبیین آن در نظام حقوقی ایران
- عنوان:شناسایی جهات محدودیت حمایت از حقوق اشخاص موضوع داده در حقوق اتحادیه اروپا و تبیین آن در نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:با افزایش پردازش داده های شخص از یک سو و ارزشمندی این داده ها از سویی دیگر، ضرورت حمایت قانونی از حریم خصوصی اطلاعاتی اشخاص و داده های شخصی شان بیشتر احساس می شود. چنین حمایتی به صورت جامع در مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR) تحقق یافته است. به موجب این مقررات، اشخاص موضوع داده از حقوق مختلفی برخوردار هستند، در مقابل اشخاص پردازش کننده داده نیز ملزم به رعایت تکالیف متعددی می باشند. هم چنین بر اساس مقررات اروپایی جنبه های مختلفی دیگری در راستای حمایت کامل از داده های شخصی مورد تصریح قرارگرفته است. فارغ از رویکرد حمایتی این مقررات، بر اساس نص GDPR حق بر داده های شخصی مطلق نیست و در تقابل با حقوق و اهداف دیگری از قبیل حقوق و آزادی های بنیادین، حق آزادی بیان و اطلاعات و پردازش داده های شخصی برای اهداف بایگانی در جهت منافع عمومی، اهداف تحقیقات علمی، تاریخی یا آماری، می تواند محدود شود. به عبارت دیگر حقوق و اهداف مذکور، بر حق حفاظت از داده ی شخصی تأثیر گذاشته و اطلاق جریان حقوق اشخاص موضوع داده را از بین می برند. در این پژوهش با تبیین این حقوق و اهداف با عنوان جهات مختلف محدودیت حمایت از داده ی شخصی، چگونگی محدودیت حقوق اشخاص موضوع داده در اتحادیه اروپا روشن شد. سپس وجود این امر در نظام حقوقی ایران موردتوجه قرار گرفت. یافته ها حکایت از این دارد که جهات مختلف محدودیت حمایت از داده ی شخصی با استناد به مواد مختلفی از قوانین موضوعه ایران، مبانی حقوق ایران به ویژه فقه امامیه به طورکلی قابل جریان است؛ لیکن تبیین دقیق و شفاف سازی جزئیات عوامل محدودکننده ی حقوق اشخاص موضوع داده، منوط به تصریح قانون گذار است.
- کلمات کلیدی:اهداف آماری، اهداف بایگانی به نفع عموم، اهداف تحقیقاتی، حق آزادی بیان و اطلاعات، حقوق و آزادی های بنیادین، مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR)
- محل انتشار:تعالی حقوق سال چهاردهم پاییز 1402 شماره 3
- پیوند مقاله
جستاری بر مسائل حقوقی متاورس با تأکید بر چگونگی حمایت از کودکان
- عنوان:شناسایی جهات محدودیت حمایت از حقوق اشخاص موضوع داده در حقوق اتحادیه اروپا و تبیین آن در نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:متاورس جهان مجازی سه بعدی است که کاربران می توانند در آن ازطریق آواتارها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این جهان دیجیتال بر جنبه های گوناگونی از دنیای طبیعی اثرگذار است و بسیاری از علوم را در معرض مسائل متعددی قرار داده است. در این خصوص، علم حقوق نیز با ظهور متاورس با مسائل حقوقی بسیاری، که بر افراد با شرایط متفاوت مؤثر است، مواجه شده است. فارغ از مسائل حقوقی گوناگون مرتبط با متاورس، یکی از مسائل مهم، چگونگی جریان حمایت های مناسب از حقوق کودکان در متاورس است. گرچه این دنیای دیجیتال، مزایای متعددی برای کودکان دارد؛ ازجمله استفاده کردن از آن به منزله بستر آموزشی و محیط های تعاملی و قراردادن راحت کودکان در معرض آموزش ها و مهارهات مختلف. بااین حال، این فنّاوری معایب و خطرات بسیاری دارد که توجه ویژه به کودکان را ضروری می سازد. ازجمله این موارد قرارگرفتن کودکان در معرض آزار و اذیت سایبری یا محتوای نامناسب در این محیط است. باوجود ضرورت حمایت از کودکان در متاورس، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی، مسائل حقوقی مربوط به متاورس، به ویژه تأثیر این محیط در کودکان، را مطالعه کرده است. نتیجه این بررسی، زمینه ای برای نیل به هدف پژوهش یعنی چگونگی حمایت مؤثر از کودکان در متاورس شد. به موجب این پژوهش، تمسک به بسترهای حقوقی و قانونی عام، همچنین توجه به قوانین و مقررات خاص، بهره مندی از هوش مصنوعی و فنّاوری بلاک چین و تعریف و استفاده از ابزارهای ویژه برای حمایت های جامع از کودکان در محیط متاورس کارآمد خواهد بود.
- کلمات کلیدی:بلاک چین، حریم خصوصی کودکان، متاورس، هوش مصنوعی
- محل انتشار:حقوق فناوری های نوین دوره 4 پاییز و زمستان 1402 شماره 8
- پیوند مقاله
پیامدهای حقوقی نقش آفرینی خلاقیتِ هوش مصنوعی مولد در خلق آثار ادبی و هنری
- عنوان:پیامدهای حقوقی نقش آفرینی خلاقیتِ هوش مصنوعی مولد در خلق آثار ادبی و هنری
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده
- چکیده:توسعه هوش مصنوعی و تقویت برخی از ویژگی های این فناوری تغییرات قابل توجهی در جنبه های مختلف حقوق ایجاد کرده است. یکی از مهم ترین ویژگی های پیش گفته افزایش خلاقیتی است که منجر به تحقق هوش مصنوعی مولد شده است. هوش مصنوعی مولد، با ماهیت خاصِ خلاقیت، می تواند در زمینه های مختلف از جمله خلق آثار ادبی و هنری نقش داشته باشد. با توجه به مشارکت هوش مصنوعی در تولید آثار، بررسی پیامدهای حقوقی چنین مشارکتی ضروری است. برای نیل به این هدف، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و بهره مندی از روش تطبیقی، با شفاف سازی ماهیت خلاقیت و تبیین نقش هوش مصنوعی مولد در خلق آثار، پیامدهای حقوقی متعددی را مطرح کرده است. فارغ از سایر موارد، چالش های مربوط به انتساب مالکیت، چالش های مربوط به اعطای شخصیت به هوش مصنوعی، و مسائلی در خصوص پیچیدگی های قانونگذاری از مهم ترین پیامدهای حقوقی این مسئله است. به موجب برآمد این پژوهش راهکارهای متفاوتی از جمله تعریف حقوق مالکیت معنویِ خاص، اعطای شخصیت محدود به هوش های مصنوعی، و در نهایت بهره مندی از تجربه سایر نظام های حقوقی در خصوص چگونگی جریان قوانین و مقررات مرتبط و تعریف معیارهای لازم می تواند برای حل چالش های موجود مورد توجه قرار گیرد.
- کلمات کلیدی:،حقوق، مالکیت معنوی، خلاقیت، تحول آفرین، خلاقیت ترکیبی شخصیت الکترونیکی، هوش مصنوعی
- محل انتشار:حقوق خصوصی سال 21 بهار و تابستان 1403 شماره 1 (پیاپی 44)
- پیوند مقاله
تعهدات پردازش کننده داده شخصی در اتحادیه اروپا و امکان سنجی پذیرش آن در حقوق ایران
- عنوان:تعهدات پردازش کننده داده شخصی در اتحادیه اروپا و امکان سنجی پذیرش آن در حقوق ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:با تصویب مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR) ، تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ملزم به حمایت حداکثری نسبت به داده های شخصی هستند. در راستای تحقق کامل این حمایت ها، اشخاص پردازش کننده داده، ملزم به رعایت تعهدات مختلفی به موجب این مقررات هستند. این تعهدات در مواد مختلف GDPR به هدف حفاظت مؤثر از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده بیان شده اند. با تبیین تعهدات مذکور از نگاه مقررات اروپاییِ مربوط به داده شخصی، مشخص شد که نظام حقوقی ایران چنین تعهداتی را مورد تصریح قرار نداده است و صرفاً کلیات این تعهدات از منابع مختلف حقوق ایران مانند قوانین موضوعه، مبانی حقوق ایران و فقه امامیه قابل استنباط است. باید گفت که این اشارات ضمنی در جهت تبیین دقیق تعهدات مختلفِ اشخاص پردازش کننده داده کافی نیست و شفافیت جزئیات این امر نیاز به تصریح قانون گذار دارد. در این راستا، این پژوهش مفاد پیشنهادی در خصوص تعهدات مختلف اشخاص پردازش کننده داده، از جمله در خصوص مسئولیت کنترل کننده نسبت به فرایند پردازش، تعهد کنترل کننده نسبت به انتخاب پردازنده مناسب، حفظ سوابق فعالیت های پردازش، همکاری با مراجع نظارتی، تضمین امنیت پردازش، اطلاع رسانی و ابلاغ نقض داده شخصی به مراجع نظارتی و اشخاص موضوع داده و انتصاب مأمور حفاظت از داده، ارائه نموده است.
- کلمات کلیدی:داده شخصی، پردازنده، شخص موضوع داده، کنترل کننده، مقررات عمومی حفاظت از داده (GDPR)
- محل انتشار:آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان 1402 شماره 27
- پیوند مقاله
چگونگی پردازش داده ی شخصی خاص در حقوق اتحادیه اروپا و بررسی آن در نظام حقوقی ایران (پردازش داده شخصی خاص)
- عنوان:چگونگی پردازش داده ی شخصی خاص در حقوق اتحادیه اروپا و بررسی آن در نظام حقوقی ایران (پردازش داده شخصی خاص)
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:در راستای حمایت جامع از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده، مقررات اروپایی مربوط به حفاظت از داده (GDPR) جنبه های مختلفی را موردتوجه قرار داده است. یکی از این حمایت ها، توجه ویژه به داده های شخصی است که به دلیل ماهیت حساسشان، نیازمند حفاظت بیشتری هستند (داده های شخصی خاص). این مقررات برای پردازش داده های شخصی خاص که شامل داده های شخصی حساس، داده ی شخصی مرتبط با امور کیفری و داده ی شخصی کودکان است، الزامات مختلفی را مقرر نموده است. این الزامات ازجمله اصل ممنوعیت پردازش داده های شخصی حساس است مگر اینکه استثنائی قانونی وجود داشته باشد. الزام دیگر، ضرورت وجود نظارت مرجع رسمی و جواز قانونی برای پردازش داده های شخصی مرتبط با امور کیفری است. هم چنین تعیین سن معین برای رضایت به پردازش نیز از الزامات پیش گفته برای حمایت از داده های شخصی کودکان است. این پژوهش با تبیین تفصیلی الزامات پیش گفته و شفاف سازی چگونگی پردازش داده ی شخصی خاص در حقوق اتحادیه اروپا؛ حمایت از داده ی شخصی خاص در حقوق ایران را نیز مورد بررسی قرار داده است. بررسی های انجام شده حکایت از این دارد که گرچه حقوق ایران در خصوص داده های شخصی قانونی مستقل ندارد تا برای حمایت از داده های شخصی خاص به آن استناد شود؛ لیکن می توان با توجه به قوانین و مقررات موجود، نظریات دکترین، مبانی حقوق ایران، بسیاری از الزاماتِ پردازش داده ی شخصی خاص موجود در مقررات اروپایی را در حقوق ایران نیز جاری دانست.
- کلمات کلیدی:پردازش داده ی شخصی خاص، داده ی شخصی حساس، داده ی شخصی کودکان، داده ی شخصی مرتبط با امور کیفری، مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR)
- محل انتشار:پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره 39 پاییز 1402 شماره 1 (پیاپی 115)
- پیوند مقاله
بررسی تطبیقی ضمانت اجرای نقض حق بر داده در حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران
- عنوان:بررسی تطبیقی ضمانت اجرای نقض حق بر داده در حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:حمایت قانونی از داده های شخصی به عنوان یکی از جنبه های حقوق بشر و مصداقی از حقوق شهروندی، ضروری است. حمایت جامع از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده در برخی کشورها با وجود قوانین و مقررات خاص در این حوزه تحقق یافته است. در این خصوص مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا قابل اشاره است که با حمایت های همه جانبه از داده های شخصی به الگویی در این زمینه تبدیل شده است. یکی از ابعاد حمایتی این مقررات، تصریح ضمانت اجراهای نقض حق بر داده های شخصی است. جریان عملی ضمانت اجراهای مختلفی که در این مقررات بیان شده است تا حد زیادی این مقررات را به هدف خود یعنی احیای حقوق نقض شده اشخاص موضوع داده و تحقق حمایت کامل از داده های شخصی نزدیک کرده است. از مهم ترین مصادیق چنین ضمانت اجراهایی، وجود حق جبران خسارت و اعمال جزای نقدی ازسوی مراجع نظارتی است. با تبیین هر یک از ضمانت اجراهای یادشده براساس مقررات اروپایی و بررسی تطبیقی آنها در نظام حقوقی ایران، مشخص شد که ضمانت اجراهای پیش گفته در حقوق ایران نیز برای نقض حق بر داده های شخصی پذیرفتنی است؛ اما حمایت جامع از داده های شخصی و تحقق کارآمد این ضمانت اجراها با تصریح قانونگذار حاصل می شود.
- کلمات کلیدی:اشخاص موضوع داده، جزای نقدی، حق جبران خسارت، داده شخصی، مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا
- محل انتشار:مجلس و راهبرد سال 30 زمستان 1402 شماره 116
- پیوند مقاله
رفع تقابل بین حق آزادی بیان و اطلاعات با حق بر داده ها ی شخصی در رسانه ها از منظر حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران
- عنوان:رفع تقابل بین حق آزادی بیان و اطلاعات با حق بر داده ها ی شخصی در رسانه ها از منظر حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده
- چکیده:احترام به حقوق و آزادی های اساسی بشر برای تداوم حیات هر جامعه مردم سالار، امری ضروری است. به همین دلیل در صورتی که حقوق اساسی مقابل هم قرار گیرند، باید به چگونگی برقراری تعادل بین آنها اندیشید و نمی توان به طور کامل از یک حق به دلیل وجود چنین تقابلی چشم پوشی کرد. از این موارد می توان به تزاحم بین حق آزادی بیان و اطلاعات با حق حفاظت از داده های شخصیِ اشخاص حقیقی در رسانه ها و مطبوعات اشاره کرد. توضیح اینکه متصدیان رسانه ها و مطبوعات در انتشار اخبار با طیف وسیعی از داده های شخصی در ارتباط هستند؛ آنان در همان حال که باید به طور مناسب و شفاف به شهروندان اطلاع رسانی کنند؛ نباید حق بر داده افراد را مورد تعرض قرار دهند. از این رو، چگونگی تحقق این امر در مقام عمل نیاز به چاره جویی دارد. پژوهش حاضر، به دلیل جستجوی پاسخ این مسئله از منابع حقوقی اتحادیه اروپا و سپس بررسی آن در نظام حقوقی ایران، ماهیتی توصیفی تحلیلی و تطبیقی دارد. روش پژوهش نیز اسنادی و کتابخانه ای است؛ به این ترتیب در پژوهش حاضر، اسناد مختلفی ازجمله اسناد قانونی نظام های حقوقی پیش گفته مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات صورت گرفته حکایت از این دارد که رسانه ها و مطبوعات زمانی می توانند مطابق با حق آزادی بیان و اطلاعات رفتار کنند که منافع عمومی، سرشناس بودن شخص موضوع خبر و ضرورت افشای آن با هدف شفاف سازی افکار عمومی، همچنین اطمینان از صحت اطلاعات و کسب آن از منبعی معتبر، را به صورت توأمان در نظر گرفته باشند.
- کلمات کلیدی:حفاظت از داده های شخصی، حق آزادی بیان و اطلاعات، دادگاه اروپایی حقوق بشر، مقررات اروپایی حفاظت از داده منافع عمومی
- محل انتشار:پژوهش های ارتباطی سال بیست و نهم پاییز 1401 شماره 3 (پیاپی 111)
- پیوند مقاله
شناسایی ماهیّت داده شخصی و جستجوی بستر حقوقی مناسب جهت حمایت از آن در نظام حقوقی ایران
- عنوان:شناسایی ماهیّت داده شخصی و جستجوی بستر حقوقی مناسب جهت حمایت از آن در نظام حقوقی ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:افراد در بسترهای مختلفی از داده های شخصی خود استفاده می کنند. در واقع باید گفت که استفاده از داده های شخصی اجتناب ناپذیر است. از طرف دیگر، حفاظت از داده های شخصی یکی از حقوق شهروندی است و باید به طور قانونی از داده های شخصی حمایت شود. چنین حفاظت قانونی به طور کامل، توسط مقرّرات عمومی حفاظت از داده (GDPR) حاصل شده است. این مقرّرات اروپایی، جامع ترین بستر قانونی در خصوص حفاظت از داده شخصی است. علیرغم اهمیّت حفاظت از داده شخصی، بسیاری از کشورها هنوز سند قانونی مستقلّ در این خصوص ندارند یا هنوز پیشنویس سندهای خود را نهایی نکرده اند. ایران نیز یکی از این کشورهاست که سند قانونی مصوّبی در این خصوص ندارد، بدین علّت پژوهش حاضر به دنبال معرّفی بستر حقوقی مناسب جهت حمایت از داده شخصی در نظام حقوقی ایران و شناسایی ماهیّت داده شخصی برای تبیین چنین بستری است. در این خصوص باید گفت که ماهیّت داده شخصی، ماهیّتی ویژه است و بالتّبع حقّ بر داده شخصی نیز خاصّ است.
- کلمات کلیدی:داده شخصی، شخص موضوع داده، حقوق مالکیت معنوی، حق مالکیت ویژه، حق انحصاری بهره برداری
- محل انتشار: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال 14 تابستان 1401 شماره 27
- پیوند مقاله
چگونگی انتقال بین المللی داده های شخصی (مطالعه تطبیقی در حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران)
- عنوان:چگونگی انتقال بین المللی داده های شخصی (مطالعه تطبیقی در حقوق اتحادیه اروپا و نظام حقوقی ایران)
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده سید محمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:در راستای حمایت مؤثر از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده، مقررات اروپایی حفاظت از داده (GDPR) جنبه های حمایتی مختلفی را موردتوجه قرار داده است. یکی از این حمایت ها، چگونگی انتقال بین المللی داده های شخصی است. از منظر قانون گذار اتحادیه اروپا حق بر داده ی اشخاص موضوع داده حتی در صورت انتقال دادهای افراد به کشورهای ثالث یا سازمان ها بین المللی نباید تضعیف شود. بدین جهت در چند ماده الزامات متفاوتی را در این خصوص مقرر نموده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ابزارهای متنوعی که به عنوان الزامات مربوط به انتقال بین المللی داده های شخصی در اتحادیه اروپا قابل اشاره اند را تبیین نموده است. این ابزارها وجود سطح کافی حفاظت از داده (تصمیم کفایت)، شروط قراردادی استاندارد ، قواعد الزامی شرکتی ، مکانیسم گواهی نامه، منشورهای رفتاری و وجود موقعیت های ویژه ماده 49 GDPR است. با شفاف سازی این ابزارها و چگونگی تحقق آن ها به موجب حقوق اتحادیه اروپا، جریان الزامات پیش گفته با روش تطبیقی در نظام حقوقی ایران موردبررسی قرار گرفت. بررسی های انجام شده حکایت از این دارد که در حقوق ایران به دلیل فقدان قانون خاص نسبت به داده های شخصی و بالتبع مواد مصرح در خصوص انتقال بین المللی داده های شخصی، صرفاً برخی الزامات برای انتقال - موقعیت های مقرر در ماده 49 GDPR - از مسیر دکترین حقوقی و مبانی حقوق ایران قابل جریان است. بدین جهت به موجب حقوق ایران رضایت شخص موضوع داده، ضرورت قراردادی، وجود منافع حیاتی، جریان منافع عمومی و هم چنین غلبه منافع مشروع کنترل کننده می تواند مجوزی برای انتقال بین المللی داده های شخصی تلقی شود. باوجوداین توجه قانون گذار به مسئله حیاتی حمایت از داده ی شخصی به طورکلی و انتقال بین المللی داده های شخصی به طور خاص ضروری است.
- کلمات کلیدی:انتقال بین المللی، حقوق شهروندی، داده ی شخصی، کشور ثالث، مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR)
- محل انتشار:پژوهشنامه حقوق تطبیقی دوره ششم بهار و تابستان 1401 شماره 1 (پیاپی 9)
- پیوند مقاله
تأملی فقهی حقوقی بر ماده 401 قانون مدنی
- عنوان:تأملی فقهی حقوقی بر ماده 401 قانون مدنی
- نویسندگان:سید محمدمهدی قبولی درافشان، مهدیه لطیف زاده
- چکیده:خیار شرط یکی از خیارات منتسب به توافق طرفین عقد است. از مسائل مهم راجع به این خیار، مدت این خیار است که ماده 401 قانون مدنی به پیروی از گروهی از فقیهان، عدم تعیین مدت را موجب بطلان شرط و عقد دانسته است و گروهی از حقوق دانان، توافق در مورد مدت مجهول را به پیروی از متون فقهی بدان ملحق نموده اند. حال سؤال این است که آیا حکم یادشده مبتنی بر ادله و مبانی قوی است یا خیر؟ خصوصاً اینکه در موارد متعدد در قراردادها در مورد تعیین مدت خیار، غفلت یا مسامحه صورت می گیرد. این پژوهش با بررسی نظرات فقهی و حقوقی مختلف و نقد و بررسی ادله، به این نتیجه دست یافته که در مورد سکوت طرفین در مورد مدت خیار و نیز مواردی که ضابطه ای برای تعیین مدت وجود دارد، اقوی صحت شرط و عقد است. بنابراین اصلاح و تکمیل قانون مدنی در این زمینه پیشنهاد می شود.
- کلمات کلیدی:شرط خیار، عدم تعیین مدت خیار، غرر، ماده 401 قانون مدنی، بطلان شرط و عقد
- محل انتشار:آموزه های فقه مدنی پاییز و زمستان 1398 شماره 20
- پیوند مقاله
تحلیل بستر قانونی حمایت از داده شخصی در اتحادیه اروپا
- عنوان:تحلیل بستر قانونی حمایت از داده شخصی در اتحادیه اروپا
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:داده های شخصی اهمیت اقتصادی فراوانی دارند، به طوری که آن ها را پول آینده نامیده اند. در عین حال، محیط هایی که اشخاص در آن ها زندگی می کنند و به طور مداوم با آن ها سروکار دارند، داده های اشخاص را جمع آوری و پردازش کرده و به شیوه های مختلف از داده ها استفاده می کنند. بنابراین، ضرورت وجود قوانینی که از این امر ارزشمند در مقابلِ استفاده های فراوان حفاظت کند، احساس می شود. مهم ترین بستر قانونی برای حمایت از داده شخصی، مقررات عمومی حفاظت از داده (GDPR) است. این مقررات در سال ۲۰۱۶ توسط پارلمان و شورای اروپا تصویب و از سال ۲۰۱۸ در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا لازم الاجرا شده است و به دلیل ویژگی ها و حمایت های بدیع و دقیق خود، جامع ترین بستر قانونی در خصوص حمایت از داده است. به جهت اهمیت GDPR در خصوص حفاظت از داده های شخصی، معرفی این بستر قانونی، پرداختن به مفاهیم اساسی، دامنه اعمال و بیان نقاط قوت این مقررات به منظور درک بهتر حمایت های مندرج در GDPR ضروری است. پژوهش حاضر با تتبع در مقررات مذکور و منابع مرتبط، به این مهم می پردازد و در جهت شفاف سازی این مقررات برای کمک به تدوین بستر قانونی مناسب، در خصوص حمایت از داده شخصی در نظام حقوقی ایران گام برمی دارد.
- کلمات کلیدی:GDPR داده شخصی، پردازش، کنترل کننده، پردازنده
- محل انتشار:پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره 37 زمستان 1400 شماره 2 (پیاپی 108)
- پیوند مقاله
تبیین اسباب مشروعیت پردازش داده ی شخصی از منظر حقوق اتحادیه اروپا و ایران
- عنوان:تبیین اسباب مشروعیت پردازش داده ی شخصی از منظر حقوق اتحادیه اروپا و ایران
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، سید محمدمهدی قبولی درافشان، سعید محسنی، محمد عابدی
- چکیده:با تصویب مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR) در خصوص حمایت از داده شخصی در سال 2016 و لازم الاجرا شدن آن در سال 2018، تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا ملزم به حمایت حداکثری از داده های شخصی و اشخاص موضوع داده شدند. حمایت های حداکثری این مقررات در مواد مختلفی بیان شده است که نسبت به بسترهای قانونی سابق در اتحادیه اروپا و سایر کشورها نسبت به حمایت از داده شخصی دقیق تر، سخت گیرانه تر و در مقام عمل کاربردی تر است. در جهت تحقق کامل چنین حمایتی، این مقررات اسباب متعددی را برای مشروعیت پردازش داده شخصی با عنوان مبانی حقوقی پردازش داده شخصی بیان کرده است. به موجب ماده مربوطه، اشخاص پردازش کننده داده باید مبنای حقوقی معتبر برای پردازش داده های شخصی داشته باشند. پژوهش حاضر با تبیین مبانی حقوقی پیش گفته، به دنبال امکان سنجی جریان این مبانی در حقوق ایران است. به دیگر سخن، پاسخ به این مسئله که در نظام حقوقی ایران با وجود کدام اسباب می توان داده های شخصی را پردازش کرد. بر اساس برآمد بررسی ها، چگونگی جریان مبانی حقوقی مذکور در مقررات اروپایی حفاظت از داده - یعنی رضایت، ضرورت قراردادی، پردازش به موجب تعهد قانونی کنترل کننده، پردازش به دلیل حفاظت از منافع حیاتی افراد و پردازش به علت غلبه منافع مشروع کنترل کننده یا شخص ثالث - به دلیل فقدان قانونی ایرانی در خصوص حفاظت از داده های شخصی، باید از مسیر منابع مختلف حقوق ایران بررسی شود. هم چنین نتایج حکایت از این دارد که مبانی مذکور، در حقوق ایران نیز قابلیت جریان دارد؛ لیکن تحقق کامل آن با تصریح قانون حاصل می شود.
- کلمات کلیدی:تعهد قانونی کنترل کننده، رضایت، ضرورت قراردادی، مقررات عمومی حفاظت از داده (GDPR)، منافع حیاتی
- محل انتشار:مطالعات حقوقی دوره 14 پاییز 1401 شماره 3
- پیوند مقاله
رویکرد فقه امامیه دربارۀ بیع میته به مستحلّین
- عنوان:رویکرد فقه امامیه دربارۀ بیع میته به مستحلّین
- نویسندگان:عبدالرضا اصغری، مهدیه لطیفزاده
- چکیده:در برهۀ کنونی، مسلمانان ارتباطات وسیع و گستردهای با کفار و اهل کتاب در زمینههای تجاری دارند. یکی از بسترهای ارتباطی آنها، دادوستد و معاملات است. شرایط و ضرورت تعامل با دنیا ایجاب میکند که کشورهای اسلامی و مسلمانان با کفار یا اهل کتاب و کسانی که خود را ملزم به رعایت احکام نمیدانند، تعامل کنند. از طرفی، در اسلام شرایطی برای صحت معاملات لازم است که بدون ایجاد آنها، معامله فاسد و بیاثر است؛ مثلاً مبیع در معاملاتِ بین مسلمانان باید مالیت شرعی داشته باشد و معاملۀ اموالی که عرفاً مالیت دارند ولی شارع از معاملۀ آنها نهی نموده است، صحیح نیست. یکی از موارد نهیشدۀ شرعی، معاملۀ میته است و دلایل شرعی مختلفی بر حرمت آن دلالت میکند. بر اساس آموزههای اسلامی، چنانچه خریدار و فروشندۀ میته هر دو مسلمان باشند، معاملۀ آنها شرعاً باطل و حرام است، اما مسئلۀ پژوهۀ حاضر، معاملۀ مذکور در زمانی است که مشتری، کافر یا اهل کتاب باشد. به علاوه، بررسی میکنیم که آیا ادلۀ شرعیِ حرمت بیع میته، مطلق هستند و هیچ منفعتی از آن را جایز نمیدانند یا اطلاق ندارند و استفاده از برخی منافع را حتی زمانی که معامله بین دو مسلمان باشد، جایز میشمارند.
- کلمات کلیدی:بیع میته، مستحلّین، کفار، قصد اکل، قصد انتفاع به غیر اکل
- محل انتشار:آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان 1396 شماره 15
- پیوند مقاله
جهاد تبیین از منظرآیت الله خامنه ای و مبانی فقهی آن
- عنوان:جهاد تبیین از منظرآیت الله خامنه ای و مبانی فقهی آن
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، عبدالرضا محمدحسین زاده، سحر اکبرپور فرسنگی
- چکیده:تحریف واقعیت ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی یکی از ابزار های دشمن برای القاء ناکارآمدی و شکست نظام در اهداف است. در این راستا آیت الله خامنه ای در جایگاه فقاهت و رهبری به عنوان احیاء کننده مفهوم جهاد تبیین، بر روشنگری واقعیت ها جهت بی اثر نمودن این ابزار، تأکید ویژه داشته اند. بنابراین عنایت به پشتوانه شرعی جهاد تبیین در بسط و اجرای آن ضروری می نماید (مسأله)؛ پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی با رویکرد استقرایی و تحلیل بیانات مقام معظم رهبری با استفاده از منابع کتابخانه ای به تخریج و تبیین ماهیت و مبانی فقهی جهاد تبیین پرداخته است (روش)؛ نتایج حاکی بر آن است که جهاد تبیین از منظر آیت الله خامنه ای برتلاش روشنگرانه در برابر خصم، در راه اعتلاء و برپایی دین اسلام اطلاق می شود. به جهت اهمیت ویژه آن در عصر کنونی واجب عینی است که نسبت به افراد و موارد، مختلف خواهد بود. این فریضه، قطعی و فوری و در حد توان به صورت تدافعی و تهاجمی به انجام می رسد. مبانی فقهی وجوب جهاد تبیین مبتنی بر آیات، روایات و قواعد فقهی نظیر قاعده وجوب ارشاد جاهل، وجوب حفظ نظام، مصلحت نظام، وجوب تعاون بر نیکویی و دعوت است ( یافته ها).
- کلمات کلیدی:جهاد تبیین، آیات، روایات، قواعد فقهی، آیت الله خامنه ای
- محل انتشار:مطالعات بیداری اسلامی سال 12 پاییز 1402 شماره 3 (پیاپی 29)
- پیوند مقاله
واکاوی مبانی فقهی اعتیاد به اینترنت از منظر فقهیان معاصر امامیه
- عنوان:واکاوی مبانی فقهی اعتیاد به اینترنت از منظر فقهیان معاصر امامیه
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، عبدالرضا محمدحسین زاده، مریم امین
- چکیده:اعتیاد به اینترنت از مسائل نوظهوری است که امروزه در جوامع بشری به حالت وسواس مزمن در افراد بروز می نماید و با ایجاد تمایل غیر قابل مقاومت برای استفاده مجدد، مشکلات فردی، اجتماعی و روحی را به بار می آورد. جهت ممانعت از این آسیب تبیین دیدگاه شارع مقدس در این زمینه راهگشا خواهد بود. این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی در صدد جمع آوری و تحلیل دیدگاه فقیهان معاصر شیعه در این زمینه است و با استناد به مبانی فقه شیعه حکم شرعی استفاده اعتیاد گونه از اینترنت استنباط شده است. نتایج گویای آن است که برخی فقیهان معاصر استفاده حلال از اینترنت را فی نفسه دارای منع شرعی نمی دانند، اما بعضی دیگر در صورت افراط در استفاده و حصول ضرر جسمی یا روحی قابل توجه یا ضرر عقلائی، آن را جایز نمی دانند. با استناد به کتاب، سنت و عقل از آنجا که این پدیده تحت عناوینی مانند ظلم و اضرار به نفس و اسراف قرار می گیرد، حکم عدم مشروعیت آن از اتقان بیشتری برخوردار است.
- کلمات کلیدی:مبانی فقهی، اعتیاد، اینترنت، فقیهان معاصر، ظلم، ضرر
- محل انتشار:مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال 17 بهار و تابستان 1402 شماره 47
- پیوند مقاله
تبیین فقهی بیع سلول های بنیادی خون بند ناف
- عنوان:تبیین فقهی بیع سلول های بنیادی خون بند ناف
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، بتول شاهرخی شاهرخ آبادی
- چکیده:با پیشرفت علم پزشکی دانشمندان و پزشکان در صددند با استفاده از تحقیقات و ابزار های مختلفی که در اختیار دارند، دانش طب و بهداشت را به سوی ایجاد فرصت های جدیدی جهت ارتقای سطح سلامت و حیات انسان سوق دهند. استفاده از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف در درمان بسیاری از بیماری ها از مسائل نوپدید پزشکی شمرده می شود. با توجه به قابلیت استفاده و نگهداری آن برای افراد دیگر غیر از جنین به مدت طولانی، خلأ پژوهشی در زمینه تبیین حکم تکلیفی بیع سلول های بنیادی به چشم می خورد. این پژوهش با هدف تبیین فقهی بیع سلول های بنیادی خون بند ناف انجام شده است. روش کار: روش اجرای این تحقیق توصیفی-تحلیلی از نوع مطالعات کتابخانه ای است. در محتوای مفاهیم به صورت نظام دار توصیف عینی و کیفی صورت گرفت. در استنباط حکم فقهی با استناد به مبانی فقهی، تحلیل و تخریج محقق شد. ابزار جمع آوری نیز عمدتاً فیش برداری از کتاب ها، مقالات و همچنین استفاده از نرم افزارهای فقهی بود. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: با تعمق در آرای فقها درباره حکم بیع اعضای بدن انسان جهت پیوند، قول به جواز و نیز قول به منع جواز قابل مشاهده است. در این پژوهش از تعدادی از فقهای معاصر درباره حکم بیع سلول های بنیادی استفتاء شد که به اتفاق قائل به جواز آن بودند. نتیجه گیری: نتایج حاصل گویای این است که با استناد به آیات و روایات و با توجه به منفعت عقلایی سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف، حکم جواز بیع آن استنباط می گردد.
- کلمات کلیدی:بیع، خون بند ناف، سلول های بنیادی، فقه
- محل انتشار:پژوهش در دین و سلامت دوره 9 تابستان 1402 شماره 2
- پیوند مقاله
رویکرد فقهی حقوقی بر ماهیّت و آثار وکالت تفویضی
- عنوان:رویکرد فقهی حقوقی بر ماهیّت و آثار وکالت تفویضی
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، عبدالله خدابخشی شلمزاری
- چکیده:وکالت در فقه امامیه، صوَر مختلفی دارد؛ گاهی شخص، وکیل در اجرای صیغه عقد است و در مواردی وکالت در اجرای عقد نیز داده می شود، لیکن در قسم سوم، وکالت به صورت مُفوَّض است به طوری که وکیل، نماینده تام الاختیار موکّل بوده، و علاوه بر استقلال در امر معامله، امور بعد از عقد مانند قبض، اقباض و فسخ را نیز در اختیار دارد و معامله از جانب او در حکم معامله مالک است. فقه امامیه، وکیل مُفوَّض را اصیل معامله شناخته است. نظر به این که چنین مفهومی در قوانین و حتی در ادبیات حقوقی، منعکس نشده است این پرسش به ذهن متبادر می شود که وکیل مُفوَّض چگونه وکیلی است؟ با مقایسه این نهاد با سایر نهاد های نمایندگی؛ در مورد ماهیت وکالت تفویضی می توان گفت که وکیل مُفوَّض، وکیلی خاص است که دارای اختیارات وسیعی است و این اختیارات می تواند منشأ آثار متفاوتی مانند مقبولیت اقرار وی، تفویض در طرفیت دعوا و ... شود.
- کلمات کلیدی:وکیل مفوض، اصیل، اختیار فسخ، مقبولیت اقرار، طرفیت دعوا
- محل انتشار:مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال یازدهم پاییز و زمستان 1398 شماره 21
- پیوند مقاله
بررسی حقوق دارندگان سگ های تزئینی از نگاه فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر رویه قضایی
- عنوان:بررسی حقوق دارندگان سگ های تزئینی از نگاه فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر رویه قضایی
- نویسندگان:مهدیه لطیف زاده، حمید افکار، عبدالله خدابخشی شلمزاری
- چکیده:توجه به تغییرات زمانی، مکانی و شرایط متعارف تدریجی هر جامعه امری ضروری است. یکی از مباحث مطرح شده در فقه امامیه، مالیت نداشتن اعیان نجس است که عرف جامعه نیز در گذشته بر این امر، مهر تأیید نهاده بود. باتوجه به تغییرات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، این نظر همانند سابق به قوت خود باقی نیست و در برخی مصادیق علاوه بر تغییر نگرش غالب اجتماعی، نظر فقها نیز درباره مالیت این اعیان تغییر یافته است. راجع به سگ های تزئینی که ازجمله اعیان نجس است، باید گفت: باتوجه به تغییرات اجتماعی، مالیت عرفی آن ها ثابت است، اما همچنان قید منفعت حلال (مشروع) برای آن ها متصور نیست و این امر موجب رویکردهای متفاوتِ حمایتی و غیرحمایتی نسبت به حقوق دارندگان سگ های تزیینی شده و زمینه صدور آرای اختلافی در رویه قضایی را نیز فراهم کرده است. به نظر می رسد باتوجه به مالیت عرفی این اعیان که از نگاه حقوق و برخی منابع فقهی تأییدشدنی است و نیز حق اختصاصی که فقه به دارندگان این اعیان نجس می دهد، باید رویکرد حمایتی را لحاظ کرد و آثار این رویکرد حمایتی (مسئولیت مدنی و کیفری) را نیز بار کرد.
- کلمات کلیدی:مالیت عرفی اعیان نجس حق اختصاص سگ های تزئینی مسئولیت مدنی مسئولیت جزایی
- محل انتشار:فقه و اصول سال پنجاه و سوم پاییز 1400 شماره 126
- پیوند مقاله
حکم تکسب از پایان نامه نویسی از منظر فقه امامیه و حقوق ایران
- عنوان:حکم تکسب از پایان نامه نویسی از منظر فقه امامیه و حقوق ایران
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، فائزه سلیمانی پور
- چکیده:امروزه مساله ی خرید و فروش پایان نامه عواقب زیان بخش متعددی به نظام آموزش و پژوهش کشور تحمیل می کند. بنابراین جهت رفع این معضل ضروری است آراء چندی از فقهای معاصر امامیه پیرامون تکسب از پایان نامه نویسی جمع آوری، حکم تکلیفی و وضعی آن تخریج و جایگاه آن در حقوق ایران تبیین گردد. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نتایج حاکی از آن است که طبق نظر فقهای معاصر در صورتی که طبق مقررات، تألیف پایان نامه از وظایف دانشجو می باشد، واگذاری و تألیف آن براى دیگرى و کسب درآمد از آن، جایز نیست و مستحق اجرت نیز نمی باشد. با استناد به آیات و روایات دال بر وجوب تبعیت از قانون، وجوب عدل و انصاف، حرمت اعانه بر اثم، حرمت دروغ و حرمت تضییع حقوق دیگران و ادله عقلی وجوب حفظ نظام و حرمت اخلال به آن و تقلب، حکم تکلیفی آن حرام می باشد. از آن جا که از مصادیق معاملات است لذا مصداق اکل مال به باطل است، بنابراین تصرف در مال کسب شده حرام و کسب درآمد از این طریق جایز نمی باشد. در حقوق ایران نیز، مقنن این عمل را تحت عنوان تقلب، جرم انگاری نموده است.
- کلمات کلیدی:حکم تکلیفی، حکم وضعی، تکسب، پایان نامه نویسی، حقوق ایران
- محل انتشار:پژوهش های فقه و حقوق اسلامی سال 19 بهار 1402 شماره 71
- پیوند مقاله
حکم تکلیفی هوش مصنوعی قاضی
- عنوان:حکم تکلیفی هوش مصنوعی قاضی
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، الهه بینش به نیا
- چکیده:هوش مصنوعی شاخه ای از علوم کامپیوتراست با هدف هوشمند سازی کامپیوتر ها به منظور دستیابی به عملکردی مشابه یا فراتر از انسان. با توجه به گسترش و کاربردهای فراوان آن، می طلبد که دیدگاه چندی از فقهای معاصر امامیه پیرامون بکار گیری هوش مصنوعی محدود که در حال حاضر وجود دارد و نیز هوش مصنوعی عمومی که امید است در آینده، عملکردی کاملاً مشابه انسان داشته باشد به عنوان قاضی، جمع آوری و سپس حکم تکلیفی آن استنباط شود. با روش توصیفی – تحلیلی نتایج گویای آن است که فقهاء، بکارگیری هوش مصنوعی محدود به عنوان قاضی را جایز نمی دانند. در مورد هوش مصنوعی عمومی، بعضی جواز آن را بعید ندانسته اند و عده ای قائل به عدم جواز می باشند. با استناد به آیات، روایات و شرایط قاضی قول به عدم جواز در هوش مصنوعی محدود و جواز در هوش مصنوعی عمومی از اتقان بیشتری برخوردار می باشد.
- کلمات کلیدی:حکم تکلیفی، هوش مصنوعی، قاضی
- محل انتشار:حقوق اسلامی سال نوزدهم زمستان 1401 شماره 75
- پیوند مقاله
اعتبارسنجی فقهی و حقوقی قرارداد پایان نامه نویسی برای دیگران از منظر نظم عمومی و اخلاق حسنه
- عنوان:اعتبارسنجی فقهی و حقوقی قرارداد پایان نامه نویسی برای دیگران از منظر نظم عمومی و اخلاق حسنه
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، عبدالرضا محمدحسین زاده، فائزه سلیمانی پور
- چکیده:جایگاه پایان نامه و پژوهش در بسط علم و جابه جایی مرزهای دانش بر کسی پوشیده نیست، اما واگذاری تدوین آن در مقابل پرداخت عوض به افراد و مؤسسات، موجب تضعیف و تضییع اهداف پژوهش علمی و اختلال در نظم جامعه دانشگاه می شود. بنابراین می طلبد حکم فقه و حقوقی قرارداد پایان نامه نویسی برای دیگران با تکیه بر نظم عمومی و اخلاق حسنه مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان با تمسک به شرع و قانون جهت پیشگیری از این معضل، قدم مؤثری برداشت. نتایج به دست آمده در این زمینه با روش توصیفی، تحلیلی گویای آن است که عقد معاوضی پایان نامه نویسی برای دیگران در فقه امامیه و حقوق ایران مخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه می باشد و از این حیث در فقه امامیه عقدی است نامشروع و در قانون ایران نیز این قرارداد خصوصی، به موقع اجرا در نمی آید.
- کلمات کلیدی:قرارداد، پایان نامه نویسی برای دیگران، نظم عمومی، اخلاق حسنه
- محل انتشار:مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال 18 بهار و تابستان 1403 شماره 49
- پیوند مقاله
شیعه انگلیسی
- عنوان:شیعه انگلیسی
- نویسندگان:ملیحه عقابیان، سیده فاطمه طباطبایی
- چکیده:شکل گیری تفکّر جهان تک حکومتی در ذهن استثمارگران سبب شده تا ملت ها را تحت کنترل خود دربیاورند و در این راستا در منطقه خاورمیانه به جهت اهمیت ژئوپلیتیک آن با برپایی جنگ نرم و فیزیکی، قوای مسلمانان را تحلیل نمایند. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین اهداف دشمن در جنگ نرم، جهت بیداری و حفظ وحدت امّت اسلامی، پرداخته شده است. نتایج، گویای این است که اهداف قدرت نرم استثمار می تواند در ایجاد تفرقه، خودباختگی در مواجهه با زندگی پیشرفته اروپائیان، دین گریزی با اشاعه اندیشه ناسیونالیسم و ایجاد ذهنیت بدبینی نسبت به الگوهای دینی، اشاعه رسومات مذهبی غیر مشروع و نامتعارف در میان مسلمانان، خلط تشیع با خرافات و مادّی گرایی و اقامه جنبش های اختلاف برانگیز، خلاصه شود که می توان از این جنبش ها در تشیع، به شیعه انگلیسی یاد کرد؛ زیرا بر امور اختلاف برانگیز و موهنی همچون قمه زنی، لطم در عزاداری امام حسین (ع)، سب به خلفا و برائت جستن شیعه و سنّی از یکدیگر، برپایی جشن عید الزهرا، دهه محسنیه و غیر آن، تأکید دارند درصورتی که به تصریح آیات قرآن، هرکسی که اصول اعتقادی توحید، نبوّت و معاد را بپذیرد در جمع امّت واحد اسلامی قرارگرفته و موظف به رعایت رحمت و وحدت است و علاوه بر بررسی آیات، با بررسی سندی و متنی، بطلان روایاتی که جواز امور مذکور استنباط شده و همچنین بدعت قمه زنی که متولد 3-4 سده اخیر است به اثبات رسیده استپیشنهاد می شود که در راستای تنویر اذهان عموم به رصد، واکاوی و تبیین مصادیق رفتاری نوظهور شیعه انگلیسی پرداخته شود وبا تمسک به قدرت نرم و اصول اعتقادی و رفتاری ناب شیعه به مقابله با این پدیده نوظهور اقدام شود.
- کلمات کلیدی:قدرت نرم، قمه زنی، اهداف استعمار، شیعه انگلیسی، لطم
- محل انتشار:مطالعات قدرت نرم بهار و تابستان 1396 شماره 16
- پیوند مقاله
تحلیل و بررسی پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر المیزان
- عنوان:تحلیل و بررسی پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر المیزان
- نویسندگان:پروین نیک سرشت، سیده فاطمه طباطبایی
- چکیده:اومانیسم هر نظام فلسفی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی یا اجتماعی است که هسته مرکزی آن انسان باشد. این مکتب بشر را به رویگردانی از خالق خویش و اهمیت دادن به خود وجودی فرا می خواند و در شکل افراطی اش هرگونه اندیشه متافیزیکی را انکار می کند. این نگرش تا آنجا پیش رفته که با نفی ارزش های دینی و اخلاقی پیوند خورده است، بنابراین بررسی این مکتب از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف اصلی این مقاله، تحلیل پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر «تفسیر المیزان» می باشد. روش تحقیق، به صورت توصیفی- تحلیلی است. علامه بر این عقیده است که میان اصالت انسان و ایمان به خدا تضادی وجود ندارد، بلکه تنها در رابطه با خداست که انسان می تواند اصالت پیدا کند و اگر اعتقاد به معاد نباشد هیچ اصل دیگری نیست که بشر را از پیروی هوای نفس باز بدارد و نیز در مورد تساهل با کفار بیان می کند که از اصول الهی نباید دست برداشت و در این راستا دفع بدی ها به بهترین وجه باید صورت پذیرد.
- کلمات کلیدی:اومانیسم، المیزان، رنسانس، مدرنیته، انسان محوری
- محل انتشار:مطالعات قرآنی سال هشتم زمستان 1396 شماره 32
- پیوند مقاله
واکاوی «تفکر» از منظر قرآن کریم و تبیین جایگاه آن درتر بیت اسلامی
- عنوان:واکاوی «تفکر» از منظر قرآن کریم و تبیین جایگاه آن درتر بیت اسلامی
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی
- چکیده:انسان مفطور به فطرت خاصی است که او را به سوی اکمال هدایت می نماید، اما درگذر ایام عواملی چون غفلت، معصیت، اخلاق ذمیمه و اعتقادات باطله زنگاری بر آن می نشاند که به سبب آن غرق در حضیض دنیا شده و از هدف غائی اش بازمی ماند؛ بنابراین ارائه راهکار اساسی زنگار زدایی فطرت پاک الهی برای رسیدن به سعادت که غایت تربیت اسلامی است، امری ضروری به نظر می رسد. در این مقاله با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و با بهره گیری از قرآن کریم، به واکاوی «تفکر» پرداخته شده و نتایج حاصل مشعر بر این است که انسان در قرآن علاوه بر تعداد آیه های آن،471 مرتبه نیز با کلمات «تفکر»، «تدبر»، «تعقل»، «تذکر»، «نظر» و «بصیرت» و مشتقات آن فراخوان تفکر صورت پذیرفته است و نیز «تفکر در قرآن و هستی» به عنوان اولین و اساسی ترین راهکار تربیتی در زنگار زدایی فطرت پاک الهی ارائه گردیده است؛ چراکه فطرت آدمی بر وجوب تعظیم عظیم، احترام حاضر، شکر منعم، تحمید صاحب کمال و جمال، مفطور است ولی زنگار فطرت این امور را کم رنگ و گاه انسان را در انتخاب مصداق آن به خطا می کشاند؛ اما انسان می تواند با تفکر در عالم هستی زنگار فطرت را بزداید و مصداق واقعی این امور را دریابد و از اعماق قلب متذکر شود که تعظیم خالق عظیم، شکر خداوند منعم، احترام پروردگار حاضر و تسبیح معبود صاحب صفات جمال و کمال، واجب است و این باعث ظهور خودجوش ایمان پایدار، عمل صالح، صفات حمیده و اعتقادات صحیح خواهد شد که هدف و غایت تربیتی اسلامی است.
- کلمات کلیدی:قرآن، هستی، تفکر، تربیت
- محل انتشار:پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار و تابستان 1394 شماره 11
- پیوند مقاله
ماهیت و احکام اراضی موات در فقه اسلامی
- عنوان:ماهیت و احکام اراضی موات در فقه اسلامی
- نویسندگان:میثم تارم، سیده فاطمه طباطبایی، فرزانه مددی زاده
- چکیده:امروزه با توجه به رشد جمعیت، نیاز به زمین به یکی از دغدغه های همگانی تبدیل شده است؛ بنابراین بررسی فقهی اراضی موات ضروری به نظر می رسد، از آنجا که احکام، شرایط، تفاوت ها و شباهت های آن در فقه شیعه و اهل سنت به صورت مدون مورد تبیین نبوده، به روش توصیفی - تحلیلی به تقریب آرای مذاهب خمسه اسلامی پیرامون آن پرداخته شده است. نتایج گویای آن است که اراضی موات نزد فقهای مذاهب خمسه اسلامی به زمینی اطلاق می شود که از آن انتفاعی برده نمی شود. در مالکیت آن فقهای امامیه، حنفیه ومالکیه اذن امام را لازم دانسته، ولیکن نزد امامیه پیرامون مالکیت دو نظریه به چشم می خورد، یکی حق بهره برداری از زمین و پرداخت مالیات و دیگری حق مالکیت و تصرف در آن است و همچنین در ماهیت احیا و شرایط آن امامیه و اهل سنت اتفاق نظر دارند.
- کلمات کلیدی:اراضی موات، شرایط، فقه امامیه، فقه اهل سنت، ماهیت
- محل انتشار:پژوهش های فقهی دوره پانزدهم بهار 1398 شماره 1
- پیوند مقاله
تبیین فقهی نگهداری از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف و وصیت به آنها
- عنوان:تبیین فقهی نگهداری از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف و وصیت به آنها
- نویسندگان:سیده فاطمه طباطبایی، عبدالرضا محمدحسین زاده، بتول شاهرخی شاهرخ آبادی
- چکیده:با پیشرفت علم پزشکی در زمینه استفاده از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف در درمان طیف وسیعی از بیماری ها و قابلیت استفاده از آنها برای افراد دیگر غیر از جنین و همچنین قابلیت نگهداری آنها به مدت طولانی، خلأ پژوهشی در زمینه حکم تکلیفی نگهداری و به تبع آن وصیت به سلول های بنیادی به چشم می خورد. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف تبیین فقهی نگهداری از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف و وصیت به آنها صورت گرفته است. روش کار: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که در آن محتوای مفاهیم به صورت نظام دار توصیف عینی و کیفی محقق شده است؛ به علاوه این پژوهش بیشتر درباره متن های مکتوب و شفاهی به صورت استفتاء از چندی از فقهای معاصر شیعه در زمینه این موضوع خاص صورت گرفته است. شیوه گردآوری مطالب کتابخانه ای و ابزار جمع آوری نیز عمدتاً فیش برداری از کتاب ها و استفاده از مقالات، تارنما های معتبر اینترنتی و همچنین استفاده از نرم افزارهای فقهی بود. مؤلفان تضاد منافعی درباره این پژوهش گزارش نکرده اند. یافته ها: از منظر تعدادی از فقهای معاصر می توان چنین گفت که نگهداری از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف به طور کلی جایز است؛ اما ملاک جواز از نظر هر یک از آنان متفاوت است؛ بعضی نگهداری آنها را مطلقاً جایز می دانند. برخی ملاک جواز را انجام تحقیقات و پژوهش های علمی می دانند. برخی دیگر رضایت صاحب سلول ها یا ولی او را لحاظ نموده اند و برخی دیگر جواز نگهداری را مبتنی بر منافع آن کرده اند. در زمینه وصیت بر این سلول ها چندی از فقهای معاصر قائل به جواز هستند. نتیجه گیری: نتایج حاصل گویای این است که با استناد به آیات و روایات و اصل برائت می توان قائل به جواز نگهداری از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف شد. درباره وصیت به این سلول ها با توجه به منفعت عقلایی و مالکیت داشتن آنها حکم به جواز وصیت داده می شود.
- کلمات کلیدی:حکم تکلیفی، خون بند ناف، سلول های بنیادی، وصیت
- محل انتشار: پژوهش در دین و سلامت دوره 9 بهار 1402 شماره 1
- پیوند مقاله
تاثیر به موقع بودن و محافظه کاری بر محتوای اطلاعاتی سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
- عنوان:تاثیر به موقع بودن و محافظه کاری بر محتوای اطلاعاتی سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
- نویسندگان:ولی خدادادی، حسن فرازمند، سیده فاطمه طباطبایی
- چکیده:این تحقیق تاثیر به موقع بودن و محافظه کاری بر محتوای اطلاعاتی سود را برای 191 شرکت پذیرفته شده در بورس، طی دوره زمانی 1380 تا 1388 بررسی کرده است. بدین منظور محافظه کاری بر مبنای مدل باسو (1997) و روش برآورد اثرات ثابت و به موقع بودن با استفاده از مدل روآنیک (2004) و روش حداقل مربعات معمولی برآورد شده است. با استفاده از این نمونه، محتوای اطلاعاتی سود با استفاده از نرم افزار Eviews.6 و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) بررسی شد. نتایج نشان داد، شرکت هایی که در سطح بالایی از به موقع بودن سود قرار دارند، از محتوای اطلاعاتی سود بالاتری برخوردارند در حالی که، شرکت هایی که محافظه کاری بالایی را در سود لحاظ می کنند، محتوای اطلاعاتی سود پایین تری دارند
- کلمات کلیدی:به موقع بودن سود، محتوای اطلاعاتی سود، روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)، محافظه کاری سود
- محل انتشار:پژوهش های تجربی حسابداری سال سوم پاییز 1392 شماره 9
- پیوند مقاله
نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران
- عنوان:نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران
- نویسندگان:ناصر جمال زاده، مهدی امینیان
- چکیده:مساجد در صدر اسلام به دلیل عهده داری کانون اصلی ارتباط مردم به ویژه فعالان جامعه، کارکردهای فراوانی در نظام اجتماعی ایفا می کردند. در عصر جدید به دلیل تفکیک ساختاری و تقسیم کار به برخی از کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن کمتر توجه می شود. با این حال در جریان انقلاب اسلامی ایران، مساجد نه تنها محلی برای عبادت که محلی برای فعالیت فرهنگی علیه رژیم و نظام اجتماعی حاکم تبدیل شد. با توجه به مطالب یادشده، نگارندگان برای تحلیل نقش مساجد در انقلاب اسلامی ایران از رهیافت کارکردگرایانه به ویژه نظریه های تالکوت پارسونز و رابرت مرتِن بهره گرفته و با استناد به نمونه های تاریخی مرتبط با تحولات ایران در سال های انقلاب نشان داده اند مساجد ایران در آن سال ها با تجمیع همفکران، آموزش الگوهای ارزشی متضاد با ارزش های نظام حاکم به مردم و انتقاد از سیاست های حاکم بر نظام اجتماعی دورة پهلوی بر مبنای الگوهای ارزشی اسلامی، توانسته اند نقش عمده ای به همراه برخی دیگر از فعالان عرصة فرهنگی، در ایجاد اختلال در کارکرد حفظ الگوهای ارزشی و انگیزشی نظام اجتماعی حاکم و در نتیجه عدم تعادل آن ایفا کنند. این کژکارکرد به یاری یک کارکرد پنهان در مساجد یعنی سازمان دهی ارتباطات مبارزان انقلاب اسلامی شکل گرفت.
- کلمات کلیدی:،مسجد، انقلاب اسلامی ایران، کارکردگرایی، ارتباطات اجتماعی شکاف فرهنگی، جامعه شناسی سیاسی ایران
- محل انتشار:مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال چهاردهم زمستان 1392 شماره 24
- پیوند مقاله
پیامدهای گسترش حضور لاتین تباران در فرهنگ و سیاست آمریکا
- عنوان:پیامدهای گسترش حضور لاتین تباران در فرهنگ و سیاست آمریکا
- نویسندگان:مهدی امینیان
- چکیده:افزایش شتاب مهاجرت لاتین تباران به ایالات متحده به سبب تفاوت های هویتی میان این گروه انسانی با سفیدپوستان حاکم، نگرانی هایی از جمله پایبندی دینی آن ها به کاتولیسیسم سنتی، پیوند جمعی آن ها و زندگی در کلونی های جداگانه، حفظ زبان گذشته، نرخ باروری بالا، پیوند با موطن اولیه خود و تلاش فعالان اجتماعی و سیاسیِ لاتین تبار برای رسیدن به کرسی های ایالتی و فدرال را برانگیخته است. برخی از ناظران و تحلیل گران به جذب آن ها در فرهنگ سیاسی حاکم امیدوارند و برخی دیگر نیز از گسترش شکاف نژادی و اضافه شدن لاتین تباران به جبهه سیاه پوستان به عنوان طلیعه فروپاشی ایالات متحده یاد می کنند. پرسش مقاله حاضر چنین است که چه سناریوهایی برای تغییر و تحولات فرهنگی و سیاسی در آمریکایِ دهه 2020 میلادی بر اثر افزایش حضور لاتین تباران قابل ترسیم است؟ در چه شرایطی یک ظرفیت جدید برای قدرت گیری دو حزب حاکم به دست می آید و در چه شرایطی تفاوت های فرهنگی به منازعات اجتماعی و سیاسی خواهد انجامید؟ گردآوری داده ها با مراجعه به منابع موجود و تحلیل آن با روش سناریونویسی آینده پژوهانه مبتنی بر توالی رویدادها انجام می شود و دست آخر پیامدهای هر یک از آن ها در عرصه فرهنگ و سیاست آمریکا تشریح می شود. به نظر نگارنده اگرچه راه عقلانی و عملیاتی تر، ادغام حداکثری نژادها در یک آمریکای جدید است، اما تداوم روند کنونی به سناریوی فروپاشی اجتماعی و سیاسی میل دارد.
- کلمات کلیدی:لاتین تباران، ایالات متحده آمریکا، مهاجرت، شکاف نژادی، همسان سازی
- محل انتشار:مطالعات راهبردی آمریکا سال اول تابستان 1400 شماره 2
- پیوند مقاله
وسائل التنفیذ الجبری للالتزام فی قانون العراقی والایرانی (دراسة مقارنة)
- عنوان:وسائل التنفیذ الجبری للالتزام فی قانون العراقی والایرانی (دراسة مقارنة)
- نویسندگان:غزوان صالح محمد العبیدی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , علی ساعت چی
- چکیده:التنفیذ االجبری لا یظهر فی شکل واحد کما قد یوجه إلى تنفیذ الالتزام تنفیذا عینیا وهو یعنی حصول الدائن على عین ما التزم به المدین وهذا هو الأصل فی التنفیذ. ومثاله هو أخذ العین محل التزام المدین وتسلیمها إلى الدائن، وإذا کان الأصل فی التنفیذ الجبری أن یجبر المدین على تنفیذ عین ما التزام به لیسمى التنفیذ جبری فإن ذلک رهن بتوافر شروط معینة یطلبها القانون فی مقدمتها أن یکون التنفیذ العینی ممکنا أما إذا أصبح التنفیذ غیر ممکن ولم یعد بالإمکان جبر المدین علیه، فللدائن أن یطلب التنفیذ بمقابل وهذه الصورة الثانیة التی بموجبها یطالب مدینه بدفع تعویض عن الضرر الذی لحقه بسبب عدم التنفیذ یشمل ما أصابه من خسارة وما فاته من کسب وبعبارة أخرى فهو الذی لا یمکن الدائن من الحصول على ذات ما التزم به مدینه وإنما یمکنه من الحصول على مقابل له وهو التعویض، علما أن بامکان الدائن اللجوء إلى السلطة العامة للحصول على التنفیذ العینی الجبری طالما کان تنفیذ الالتزام عینا ممکنا. أما إذا لم یکن تنفیذ الالتزام ممکنا، أو کان ممکن ولکن فیه إرهاق للمدین والعدول عنه لا یلحق بالدائن ضررا جسیما فلا بد من اللجوء فی هذه الحالة إلى التنفیذ بمقابل، وهو ما اشارت إلیه المادة (246) من القانون المدنی العراقی التی جاء فیها على : (1- یجبر المدین على تنفیذ التزامه تنفیذاً عینیاً متى کان ذلک ممکناً. 2– على انه اذا کان فی التنفیذ العینی ارهاق للمدین جاز له ان یقتصر على دفع تعویض نقدی اذا کان ذلک لا یلحق بالدائن ضرراً جسیماً) لا یقصد الدائن طالب الحجز من عملیة الحجز التنفیذی إجراء الحجز لذاته انما یهدف الدائن الحجز على اموال مدینه استیفاء لحقه من هذه الاموال غیر ان الحجز لا یکفی وحده لتحقیق هذا الهدف ،انما یلزم تحویل الاموال المحجوزة سواء کانت منقولاً أو عقاراً الى نقود یستطیع الدائن اقتضاء حقه منها ویتم ذلک عن طریق بیع هذه الاموال، فبیع الاموال مرحلة ضروریة من مراحل التنفیذ الجبری، حتى یصل الحق إلى صاحبه بوسائل سریعة وقطعیة ، ومما لا شک فیه أن مهمة توزیع الحقوق بین أطراف المعاملة التنفیذیة وایصال الحق إلى ذویه من أهم المهام الأساسیة الملقاة على عاتق مدیریة التنفیذ ، وذلک لتوطین نظام التعاون الاجتماعی وتأمین سلامة المعاملات وتقویة روح الطمأنینة بین الافراد وهو أمر لا بد منه لتقدم المجتمع. وبذلک نجد ان القانون الایرانی قد اشار إلى التنفیذ الجبری للالتزام فی حالات متعدد وفی قوانین مختلفة ، کما هو الحال فی المادة 47 من قانون تنفیذ الاحکام المدنیة لسنه 1356شمسی، وایضا فی هذا الخصوص قانون اسلوب تنفیذ الاحکام المدنیة المالیة لسنه 1393 شمسی، لذلک تناولنا دراسة مشروعیة وشروط التنفیذ الجبری للالتزام بإسلوب مقارن، بین کل من النظامین القانونیین الإیرانی والعراقی.
- کلمات کلیدی:التنفیذ الجبری, الدائن, المدین, سند تنفیذی, الغرامة التهدیدیة, القانون العراقی.
- محل انتشار:جامعه التکریت للحقوق, دوره (8), شماره (1), سال (2023-9) , صفحات (147-184)
- پیوند مقاله
شرایط و قلمرو مدارا در قرآن و سنت
- عنوان:شرایط و قلمرو مدارا در قرآن و سنت
- نویسندگان: سیده فاطمه طباطبایی، اعظم عسکری خنامانی
- چکیده:امروزه برخی از مسلمانان به سبب عدم فهم دقیق و عمیق از معارف اسلامی پیرامون مدارا، دچار افراط گرایی شده اند، و تساهل و تسامح را جایگزین همزیستی مسالمت آمیز نموده اند. بنابراین،، لازم است جهت تنویر چهرة ناب اسلام و اتخاذ شیوه رفتاری صحیح در منابع اسلامی، به تبیین شرایط و قلمرو مدارا پرداخته شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی شرایط و قلمرو مدارا از منظر قرآن کریم و سنت را تبیین کرده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که شرایط تحقق مدارا، به حفظ اصول و ارزش های دینی، عدم ظالم پروری، عدم تقابل با اجرای حدود الهی، رعایت حقوق دیگران و نیز حفظ عزت انسانی بسته است. رعایت قلمرو مدارا در اسلام وسیع و گسترده است، که از مدارای خداوند با انسان ها آغاز شده، و تا مدارای سیاسی، یعنی مدارا با مشرکان، منافقان و منتقدان، و مدارای اجتماعی، یعنی مدارا با اهل کتاب، قومیت ها و ملیت ها، مذاهب اسلامی، و نیز مدارا با والدین، همسر و فرزندان، و مدارای اخلاقی، که مدارا در سبک پوشش، رفتار و برخورد با مجرمان است، گسترش یافته است.
- کلمات کلیدی:مدارا، قلمرو و شرایط مدارا، مدارای خداوند با انسان، مدارای سیاسی، مدارای اخلاقی، مدارای اجتماعی
- محل انتشار:معرفت سال بیست و هشتم فروردین 1398 شماره 256 «ویژه اخلاق»
- پیوند مقاله
تأثیر منتفی شدن جهت قرارداد بر بقای قراردادهای مستمر در حقوق ایران و فرانسه
- عنوان: تأثیر منتفی شدن جهت قرارداد بر بقای قراردادهای مستمر در حقوق ایران و فرانسه
- نویسندگان: علی اکبر فولادین , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , اعظم انصاری
- چکیده:هدف از انعقاد قرارداد را جهت مینامند که میتواند مشروع یا نامشروع باشد. در مورد جهت نامشروع و تاثیر آن بر قرارداد، قانونگذار ایران موضعگیری نموده و در مقابل سرکشی از رعایت قواعد اخلاقی، ضمانت اجرای بطلان مطلق را برگزیده است. اما سؤال اینکه در موردی که قراردادی مستمر در هنگام انعقاد دارای جهتی مشروع است و در هنگامهی اجرا، بروز مسائلی نیل به هدف قراردادی را عقیم میسازد وضعیت چگونه است؟ جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و نیز تطبیقی به این نتیجه دست یافته است که تا پیش از اصلاحات 2016 قانون مدنی فرانسه، جهت در شمار عناصر اساسی عقد بود و از بین رفتن آن، زوال یکی از شروط اعتبار قرارداد و برهمخوردن موازنهی قراردادی را در پی داشت. بهرغم حذف مفهوم جهت از قانون مدنی فرانسه هنوز هم بسیاری حقوقدانان با اتکاء به بخش اول ماده 1186 قانون مدنی 2016 فرانسه قائل به انفساخ قرارداد در چنین وضعیتی هستند. در حقوق ایران نیز با وجود اختلافنظر پیرامون تأثیر انتفای جهت مشروع طرفین بر بقای قرارداد، از بین رفتن جهت مشروع و یا هدف قرارداد که وضعیّت نابسامانی برای یکی از طرفین بهوجود میآورد میتواند سبب انفساخ عقد شود، هرچند برخی حقوقدانان قائل به حق فسخ قرارداد برای چنین وضعیتی هستند.
- کلمات کلیدی:انگیزه, جهت قرارداد, قرارداد مستمر, فسخ, انفساخ.
- محل انتشار:پژوهشنامه حقوق تطبیقی, دوره (8), شماره (4), سال (2025-3) , صفحات (201-220)
- پیوند مقاله
معرفی و نقد کتاب: علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران
- عنوان:معرفی و نقد کتاب: علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران
- نویسندگان:مهدی امینیان
- چکیده:
- کلمات کلیدی:
- محل انتشار:ره آورد سیاسی زمستان 1388 و بهار 1389 شماره 26 و 27
- پیوند مقاله
تأثیر منتفی شدن جهت قرارداد بر بقای قراردادهای مستمر در حقوق ایران و فرانسه
- عنوان: تأثیر منتفی شدن جهت قرارداد بر بقای قراردادهای مستمر در حقوق ایران و فرانسه
- نویسندگان: علی اکبر فولادین , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , اعظم انصاری
- چکیده:هدف از انعقاد قرارداد را جهت مینامند که میتواند مشروع یا نامشروع باشد. در مورد جهت نامشروع و تاثیر آن بر قرارداد، قانونگذار ایران موضعگیری نموده و در مقابل سرکشی از رعایت قواعد اخلاقی، ضمانت اجرای بطلان مطلق را برگزیده است. اما سؤال اینکه در موردی که قراردادی مستمر در هنگام انعقاد دارای جهتی مشروع است و در هنگامهی اجرا، بروز مسائلی نیل به هدف قراردادی را عقیم میسازد وضعیت چگونه است؟ جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و نیز تطبیقی به این نتیجه دست یافته است که تا پیش از اصلاحات 2016 قانون مدنی فرانسه، جهت در شمار عناصر اساسی عقد بود و از بین رفتن آن، زوال یکی از شروط اعتبار قرارداد و برهمخوردن موازنهی قراردادی را در پی داشت. بهرغم حذف مفهوم جهت از قانون مدنی فرانسه هنوز هم بسیاری حقوقدانان با اتکاء به بخش اول ماده 1186 قانون مدنی 2016 فرانسه قائل به انفساخ قرارداد در چنین وضعیتی هستند. در حقوق ایران نیز با وجود اختلافنظر پیرامون تأثیر انتفای جهت مشروع طرفین بر بقای قرارداد، از بین رفتن جهت مشروع و یا هدف قرارداد که وضعیّت نابسامانی برای یکی از طرفین بهوجود میآورد میتواند سبب انفساخ عقد شود، هرچند برخی حقوقدانان قائل به حق فسخ قرارداد برای چنین وضعیتی هستند.
- کلمات کلیدی:انگیزه, جهت قرارداد, قرارداد مستمر, فسخ, انفساخ.
- محل انتشار:پژوهشنامه حقوق تطبیقی, دوره (8), شماره (4), سال (2025-3) , صفحات (201-220)
- پیوند مقاله
واکاوی «اصل انعکاس حقوق و تکالیف برواتی در خود سند تجاری» در فرآیند اجرای سند
- عنوان: واکاوی «اصل انعکاس حقوق و تکالیف برواتی در خود سند تجاری» در فرآیند اجرای سند
- نویسندگان:کمال الدین تاجور , سعید محسنی , رضا معبودی نیشابوری
- چکیده:اسناد تجاری به عنوان جایگزین پول ابزاری برای پرداخت محسوب می گردند. بدین جهت دارنده سند تجاری انتظار دارد به ظاهر سند اعتماد نموده و ظاهر سند را معیار حقوق و تکالیف قرار دهد در غیر این صورت، امنیت معاملات و اعتبار اسناد تجاری دارای چالش های جدی خواهد شد. به همین جهت اصل انعکاس به عنوان یکی از اصول شناخته شده در برخی نظام-های حقوقی، در جهت حمایت از دارنده ای است که به ظاهر سند اعتماد نموده و با توجه به این اصل، مندرجات خارج از سند تجاری در مقابل دارنده با حسن نیت نمی تواند مورد استناد قرار گیرد. حسب دستاورد این تحقیق، اصل انعکاس علاوه بر مرحله صدور و گردش، در مرحله اجرا نیز مطرح بوده، این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی درصدد واکاوی اصل یادشده در مرحله اجرای سند است و به رغم عدم تصریح به آن در مقررات تجاری، می توان به روش استقرائی و با بررسی مواد مختلف قانونی، وجود آن را در نظام حقوقی ایران صحهگذاری نمود.
- کلمات کلیدی: اصل انعکاس, برگ ضمیمه (آلونژ), تعهد برواتی, سند تجاری, حقوق برواتی
- محل انتشار:مطالعات حقوقی و قضایی , 2020-11-19
- پیوند مقاله
درآمدی بر نسبت آرای سیاسی افلاطون با دولت مدرن
- عنوان:درآمدی بر نسبت آرای سیاسی افلاطون با دولت مدرن
- نویسندگان:مسعود غفاری، مهدی امینیان
- چکیده:دولت مدرن در مقام تحقق عملی، سابقه ای بیش از چهار قرن ندارد، اما ریشه های فکری آن را می توان تا بیش از دو هزارسال پیش پی گرفت. یکی از بهترین موارد برای این ریشه یابی، نظریة سیاسی افلاطون در باب مدینة فاضلهاست. افلاطون فلسفه را نیز به عنوان مقدمه ای بر اندیشة سیاسی خود پرورش می دهد و جامعه ای را مبتنی بر دیدگاه فلسفی مبتکرانة خود ترسیم می کند. با ظهور اندیشه های لیبرال و سکولار در قرون جدید، انتقادات وسیعی به آرای سیاسی افلاطون مطرح شد، گویی جز با نفی آرای وی نمی توان به دولت مدرن تحقق بخشید. در این مقاله، پس از شرح مختصری از ویژگی های دولت مدرن، نقاط اشتراک و افتراق آرای افلاطون با ویژگی های دولت مدرن و نقش افلاطون در شکل گیری دولت مدرن، مورد ارزیابی قرار می گیرد.
- کلمات کلیدی:افلاطون، دولت مدرن، نظریة اخلاقی دولت، جامعة باز
- محل انتشار:رهیافت های سیاسی و بین المللی سال هفتم زمستان 1394 شماره 2 (پیاپی 44)
- پیوند مقاله
الزامات حملکنندۀ کالای خطرناک در مقررات ملّی و بینالمللی حاکم بر حمل و نقل زمینی (جادهای- ریلی) کالا
- عنوان: الزامات حملکنندۀ کالای خطرناک در مقررات ملّی و بینالمللی حاکم بر حمل و نقل زمینی (جادهای- ریلی) کالا
- نویسندگان:سیده فرزانه یوسفی , سعید محسنی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:حمل و نقل زمینی (جادهای-ریلی) کالای خطرناک با وجود نقش مؤثری که در توسعه مبادلات تجاری و رفع نیازهای صنعتی دارد؛ دارای خطری بالقوه برای جان و مال انسانها و سلامت محیطزیست است. از این رو در مقررات ملّی و بینالمللی بهمنظور پیشگیری از وقوع حادثه و به حداقل رساندن تأثیرات آن، الزامات ویژهای برای اشخاص دخیل در حمل این نوع کالا پیشبینیشده است. الزامات مزبور اعم از تصریح یا عدم تصریح بدان در قرارداد، جزء مقررات امری است که بر قرارداد بار میشود و از آثار آن به شمار میآید. حملکنندۀ کالای خطرناک یکی از طرفین قرارداد حمل است که نقش مهمی در کنترل مخاطرات ناشی از حمل این نوع کالا در طول مسیر حمل دارد. از این رو پژوهش حاضر درصدد است به روش توصیفی- تحلیلی هر یک از وظایف ویژة حملکنندة کالای خطرناک و ویژگی آنها را با توجه به قرارداد حمل و مقررات بینالمللی حاکم بر حمل و نقل زمینی تبیین کرده و به بررسی تطبیقی با مقررات ایران بپردازد. نتایج این پژوهش حاکی از این است که حملکنندة آگاه به ماهیت خطرناک کالا، ملزم به رعایت حداکثر مراقبتاز ایمنی فرایند حمل بهمنظور پیشگیری از خسارت و حفظ نفع عمومی است. وی مکلف است در انتخاب کارکنان مجرب و آموزشدیده، بارگیری، بارچینی و تخلیۀ مناسب کالا،استفاده از وسیلۀ نقلیه مجهز و متناسب با ماهیت کالا و بازرسی شرایط ظاهری محموله نیز مراقبت حداکثری داشته باشد. البته در برخی مقررات حداکثر مراقبت برای استفاده از وسیلة نقلیة سالم و مناسب کافی نبوده بلکه حملکننده تنها با اثبات علت خارجی و غیرقابلاجتناب از مسئولیت معاف میشود.
- کلمات کلیدی:الای خطرناک, حمل و نقل جادهای, حمل و نقل ریلی, حملکننده, حداکثر مراقبت.
- محل انتشار:پژوهشنامه حمل و نقل, دوره (17), شماره (4), سال (2021-1) , صفحات (177-194)
- پیوند مقاله
واکاوی مفهوم استنادناپذیری و تمایز آن از مفاهیم مشابه
- عنوان: واکاوی مفهوم استنادناپذیری و تمایز آن از مفاهیم مشابه
- نویسندگان:مهسا رباطی , سعید محسنی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:با بررسی متون قانونی، دکترین و رویۀ قضایی ایران، مصادیق متعددی را میتوان یافت که در آن از «عدم قابلیت استناد» یا استنادناپذیری، نه در مقام اثبات دعوا، بلکه در مقام ثبوت و وجود پدیدههای حقوقی، سخن به میان آمده است. این مفهوم از استنادناپذیری که نوعی ضمانت اجرای حقوقی محسوب میشود، با وجود انعکاس و استفاده در حقوق داخلی، همچنان مبهم مانده و مفهومشناسی دقیقی از آن صورت نگرفته است. بهعلاوه جایگاه این ضمانت اجرا در کنار سایر ضمانت اجراهای حقوقی موجود در نظام داخلی نیز مشخص نیست و در نتیجه این ابهام، کارایی و کاربرد این ضمانت اجرا در حقوق داخلی، بهدلیل خلط این مفهوم با مفاهیم موجود، گاه مورد تردید و بعضاً رد قرار گرفته است. این پژوهش درصدد است از سویی با مفهومشناسی استنادناپذیری در خاستگاه خود یعنی حقوق فرانسه، اجمال و ابهام این مفهوم در حقوق ایران را مرتفع سازد و از سوی دیگر، با مقایسۀ این نهاد حقوقی با مفاهیم مشابه و تمیز مرزهای مفاهیم، جایگاه این ضمانت اجرا در حقوق داخلی را تبیین و از خلط مفاهیم موجود در این زمینه جلوگیری کند.
- کلمات کلیدی: بطلان نسبی, عدم قابلیت استناد, عدمنفوذنسبی, فقدان اثر نسبی, مراعی
- محل انتشار:مطالعات حقوق خصوصی - حقوق, دوره (50), شماره (1), سال (2020-6) , صفحات (57-75)
- پیوند مقاله
تحلیل فقهی و حقوقی از منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد
- عنوان:تحلیل فقهی و حقوقی از منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد
- نویسندگان:سیدحسین تهامی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , اعظم انصاری
- چکیده:قانون مدنی، مقررۀ خاصی در خصوص «منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد» ندارد و منابع فقهی نیز صریحاً به این موضوع نپرداختهاند. این پژوهش با روش توصیفیتحلیلی در پی بررسی موضوع یادشده ازنظرِگاه فقهی و حقوقی و پاسخگویی به این سؤال است که آیا میتوان نظریهای عمومی در خصوص تأثیر منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد، اصطیاد کرد؟ نتایج حاکی از این است که در فقه در ضمن برخی عقود معین؛ مانند اجاره، مساقات و... مصادیقی وجود دارد که با تحلیل آن میتوان ادعا کرد مصادیق مزبور، هریک مصداقی است از «منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد» و ازآنجاکه مصادیق مزبور خصوصیتی ندارند، درخورِ تعمیم است و میتوان آن را در قالب نظریۀ «منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد» تحلیل کرد. براساس نظریۀ یادشده، در خصوص تأثیر منتفیشدن هدف از انعقاد قرارداد، ضمانت اجرای انفساخ و ایجاد حق فسخ در چهارچوب و شرایط خاص ارائهشدنی است. البته در اِعمال حق فسخ، خسارت طرف مقابل نیز باید جبران شود.
- کلمات کلیدی: هدف اساسی قرارداد, منتفیشدن موضوع قرارداد, منتفیشدن هدف قرارداد, جهت معامله.
- محل انتشار:فقه و اصول, دوره (56), شماره (1), سال (2024-6) , صفحات (37-64)
- پیوند مقاله
مطالعۀ تطبیقی راههای حقوقی حمایت از ارزش تبلیغاتی نشان های هویتی اشخاص مشهور در ایالات متحدۀ امریکا و ایران
- عنوان: مطالعۀ تطبیقی راههای حقوقی حمایت از ارزش تبلیغاتی نشان های هویتی اشخاص مشهور در ایالات متحدۀ امریکا و ایران
- نویسندگان:معصومه بنسبردی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی
- چکیده:نشانهای هویتی، نظیر نام و صدا و تصویر، زمینة بهرهبرداری اقتصادی از آنها را، بهویژه برای افراد مشهور، فراهم ساخته و به تبع این پرسش را موجب شده است که برای حمایت از نشانهای هویتی پیشگفته چه راهکارهایی وجود دارد. در این جستار، با روش توصیفی و تحلیلی و تطبیقی، به بررسی این موضوع در حقوق ایالات متحدة امریکا و ایران پرداخته شد. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که بر اساس تجارب نظام حقوقی ایالات متحدة امریکا راههای مسئولیتهای قراردادی و غیر قراردادی و حقوق مالکیت فکری تأمینکنندة حمایت کامل از چنین حقی نیست. بنابراین، بالغ بر نیمی از ایالات متحدة امریکا حق مستقلی تحت عنوان «حق شهرت» را از طریق قانون یا کامنلا یا به کمک هر دو شیوه به رسمیت شناختهاند. در ایران قانونی که بهصراحت این حق را بشناسد وجود ندارد و فقط میتوان به راهکارهای سنتی متوسل شد. با وجود این، شایسته است در حقوق ایران نیز مقررات حمایتی متناسبی در این زمینه وضع شود.
- کلمات کلیدی:ارزش تبلیغاتی, حق شهرت, حقوق مالکیت فکری, مسئولیت غیر قراردادی, مسئولیت قراردادی.
- محل انتشار:حقوق خصوصی, دوره (16), شماره (2), سال (2020-3) , صفحات (273-299)
- پیوند مقاله
تحلیل فقهی حقوقی جایگاه بیماری پاندمیک کرونا در حقوق قراردادها با نگاهی انتقادی به رویه قضایی
- عنوان:تحلیل فقهی حقوقی جایگاه بیماری پاندمیک کرونا در حقوق قراردادها با نگاهی انتقادی به رویه قضایی
- نویسندگان:سیدحسین تهامی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی , اعظم انصاری
- چکیده:شیوع بیماری پاندمیک کرونا، بر اجرای برخی تعهدات قراردادی تأثیرگذار بود و ازاینرو به چالشی جدید برای کنشگران حقوقی، بخصوص قضات در حل اختلافات بهوجود آمده، تبدیل گردید. در این راستا باید به این سؤال اساسی پاسخ گفت که آیا بیماری پاندمیک می تواند به عنوان یکی از اسباب خارجی مؤثر بر قراردادها محسوب گردد یا خیر؟ و نحوه تأثیر آن بر اجرای تعهدات قراردادی و وضعیت قراردادهای متأثر از شیوع بیماری چگونه است؟. جستار حاضر برای پاسخگویی به سؤالات یادشده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی استفاده نموده و ضمن بررسی رویهقضایی در خصوص سؤالات یادشده سعی نموده با استقراء در مصادیقجزئی مطرح در کتب فقهی در خصوص تأثیر عوامل خارجی بر اجرای عقود و طبقهبندی آن، نظریهای عمومی ارائه نماید که نهتنها در تشخیص ماهیت حقوقی بیماری کرونا و تأثیر آن بر قراردادها راهگشا باشد، بلکه در رویدادهای نوپدید دیگر کارایی داشته باشد. نتایج پژوهش از این حکایت دارد که رویدادهایی مانند بیماری کرونا میتواند بهعنوان سبب خارجی شناسایی شود. نحوه تأثیرگذاری بیماری های یادشده نیز بر اساس اینکه به «منتفی شدن موضوع قرارداد» یا «عدمامکان استیفای مطلوب از موضوع قرارداد» بیانجامد، متفاوت است و بر حسب مورد میتواند به وضعیت هایی از قبیل انفساخ، قابلیت فسخ و... بیانجامد.
- کلمات کلیدی: اسباب خارجی, بیماری کووید-19, حکم وضعی قرارداد, انفساخ, فسخ, ضمانتاجراهای ترکیبی.
- محل انتشار:آموزه های فقه مدنی, دوره (16), شماره (30), سال (2025-2) , صفحات (235-262)
- پیوند مقاله
قواعد عمومی استنادناپذیری در حقوق تجارت
- عنوان:قواعد عمومی استنادناپذیری در حقوق تجارت
- نویسندگان:مهسا رباطی , سعید محسنی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان
- چکیده:استنادناپذیری وضعیتی حقوقی در کنار وضعیتهای صحت، بطلان و عدم نفوذ است که ریشۀ آن به حقوق فرانسه بازمیگردد. این نهاد فرانسوی که در ایران بیشتر در حقوق تجارت بازتاب یافته، مصادیق متعددی را در این حوزه به خود اختصاص داده است. این درحالی است که نهتنها مفهوم بلکه مصادیق، شرایط و آثار آن نیز در حقوق داخلی مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش در صدد است با نگاه به خاستگاه این نهاد، یعنی حقوق فرانسه، ضمن تبیین مختصر مفهوم استنادناپذیری، در گام نخست به واکاوی مصادیق متعدد این نهاد حقوقی در قلمرو حقوق تجارت بپردازد و با تکیه بر ویژگیهای مشترک میان مصادیق استقراشده، آنها را در دستههای مشخصی طبقهبندی کند. این طبقهبندی بیشک میتواند با برجسته کردن قواعد مشترک هر دسته، دستیابی به قواعد عمومی حاکم بر نهاد استنادناپذیری را تسهیل نماید. ازاینرو گام بعدی استخراج و استنباط قواعد عمومی حاکم بر مجموع مصادیق استنادناپذیری است که در قالب پاسخ به پرسشهای زیر این هدف دنبال شده است: چه کسی در برابر چه کسی و چگونه میتواند از وضعیت استنادناپذیری استفاده کند، چه آثاری به دنبال دارد و چگونه زوال مییابد؟
- کلمات کلیدی:آثار غیرمستقیم, اشخاص ثالث, حسن نیت, ضمانت اجرای حمایتی, عدم قابلیت استناد
- محل انتشار:مطالعات حقوق تطبیقی, دوره (11), شماره (1), سال (2020-7) , صفحات (99-121)
- پیوند مقاله
انعزال از منصب: ماهیت، شرایط و آثار آن در نظام حقوقی اسلام
- عنوان: انعزال از منصب: ماهیت، شرایط و آثار آن در نظام حقوقی اسلام
- نویسندگان: سیدجلال میرعسگری , علیرضا عابدی سرآسیا , محمدتقی فخلعی
- چکیده:اگر ماهیت انعزال از منصب به خوبی تبیین شده و شرایط تحقق آن به صورت ضابطهای مشخص و قابل شمول نسبت به مناصب گوناگون استخراج شود، آثار متفاوتی را نسبت به عزل از منصب در پی خواهد داشت. در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی پس از تبیین ماهیت انعزال از منصب، سه شرط وقوع نصب، وجود اهلیت ابتدایی در متصدی و زوال آن در اثناء تصدی به عنوان شرایط تحقق انعزال از منصب استخراج شده که از طریق ادله اقرار، بینه، خبر واحد و شیاع مفید علم قابل اثبات است. پس از احراز و اثبات انعزال از منصب توسط نهاد صالح مانند دادگاه، حکم صادره مبنی بر انعزال از منصب ماهیتی اعلامی داشته و آثار وضعی ضمان قهری و بطلان تصرفات و آثار تکلیفی حرمت استمرار تصرف و مجازات در صورت تجمیع عناصر به صورت اجمالی از زمان تحقق انعزال در عالم ثبوت بر آن مترتب و قابل پیگیری خواهد شد.
- کلمات کلیدی: آثار تکلیفی, آثار وضعی, انعزال از منصب, اهلیّت
- محل انتشار:فقه و مبانی حقوق اسلامی, دوره (56), شماره (1), سال (2023-10) , صفحات (102-121)
- پیوند مقاله
واکاوی فقهی حقوقی شرایط اعمال ماده 945 قانون مدنی (نکاح در بیماری منتهی به وفات)
- عنوان:واکاوی فقهی حقوقی شرایط اعمال ماده 945 قانون مدنی (نکاح در بیماری منتهی به وفات)
- نویسندگان:ملیحه عرب زوزنی , سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی
- چکیده:ماده 945 قانون مدنی به تبعیت از فقه امامیه، برخی از آثار نکاحی را که در بیماری متصل به فوت زوج واقع گردد، سلب کرده است. شرایط اعمال این حکم استثنایی از جهت ظرفیت یا سببیت بیماری برای وفات و مدت بیماری نیازمند بررسی است. بهعلاوه این سؤال وجود دارد که آیا میتوان حکم مذکور را در باره ازدواج با زوجه بیمار نیز تسری داد؟ جستار حاضر به منظور رفع ابهامهای موجود، با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی موضوع پرداخته و با بسنده کردن به قدر متیقن احکام استثنایی و نیز با توجه به مبانی فقهی بهعنوان اصلی هدایتگر، به این نتیجه رسیده است که حکم مزبور اختصاص به مواردی دارد که بیماریهنگام نکاح در مدت کوتاه به وفات بینجامد، بدون این که مقاربتی بین زوجین رخ داده باشد. البته آگاهی زوجین از بیماری نقشی در حکم ماده 945 ندارد. این حکم قابل تسری به ازدواج مرد سالم با زوجه بیمار نیست.
- کلمات کلیدی:نکاح بیمار, توارث زوجین, بیماری متصل به وفات, ماده 945 قانون مدنی.
- محل انتشار:فقه و حقوق خانواده, دوره (24), شماره (70), سال (2019-9) , صفحات (117-140)
- پیوند مقاله
مفهوم شناسی وهن دین و گونهشناسی حکم آن
- عنوان:مفهوم شناسی وهن دین و گونهشناسی حکم آن
- نویسندگان:حسن حسینی یار , محمدتقی فخلعی , علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:وهن دین از جمله عناوینی است که در بسیاری از مسائل مبنا و مدرک فتاوای معاصر واقع شده است، بهگونهای که میتوان از حرمت وهن دین به عنوان یک قاعده فقهی نام برد. اما عدم توضیح معنای دقیق وهن دین و تمایز مفهومی آن با اصطلاحات مشابه و نیز عدم گونهشناسی وهن دین از جهت حکم شرعی، موجب شده استناد به وهن دین در بیشتر فتاوا دچار ابهاماتی شود. جستار حاضر با بهکارگیری روش تحلیلی توصیفی برآن است معنای دقیق وهن دین را ارائه و در عرصه حکم گونهشناسی کند. حاصل پژوهش اینکه وهن معنای دقیق خود را مییابد و از حضور آن به عنوان سازنده حکم اولی و ثانوی و حکومتی و نیز تأثیر آن در اثبات حکم تکلیفی و احیاناً وضعی پردهبرداری میشود.
- کلمات کلیدی:وهن دین؛ تنفیر از دین؛ هتک دین؛ استخفاف دین؛ حرمت وهن دین؛ بطلان عبادت وهنی
- محل انتشار:فقه و اصول, سال (2023-7)
- پیوند مقاله
ضوابط وهن دین براساس تحلیل فتاوای مستند به وهن
- عنوان:ضوابط وهن دین براساس تحلیل فتاوای مستند به وهن
- نویسندگان:حسن حسینی یار , محمدتقی فخلعی , علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:در این مقاله به شیوه استدلال معکوس از خلال مجموعه ای از فتاوای مستند به وهن ضوابط استناد به وهن دین به مثابه عنوان ثانوی عارض بر فعل استکشاف می شود.
- کلمات کلیدی:وهن دین, وهن مذهب
- محل انتشار:جستارهای فقهی و اصولی, دوره (9), شماره (32), سال (2023-11) , صفحات (159-182)
- پیوند مقاله
زندان زدایی از منظر فقه فریقین
- عنوان: زندان زدایی از منظر فقه فریقین
- نویسندگان:عبدالواحد جهید , علیرضا عابدی سرآسیا , حسین ناصری مقدم
- چکیده:قرار گرفتن زندان در رده مجازات اصلی، بهمرورزمان بهجایگاهی رسیده که نهتنها به اهدافی که قرار بود زندان آنها را برآورده سازد، نائل نیامد، بلکه خودش به معضلی بالاتر مبدل گردیده، باعث چالشهای متعددی برای زندانیان، خانوادههای آنان و دولتها شده است. پژوهش حاضر متمرکز بر زندان زدایی از منظر فقه تطبیقی فریقین است و با روش توصیفی- تحلیلی و روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی انجامشده است. ثمره بارز این رویکرد نظریه جدیدی برای کاهش جمعیت روزافزون محابس و جلوگیری از مفاسد و پیامدهایی زندان سازی و زندانی نمودن خواهد بود. بر اساس یافتههای این پژوهش، میتوان برای حبس معنای وسیعی در نظر گرفت که شامل تحت مراقبت قرار دادن شخص نیز میگردد که آن را «حبس به معنای اعم» نامیدیم. از طرفی با توجه به اینکه «حبس به معنای اخص»(محصور کردن در مکانی مشخص) موجب ضرر شده و برخلاف سلطنت بر نفس و نیز اصل شخصی بودن مجازات بوده و نهتنها نوعاً منجر به تحقق اهداف و حکمتهای مطلوب شارع نمیگردد؛ بلکه برعکس، آثاری خلاف آن داشته و ناکارآمدی خود را در عمل نشان داده است، میتوان «عدم مشروعیت» را بهعنوان یک حکم و اصل اولی در مورد آن پذیرفت. بر این اساس، اگر احیاناً در مورد خاصی در ادله شرعی به مجازات حبس تصریحشده باشد ضروری است در صورت تخییری بودن، بدل آن موردتوجه قرار گیرد و در صورت تعیینی بودن، سایر مصادیق آن نظیر مراقبت با ابزار و ادوات جدید موردتوجه قرار گیرد (حبس به معنای اعم)؛ مگر موارد نادری که اقتضای قطعی دلیل، حبس به معنای اخص بدون در نظر گرفتن کارکرد آن باشد.
- کلمات کلیدی:حبس, سجن, زندان زدایی, مفاسد زندان, فقه فریقین.
- محل انتشار:فقه مقارن, دوره (20), شماره (20), سال (2023-2) , صفحات (255-282)
- پیوند مقاله
بررسی دلایل روایی اهل سنت در اثبات اولویت دفع مفسده بر جلب مصلحت
- عنوان: بررسی دلایل روایی اهل سنت در اثبات اولویت دفع مفسده بر جلب مصلحت
- نویسندگان:علی کمالی , حسین صابری , علیرضا عابدی سرآسیا
- چکیده:قاعده «اولویت دفع مفسده بر جلب مصلحت»، یکی از قواعد معتبر فقهی از دیدگاه فقیهان اهل سنت است که در ابواب و مسائل متعدد فقهی و اصولی مورد استناد قرار گرفته است. قائلین به حجیّت، این قاعده را یکی از قواعد منشعب از قاعده مهم و مورد اتفاق لاضرر میدانند؛ بر اساس این قاعده در صورتی که امر دایر باشد بین جلب مصلحت و دفع مفسده، اولویت با دفع مفسده است. ازآنجاکه پذیرش و جریان این قاعده در فقه اهل سنت، بهویژه در مسائل مستحدثه همچون تأسیس بانک شیر، بانک جنین، جراحی زیبایی و ... سبب شده است احکام خاصی از این قاعده منتج گردد، بررسی دلایل حجیت آن بسیار اهمیت دارد. برخلاف فقیهان شیعه که حجیّت این قاعده را نپذیرفتهاند، فقیهان اهل سنت برای اثبات حجیّت این قاعده به دلایل متعددی از قرآن، روایات، اجماع، عقل و فعل صحابه استناد کردهاند. بر اساس پژوهش در مقاله حاضر، به نظر میرسد دلایل روایی مورد استناد موافقان، توان اثبات حجیّت قاعده را ندارد و حامیان حجیت قاعده، باید به دیگر دلایل اربعه تمسک کنند.
- کلمات کلیدی:اولویت مفسده دفع قواعد فقه حجیت جلب مصلحت
- محل انتشار:مطالعات تطبیقی مذاهب فقهی, دوره (3), شماره (6), سال (2024-3) , صفحات (62-88)
- پیوند مقاله
بررسی وجوب زکات بر اقلیتهای دینی در مذاهب اسلامی
- عنوان: بررسی وجوب زکات بر اقلیتهای دینی در مذاهب اسلامی
- نویسندگان: علیرضا عابدی سرآسیا , حسین ناصری مقدم , زینب مشکانی
- چکیده:طبق متون فقهی، غیر مسلمان حق دارد با پذیرش پیمان ذمه، شهروند جامعه اسلامی شده و از حقوق شهروندی بهرهمند گردد. میان فقهای مذاهب، اختلافات آشکاری بر امکان وجوب زکات بر اقلیتهای دینی مطرح شده است؛ به گونهای که مشهور فقهای امامیه و علمای مالکیِ موافق با وجوب زکات، و سایر مذاهب و معدودی از امامیه، مخالف هر گونه تکلیف بر فروع در مورد کافران شدهاند. نگارندگان با دستهبندی آراء و با تمسک به عمومات و اطلاقات ادله، به بررسی دیدگاههای ایشان پرداخته و پس از تعدیل آراء، چنین ارزیابی میکنند که ادعای هر گروه با مناقشاتی همراه بوده و پاسخ، طریقی میانه بین آراست. اینکه حکومت اسلامی علاوه بر جزیه، پرداخت زکات را بر کفار الزام نماید، امری است که مستلزم مستند شرعی میباشد. اما تأیید دیدگاه برخی مبنی بر توجه ثبوت جزیه به جای زکات، به معنای نپذیرفتن قول موافقان وجوب زکات بر اقلیتهای دینی مبنی بر تکلیف کافران نزد حق تعالی نیست. مطابق این دیدگاه، کافر ملزم به فرائض است، اما به دلیل نداشتن ایمان، از او پذیرفته نمیشود، هرچند تنجز تکلیف بر کافر منوط به علم اوست، اما به هر حال همه اصول و فروع بر کافر واجب است.
- کلمات کلیدی:زکات جزیه اقلیتهای دینی فروع تکلیف
- محل انتشار:آموزه های فقه عبادی, دوره (3), شماره (4), سال (2022-5) , صفحات (61-82)
- پیوند مقاله
جستاری در ملاک حرمت فروش سلاح به مخالفان مذهبی
- عنوان:جستاری در ملاک حرمت فروش سلاح به مخالفان مذهبی
- نویسندگان:سیدمهدی مرویان حسینی , محمدتقی فخلعی , اکبر احمدپور
- چکیده:بخش قابل توجهی از گزاره های موجود در ابواب مختلف فقه شیعی مبیّن وظیفه عملی مکلفان نسبت به مخالفان مذهبی است. فروش سلاح به اهل سنت به عنوان گروه عمده مخالفان مذهبی شیعه امامیه یکی از این گزاره های فقهی است که در ضمن بحث مکاسب محرمه و حرمت فروش سلاح به دشمنان دین بیان شده است. مشهور فقهای امامیه ضمن سرایت دادن مفهوم لغوی اعداء دین به اهل سنت، فروش سلاح به آن ها را در صورت تحقق یک سلسله شرایط خاص نامشروع و در مواردی مشروع دانسته اند. در این جستار تلاش شده است در پی طرح موارد مشروعیت و عدم مشروعیت فروش سلاح به اهل سنت در آرای فقهی، ملاک و مناط حرمت مسئله مورد اشاره واکاوی شود. نتیجه بررسی ها نشان می دهد مخالف بودن عقاید اهل سنت با شیعه در حرمت فروش سلاح به آنان تأثیری ندارد و مناط حرمت، هنگام دشمنی ورزی، درگیری و اقدام مخالفان به جنگ با شیعیان است.
- کلمات کلیدی:مکاسب محرمه, فروش سلاح, دشمنان دین, مخالفان مذهبی, اهل سنت
- محل انتشار:جستارهای فقهی و اصولی, دوره (4), شماره (4), سال (2016-11) , صفحات (135-151)
- پیوند مقاله
بازخوانی حکم فقهی شرکت در نماز جماعت مخالفان و اقتدا به آنان با رویکرد ویژه به دیدگاه امام خمینی (ره)
- عنوان:بازخوانی حکم فقهی شرکت در نماز جماعت مخالفان و اقتدا به آنان با رویکرد ویژه به دیدگاه امام خمینی (ره)
- نویسندگان:سیدمهدی مرویان حسینی , محمدتقی فخلعی , اکبر احمدپور
- چکیده:بخش قابل توجهی از گزارههای موجود در ابواب مختلف فقه شیعی مبین وظیفة عملی مکلفان نسبت به مخالفان مذهبی است. مقصود از مخالفان مذهبی در معنای عام آن تمام افرادیاند که از نظر عقیدتی، اعتقادی جز باور شیعة اثناعشری دارند. در این میان اهل سنت به عنوان گروه عمدهای از مخالفان مذهبی امامیه در لسان فقهای شیعی به طور خاص مخالف نام گرفتهاند. یکی از مهمترین، بحثانگیزترین و در عین حال پرکاربردترین گزارههای فقهی مربوط به مخالفان در باب عبادات، مسئلة شرکت در نماز جماعت و اقتدا به ایشان است. تمام فقهای امامیه حکم اولیۀ شرکت در جماعت مخالفان و اقتدا به آنان را منع و عدم جواز دانستهاند. اما در مقام بیان حکم ثانویه میان ایشان اتفاق نظر نیست. برخی فقط قائل به جواز شرکت در جماعت مخالفان و همراهی با آنان در صورت تحقق شرایط خاصاند. در حالیکه برخی دیگر مثل امام خمینی و شاگردان مکتب فقهی ایشان افزون بر جواز شرکت، اقتدا به مخالفان را هم جایز دانستهاند. در این مقاله ضمن بازخوانی اقوال و آرای فقهی دربارۀ این مسئله، به بررسی ادلۀ فقها در حکم اولیه و ثانویه پرداخته شده، دیدگاه و نظریۀ مختار دربارۀ کیفیت حضور در جماعت مخالفان در شرایط خاص، با رویکرد ویژه به دیدگاه امام خمینی بیان شده است.
- کلمات کلیدی:مخالفان, نماز جماعت, اقتدا به اهل سنت, دیدگاه امام خمینی
- محل انتشار:فقه و اصول, دوره (48), شماره (2), سال (2016-7) , صفحات (158-137)
- پیوند مقاله
بازپژوهی نظریة فقهی نفی عدالت از مخالفان مذهبی و رمی آنان به فسق
- عنوان: بازپژوهی نظریة فقهی نفی عدالت از مخالفان مذهبی و رمی آنان به فسق
- نویسندگان:سیدمهدی مرویان حسینی , محمدتقی فخلعی , سیدمحمدتقی قبولی درافشان
- چکیده:مشهور فقهای امامیه، تحقّق عدالت شرعی در مخالفان مذهبی را به دلیل انحراف از مذهب حق منتفی دانسته و به فسق آنان حکم کردهاند، ولی شماری از فقیهان، نفی عدالت از مخالفان و رمی آنان به فسق را منوط به موردی دانستهاند که مخالفتشان با مذهب حق عامدانه و عالمانه باشد و به تقصیر ایشان مستند شود. پژوهش حاضر پس از بررسی تحلیلی مفهوم عدل و فسق، ادلة دال بر فسق همة مخالفان را مورد نقد قرار داده و با تبیین دلایل معتبر بر امکان تحقق عدالت در عموم مسلمانان، دیدگاه فقیهانی که فسق مخالفان را به حالت علم و آگاهی آنان از مرام حق و ستیز عامدانه با آن اختصاص دادهاند، تقویت نموده است. بر این اساس، مقتضای اصول لفظی و عملی در فرض شکِ در صدق عنوانِ فاسق بر مصادیق خارجی مخالفان، انطباق عنوان عادل بر آن هاست.
- کلمات کلیدی:عدالت, فسق, متجاهر به فسق, عادل, فاسق, مخالفان مذهبی
- محل انتشار:جستارهای فقهی و اصولی, دوره (5), شماره (2), سال (2019-8) , صفحات (77-116)
- پیوند مقاله
ضوابط فهم از نظر پل ریکور و امکانسنجی طرح آنها در متون دینی
- عنوان: ضوابط فهم از نظر پل ریکور و امکانسنجی طرح آنها در متون دینی
- نویسندگان:علیرضا کاظمی , علیرضا عابدی سرآسیا , محمدکاظم علمی سولا
- چکیده:اندیشه های فیلسوف معاصر فرانسوی، پل ریکور که در بستر هرمنوتیک فلسفی و پدیدارشناسی هرمنوتیکی شکل گرفته، در میان دانشوران این علم، جایگاه قابل توجه و تأملی دارد. در سنت تفسیری رایج، فهم و تفسیر صحیح، تفسیری است که با آنچه مقصود متکلم بوده، بیشترین انطباق را داشته باشد، اما ریکور، معیار تفسیر معتبر را نه مطابقت با معنای قصدی مؤلف که بالاتر بودن احتمال می انگارد. وی این معیار را فراهم آمده از «منطق احتمال ذهنی» معرفی میکند. در تبیین تفسیر صحیح از متن، دو اصل «همخوانی و تطابق» و «کامل بودن» را در تفسیر ضروری میداند. نوشتار حاضر در پی آن است تا امکان طرح این ضوابط را در خصوص متون شرعی با نظر به ویژگیهای آنها، با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با جمعآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و اسنادی، بررسی کند. به نظر میرسد، میتوان از «منطق احتمالات» و «اصل همخوانی و تطابق و اصل کامل بودن» در میان ضوابط مطرح در متون شرعی، بهره برد.
- کلمات کلیدی:ریکور ضوابط فهم تفسیر صحیح معیارهای تفسیر
- محل انتشار:مطالعات اندیشه معاصر مسلمین, دوره (8), شماره (16), سال (2023-5) , صفحات (83-108)
- پیوند مقاله
تبیین و تحلیل راههای ارتباط و گفتگوی بین مذاهب در اندیشة فقهی امامیه (مطالعة موردی: مدارا با مخالفان مذهبی)
- عنوان:تبیین و تحلیل راههای ارتباط و گفتگوی بین مذاهب در اندیشة فقهی امامیه (مطالعة موردی: مدارا با مخالفان مذهبی)
- نویسندگان:سیدمهدی مرویان حسینی , محمدتقی فخلعی , سیدمحمدتقی قبولی درافشان
- چکیده:ارتباطات میان مذهبی و گفتگوی پیروان مذاهب با یکدیگر از مهمترین ضرورتها در عصر حاضر است. بهرهگیری از دانش فقه بهمثابه علم بیانگر وظیفة عملی مکلفان، نقش بسزایی در تبیین راههای این ارتباط و گفتگو دارد. از جمله گزارههای فقهی که میتواند بهعنوان یکی از راههای گفتگوی بین مذاهب موردتوجه قرار گیرد، مدارا با مخالفان مذهبی بهمثابه ملایمت، ملاطفت و نرمخویی در ارتباط با ایشان است. در اندیشة فقهی مشهور فقهای امامیه، مشروعیت رفتارهای مداراجویانه با مخالفان در قالب آموزة تقیه موردتوجه قرار گرفته و انجام رفتار مداراتی به شرایط اضطرار و خوف از ضرر و خطر منوط شده است. در مقابل، برخی دیگر از فقیهان اگرچه از رفتار مداراتی در قالب تقیه سخن گفتهاند، آن را متقوم به ضرر ندانسته و حتی خوف از حصول ضرر را در مشروعیت چنین رفتاری لحاظ نکردهاند. مقالة حاضر که یک پژوهش توصیفی - تحلیلی است باتوجهبه اهمیت طرح گفتگوی پیروان مذاهب بهعنوان یک اصل اولی و نه یک تاکتیک موقتی و مشروط به شرایط اضطراری، ادلة هر دو دیدگاه پیشگفته را به نقد کشیده و مقتضای روایات را انجام رفتارهای مداراجویانه و حسن معاشرت با مخالفان مذهبی بهعنوان یک اصل اساسی و همیشگی در ارتباطات و گفتگوهای میانمذهبی دانسته است.
- کلمات کلیدی:مدارا, تقیه, مخالفان مذهبی, گفتگوی بین مذاهب, ارتباطات میان مذهبی
- محل انتشار:دین و ارتباطات, دوره (27), شماره (58), سال (2021-2) , صفحات (381-409)
- پیوند مقاله
بررسی تطبیقی خطبه غدیر در آثار اندیشمندان فریقین
- عنوان:بررسی تطبیقی خطبه غدیر در آثار اندیشمندان فریقین
- نویسندگان:سیدمهدی مرویان حسینی , عباس اسمعیلی زاده
- چکیده:حادثه غدیر به عنوان یکی از مهم ترین وقایع تاریخ اسلام، بلکه مهم ترین آن، مشهورترین سند ولایت و امامت حضرت علی بن ابیطالب علیهماالسلام پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است تا جایی که بسیاری از اندیشمندان اسلامی اعم از مورخان، محدثان و مفسران در کتب خود به نقل این واقعه پرداخته اند. بررسی تطبیقی اقوال مختلف اندیشمندان فریقین درباره واقعه غدیر و جست و جوی عبارات مربوط به این واقعه در منابع عامه و خاصه، اتفاق نظر آنان بر خطبه خوانی پیامبر صلی الله علیه و آله در حادثه غدیرخم را اثبات می کند و این که به اذعان بیشتر ناقلان اهل سنت همچون امام احمدبن حنبل، مسلم نیشابوری، نسائی، حاکم نیشابوری و برخی دیگر، مهم ترین بخش این رخداد اعلام جانشینی حضرت علی علیه السلام در ضمن ایراد خطابه ای توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله بوده است. هر چند در مقام عمل بسیاری از آنان در ثبت و نقل، تنها به بیان جمله معروف « مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلیٌ مَوْلاه » بسنده کرده اند. این امر نشان می دهد که آمدن متن کامل خطبه غدیر تنها در منابع شیعی چون روضه الواعظین ابن فتال، احتجاج طبرسی و دیگر منابع و نیامدن آن در منابع عامه چه بسا به این معنا باشد که از روی قصور یا تقصیر آن را حذف کرده اند؛ یعنی با وجود اعترافشان به خطبه بودن، تنها حدیث غدیر را نقل کرده اند.
- کلمات کلیدی:غدیر, حدیث غدیر, خطبه غدیر, حادثه غدیر خُم
- محل انتشار:امامت، غدیر و مسائل عصر حاضر , 2012-11-06
- پیوند مقاله
تحلیل تحولات کیفر حبس از زاویه جامعه شناسی فرهنگ در ایران پسا انقلاب
- عنوان:تحلیل تحولات کیفر حبس از زاویه جامعه شناسی فرهنگ در ایران پسا انقلاب
- نویسندگان: Seyyede Zahra Khakshoori , Seyyed Mohammad Javad Sadati , Abdolreza Javan Jafari Bojnordi
- چکیده:فراگیرشدن مجازاتهای بدنی در دهه اول انقلاب اسلامی و بهحاشیهرفتن زندانها معلول حاکمیت گفتمان سنتگرای مذهبی بود. دراین دوران مجازات زندان که پیش از انقلاب مجازات اصلی اغلب جرایم بود، کنارگذاشتهشد. ایندرحالیاست که پس از مدتی کیفرحبس مجددا احیاشد. پرسش این است که چرا در دورهای از تاریخ، زندان درحاشیهقرارمیگیرد اما دربرههای دیگر تبدیل به مجازات اصلی جرایم میشود؟ این مقاله بنا دارد از حوزه جامعهشناسی فرهنگ برای تحلیل علی اینوقایع استفادهکند. دراین پژوهش ازمیان رویکردهای مختلف جامعهشناسی فرهنگ، دو رویکرد کلاسیک-که دیدگاهی ذهنی به فرهنگ دارد- و رویکرد پساساختارگرا-دارای رویکرد عینی به فرهنگ است- مورداستفادهقرارگرفتهاند. درنهایت میتوان نتیجهگرفت مجازاتها بهطورعام و زندان بهطورخاص، پدیداری اجتماعی است که از سایر پدیدههای اجتماعی همچون فرهنگ تاثیرمیپذیرد. بنابراین میتوان زندان را انعکاسبخش عناصر فرهنگی نظام اجتماعی دانست.
- کلمات کلیدی:"ایران پساانقلاب""جامعهشناسی فرهنگ" "کیفر حبس" "رویکرد کلاسیک""رویکرد پساساختارگرا
- محل انتشار:آموزه های حقوق کیفری, Volume (21), No (27), Year (2025-5) , Pages (173-198)
- پیوند مقاله
تملی جامعهشناختی بر چرایی گذار از «حاکم شرع مقتدر» به «قاضی دیوانسالار» در ایران پس از انقلاب
- عنوان: تملی جامعهشناختی بر چرایی گذار از «حاکم شرع مقتدر» به «قاضی دیوانسالار» در ایران پس از انقلاب
- نویسندگان: Abdolreza Javan Jafari Bojnordi , mohsen nourpour , Seyyed Mohammad Javad Sadati
- چکیده:در مطالعات مرسوم حقوق کیفری دگرگونیهایی که در قلمروی نمادها و مفاهیم مرتبط با مجازات به وقوع میپیوندد، اغلب نتیجه تحولات فنی- علمی و توسعه مطالعات جرم-شناختی-کیفرشناختی دانسته میشوند. این یک زاویهی نگاه در مورد تحولاتی است که نظام کیفری در گذر زمان به خود میبیند. اما، همچنان زوایای دیگری از تحلیل وجود دارند که در قالب نگرشی نظاموار بر پیوندهای عمیق میان خردهنظام کیفر و سایر پدیدارهای اجتماعی تأکید میکنند که در آن، پدیدار کیفر در چارچوب ساختار نظام اجتماعی و نیز به واسطهی پیوندهایش با خردهنظامهای دیگر شناخته میشود. بر این اساس، تحولاتی که در قلمروی خردهنظام کیفری رخ میدهد میتواند انعکاسی از تحولات صورتگرفته در بطن سایر خرده-نظامها باشد. با تکیه بر چارچوب ادراکی پیشگفته میتوان از چرایی یک دگرگونی قابل تأمل در قلمروی خردهنظام مجازات در ایران پس از انقلاب رمزگشایی کرد: جابهجایی «حاکم شرع مقتدر» با «قاضی محدود شده در قالب قواعد متعدد». این دگرگونی بزرگ در حوزه حقوق کیفری، بیانگر تحولاتی عمیقتر در ساختار نظام اجتماعی و به ویژه، ساختار قدرت در ایران پس از انقلاب است. پژوهش حاضر تلاش میکند تا با تکیه بر ملاحظات جامعهشناسی کیفر، چرایی این دگرگونی قابل تأمل را کالبدشکافی کند.
- کلمات کلیدی: حاکم شرع مقتدر, قاضی دیوانسالار, نزاع گفتمانی قدرت, تحولات ساختاری قدرت, دیوانسالاری اداری
- محل انتشار:مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, Volume (12), No (23), Year (2021-6) , Pages (83-109)
- پیوند مقاله
جامعهشناسی کیفر در دوگانگی فرهنگ و قدرت؛ تأملی بر جلوههای تعامل فرهنگ و قدرت از منظر جامعهشناسی کیفر
- عنوان:جامعهشناسی کیفر در دوگانگی فرهنگ و قدرت؛ تأملی بر جلوههای تعامل فرهنگ و قدرت از منظر جامعهشناسی کیفر
- نویسندگان: Seyyed Mohammad Javad Sadati
- چکیده:اندیشه هایی که تلاش می کنند تصویری واقع بینانه از ماهیت و کارکرد کیفر در نظام اجتماعی ارائه دهند، نمیتوانند پیوندهای پنهان این پدیدار را با پدیدار قدرت نادیده بگیرند. تبارشناسی تحولات قدرت نشان می دهد که چگونه دگرگونی های این نهاد زمینه را برای تحول در پدیدار مجازات فراهم آورده است. البته، مسأله تنها به اثرگذاری قدرت محدود نمی شود. یک تحلیل واقع بینانه در مورد مجازات هرگز نمی تواند نسبت به نقش فرهنگ بی توجه باشد. مجازات در گذر زمان همواره انعکاس بخش عناصر فرهنگی جوامع مختلف بوده است. باوجود این، چالش اصلی اکثر تحلیل های جامعه شناسانه در مورد مجازات ارائة تصویرهایی واقعبینانه از کیفیت تعامل این دو پدیدار است. مجازات دارای یک واقعیت چندگانه بوده و توأمان قلمروی نقش آفرینی قدرت و فرهنگ است. اما کالبدشکافی کیفیت تعامل این دو پدیدار مسأله ای بسیار پیچیده است. پژوهش حاضر تلاش می کند تا با رویکردی جامعه شناختی جلوه هایی از این تعامل پیچیده را به تصویر بکشد.
- کلمات کلیدی:جامعه شناسی کیفر, قدرت, فرهنگ, شبکه روابط فرهنگی, وجدان جمعی
- محل انتشار:پژوهشنامه حقوق کیفری, Volume (13), No (2), Year (2022-12) , Pages (131-161)
- پیوند مقاله
الشروط الموضوعیه للمسئولیه الجناییه لصاحب العمل عن تشغیل الاحداث وفقا للقانون العراقی والیرانی و المواثیق الدولیه
- عنوان:الشروط الموضوعیه للمسئولیه الجناییه لصاحب العمل عن تشغیل الاحداث وفقا للقانون العراقی والیرانی و المواثیق الدولیه
- نویسندگان:عذراء کاطع حنون قریشی , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی , سیدمحمدجواد ساداتی , جعفر شفیعی سردشت ,
- چکیده:کارفرما هنگامی که فرد زید 18 سال را به خدمت می گرید، باید شرایطی را برای این مساله رعایت کند.
- کلمات کلیدی:مسئولیت کیفری, اهداف, شرایط, کودک کار, اقدام غیر قانونی
- محل انتشار:جامعه التکریت للحقوق, دوره (8), شماره (6), سال (2024-8) , صفحات (124-146)
- پیوند مقاله
بازشناخت مفهوم و مصادیق اصول دادرسی کیفری در تقابل گفتمانهای آزادیمدار و امنیتگرای پس از انقلاب اسلامی
- عنوان:بازشناخت مفهوم و مصادیق اصول دادرسی کیفری در تقابل گفتمانهای آزادیمدار و امنیتگرای پس از انقلاب اسلامی
- نویسندگان:محمد اکبری , سیدمحمدجواد ساداتی , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی
- چکیده:بهرهگیری از اصول دادرسی کیفری نیازمند شناسایی مفهومی و مصداقی آن است تابر اساسآن بتوان اجرای عدالت را تضمین و مانع خودکامگی صاحبان قدرت شد.بهرغماهمیت این اصول و جایگاه واالی آن در قوانین کیفری، این حوزه نیز به مانند سایر شئونات دیگر زندگی اجتماعی متأثر از تقابلگفتمانهای آزادیمدار و امنیتگرا بوده و همین مسئله موجب گردیده تا با گذشت حدود چهار دهه از پیروزی انقالب اسالمی و تصویب قوانین متعددازجملهقانون آیین دادرسی کیفری 1392، همچنان مفهوم و مصادیق این اصول مبهم باقی بماند و تعریفی واحد از آن ارائهنشود. اختالفنظرهای متعدد و وجود رویههای قضایی مختلف در این زمینه، ارائۀتعریفی مناسب را ضمن تعیین مصادیق واقعی این اصول ایجابمیکند. در نوشتار حاضر که به روش توصیفیـتحلیلی است با ارائۀتعریفی مناسب از اصول دادرسی نشان داده میشود که تقسیمبندی اصول بهدو دستۀ بنیادین و غیربنیادین صحیح نبوده و باید قائل بر یک نوع اصول دادرسی کیفری بود.
- کلمات کلیدی: اصول دادرسی کیفری, گفتمان امنیتگرا, گفتمان آزادیمدار, گفتمان قدرت, نظام دادرسی عادالنه
- محل انتشار:حقوقی دادگستری, سال (2023-9)
- پیوند مقاله
تحلیل تاریخی- جامعهشناختی کاربست «قرائت مشهور» از نظریة کیفری شریعت در باب مجازاتهای بدنی در پسا انقلاب اسلامی
- عنوان:تحلیل تاریخی- جامعهشناختی کاربست «قرائت مشهور» از نظریة کیفری شریعت در باب مجازاتهای بدنی در پسا انقلاب اسلامی
- نویسندگان:محمدحسن مالدار , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی , سیدمحمدجواد ساداتی
- چکیده:معاصر و از مهمترین وقایعِ اجتماعیِ قرن بیستم میادی دانست. یکی از بارزترین پیامدهای این انقاب، تغییر و تحولِ بنیادی در قوانینِ کیفری جامعة ایرانی بود. ازجمله اساس یترین این قوانین، م یتوان به تصویب قانون حدود و قصاص و مقررات آن ) 1361 ( اشاره کرد، قانونی که با به رسمیت شناختن کیفرهای بدنی، در تقابل با آموز ههای حقوق بشری قرار از نظریة کیفری شریعت را نمایندگی » قرائت مشهور « گرفت و م یکرد. بدین لحاظ این پرسش اساسی مطرح م یشود که ادلة تصویب قانون کیفری بر مبنای قرائت مشهور که رهاورد آن تضاد با حقوق بشر بود، چه م یتوانست باشد؟ روی های که با وجود ناهمگون یهای شکلی و ماهوی قوانین لاحق در سنجش با قانون یادشده، قانون مجازات اسامی آن را پیش گرفت و هم اینک قانون مجازات اسامی 1392 میراث دار آن است، با آنکه ظرفی تهای دینی قابل توجهی در راستای همسوسازی قوانین اسامی با دستاوردهای حقوق بشری وجود داشته و همچنین مشروعیت گون ههای مختلفی از کیفرهای بدنی از منظر دینی تأم لبرانگیز است. افزون براین، اجرای مجازات بدنی با پیامدهای ناروایی همچون افزایش همراه است. یافت ههای پژوهش نشان م یدهد که کاربست قرائت » اسلا مهراسی « پدیدة مشهور در باب مجازات بدنی در پسا انقاب اسامی، منحصراً بر پایة دغدغة دینیِ مقامِ حاکمیت نبوده است، بلکه عوامل سیاسی و اجتماعی فرهنگی نیز در تکیة مقنن بر آن نقش بسزایی ایفا کرد هاند. از برجسته ترین مبانی درای نزمینه، م یتوان به آرمان تشکیل یک جامعة قدسی در سایة حاکمیت خداوند، محافظت و مراقبت از تمدن اسامی در برابر دستاوردهای مدرنیته، عزم و آهنگ وجدان جمعی و ارادة عمومی و در نهایت حراست از قدرت سیاسی و دینی حاکم بر جوامع اسامی اشاره کرد.
- کلمات کلیدی:احیای اسلامی, حدود, حقوق بشر, قصاص, وجدان جمعی
- محل انتشار:پژوهش های حقوقی, دوره (21), شماره (50), سال (2022-8) , صفحات (107-132)
- پیوند مقاله
تأملی در زمینههای شکلگیری سیاست کیفری سختگیرانه در دههی نخست انقلاب اسلامی ایران
- عنوان:تأملی در زمینههای شکلگیری سیاست کیفری سختگیرانه در دههی نخست انقلاب اسلامی ایران
- نویسندگان:سیدمحمدجواد ساداتی , رحیم نوبهار
- چکیده:بر پایه ی تصور متعارف، دگرگونی های بنیادین در ساختار سیاسی جوامع و به ویژه انقلاب ها، زمینه را برای گرایش به واکنش های کیفری سخت گیرانه فراهم می آورد. بهره گیری از این شدت عمل کیفری اغلب به مثابه ی عاملی برای حراست از دستاوردهای انقلاب پنداشته می شود. گرایش به مجازات های شدید در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز اغلب، از زاویه ی نگاه پیش گفته تحلیل شده است. بر این اساس، الگوی قدرتی که انقلاب اسلامی موجب پدیداری آن شد، زمینه ساز تولد شکل خاصی از واکنش های کیفری گردید. با این حال، عملکردهای قدرت نیز در ساختاری از نیروهای اجتماعی شکل می گیرد که مهمترین آنها چارچوب های هنجاری وجدان جمعی است. این فشار هنجاری وجدان جمعی است که گاه عملکردهای قدرت را در زمینه های گوناگون در مسیری خاص هدایت می کند. نظام واکنش های کیفری نیز از این قاعده مستثنی نیست. بدین ترتیب، گاه قدرت زیر تاثیر فشار هنجاری وجدان جمعی، عملکردهای کیفری خود را جهت دهی می کند. گرایش قدرت سنت گرای مذهبی به واکنش های کیفری شدید و سخت گیرانه در دهه ی نخستین انقلاب اسلامی در ایران را نمی توان به صورت مطلق انعکاسی از عناصر گفتمانی قدرت دانست. در این باره باید به نقش دیگر عوامل از جمله فشار هنجاری وجدان جمعی نیز توجه داشت.
- کلمات کلیدی:گفتمان های قدرت, واکنش های کیفری سخت گیرانه, فشار هنجاری, گفتمان جنگ علیه دشمن, جامعه ی تک ساختی
- محل انتشار:مطالعات حقوق تطبیقی معاصر, دوره (9), شماره (17), سال (2019-1) , صفحات (157-183)
- پیوند مقاله
ارتباط معدل تحصیلی، قومیت، توان اقتصادی و وضعیت فیزیکی با خردهفرهنگ خشونت با تکیه بر مولفههای بنیادین و سطحی موثر بر نابهنجاری
- عنوان: ارتباط معدل تحصیلی، قومیت، توان اقتصادی و وضعیت فیزیکی با خردهفرهنگ خشونت با تکیه بر مولفههای بنیادین و سطحی موثر بر نابهنجاری
- نویسندگان:سینا مهدوی دامغانی , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی , سیدمحمدجواد ساداتی
- چکیده:چکیده افزایش خشونت درمیان نوجوانان و جوانان یکی از معضالت اساسی جوامع کنونی به حساب می آید. از جمله پیامدهای اجتناب ناپذیر افزایش خشونت، ازدیاد چشمگیر نرخ ارتکاب جرایم خشن می باشد که خود منتج به بروز مشکالت اساسی متعددی در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میگردد. پژوهش توصیفی همبستگی حاضر با هدف بررسی تاثیر متغیرهای چهارگانه ی معدل تحصیلی، قومیت، توان اقتصادی و وضعیت فیزیکی بر خرده فرهنگ خشونت کشتی گیران نوجوان و جوان شهرستان مشهد صورت گرفته است. حجم نمونه ی پژوهش بر اساس آزمون کوکرانب را بربا170نفر تعیین گردیده و جمع آوری داده ها به دو صورت کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، ارتباط معنی داری میان متغیرهای معدل تحصیلی، قومیت و توان اقتصادی با وضعیت خرده فرهنگ خشونت نمونه ها وجود داشته است، درحالی که میان متغیر وضعیت فیزیکی نمونه ها و خرده فرهنگ خشونت ایشان ارتباط معنی داری ملاحظه نگردید. همچنین در این مقاله سعی شده است تا مؤلفه های مختلف مؤثر برناهنجاری را در دو دسته ی کلی تقسیم بندی نموده و با تکیه بر یافته های میدانی پژوهش نحوه ی تعامل و اثرگذاری این مؤلفه ها را تشریح نماییم
- کلمات کلیدی:قومیت, معدل تحصیلی, توان اقتصادی, وضعیت فیزیکی, خرده فرهنگ خشونت
- محل انتشار:پژوهش حقوق کیفری, دوره (12), شماره (45), سال (2024-3) , صفحات (229-264)
- پیوند مقاله
کرونا، محل تلاقی حق بر سلامت و حق بر اطلاعات: جستاری در مسئولیت دولت
- عنوان:کرونا، محل تلاقی حق بر سلامت و حق بر اطلاعات: جستاری در مسئولیت دولت
- نویسندگان:جعفر شفیعی سردشت , سیدمحمدجواد ساداتی , سیدسجاد میری
- چکیده:همهگیری ویروس کرونا زمینهساز بروز مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و.... در سرتاسر جهان گردید. این ویروس قدرت طبیعت را دوباره به رخ جهانیان کشاند. موجهای متعدد همهگیری این ویروس هماکنون نیز زندگی شهروندان را پیوسته در معرض مخاطره قرار میدهد. از جمله مهمترین مسائلی که در ایران در ابتدای همهگیری بیماری کرونا مورد توجه شهروندان و رسانهها قرار گرفت، عدم اطلاعرسانی کافی و بهموقع دولت درباره ابعاد مختلف شیوع این بیماری، به ویژه در زمینه پیشگیری و مبارزه با آن بود. صرفنظر از تبعات عدم اطلاعرسانی کافی و بهموقع، شیوع بیماری کرونا موجب شد تا حق بر اطلاعات در حوزه سلامت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، شهروندان از این حق بنیادین برخوردار هستند که اطلاعات دقیقی در مورد بیماریها، ویروسها و سایر عواملی که سلامت آنها را در معرض تهدید قرار میدهد دریافت کنند. در مقابل، نهادهای عمومی مرتبط نیز مکلف به رعایت این حق بوده و در صورت عدم توجه، دارای مسئولیت خواهند بود. از این رو، پژوهش حاضر تلاش میکند تا حق بر اطلاعات در حوزه سلامت را به عنوان یک حق بنیادین بشری شناسایی کند. شناسایی این حق میتواند زمینهساز ایجاد مسئولیت مدنی و حتی کیفری برای دولت در صورت تقصیر گردد.
- کلمات کلیدی:کرونا حق بر اطلاعات حق بر سلامت مسئولیت دولت
- محل انتشار:پژوهش های نوین حقوق اداری, دوره (5), شماره (17), سال (2024-2) , صفحات (243-273)
- پیوند مقاله
بررسی تحولات واکنشهای کیفری بدنی در امعه افغانستان از منظر امعهشناسی فرهنگی
- عنوان: بررسی تحولات واکنشهای کیفری بدنی در امعه افغانستان از منظر امعهشناسی فرهنگی
- نویسندگان:فیض محمد فهیمی , سیدمحمدجواد ساداتی , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی
- چکیده:جامعه شناسی کیفری
- کلمات کلیدی:جامعه شناسی فرهنگی, وجدان جمعی,
- محل انتشار:آموزه های حقوق کیفری, دوره (20), شماره (25), سال (2024-1) , صفحات (297-324)
- پیوند مقاله
روابط معنا-نماد و الهیات مجازات: پدیداری آیین تعذیب
- عنوان: روابط معنا-نماد و الهیات مجازات: پدیداری آیین تعذیب
- نویسندگان:سیدمحمدجواد ساداتی
- چکیده:مطالعات فنی حقوق کیفری کمتر به بحث در خصوص جلوه های اجتماعی پدیدار مجازات می پردازند. مقصود از این جلوه ها پیوندهای ناگسستنی و اغلب پنهانی است که مجازات با سایر پدیدارهای اجتماعی برقرار می کند. مجازات بخشی از ساختار نظام اجتماعی است و به همین واسطه، تولد و دگرگونی پدیدار کیفر ارتباطی ناگسستنی با سایر بخش های این ساختار دارد. تعذیب نیز از این قاعده ی فراگیر مستثنی نیست. تولد و تداوم حیات این «کیفرهای مناسک گونه» ارتباطی پیچیده با سایر پدیدارهای اجتماعی دارد. با این وجود، مطالعات مرسوم و فنی حقوق کیفری تمایلی بسیار اندک برای پرداختن به پیوندهای پنهان تعذیب با پدیدارهای اجتماعی دارند. در این قبیل مطالعات، اغلب، تعذیب به مثابه ی جلوه ای آشکار از بربریت کیفری پنداشته می شود. در تقابل با تصویری که مطالعات فنی از تعذیب ارایه می دهند، جامعه شناسی کیفر نشان می دهد که این تراژدی های رنج بنیاد چیزی فراتر از نمایش هایی ساده برای تحمیل رنج بدون مرز و چیزی فراتر از یک بربریت کیفری هستند. ملاحظات جامعه شناختی به اثبات می رسانند که آیین های پر رمز و راز تعذیب پیوندهایی پنهان با نظام معانی، حساسیت ها و نیز هویت وجدان جمعی برقرار می کنند. پژوهش حاضر تلاش می کند تا با رویکردی جامعه شناختی، فرایند تولد و تداوم حیات آیین های تعذیب در ایران باستان را کالبدشکافی کند.
- کلمات کلیدی: ناخودآگاه وجدان جمعی, روابط معنا-نماد, حیات آیینی, مناسک تعذیب, الهیات مجازات
- محل انتشار:پژوهش حقوق کیفری, دوره (10), شماره (36), سال (2022-11) , صفحات (77-112)
- پیوند مقاله
ادراک تاریخمند از نظام کیفری شریعت اسلام در باب حدود و قصاص در پرتو نظریة برساختگرایی اجتماعی
- عنوان: ادراک تاریخمند از نظام کیفری شریعت اسلام در باب حدود و قصاص در پرتو نظریة برساختگرایی اجتماعی
- نویسندگان:محمدحسن مالدار , عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی , سیدمحمدجواد ساداتی
- چکیده:سان عمده نهادهای اجتماعی، ریشه در اعماق تاریخ » مجازات « نهاد برساختی « داشته و قدمتی به موازات زندگی بشری دارد، لذا باید آن را دانست. بنابراین، نباید هیچ کدام از ادیان الهی » اجتماعی تاریخی را خالقِ گونة خاصی از کیفر پنداشت، بلکه مجازات و اقسام آن از ابتدای زندگی بشر در کرة خاکی، توسط وی، برای صیانت از ارز شها و هنجارهای موردنظر ایجاد شده و متعاقباً شریع تهای الهی مانند اسلام آ ن را بنا بر اقتضائات جامعه شناختی تأیید کرده اند. از این منظر، پژوهش حاضر بدون ادعای جامعیت، تولد نظام کیفری شریعت اسلام را عمدتاً و » ایفای نقش وجدان جمعی در واکنش کیفری « متأثر از دو مولفة در عصر وحی م یداند. ازای نرو، » نمایش قدرت در تماشاخانة کیفری « برخلاف انگار ههای ذهنی و با قدسیت زدایی از این موضوع باید گفت که نظام کیفری شریعت اسلام به مثابة پدیداری اجتماعی بر اساس های عصر نزول و برای پاسخ گویی به نیازهای مردمان آن عصر و در راستای امتدادِ قدرت حاکمان شکل گرفته است. به این صورت که کیفرهای گوناگون در سامانة درهم بافته شدة مناسبات اجتماعی عصر جاهلیت به سبب کارکرد مناسب شان از دو منظر وجدان جمعی و قدرت دارای حیات بود هاند. حال با توجه به واقعیت پیشین م یتوان مدعی شد که لازم است تا سامانة پُرمشکلِ کیفررسانیِ حاکم بر برخی از کشورهای اسلامی همچون ایران همسو با یافت ههای حقوق بشری روزآمد گردد. به دیگر سخن، با ادراکی تاریخی و ب هدور از موضوعیت گرایی دراین زمینه، بایستی نظام کیفر یدهی ای مبتنی بر مقومات جهان معاصر ب هاجرا درآورد.
- کلمات کلیدی:تاریخمندی, کیفرهای بدنی, حقوق بشر, وجدان جمعی, قدرت
- محل انتشار:پژوهش های حقوق جزا و جرم شناسی, دوره (10), شماره (19), سال (2022-8) , صفحات (153-178)
- پیوند مقاله
بررسی مبنای مسؤرلیت پزشک بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی
- عنوان:بررسی مبنای مسؤرلیت پزشک بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی
- نویسندگان:سیدمحمدمهدی قبولی درافشان , سعید محسنی
- چکیده:بر اساس قانون مجازات اسلامی 1375 پزشک در قبال صدمات وارده به بیمار دارای مسؤولیت عینی بود. به دیگر سخن، چنانچه در اثر اقدامات پزشک به بیمار خسارتی وارد میگردید، پزشک حتی در فرض عدم ارتکاب تقصیر، مسؤرل به شمار میآمد. ماده 319 قانون مزبور حتی در فرضی که طبیب حاذق و متخصص باشد و از بیمار یا ولی وی اذن معالجه نیز دریافت کرده باشد، طبیب مورد نظر را بابت خسارات جانی و مالی بیمار که ناشی از معالجه توسط وی یا به دستور وی باشد، مسؤول دانسته بود. البته ماده 60 قانون مزبور، راه برونرفت از مسؤولیت پزشک را اخذ برائت از بیمار یا ولی وی به شمار آورده بود. بنابراین تعهد پزشک، تعهد به نتیجه به شمار میآمد و وی تضمین سلامتی بیمار در پی معالجه را بر عهده داشت. این در حالی است که سلامتی یا عدم سلامتی بیمار صرفاً در گرو عملکرد پزشک نبوده، عوامل مختلفی بر آن تأثیرگذار هستند. به همین جهت حکم قانونی مزبور انتقاد گروهی از حقوقدانان را به دنبال داشت. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392، در خصوص مسؤولیت پزشک دست به نوآوری زده است. حسب مستنبط از مواد 495 و 496 قانون جدید، از سویی، مسؤولیت پزشک مبتنی بر تقصیر بوده و از سوی دیگر، تقصیر پزشک مفروض دانسته شده است. البته اماره تقصیر مذکور با اخذ برائت قبلی از بیمار یا ولی او، تغییر میپذیرد. راهکار مقرر در قانون جدید صرفنظر از برخی اشکالات نگارشی که موجب ابهاماتی گردیده، مصلحت پزشک و نیز مصلحت بیمار را تأمین نموده است. توضیح این که از سویی، مصلحت پزشک در این است که به طور مطلق بابت اقدامات پزشکی خود که به درستی و صحت عمل انجام داده، مسؤول نباشد. این مصلحت با ابتنای مسؤولیت بر تقصیر برآورده شده است. از سوی دیگر، مصلحت بیمار در این است که امکان اثبات تقصیر پزشک فراهم گردد. در واقع با توجه به پیچیدگی و تخصصی بودن امر پزشکی، اثبات تقصیر پزشک برای بیمار که معمولاً ناآگاه از مسائل فنی پزشکی است، کار راحتی نیست. این مصلحت با پیشبینی اماره و فرض تقصیر پزشک به نفع بیمار تأمین گردیده است. البته اماره اخیر مطلق نبوده، خلاف آن قابل اثبات است.
- کلمات کلیدی:مبنای مسؤولیت, مسؤولیت مدنی, پزشک, تقصیر
- محل انتشار:همایش طب و قضا , 2013-10-30
- پیوند مقاله
نظریهٔ اصالةالوثاقه بهمثابهٔ توثیق عام برای مُهمَلین
- عنوان:نظریهٔ اصالةالوثاقه بهمثابهٔ توثیق عام برای مُهمَلین
- نویسندگان:حمید درایتی، رضا میهن دوست، و سید محمد باقر قدمی
- چکیده:مشهور اصولیان متأخر معتقدند به روایتی میتوان استناد کرد که راویانش ثقه باشند و روایتی که حتی یک راوی غیرثقه داشته باشد، درخورِ استناد نیست. برایناساس، روایتِ ضعیف فقط روایتی نیست که برای راویانش قدحی وارد شده باشد؛ بلکه صرف نبود توثیق، سبب حکم به بیاعتباری روایت است. در این میان بهنظرمیرسد شارع اصل را بر وثاقت نهاده، مادامیکه خلاف آن اثبات نشده باشد. این اصل در حقیقت امارهای شرعی و از طُرق احراز وثاقت است؛ ازاینرو بر اساس نظریهٔ اصالةالوثاقه، مُهمَلین معتبرند. بر اساس برخی از ادلهٔ حجیت خبر واحد، به اصالةالوثاقة نیازمندیم و بر اساس برخی دیگر از ادله، نتیجهٔ اصالةالوثاقة از راه دیگر حاصل است. در این جستار با استفاده از منابع کتابخانهای و بهروش توصیفیتحلیلی، نظریهٔ اصالةالوثاقة مورد بررسی واقع شده و این نتیجه بهدست آمده که مطابق برخی روایات و سیره و قاعدهٔ اصالةالصحة، خبر کسی که در کتب رجال، راوی امامی شناخته شده باشد و توثیق و تضعیف صریح نداشته باشد، معتبر است.
- کلمات کلیدی:اصالةالوثاقة، توثیق، توثیقات عام، مُهملین
- محل انتشار:فقه و اصول (دانشگاه فردوسی مشهد) زمستان 1401 - شماره 131
- پیوند مقاله
سبک علمی و تعلیمی مرحوم آیت الله العظمی میرزاجواد تبریزی قدس سره
- عنوان:سبک علمی و تعلیمی مرحوم آیت الله العظمی میرزاجواد تبریزی قدس سره
- نویسندگان:سید حسن تبادکانی، علی رضایی تهرانی، علی نهاوندی، سیدجعفر طباطبایی، حمید درایتی، و محمد مروارید
- چکیده:بدون تردید مرحوم آیتاللهالعظمی میرزاجواد تبریزی یك فقیه علیاإلطالق بود. مرحوم تبریزی در دروس خارج خود بیشتر بر مشی آقای خویی حرکت میکرد و از ویژگیهای ایشان این است که مکتب قم) با محوریت سبک آیتالله بروجردی (را بااینکه از نزدیک دیده بود؛ اما عنایتی بدان نداشت. آن مرحوم در تربیت شاگرد دو نحوه برخورد داشت: یک چهره در درس عمومی و یک چهره در منزل که به سؤاالت طالب پاسخ میدادند و این مشی را از استادشان به یادگار برده بودند. ایشان در درس خود، اساس مبانی فقهی و اصولی را بیان میکردند و از پرداخت تفصیلی به اقوال و بیان اقوال شاذ و روایات ضعیف خودداری مینمودند. بنابراین گرچه بیان ایشان در فقه و اصول دارای پیچیدهگویی و اغالق خاصی بود؛ اما سبک درسی ایشان این بود که مباحث فقهی را بسیار ملموس و محسوس ارایه كنند.
- کلمات کلیدی:آیتالله میرزاجواد تبریزی، روش فقاهتی و اصولی، مکتب قم، مکتب نجف، آیتالله خویی، اجتهاد، سبک درسی حوزه.
- محل انتشار:کرانه های اجتهاد - گفتارهایی در موضوعات و مسائل فقهی و اصولی کرانه های اجتهاد - گفتارهایی در موضوعات و مسائل فقهی و اصولی
- پیوند مقاله
بررسی و تحلیل فقهی- حقوقی حجیت آزمایش DNA در اثبات نسب
- عنوان:بررسی و تحلیل فقهی- حقوقی حجیت آزمایش DNA در اثبات نسب
- نویسندگان:نایب یزدانی پور، حمید درایتی، رضا دانشور ثانی
- چکیده:با توجه به اهمیت نسب در حفظ نظام خانواده و ثبات نسل ها، اهتمام شارع و قانون گذار همواره بر حفظ آن در سایه تقنین بوده است. از این رو در فقه امامیه و به تبع آن قانون مدنی برای اثبات نسب پدری که به دلیل پنهانی بودن منشأ آن به مراتب دشوارتر از نسب مادری است، دلایل متعددی مانند قاعده ی فراش، اقرار، شهادت و … را تعیین کرده است و حتی در فرض نبودن دلایل قوی تر به لحاظ کشف واقع، قائل به قابلیت استناد به ضعیف ترین ادله هم چون قرعه است. در این میان با توجه به عدم حصری بودن ادله ی اثبات نسب و نحوه ی عملکرد شارع در این حوزه، جایگاه روش های دقیق علمی چون DNA TYPING یا آزمایش DNAکه از اهم کاربرد آن در علم ژنتیک، اثبات نسب و تعیین رابطه ی ابوت می باشد، قابل تأمل و بررسی است، لذا با توجه به نظریات فقهاء و حقوق دانان و استناد به ادله ی اصولی و فقهی از جمله حجیت قطع و علم عرفی، حجیت این آزمایش در اثبات نسب به لحاظ شرعی و قانونی قابل اثبات است.
- کلمات کلیدی:،نسب DNA، اماره ی فراش، حجیت قطع، علم عرفی
- محل انتشار:مبانی فقهی حقوق اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان 1394 شماره 2 (پیاپی 16)
- پیوند مقاله
تحلیل و بررسی حرمت سب المومنین با محوریت کتاب مکاسب
- عنوان:تحلیل و بررسی حرمت سب المومنین با محوریت کتاب مکاسب
- نویسندگان:امیدرضا شکری
- چکیده:دشنام در جامعه و میان افراد تنش ها و ناهنجاری های اجتماعی را به همراه دارد. این رفتار ناهنجار در جامعه اسلامی و در میان مومنین ، باعث تشدید اختلافات می شود و انزجار در جوامع اسلامی ایجاد می کند. دشنام دادن به عنوان یک رفتار نامناسب و مخالف اصول اخلاق اسلامی مورد نهی قرار گرفته است . در این مقاله به تحلیل و بررسی حرمت سب مومنین با تمرکز بر کتاب مکاسب شیخ انصاری پرداخته می شود . ابتدا نکاتی در جایگاه سب در مکاسب محرمه بیان شده است . سپس به بررسی و تحلیل ادله استناد شده برای حرمت این نوع از مکاسب پرداخته می شود. در این میان دیدگاه برخی دیگر از فقها نیز بیان شده است . این مقاله به بیان نظرات و دیدگاههای شیخ انصاری درباره جواز یا عدم جواز دشنام در برخی مواقع می پردازد. روش تحقیقاتی در این مقاله نیز به صورت توصیفی -تحلیلی بوده و از منابع کتابخانه ای بهره گرفته شده است .
- کلمات کلیدی:سب مومن، دشنام دادن، مکاسب محرمه، شیخ انصاری
- محل انتشار:اولین کنفرانس بین المللی حقوق، علوم سیاسی، سیاست اسلامی و فقه اسلامی
- پیوند مقاله
اشتراک احکام بین عالم و جاهل
- عنوان:اشتراک احکام بین عالم و جاهل
- نویسندگان:امیدرضا شکری
- چکیده:خداوند دین مبین اسلام را به عنوان آخرین دین الهی برای بشر آورده است. با توجه به مساله خاتمیت این دین، لازماست تا احکام آن نیز برای تمام بشر ویژگی هدایتگری را داشته باشد. خداوند احکام الهی را برای سامان بخشیدن بهزندگی انسان وضع کرده است. برنامه و راه رسیدن به اهداف والای الهی در گرو عمل کردن به همین دستورات و احکامالهی است. در این گفتار سعی شده است تا بررسی کنیم که آیا علم نسبت به احکام تاثیری در وجوب و لزوم آن هاخواهد داشت یا خیر؟ به عبارتی دیگر اگر مکلفی از حکم خود آگاه نباشد آیا برای او معذریت ثابت می شود در مقابلخداوند که آن عمل را انجام ندهد و از این جهت مورد مواخذه در قیامت قرار نگیرد؟ پاسخ این سوال در گرو بررسیقاعده فقهی اشتراک است که توضیحات این قاعده و مبنای این قاعده در این گفتار بررسی شده است. در مقدماتمفاهیم لازم برای ورود به بحث ذکر شده است. سپس نظرات اصولیان و دلایل آن ها و مخالفت های آنان با ادله بیانشده است. سعی شده تا نظرات اهل تسنن نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار بگیرد. روش تحقیق به صورت اسنادی وکتابخانه ای بوده و منابع به طور توصیفی تحلیلی ذکر گردیده اند. در انتها نتیجه گیری بحث درمی یابیم که برخی ازنظرات و دیدگاه ها مخالف با دیدگاه مشهور است؛ اما اکثر فقها قائل به اشتراک احکام بین عالم و جاهل هستند.
- کلمات کلیدی:احکام، عالم، جاهل، قاعده اشتراک، تکلیف
- محل انتشار: اولین همایش بین المللی وکالت، حقوق و علوم انسانی
- پیوند مقاله
بررسی فضائل اخلاقی با استناد به قرآن و روایات معصومین
- عنوان:بررسی فضائل اخلاقی با استناد به قرآن و روایات معصومین
- نویسندگان:امیدرضا شکری
- چکیده:مساله اخلاق در تمام ادیان الهی از اهمیت والایی برخوردار است. تا حدی که علت نزول قرآن و بعثت پیامبران دعوت به اخلاق حسنه و فضائل اخلاقی بوده است. اما اسلام به عنوان آخرین دین الهی، باید شامل دستوراتی جاودانه باشد که بتواند جوابگوی نیاز های معنوی تمام انسان ها در آینده نیز باشد و پیامبر گرامی اسلام کامل ترین دستورات اخلاقی را برای عموم مردم تبیین می کنند. ابتدائا مقدماتی درباره تعریف اخلاق و فعل اخلاقی بیان شده است. سپس جایگاه فضائل اخلاقی در تقسیم بندی افعال اخلاقی بیان می شود. با توجه به فراوانی فضائل اخلاقی؛ در این مقاله سعی شده است برخی از مهم ترین فضائل را با هدف آشنایی بیشتر با این دستورات بررسی کنیم و به بررسی 5 قسم از فضائل اخلاقی شامل امانتداری، تقوا، گذشت، مهربانی و صبر می پردازیم. رویکرد اتخاذ شده در این مقاله، رویکرد قرآنی و روایی است. بنابراین قرآن کریم به عنوان اصلی ترین منبع در این مقاله خواهد بود و روایات معتبر امامان معصوم از کتب روایی شیعه بیان شده است.
- کلمات کلیدی:فضائل، اخلاق، قرآن، روایت
- محل انتشار:دومین کنفرانس بین المللی دین، معنویت و کیفیت زندگی
- پیوند مقاله