مقاله‌ها

مقاله ها

رصد و تحلیل محتوای مقالات اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامه‌های علمی پژوهشی

عنوان:رصد و تحلیل محتوای مقالات اقتصاد مقاومتی منتشر شده در فصلنامه‌های علمی پژوهشی
نویسندگان:وحید ارشدی - نرگس اورعی گلمکانی
چکیده:بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، دستگاه های آموزشی، فرهنگی و رسانه ای را موظف به مفهوم شناسی، تبیین ابعاد و مؤلفه های اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی می نماید. ناظر به این بند از سیاست ها، تبیین توصیفی روند مشارکت بخشی از نخبگان و پژوهشگران در اجرای این سیاست راهبردی و چگونگی آن؛ علم سنجی و رصد نمودن فعالیت های علمی-پژوهشی، نقشه ی راهی را برای سایر پژوهشگران علاقه مند در تعیین مسیر پژوهشی خود ترسیم می نماید. یافته های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کل 87 مقاله ی علمی پژوهشی منتشر شده در بین سال های 1391تا نیمه ی اول 1396 به دست آمده است. تحلیل محتوای مقالات نشان می دهد تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، ابزارهای ترویج مفهوم (گفتمان سازی)، تبیین مبانی نظری، بررسی سازگاری مبانی نظری با مکاتب اقتصادی متعارف و غیر متعارف، تبیین رابطه ی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی؛ تحلیل هر یک از مؤلفه ها، الویت بندی مؤلفه ها، ارائه ی راهبردهای کلی و جزیی، تشریح الزامات اقتصاد مقاومتی، تبیین عوامل مؤثر بر اقتصاد مقاومتی، تأثیرگذاری اقتصاد مقاومتی بر سایر متغیرهای اقتصادی، روش شناسی اقتصاد مقاومتی، ابزارسازی و ابزارشناسی برای اجرای راهبردها، تجربه نگاری، رفتارشناسی تاریخی، شناسایی و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان، شاخص شناسی و شاخص سازی، برنامه سازی و نقشه راه، موضوعات کلّی بوده است که فعالیت های علمی صورت گرفته و مقالات منتشر شده حاصل از آن ها به آن پرداخته اند. بیشترین تراکم مربوط به اولویت بندی کردن مؤلفه ها و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان برای اجرای سیاست-های اقتصاد مقاومتی بوده است.
کلمات کلیدی: بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، مقالات علمی-پژوهشی، تحلیل محتوا، اقتصاد مقاومتی
محل انتشار:پژوهش های اقتصاد مقاومتی، دوره (4)، شماره (4)، سال (2018-12) ، صفحات (131-156)
پیوند مقاله

تبیین عوامل انگیزشی مؤثر بر بازار صکوک اجاره با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی (مورد مطالعه: شهرداری‌ها)

عنوان:تبیین عوامل انگیزشی مؤثر بر بازار صکوک اجاره با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی (مورد مطالعه: شهرداری‌ها)
نویسندگان:وحید ارشدی − مصطفی سلیمی‌فر − امیرحسین اخروی
چکیده: گسترش شهرنشینی نیازمند ایجاد پروژه های زیرساختی و زیربنایی و اجرای طرح های توسعه شهری است که به دلیل محدودیت های منابع درآمدی شهرداری ها اجرای آنها همواره با چالش های بسیاری مواجه بوده است. لذا این نهادهای عمومی نیازمند دستیابی به منابع تامین مالی جدیدی هستند که به آنهادر انجام وظایف عمرانی خود کمک نماید. یکی از این شیوه های تامین مالی موجود صکوک اجاره می‌باشد که برای شکل گیری این بازار جدید مالی، شناسایی عوامل و تبیین انگیزه های طرفین عرضه کننده-شهرداری‌ها- و تقاضاکننده -سرمایه‌گذاران- آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. هدف این مقاله تبیین عوامل انگیزشی هر دو جانب بازار می باشد. روش تحقیق مورد استفاده کتابخانه ای، توصیفی و پیمایشی بوده است که برای انجام پیمایش از ابزارهای مصاحبه اکتشافی و مطالعه کتابخانه ای جهت استخراج عوامل انگیزشی موثر بر بازار صکوک و توزیع پرسش نامه بین کارشناسان مالی شهرداری و تقاضاکنندگان بالقوه بازار صکوک جهت اولویت‌بندی این عوامل استفاده شده‌است. یافته های تحقیق با استفاده از تکنیک سلسله مراتب فازی، نشان می دهد که عوامل انگیزشی طرف عرضه به ترتیب اولویت عبارتند از: فروش کامل اوراق، اعتماد به شرکت های تأمین سرمایه، آزادی عمل در مصرف وجوه، مالیات بر اوراق، هزینه بیمه دارایی، مشخص بودن ضوابط تعیین و ارزشگذاری دارایی ها، مکانیسم قیمت گذاری اوراق، نوآوری در طراحی اوراق و فرآیند بوروکراسی می باشدهمچنین عوامل انگیزشی طرف تقاضا، به ترتیب اولویت عبارتند از: بازدهی صکوک نسبت به سایر اوراق، نقد شوندگی، فرهنگ سازی در جهت توسعه بازار، سررسید اوراق، ریسک قانونی، شفافیت و رقابت، اعتماد به ناشر، نوع دارایی موضوع اوراق، روش قیمت گذاری اوراق -ثابت یا شناور- می باشد. لذا در صورت توجه به این عوامل می توان بازار صکوک اجاره را برای شهرداری ها راه اندازی کرد.
کلمات کلیدی: صکوک اجاره شهرداری ها، اقتصاد شهر، عوامل انگیزشی بازار صکوک اجاره و تکنیک سلسله مراتب فازی
محل انتشار: اقتصاد و بانکداری اسلامی، دوره (22)، شماره (25)، سال (2019-2) ، صفحات (97-122)
پیوند مقاله

بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)

عنوان:بررسی تأثیرپذیری فضای کسب و کار از متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص مقاومت اقتصادی (شواهدی از کشورهای اسکاندیناوی و منا)
نویسندگان:وحید ارشدی − حسین امیری − معصومه بارانی
چکیده:با توجه به اینکه بحران ها و تکانه ها قابلیت دارند فضای کسب و کار را آسیب زده و بی ثبات کنند، بدین منظور مطالعه حاضر با استفاده از مدل داده های تابلویی و بهره گیری از داده های کشورهای توسعه یافته اسکاندیناوی و کشورهای در حال توسعه منا در دوره2010 تا2016 درصدد است، تأثیر شاخص های مقاومت اقتصادی را در کنار سایر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص محیط کسب و کار مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان می دهد، در دو گروه کشور شاخص مقاومت اقتصادی بر شاخص فضای کسب و کار تأثیر مثبت دارد. با 1/0 افزایش مقاومت اقتصادی، شاخص کسب و کار برای این دو گروه کشورها 67/0 افزایش می یابد و افزایش مقاومت اقتصادی، باعث بهبود فضای کسب و کار می شود. متغیرهای سرمایه ثابت ناخالص داخلی و نرخ تورم تأثیر مثبت بر شاخص کسب و کار دارند. اما سرمایه گذاری خارجی و تولید سرانه برای کشورهای منا تأثیر مثبت دارد، و برای کشورهای اسکاندیناوی هیچ تأثیر معناداری بر شاخص کسب و کار ندارد.
کلمات کلیدی:فضای کسب و کار، شاخص مقاومت اقتصادی، کشورهای اسکاندیناوی و منا
محل انتشار:اقتصاد و توسعه منطقه ای، دوره (26)، شماره (18)، سال (2020-5) ، صفحات (109-136)
پیوند مقاله

تکنولوژی بردارهای تعاملاتی و شاخص‌های ارزیابی چهار الگوی مشهور توسعه در چارچوب اقتصاد نهادگرایی: هدایتگری برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن

عنوان:تبیین لزوم نگاه فرآیندی به تولید علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین و تبیین جایگاه سرمایه علمی حوزوی و دانشگاهی در آن
نویسندگان:وحید ارشدی
چکیده:پس از انتشار کتاب ارزشمند «اقتصادنا»، اثر شهید سیّد محمّد باقر صدر -ره-، قابلیت‌های مکتب اقتصادی اسلام در مقابل سایر مکاتب مهم و مشهور اعمّ از سرمایه‌داری و سوسیالیستی مشخص گردید. طرح دیدگاه این اندیشمند دینی، اقتصاددانان مسلمان علاقه مند به علم دینی را بر آن داشت تا به سمت تولید علم اقتصاد اسلامی حرکت کنند؛ امّا در طی این دوران، آنچه احساس می شود، آثار علمی منتشر شده در حوزه مطالعاتی مذکور در قالب مقالات پژوهشی و ترویجی و کتب دانشگاهی و حوزوی نتوانسته است تقاضای مؤثر و فراگیری در جامعه ی مسلمین ایجاد کرده و هنوز این سؤال در ذهن بخش قابل توجهی از جامعه ی علمی، مدیران و مردم مسلمان درباره وجود یا عدم وجود اصل اقتصاد اسلامی وجود دارد که نشان‌دهنده ی وجود حلقه های مفقوده در این مسیر است. در این مقاله تلاش گردیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی این موضوع تبیین گردد که علاقه-مندان اقتصاد اسلامی، نباید فقط در مقام تولید ادبیات علم اقتصاد -اسلامی- برآیند، بلکه با در نظر گرفتن یک فرآیند برای حل مسائل اقتصادی جامعه ی مسلمین و نقش ظرفیت سرمایه انسانی در حوزه و دانشگاه در این فرآیند به گونه‌ای مسیر حرکت خود را طراحی نموده که به قابل استفاده بودن ادبیات اقتصاد اسلامی در اداره جامعه مسلمین منجر شود به گونه ای که در بخش های مختلف اقتصادی جامعه برای یافته های اقتصاد اسلامی تقاضای مؤثر ایجاد شود. در پایان مقاله الگوی تولید علم اقتصاد در جامعه مسلمین در حوزه دولت‌های غیر سکولار و جایگاه سرمایه انسانی ارائه خواهد شد.
کلمات کلیدی:علم اقتصاد اسلامی، علم اقتصاد متناسب با جامعه مسلمین، روش شناسی، سرمایه علمی
محل انتشار:اقتصاد و بانکداری اسلامی، دوره (26)، شماره (29)، سال (2020-1) ، صفحات (33-60)
پیوند مقاله

تبیین تأثیرپذیری رفاه ذهنی از آموزه‌های اسلامی ثروت آفرین و دلالت‌های آن برای تربیت اقتصادی

عنوان:تبیین تأثیرپذیری رفاه ذهنی از آموزه‌های اسلامی ثروت آفرین و دلالت‌های آن برای تربیت اقتصادی
نویسندگان:وحید ارشدی − آزاده ظفرمند − زهرا خدادوست − زهرا شیرزاد
چکیده: توانمندسازی انسان‌ها برای بهره‌گیری از فرصت‌ها و منابع محدود، در جهت ثروت‌آفرینی و دستیابی به تأمین رفاه اقتصادی فردی و اجتماعی از ضرورت‌های توجه به تربیت اقتصادی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت پایدار اقتصادی است. این امکان وجود دارد که تربیت اقتصادی منجر به رفاه عینی شود امّا احساس رضایتمندی از زندگی حاصل نشده و مخاطب تربیت اقتصادی، همزمان با رفاه عینی، احساس رفاه و رضایتمندی نکند. بنابراین توجه نظام آموزشی و پرورشی به تقویت رفاه ذهنی نیز برای پیشرفت اقتصادی ضرورت پیدا می‌کند. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه بر تأمین رفاه عینی، منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشارکت 451 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسک‌پذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد ارتباط مستقیم معنی‌دار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به طور معناداری می‌توانند رفاه ذهنی را پیش‌بینی ‌کنند. بنابر یافته‌های مذکور، پیشنهاد می‌شود با هدف دستیابی نسل آینده به جامعه‌ی توسعه یافته، در کنار برنامه‌ریزی درسی آشکار و پنهان تربیت اقتصادی، از طریق فعالیت‌های یادگیری و ابزارهای آموزشی،
کلمات کلیدی:رفاه ذهنی، صبر، عزت نفس، اعتماد به نفس، ریسک‌پذیری، خلاقیت، تربیت اقتصادی
محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (16)، شماره (33)، سال (2020-9) ، صفحات (7-31)
پیوند مقاله

تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملی‌گرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان

عنوان:تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملی‌گرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان
نویسندگان:آمنه مرتضوی − محسن نیازی − وحید ارشدی
چکیده:بررسی روند توسعه‌ی اقتصادی کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد از الزامات پیشرفت اقتصادی جامعه، تقویت ملی‌گرایی مصرفی و افزایش تمایل مردم به خرید کالاهای داخلی است، زیرا توان تولید و اشتغالزایی کشور؛ و مقاوم شدن آن را در برابر تکانه‌های مختلف افزایش می‌دهد. بنابراین شناخت متغیرهای مؤثر بر ملی‌گرایی مصرفی برای اتخاذ راهبردهای مناسب توسط متولیان مرتبط فرهنگی و اقتصادی جامعه لازم است. بر این مبنا، هدف این پژوهش، تبیین روابط بین متغیرهای مؤثر بر ملی‌گرایی مصرفی است. برای رسیدن به این هدف، از روش پیمایشی استفاده شد. برای انجام این روش از پرسشنامه‌های استاندارد و نیز محقق‌ساخته‌ی مرتبط با متغیر وابسته ملی‌گرایی مصرفی و متغیرهای مستقل میهن‌پرستی، نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، الگوی مصرف بدون نقش، ارزیابی از کالاهای ایرانی، مصرف نمایشی و تشخص‌پذیری برای توزیع میان 450 نفر از مردم شهر اصفهان استفاده شد. برخی از یافته‌های پژوهش، حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد هر چه میهن پرستی، الگوی مصرف و ارزیابی از کالاهای ایرانی بیشتر شود ملی‌گرایی مصرفی مردم نیز بیشتر خواهد شد و هر چه نگرش به کالاهای خارجی، آگاهی از کیفیت محصولات، مصرف نمایشی و تشخص‌پذیری بیشتر شود ملی‌گرایی مصرفی کمتر خواهد شد. میهن‌پرستی با ضریب 361/0 بیشترین تأثیر مثبت و نگرش به کالاهای خارجی با ضریب 223/0- بیشترین تأثیر منفی را بر ملی‌گرایی مصرفی دارد. همچنین یافته‌های دیگر این پژوهش نشان می‌دهد ملی گرایی مصرفی در میان دو جنس مرد و زن و نیز در میان طبقات اقتصادی مختلف مردم اصفهان تفاوت معناداری دارد اما این متغیر در میان گروه‌های سنی، در میان گروه‌های تحصیلی مختلف و در میان متأهلین و مجردین تفاوت معناداری وجود ندارد.
کلمات کلیدی:ملی‌گرایی مصرفی، مصرف نمایشی، تشخص‌پذیری، کالای ایرانی، غیرت اقتصادی، میهن پرستی، تحلیل مسیر
محل انتشار:علوم اجتماعی، دوره (16)، شماره (2)، سال (2020-5) ، صفحات (1-31)
پیوند مقاله

سازوکار تأثیرگذاری نظام اعتباری (مالی و بانکی) بر فضای کسب و کار در کشورهای منا

شناسایی متغیرهای مرتبط با اجرای خط مشی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با رویکرد استحکام از درون استحکام در برابر تکانه‌ها

پیش‌بینی ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالت‌های تربیت اقتصادی آن

عنوان:پیش‌بینی ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالت‌های تربیت اقتصادی آن
نویسندگان:وحید ارشدی - آزاده ظفرمند - زهرا خدادوست - زینب شیرزاد
چکیده: توانمندسازی انسان‌ها برای بهره‌گیری از فرصت‌ها و منابع محدود، در جهت ثروت‌آفرینی و دستیابی به تأمین رفاه اقتصادی فردی و اجتماعی از ضرورت‌های توجه به تربیت اقتصادی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت پایدار اقتصادی است. این امکان وجود دارد که تربیت اقتصادی منجر به رفاه عینی شود امّا احساس رضایتمندی از زندگی حاصل نشده و مخاطب تربیت اقتصادی، همزمان با رفاه عینی، احساس رفاه و رضایتمندی نکند. بنابراین توجه نظام آموزشی و پرورشی به تقویت رفاه ذهنی نیز برای پیشرفت اقتصادی ضرورت پیدا می‌کند. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه بر تأمین رفاه عینی، منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشارکت 451 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسک‌پذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد ارتباط مستقیم معنی‌دار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به طور معناداری می‌توانند رفاه ذهنی را پیش‌بینی ‌کنند. بنابر یافته‌های مذکور، پیشنهاد می‌شود با هدف دستیابی نسل آینده به جامعه‌ی توسعه یافته، در کنار برنامه‌ریزی درسی آشکار و پنهان تربیت اقتصادی، از طریق فعالیت‌های یادگیری و ابزارهای آموزشی،
کلمات کلیدی:رفاه ذهنی، صبر، عزت نفس، اعتماد به نفس، ریسک‌پذیری، خلاقیت، تربیت اقتصادی
محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (16)، شماره (33)، سال (2020-9) ، صفحات (7-31)
پیوند مقاله

فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانه‌ها

عنوان:فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانه‌ها
نویسندگان:وحید ارشدی - جواد نوبخت - رضا اسماعیل‌پور - سعید سید حسینی زاده یزدی
چکیده:اسناد معتبر منتشر شده توسط نهادهای علمی نظارتی و اجرایی بیانگر اینست که با گذشت سال‌ها از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر انقلاب اسلامی (مدظله) و همچنین تأکید ایشان بر اهمیت آن‌ها در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران؛ این سیاست‌ها در سطح قابل قبولی عملیاتی نشده است و باعث تأثیرگذاری تکانه‌های اقتصادی بر زندگی مردم شده است. این مقاله به دنبال شناسایی روشمند متغیرهایی است که می‌تواند برای عملیاتی شدن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی قابل رصد باشد. این پژوهش با مفروض گرفتن آنکه پژوهشگران اقتصاد مقاومتی، معتقد به مقاوم‌کردن اقتصاد در مقابل تکانه‌های احتمالی به اقتصاد بوده؛ و دغدغه‌ی اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را در سطوح مختلف داشته‌اند و با رویکرد آن و برای عملیاتی کردن این سیاست‌ها راهکارهایی را پیشنهاد داده‌اند، با روش فراتحلیل، بیش از 200مقاله از مقالات با درجه‌ی علمی پژوهشی مرتبط با موضوع اقتصاد مقاومتی را از سال 1391 تا پایان سال 1399 مورد بررسی قرار داده است. عوامل و موانع شناسایی شده و زیر مؤلفه‌های آن‌ها را در سه زمان پیش از اجرا، میان اجرا و پس از اجرا توزیع نموده؛ که پس از برگزاری جلسات علمی پیرامون آن‌ها و اعتبارسنجی توسط متخصصان، به عنوان متغیر قابل رصد در جهت سنجش مقاوم پذیری سازمان در برابر تکانه‌ها معرفی شده‌اند. مدیریت‌های اجرایی و نظارتی سازمان‌ها در جهت تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در هر سطحی باید تلاش کنند متغیرهای معرفی شده را رصد نموده و تلاش نمایند متغیرهای عامل را تقویت نموده؛ و متغیرهای مانع را تضعیف نمایند.
کلمات کلیدی:خط مشی کلی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، استحکام درونی ، فراتحلیل، تکانه
محل انتشار:مطالعات اقتصاد اسلامی، دوره (14)، شماره (1)، سال (2021-9) ، صفحات (127-169)
پیوند مقاله

ارزیابی کارایی سیگنال‌های انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار

عنوان:ارزیابی کارایی سیگنال‌های انتخاب رشته تحصیلی از منظر نیازهای بازار کار
نویسندگان:وحید ارشدی - رضا توکلی جاغرق - جواد غیاثی - مجید منفرد
چکیده:با توجه به شکل‌گیری پدیده‌ی نامطلوب بیکاری فارغ‌التحصیلان و آثار منفی آن، پرداختن به موضوع چگونگی انتخاب رشته‌ی تحصیلی از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است. سؤال اساسی پژوهش این است که آیا سیگنال‌های موجود انتخاب رشته در هدایت افراد متناسب با نیازهای بازار کار، کارا بوده‌اند؟ روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی؛ و به صورت ترکیبی از مطالعات اسنادی، تحلیل کیفی آمار (آمار توصیفی) و آمار تحلیلی (اقتصاد سنجی مقطعی) بوده است. یافته‌های این مطالعه که با استفاده از داده‌های سال‌های (1397-1385) و با کنترل استان و نوع دانشگاه انجام شده است، نشان می‌دهد در انتخاب رشته‌ی داوطلبان، توجهی به نرخ بیکاری آن رشته نمی‌شود. بی معنا شدن ضریب نرخ بیکاری در مدل فوق، تاییدی بر این فرضیه است که نرخ بیکاری رشته (متغیر مستقل اصلی)، توضیح‌دهنده نرخ ثبت‌نام در آن رشته (متغیر وابسته) نیست. لذا نرخ بیکاری رشته در هیچکدام از رشته‌های 6 گانه، در هیچ نوع از دانشگاه‌ها و هیچکدام از استان ها، تاثیری معناداری بر نرخ انتخاب آن رشته ندارد. معضلی که طبق پیشینه نظری و تجربی پژوهش در بسیاری از کشورهای دیگر نیز باشدت و ضعف وجود داشته و برای آن راهکارهایی را دنبال کرده‌اند.
کلمات کلیدی:سیگنال‌های انتخاب رشته، بازار کار، کارایی
محل انتشار:تحقیقات مدل سازی اقتصادی، دوره (11)، شماره (44)، سال (2021-9) ، صفحات (105-142)
پیوند مقاله

بررسی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر رشد اقتصادی از منظر سرمایه‌گذاری خارجی

کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی

عنوان:کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی
نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - رضا صابری
چکیده:این نوشته، افزایش اثربخشی آموزه های دینی را در چارچوب پاسخگویی به مفاهیم زیبایی شناسی، نمادهای هنری، تربیت هنری و ارتباط آنهابا تربیت دینی بررسی نموده است. این مطالعه با روش علمی -مروری و با استفاده از مبانی دینی، ادبیات، هنر و زیبایی شناسی به شکل پژوهش تلفیقی به تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش و نهایتاً استنتاج یافته های تحقیق پرداخته است. این تحقیق نشان داد که 1.اوج مفهوم زیباشناسی به زیبایی مطلق یعنی خداوند بر می گردد و گرایش به زیبایی ریشه فطری داشته و بر این اساس هنر و خلق آثار هنری جلوه بارز زیبایی است. 2.یکی از مؤلفه های مرتبط با تربیت هنری و زیبایی شناسی مفهوم نمادهاست. نمادها به شکل بیان نمادین و در قالب رنگ، شکل، صدا و به اشکال عینی-تمثیلی و ذهنی در آیات قرآن در معنایی غیر ظاهری مثل ایمان، صبر و گذشت بکر رفته اند. 3. استفاده از هنرهای بصری مثل رنگ گل و زیبایی های طبیعت در تلفیق با هنرهای دیگر می تواند در تربیت دینی مؤثر باشد.
کلمات کلیدی:تربیت دینی، زیبایی شناسی، نماد، هنر
محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (7)، شماره (15)، سال (2013-3) ، صفحات (113-134)
پیوند مقاله

توصیف و تبیین الگوهای نظری تربیت اسلامی

عنوان:توصیف و تبیین الگوهای نظری تربیت اسلامی
نویسندگان:جواد قندیلی - مرضیه عالی
چکیده:ارائه الگوی نظری تربیت اسلامی، روشی است که در طی آن نظریه‌پردازان تربیت اسلامی به شیوه‏ای سامان‌مند در باب تعلیم و تربیت دینی نظریه‏پردازی نموده‌اند. درواقع سامان‌مندی، حدّ ممیزة آن از سایر رویکردها و دیدگاه‌ها در خصوص تربیت اسلامی است. در این نگاه نظام تربیت اسلامی مجموعه‌ای از اجزا و روابط میان آنهاست که توسط ویژگی‌های معین به هم وابسته یا مرتبط می‌شوند. از این‌رو آنچه این پژوهش در پی آن است توصیف الگوهای نظری تربیت اسلامی است. بنابراین در پژوهش حاضر مسئله اصلی پژوهش، بررسی الگوهای نظری تربیت اسلامی ارائه‌شده توسط صاحب‌نظران است. به عبارت دقیق‌تر اینکه صاحب‌نظران تربیت اسلامی را به چه معنایی به کار برده‌اند؟ در ارائه الگوی تربیتی از چه منابعی بهره گرفته‌اند؟ در استفاده از منابع از چه روش‌هایی (توصیفی، توصیفی ‐ استنباطی و استنباطی) بهره گرفته‌اند؟ برای بررسی سؤالات بالا، پژوهشگران از روش تحلیل محتوا استفاده نموده‌ا‌ند. نتایج به‌دست‌آمده، پنج الگوی نظری در دیدگاه صاحب‌نظران تربیت اسلامی را نشا‌ن می‌دهد. رویکرد اول که بیشتر صاحب‌نظران تاریخی را دربر می‌گیرد مبتنی بر دیدگاه انسان‌شناسی است. رویکرد دوم، رویکرد نظام‌گرا به تربیت اسلامی است. رویکرد سوم، رویکرد مسئله‌محور، رویکرد چهارم، رویکرد تحلیل مفهومی و در پایان رویکرد پنجم، رویکرد تحلیل فلسفی است..
کلمات کلیدی:الگوهای نظری تربیت اسلامی، مبانی تربیتی، اصول تربیتی، اهداف تربیتی، روش‌های تربیتی
محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (1)، شماره (12)، سال (2011-9) ، صفحات (27-49)
پیوند مقاله

نیازسنجی رئوس مطالب برنامه درسی دوره های تکمیلی علوم انسانی اسلامی؛ زمینه ای برای بهبود و تقویت نظریه‌پردازی بر اساس مبانی دینی

عنوان:نیازسنجی رئوس مطالب برنامه درسی دوره های تکمیلی علوم انسانی اسلامی؛ زمینه ای برای بهبود و تقویت نظریه‌پردازی بر اساس مبانی دینی
نویسندگان:زهرا حجازی - مقصود امین خندقی - سیدجواد قندیلی
چکیده:هدف این پژوهش، نیازسنجی رئوس مطالب برنامۀ درسی دوره‌های تکمیلی علوم انسانی اسلامی برای فراهم آوردن زمینۀ بهبود و تقویت نظریه‌پردازی در اعضای هیئت علمی علوم انسانی بر اساس مبانی دینی بوده است. روش: این پژوهش از نیازسنجی با رویکرد کیفی و از ابزار مصاحبه و نمونه‌گیری گلوله برفی بهره‌مند شده است. داده‌ها به منظور شناسایی رویکرد آگاهان کلیدی به علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی و تعیین رئوس مطالب پیشنهادی از سوی آنان بررسی و تحلیل شدند. یافته‌ها: رویکرد اغلب آگاهان کلیدی، غرب‌گزین بود. سرفصلهایی از سوی آنان برای فراهم‌آوردن زمینۀ نظریه‌پردازی عضو هیئت علمی پیشنهاد شد که کلیه سرفصلهای به دست آمده در چهار محور دین اسلام، علم و دین، علوم انسانی و نظریه و نظریه‌پردازی تقسیم شدند. نتیجه‌گیری: اتخاذ چنین سرفصلهایی در این دوره‌ها می‌تواند تحولات قابل توجهی را ایجاد کند و عضو هیئت علمی شجاعت و اعتماد به‌نفس ایده‌پردازی در علوم انسانی را به دست می‌آورد. با عنایت به بهبود و تقویت نظریه‌پردازیبر اساس آموزه‌های دینی و نایل شدن به علوم انسانی اسلامی، مهم‌ترین دستاورد، پایان دادن به انحصارگرایی غربیان در علوم انسانی است
کلمات کلیدی:نیازسنجی، علوم انسانی اسلامی، رویکردهای علم دینی، نظریه‌پردازی، برنامۀ درسی
محل انتشار:مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره (21)، شماره (70)، سال (2017-5) ، صفحات (19-46)
پیوند مقاله

ماهیت گفتمان‌سازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگی‌های آن در برنامه‌های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

عنوان:ماهیت گفتمان‌سازی آموزه های انقلاب اسلامی و ویژگی‌های آن در برنامه‌های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
نویسندگان:حمیده پاک‌مهر - مقصود امین خندقی - سیدجواد قندیلی - محمود سعیدی رضوانی
چکیده:مطالعه حاضر با هدف بررسی چیستی گفتمان سازی آموزه های انقلاب اسلامی در برنامه های درسی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ویژگی های آن صورت گرفته است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه تحلیلی کلیه پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به‌طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. که در این پژوهش ابتدا ماهیت و چیستی گفتمان‌سازی تبیین و ده ویژگی اساسی با تأکید بر ایدئولوژی، شناسایی دال‌های شناور نما و متناقض با ایدئولوژی، توجه به فطرت، دارا بودن وجهه اجتماعی، برنامه‌ریزی، هژمونی سازی، مطالبه گری، قابل دسترس‌سازی، گفتمان‌سازی به مثابه فناوری قدرت نرم و توجه به اقتضائات سیاسی-اجتماعی احصا گردید. علاوه بر این پیامدهای نظری حاصل از رویکرد گفتمان‌سازانه در برنامه‌های درسی از دو منظر کلان/اساسی و فنی/ویژه و همچنین پیامدهای عملیِ آن از حیث تأثیر رویکرد مذکور بر سه حوزه شناخت، نگرش و عملکرد فراگیران در مواجهه با آموزه‌های انقلاب اسلامی و افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق برنامه‌های درسی بررسی گردید..
کلمات کلیدی:گفتمان سازی، ایدئولوژی، آموزه، انقلاب اسلامی، برنامه درسی، آموزش و پرورش، جمهوری اسلامی ایران
محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (2)، شماره (2)، سال (2017-12) ، صفحات (7-40)
پیوند مقاله

شناسائی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجوئی از منظر صاحب نظران اسلامی

عنوان:شناسائی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجوئی از منظر صاحب نظران اسلامی
نویسندگان:محمدحسین افشار - سیدجواد قندیلی - محمود سعیدی رضوانی
چکیده:هدف این پژوهش، شناسایی موضوعات اساسی مورد نیاز سبک زندگی دانشجویی برای اثربخش‌تر شدن آنها، با توجه به دیدگاه صاحب‌نظران اسلامی بود. روش: روش پژوهش از نوع آمیختۀ اکتشافی متوالی بود. در بخش کیفی از روش تحلیلی- استنتاجی و در بخش کمّی از روش پیمایشِ پرسشنامه‌ای و انجام آزمونهای آماری استفاده شد. جامعۀ آماری اول، کلیۀ منابع مرتبط با سبک زندگی دانشجویی با توجه به دیدگاه صاحب‌نظران اسلامی و جامعه دوم، شامل تعدادی از اساتید حوزۀ علمیۀ مشهد و استادان معارفِ اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 93-1392 بود. در جامعۀ اول از آنجا که کلیه منابع و مدارک موجود استفاده شد، نمونه‌گیری صورت نپذیرفت و در جامعۀ دوم، از 52 نفر با استفاده روش نمونه‌گیری هدفمند(نمونه‌گیری گلوله‌برفی) استفاده شدند. یافته‌ها: ارائۀ چارچوب مفهومی سبک زندگی دانشجویی در پنج مؤلفۀ کلّی، که عبارتند از: فعالیتهای آموزشی، فعالیتهای اوقات فراغت، فعالیتهای عبادی، بهداشت و تغذیه و فعالیتهای سیاسی. نتیجه‌گیری: دورۀ دانشجویی به لحاظ قرار گرفتن در طیف وسیعی از مشکلات عاطفی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و تحصیلی، دوره‌ای حساس و نیازمند آموزشهای خاص و دریافت اطلاعات مفید در جهت پیشگیری و حل مشکلات است؛ بنابراین، توجه به چارچوب مفهومیِ سبک زندگی دانشجویی برای کلیۀ دانشجویان پیشنهاد می‌شود.
کلمات کلیدی:سبک زندگی، زندگی اسلامی، زندگی دانشجویی، دیدگاه صاحب نظران اسلامی
محل انتشار:مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره (21)، شماره (2)، سال (2017-9) ، صفحات (251-268)
پیوند مقاله

تفسیر تربیتی به مثابه رشته علمی: در جستجوی گونه شناسی شمول گرایانه و جامع از تفسیر تربیتی

عنوان:تفسیر تربیتی به مثابه رشته علمی: در جستجوی گونه شناسی شمول گرایانه و جامع از تفسیر تربیتی
نویسندگان:مقصود امین خندقی - فاطمه سادات جعفرنیا
چکیده:با طرح موضوع «تفسیر تربیتی» در دهه‌های اخیر در عرصه علوم حوزوی و علوم تربیتی، آثار متعددی درباره انواع و طبقه‌بندی آن نگاشته شده است؛ ولی تاکنون هیچ‌یک از این آثار، به‌صورت اختصاصی به بررسی گونه‌شناسی‌ها و انواع تفسیر تربیتی به‌طور همه‌جانبه نپرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی انواع مختلف تفسیر تربیتی و ارائه طبقه‌بندی مفهومی شمول‌گرایانه و جامع به‌منظور معرفی تفسیر تربیتی به‌عنوان یک رشته علمی انجام شد. تحقق این هدف، طی دو مرحله اصلی، پیگیری شد: در مرحله نخست، دیدگاه‌های موجود درباره انواع تفسیر تربیتی احصاء، شرح، نقد و بازنگری شدند؛ در مرحله دوم، پس از ارائه طبقه‌بندی‌های جدید، از طریق باهم‌نگری طبقه‌بندی‌های جدید و بازنگری طبقه‌بندی‌های موجود به ارائه گونه‌شناسی جامع و شمول‌گرایانه از تفسیر تربیتی براساس معیارهای متعدد اقدام شد. سرانجام، براساس سه شاخصه اساسی هر رشته علمی −غایت، موضوعات و مسائل، و روش− تفسیر تربیتی به‌مثابه یک رشته علمی مطرح می‌شود که براساس سه شاخص یادشده، گونه‌شناسی شمول‌گرایانه و جامع جدید و متمایز دیگری از تفسیر تربیتی ارائه شد. این پژوهش می‌تواند با نمایاندن افق‌ها و اضلاع و برداشت‌های جدید از تفسیر تربیتی، سمت و سوی جدیدی در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی ایجاد کند.
کلمات کلیدی:تفسیر تربیتی، گونه شناسی، طبقه بندی، نظریه پردازی، علم دینی، رشته علمی
محل انتشار:تربیت اسلامی، دوره (14)، شماره (28)، سال (2019-4) ، صفحات (195-219)
پیوند مقاله

برداشتی متفاوت از ماهیت تفسیر تربیتی: نظریه پردازی در حکم هدف و آرمان تفسیر تربیتی

عنوان:کاربرد زیباگرائی و هنر در تربیت دینی
نویسندگان:مقصود امین خندقی - فاطمه سادات جعفرنیا
چکیده:در این پژوهش، تبیین ماهیت تفسیر تربیتی مدنظر بوده است. بدین منظور، ابتدا ماهیت این تفسیر با نظر به گونه شناسی بازنگری شده از دیدگاه های موجود از تفسیر تربیتی، تبیین شد و بر اساس سه معیار اصلی، یعنی روش تفسیر، شمول آیات و معنای تربیت، برای هر کدام از دیدگاه های ذیل هر معیار، مهم‌ترین ویژگی های ذاتی و عرَضی که در مجموع، با یکدیگر سازنده‌ی ماهیت هرگونه تفسیر تربیتی هستند، شرح و تفصیل داده شد. برای تعیین ماهیت تفسیر تربیتی با نظر به گونه شناسی وضع مطلوب، بر اساس معیار هدف تفسیر تربیتی که جامعیت و ژرفای مطلوبی دارد، ماهیت تفسیر تربیتی تعیین گردید. ذیل معیار هدف تفسیر تربیتی، شش طبقه، شامل استخراج و شرح نکات تربیتی، مقایسه و تطبیق با یافته های سایر علوم، چهره-گشایی از حقایق قرآن، تأیید گزاره های قرآن/علوم تربیتی، استخراج عناصر تربیتی و نظریه پردازی-قرار دارد. در ادامه، ماهیت هر یک از این طبقات بررسی شد. همه‌ی این طبقات به جز هدف نظریه پردازی، در دو ویژگی، یعنی داشتن نگاه محدود به تفسیر تربیتی و محدودیت در دستاورد ها و تولیدات مشترک هستند. بر این اساس، نظریه پردازی به عنوان ماهیتی مقبول برای تفسیر تربیتی شرح و بسط داده شد. برای توضیح این ماهیت، مباحثی مانند گستردگی نگاه به تعلیم و تربیت و ارتقای تفسیر تربیتی در حکم دیدگاهی فراکنشی مطرح شد که به دانش موجود تربیت اکتفا نکرده و در پی بازسازی این قلمرو معرفتی است و درنهایت، ایده‌ی اصلی این پژوهش، یعنی هدف نظریه پردازی برای تفسیر تربیتی، ضرورت ها و برخی الزامات آن بررسی شد.
کلمات کلیدی:تفسیر تربیتی، ماهیت، نظریه پردازی، قرآن، علوم تربیتی اسلامی
محل انتشار:آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره (2)، شماره (3)، سال (2018-8) ، صفحات (19-40)
پیوند مقاله

پاره حقیقت‌گویی درتحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی نظام آموزشی ایران

عنوان:پاره حقیقت‌گویی درتحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی نظام آموزشی ایران
نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی
چکیده:هدف اصلی این نوشتار، نقد مقاله “تحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی در نظام آموزش وپرورش ایران )وضعیت موجود( مبتنی بر اسناد مکتوب” میباشد. بر اساس نتایج به دست آمده، مهمترین نقاط قوت و ضعف مقاله موردنظر را چنین می توان برشمرد: دست آورد مثبت و سترگ مقاله، ایجاد گفتمان ضرورت توجه به مسائل و نیازهای جنسی دانش آموزان به ویژه با توجه به محیط به شدت نابسامان و تحریک های کنونی است. با توجه به یافته ها و پیام های ضمنی این مقاله، آموزش وپرورش سیاست کتمان حقایق جنسی و عدم توجه کافی به نیازهای مذکور را در پیش گرفته است. بنابراین، نتایج این مطالعه، تلنگری جدی به مسئولان متقی و خدوم آموزش و پرورش به منظور بازاندیشی در مواجهه صحیح با مسائل جنسی به شمار می آید. باوجود این، مقاله با پذیرشِ بنیانی نادرست و غفلت از نگاه اسلامی به امر جنسی، بخش عمده ای از حقیقت را نادیده گرفته و در "پاره حقیقت گویی آشکاری" در غلتیده است و این امر، عمده ترین نقطه ضعف مقاله به شمار مقاله می آید. در تربیت جنسی چهار گفتمان محافظه کار، لیبرال، پست مدرن وجود دارد و سه گفتمان اخیر بر آزادسازی روابط شنیع تأکید میکنند. چراکه اگر بر اساس بنیان ضیق و انتقادی به ناچار باید تسلیم گفتمان محافظه کار (یا به تعبیر مؤلف بدبینانه) شویم. به بیان دیگر، براساس مدلولات بخش های ناصواب مقاله، چنانچه متصدیان تعلیم وتربیت نمی خواهند امر جنسی را به غریزه ای حیوانی فرو کاهند، به ناچار باید رویکرد رقیب را بپذیرند؛ رویکردهایی که زندگی انسانی، اخلاقی و بافضیلت را در همجنس خواهی و سایر روابط حیوانی جستجو می کنند!
کلمات کلیدی:تربیت جنسی، نظام آموزشی ایران، برنامه درسی
محل انتشار:پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره (8)، شماره (1)، سال (2018-8) ، صفحات (160-173)
پیوند مقاله

ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی (مربیان، فراگیران و کلاس درس)

عنوان:ضرورت توجه به قطب سوم در تربیت دینی و آثار آن بر فضای تربیتی (مربیان، فراگیران و کلاس درس)
نویسندگان:ابوالفضل علی آبادی - جهانگیر مسعودی - ابوالفضل غفاری - حسین باغگلی
چکیده:هدف پژوهش حاضر تبیین ابعاد و مؤلفه‌های رویکرد کثرت‌گرایی دینی- فقهی، ارتباط و تاثیرات آن بر فضای تربیت دینی است. این تحقیق از نوع توصیفی-تفسیری است که مبتنی بر روش‌ تحلیل فلسفی است. جامعۀ تحلیل شامل سه بخش: متون، اسناد مرتبط با تکثر دینی، فقه اسلامی و تعلیم و تربیت دینی بوده است. پس از تحلیل و بررسی متون و استحصال نظریۀ تکثر فقهی به عنوان موجه‌‌ترین رویکرد، به مقایسۀ تطبیقی تقابل‌های دوگانۀ تکثرگرایی دینی-انحصارگرایی دینی و فقه مخطئه-فقه مصوبه و سپس، به استخراج لوازم و اقتضائات آن‌ها در تربیت دینی به شیوه استنباطی پرداخته شده است. دلالت‌های استخراجی رویکرد تکثرگرایی موجه برای تربیت دینی در سه بخش کلاس، مربی و فراگیر ‌عبارتند از: کلاس: داشتن کلاس راحت و بدون دغدغه برای ابراز عقیده، فضای چند صدایی قانونمند و رشد خلاقیت پروری در کلاس، برنامه‌های درسی مشارکتی و بدون تبعیض، مربی: داشتن نگاه باز و چندمنظری، تمرکز بر بطن و فحوای متون، به‌کارگیری شیوۀ استنباط عقلانی در تدریس، داشتن شیوۀ دموکراتیک و احتراز از تحمیل و تلقین، فراگیر: فراخ‌اندیشی و توسعه ذهنی فراگیران، تعامل بازتر در مواجهه با پیروان سایر ادیان و دیدگاه‌ها، همچنین تقویت ظرفیت‌های انتقادگرایی، تحلیل‌گری و قضاوت در فراگیران. در ادامه با نقد و مقایسۀ رویکردهای انحصارگرایی دینی و تکثرگرایی تند لیبرالی، "تکثرگرایی معتدل" براساس الگوی فقه اسلامی به عنوان "رویکرد موجه" برای تربیت دینی پیشنهاد شده است.
کلمات کلیدی:تکثر گرایی موجه، انحصارگرایی، تخطئه، تصویب، تربیت دینی
محل انتشار:مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (3)، شماره (1)، سال (2018-6) ، صفحات (49-88)
پیوند مقاله

شناسایی و اولویت‌بندی پیام‌های مرتبط با خویشتنداری جنسی دانش‌آموزان (براساس منابع و دیدگاه‌های دانش‏آموزان)

شایستگی‎های کانونی مربّی تربیت جنسی

عنوان:شایستگی‎های کانونی مربّی تربیت جنسی
نویسندگان: - محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی حسین باقری
چکیده:مقاله حاضر با هدف شناسایی شایستگی‎های کانونی مربیّان تربیت جنسی طراحی گردید و جهت تعیین شایستگی‎های کانونی، از روش پنج مرحله‎ای بیهام و مایر، بهره گرفته شد. جامعۀ پژوهش حاضر، کلیه متخصّصان تربیت جنسی و مربّیان عفاف‎گرایی و تربیت جنسی شهر مشهد، در نظر گرفته شدند که با روش نمونه‌گیری هدفمند، مورد گزینش قرار گرفتند و مصاحبه نیمه‎ساختار یافته و پرسش‌نامه، ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش بودند. با بررسی ادبیّات و آرای صاحب‏نظران و منابع علمی مختلف در خصوص شایستگی‎های کانونی مربّیان و یافته‎های حاصل از مصاحبه‎ها و پرسش‌نامه‎ها، فهرستی مشتمل بر 785 مفهوم استخراج و گردآوری گردید و مفاهیم به‎دست آمده در قالب 109 مقوله دسته‏بندی شدند. پس از تجزیه و تحلیل داده‌های به‎دست آمده، شایستگی‎های مربّیان تربیت جنسی در قالب 16 مضمون و پنج محور قرار گرفتند. مضامین رابطه مربی با خدا، رابطه مربی با خود و رابطه مربی با دیگران، در محور ویژگی‏های پایة مورد نیاز مربی جای گرفتند. مبانی تربیت جنسی، غرب و تربیت جنسی و مفهوم ‏‏شناسی امر جنسی در محور مباحث نظری مورد نیاز مربی، گنجانده شدند. مضامین مربوط به محور تبیین و توصیف آسیب‏های جنسی، زمینه‎‏‏سازهای فساد جنسی، آسیب‌شناسی جنسی و پیامدهای منفی ناشی از آسیب‏های جنسی، معرفی شدند. مضمون باور‏های اساسی در محور باور‏های مورد نیاز در تربیت جنسی و مضامین سواد رسانه‏ای، چگونگی پاسخگویی به سؤالات و شبهات نوجوانان، مهارت پیشگیری و مواجهه صحیح با سوءاستفاده جنسی، مواجهه با پدیده خودارضایی، روان‏شناسی مسائل جنسی و توانایی به‏کارگیری راهبردها و راهکارهای خویشتنداری جنسی نوجوانان نیز، در محور مهارت‏های مورد نیاز برای مربی تربیت جنسی قرار گرفتند.
کلمات کلیدی:شایستگی‎های کانونی، روش بیهام و مایر، مربیّان تربیت جنسی
محل انتشار:پژوهش های برنامه درسی، سال (2019-6)
پیوند مقاله

Investigation of care needs، driving forces، and challenges in the caregiving system of orphan and vulnerable children in Iran

افول ارزش‎های عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی (یک مطالعه پدیدارشناسی)

عنوان:افول ارزش‎های عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی (یک مطالعه پدیدارشناسی)
نویسندگان:معصومه محمد حسین زاده - محمود سعیدی رضوانی - مقصود امین خندقی - بهروز مهرام - علی تقی پور
چکیده:این مطالعه با هدف کشف تجارب زیسته دانشجویان درزمینۀ برنامه‌درسی پنهان عفاف و حجاب دانشکده پزشکی مشهد و با استفاده از شیوه پدیدارشناسی انجام شد. ابزار گردآوری داده مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته بود. به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند با 25 نفر از دانشجویان، مصاحبه انجام شد. داده-های جمع‌آوری‌شده به شیوه کیفی و با استفاده از نرم‌افزار Maxq در سه مرحله (کدبندی آزاد، محوری و انتخابی) کدبندی و تحلیل شد. اعتبار و صحت یافته‌ها بر اساس بررسی مجدد داده‌ها توسط شرکت‌‌کنندگان پژوهش، استفاده از همتایان پژوهشی، سه سویه سازی بررسی و تائید شد. نتایج نشان داد که یادگیری‌های دانشجویان درزمینۀ عفاف و حجاب طی تحصیل در دانشکده پزشکی مشهد، در برخی از موارد در تضاد با اهداف برنامه‌درسی رسمی بوده به‌گونه‌ای که حساسیتهای مذهبی و فرهنگی برخی از دانشجویان در خصوص توجه و رعایت حدومرزهای پوشش اسلامی و تعامل با جنس مخالف تا حدی کاهش‌یافته و رعایت آن کمرنگ‌تر شده است. به نظر می‌رسد که مسئولین باید توجه بیشتری به نقش برنامه‌درسی پنهان و یادگیری‌های ناآشکار حاصل از آن به‌ویژه درزمینۀ عفاف و حجاب داشته باشند و تلاش نمایند از ظرفیت‌های موجود در این زمینه جهت نهادینه‌سازی عفاف و حجاب استفاده نمایند.
کلمات کلیدی:برنامه‌درسی پنهان، عفاف، حجاب، اخلاق پزشکی
محل انتشار:تربیت اسلامی، سال (2019-1)
پیوند مقاله

نقد نظریه تربیت اسلامی: «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد

عنوان:نقد نظریه تربیت اسلامی: «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
نویسندگان:حسین باغگلی - امیر غنوی
چکیده:هدف مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد اول)» اثر آقای دکتر خسرو باقری است. روش مورد استفاده در نقد کتاب نقد درونی بود و در این زمینه کتاب در سه حوزه: 1)روش شناختی؛ 2) ساختاری و 3) محتوایی؛ مورد بررسی قرار گرفت. در نقد روش شناختی؛ سه محور: عدم توجه قابل قبول به ارکان دینی در فهم رویکرد دین به «تربیت»؛ تاکید بر مبانی انسان شناختی و غفلت از سایر مبانی مورد توجه در جریان «تربیت اسلامی» و تفکیک «تعلیم» و «تربیت» و پذیرش اصالت برای هر یک از آنها، مورد بررسی قرار گرفت؛ در نقد ساختاری؛ سه محور: بررسی ربط منطقی فصول؛ اصرار به مرحله بندی سنی در تربیت و تحلیل و ترکیب نامناسب ویژگی های انسان بررسی شد و در بخش محتوایی دو محور: تحدید تعریف «تربیت» و انحراف از معنای توافقی تربیت و خَلط میان «تربیت» و «اخلاق» مورد تحلیل و نقد قرار گرفت. یافته های مطالعه انتقادی کتاب نشان داد، به رغم اینکه ظاهراً الگوی جدید و بدیعی در پرداختن به تربیت، مطرح شده است، اما محدودیت های موجود در حوزه روش شناختی و الگوی مورد استفاده مولف در کشف تعریف تربیت و صورت بندی آن، نشان دهنده آن است که نه تنها نوآوریِ کارآمدی صورت نگرفته است، بلکه با نگاه محدود به عناصر موثر در تربیت و خَلط میان دو حوزه «تربیت» و «اخلاق»؛ کارکردهای دقیق «تربیت» نیز با چالش مواجه شده است، به طوری که مزیت های رقابتی آن برای گفتگو با رویکردهای رقیب در دنیای معاصر را به شدت با چالش مواجه نموده است.
کلمات کلیدی:تربیت اسلامی، تربیت، اخلاق، مطالعه انتقادی
محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (27)، شماره (43)، سال (2019-9) ، صفحات (5-26)
پیوند مقاله

زیست‎نامه شهدا و لایه‎های ذهنی مخاطبان: ربایش‎ها، رانش‎ها، رویش‎ها

عنوان:زیست‎نامه شهدا و لایه‎های ذهنی مخاطبان: ربایش‎ها، رانش‎ها، رویش‎ها
نویسندگان: محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
چکیده:هدف پژوهش حاضر کندوکاو لایه‎های ذهنی مخاطبان زیست‎نامه‎های شهدا بوده است و این امر با توجه ‎به اهمیت الگوپذیری از شهدا، زنده نگاه‌داشتن نام و یاد آن‎ها و نقش خاص آن بزرگ‎مردان در پیشبرد اهداف تربیتی، ضرورتی آشکار است. در این پژوهش کاربردی، زیست‌نامۀ سه شهید انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و مدافع حرم، با روش نمونه‎گیریِ کیفی«با حداکثر تنوع»، در بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد توزیع گردید و پس از انجام مصاحبه‎های نیمه ساختاریافته، در خصوص کتاب مطالعه شده، تجزیه‎وتحلیل داده‎ها به روش کدگذاری استراوس و کوربین، طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، انجام شد. در طی این پژوهش که با روش پدیدارشناسی صورت پذیرفت، 486 مفهوم کشف گردید که بر اساس معنا، ماهیت، ارتباط و تناسب مفهومی، در قالب 32 مقوله جای گرفت. نتایج نهایی نیز، تحت عنوان هشت مضمون بینشی نگرشی، اعتقادی اخلاقی، فرهنگی اجتماعی و فنی ساختاری، در دو محور ربایشی و رانشی، طبقه‎بندی شد. این عوامل ربایشی و رانشی، عمدتاً ناظر به محتوای زیست‎نامه‎ها و کیفیت عملکرد و پردازش نویسندگان، راویان و سایر دست‎اندرکاران بوده است. همچنین تحلیلی از رویش‎های (آموزه‎های تربیتی) این زیست‎نامه‎ها نیز، در سه بُعد شناختی، عاطفی و عملی، ارائه گردید. نتایج پژوهش صورت گرفته، حاکی از آن است که مطالعه زیست‎نامه‎های یادشده، درمجموع، در اکثر مخاطبان، نوعی ربایش نسبت به این زیست‎نامه‎ها و نیز آرمان‌های شهدا ایجاد نموده و در برخی از آنان نیز، موجب تصمیم‎گیری قاطع و انجام کنش‎های متناسب با آرمان‎های تربیتی یادشده، گردیده است؛ اما در لایه‎های ذهنیِ درصد کمتری از مخاطبان، نوعی رانش نسبت به مطالعه زیست‎نامه‎ها، ایجاد شده است و این امر به‎ویژه در مورد زیست‎نامه‎هایی که، ازلحاظ فنون ساختاری و نگارشی داستان‎نویسی و خاطره‎نویسی قوی نبودند؛ حساسیت لازم را در کیفیت و کمیت محتواها نداشتند و یا سعی غیرمنطقی در قهرمان سازی داشتند، مشهود است.
کلمات کلیدی:زیست‎نامه، شهید، ربایش‌ها، رانش‎ها، رویش‌ها، آموزه‎های تربیتی
محل انتشار:پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره (29)، شماره (53)، سال (2022-2) ، صفحات (123-164)
پیوند مقاله

تجربه مردم از زیست در بحران: کرونا از واکنش دیرهنگام تا تصمیم درست و اجرای ضعیف بحران

عنوان:تجربه مردم از زیست در بحران: کرونا از واکنش دیرهنگام تا تصمیم درست و اجرای ضعیف بحران
نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
چکیده:در مسئله بحرانی و پیچیده ویروس کرونا، جهان با یک ابرمسئله غیرساختاریافته‎ای، در ابعاد گوناگون روبرو شد و زندگی فردی، اجتماعی و فرهنگی اکثر کشورها را تحت‎تأثیر قرار داد. کشور ایران نیز، پذیرای این میهمان ناخوانده شد و همزمان با ورود این ویروس ناشناخته، حوزه‎های گسترده‎ای در کشور دچار ابهام و سردرگمی شدند. بنابراین با پدید آمدن این شرایط خاص و خطر تهدیدات جانی و روانی مردم، دولتمردان در جهت مدیریت کشور و کنترل سلامت همگانی، وضعیت اضطراری را اعلام نمودند و اقداماتی از جمله اجرای محدودیت‎ها در بخش‌های مختلف و طرح قرنطینه خانگی را در دستور کار خود قرار دادند. مطالعه حاضر به بررسی چگونگی عملکرد دولت در اوایل شیوع ویروس کرونا (اسفند 1398 الی فروردین 1399؛ همزمان با ایجاد و اجرای محدودیت‎ها و اجرای طرح قرنطینه خانگی) و میزان موفقیت دولتمردان از نظر مردم، پرداخته است. افراد مشارکت‎کننده در این پژوهش کیفی، که 222 نفر بودند، در قالب پرسشنامه باز پاسخ، در خصوص چگونگی مدیریت دولت، در زمینۀ شیوع کرونا اظهارنظر نمودند. طبق پژوهش حاضر، در مجموع 441 مفهوم شناسایی و نام‌گذاری ‎شد که در قالب 25 مقوله و 5 مضمون و 2 محور جای گرفت. یافته‌ها حاکی از آن است که حدود 52 درصد از مشارکت‎کنندگان، دولت را در مدیریت بحران ناشی از شیوع کرونا، ناموفق دانسته‏اند. حدود 37 درصد نظر بینابین و ممتنع در این خصوص ارائه نمودند و حدود 11 درصد نیز، دولت را در مهار بحران کاملاً موفق ارزیابی کردند. بنابراین سه مضمون ناکارآمدی دولت در مواجهه اولیه، ناکارآمدی دولت در تصمیم‎گیری‎ها و ناکارآمدی دولت در اجرا، در محور عدمِ‎موفقیت دولت در مهار بحران، جای داده شد و دو مضمون کارآمدی دولت در جهت کنترل بحران و کارآمدی ملی در جهت کنترل بحران نیز، جزء محور موفقیت دولت در مهار بحران لحاظ گردید.
کلمات کلیدی:کروناویروس، قرنطینه خانگی، مدیریت بحران
محل انتشار:اخلاق، الهیات و بلایای فراگیر ، 2020-09-14
پیوند مقاله

عوامل نادیده انگاشتن دستورالعمل‎های ایمنی در دوره قرنطینه خانگی

دو رویۀ تعامل ایرانیان با کرونا و قرنطینه خانگی

رهیافتی فقهی بر چیستی حکم تربیت جنسی بر اساس ادلة عام و خاص تربیت

عنوان:رهیافتی فقهی بر چیستی حکم تربیت جنسی بر اساس ادلة عام و خاص تربیت
نویسندگان:سیدمصطفی فرع شیرازی - کریم عبدالهی‌نژاد - محمود سعیدی رضوانی - علیرضا عابدی سرآسیا
چکیده:پس از تتبع در متون دینی و آداب و آموزه‌های مختلف در زمینة تربیت جنسی، اهتمام و توجه خاص شارع مقدس به این مسئله نمود می‌یابد. بیشتر آموزه‌های تربیتی جنسی در کتب حدیثی و فقهی، در ذیل ابوابی همچون نکاح و ولادت و حضانت و ولایت و لباس نمازگزار و پوشش و نگاه آورده شده است. وجود چنین مسائلی بیانگر اهمیت این مسئله در شریعت است. در مواجه با این آداب دینی این سؤال مطرح می‌شود که آیا تربیت جنسی فرزندان، جایز و راجح است؟ یا اهتمام و توجه شارع به مقولة تربیت جنسی چنان است که می‌توان گفت انجام این مقوله تربیتی بر متولیان آن ‌یک واجب شرعی است؟ برای پاسخ‌دادن به این سؤال‌ها، دو دسته ادلة نقلی به همراه آراء فقها بررسی می‌شوند: اول ادله عامّی که ناظر بر اصل تربیت است، دوم ادلة خاصّی که مستقیماً ناظر به تربیت جنسی است. لازم به ذکر است روش تحقیق در این نوشتار تحلیلی ـ توصیفی و روش گردآوری مطالب کتابخانه‌ای است.
کلمات کلیدی:ادلة تربیت، تربیت جنسی، حکم تربیت، وجوب تربیت
محل انتشار:فقه و حقوق خانواده، دوره (25)، شماره (73)، سال (2020-12) ، صفحات (27-54)
پیوند مقاله

سن تأثیرپذیری جنسی در فرزندان

بررسی پدیدارشناسانۀ پیشران‎ها و چالش‎های رعایت عفاف در دانشجویان پسر دانشگاه فردوسی مشهد

دانشجویان و کنش‎های پوشش: لغزش، نرمش، ارزش

عنوان:دانشجویان و کنش‎های پوشش: لغزش، نرمش، ارزش
نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی - فاطمه غلامی
چکیده:مطالعۀ حاضر، به واکاوی تفسیر دانشجویان دختر، نسبت به حجاب و پوشش پرداخته است. مشارکت‌کنندگان که 30 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد بودند، به روش پدیدارشناختی و نمونه‎گیری هدفمند از نوع «حداکثر تنوع»، مورد مصاحبه‎های نیمه‎ساختاریافته قرار گرفتند. عبارت‌های بیان‎شده از سوی آنان، در قالب 568 مفهوم، 44 مقوله‌ و 9 مضمون قرار گرفت. با بررسی تجارب زیستۀ افراد، یافته‎ها، در سه محور اصلی «لغزش نسبت به حجاب»، «نرمش نسبت به حجاب» و «ارزش نسبت به حجاب» جای گرفتند. سه مضمون استنباط‎شده در محور اول، شامل لغزش دانشی بینشی، لغزش روانی هیجانی و لغزش فرهنگی تربیتی و مضامین محور دوم نیز، نرمش فرهنگی اجتماعی و باور به حجاب حداقلی بود. ارزش دانشی بینشی، ارزش دینی قانونی، ارزش فرهنگی اجتماعی و عوامل ارزشمندی حجاب نیز، به‌عنوان چهار مضمون محور سوم کشف شدند. تلاش به امکان جمعِ دین‎داری و عفت با کشف حجاب، در گروه لغزش‎کار و تأثیر برخی تجارب فردی و عینی در گزینش حجاب کامل، از مهمترین یافته‎ها بود. همچنین، پیشنهاداتی هم، جهت گسترش حجاب، از سوی مشارکت‎کنندگان عنوان شد.
کلمات کلیدی:حجاب، لغزش، نرمش، ارزش
محل انتشار:فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره (16)، شماره (56)، سال (2022-2) ، صفحات (93-127)
پیوند مقاله

دانشنامه تربیت جنسی

عنوان:دانشنامه تربیت جنسی
نویسندگان:محمود سعیدی رضوانی
چکیده:متخصصان و دست‎اندرکاران و پدر و مادران در مسئله تربیت، با موجودی مواجه هستند، که پیچیده‎ترین و بلندمرتبه‎ترین خلقت پروردگار است. چراکه موضوع تربیت، یعنی انسان، دارای ساحت‎های وجودی متنوعی است که در کمالِ یکپارچگی و هماهنگی، این زیباترین را به چشم می‎کشاند. این ساحت‎های وجودی و گاه عملکردی، مبحثی با عنوان ابعاد تعلیم‎وتربیت را پدید آورده است: ابعاد «جسمی، عقلانی، عاطفی»؛ یا ابعاد «ذهنی، جسمی، روحی و نفسانی»؛ یا وجوه «اعتقادی اخلاقی و عملی» و در سند تحول آموزش‎وپرورش ساحت‎های اعتقادی، عبادی واخلاقی، اجتماعی-سیاسی، علمی و فناوری، اقتصادی و حرفه‎ای، زیبایی‎شناختی و هنری، زیستی و بدنی. موارد یادشده، اگرچه به‌ظاهر به‎عنوان ابعاد یا ساحت‎ها یا قلمروهای تربیت نام‎گذاری شده‌اند؛ اما درواقع حکایت از تعریفِ انسان‎ها از ابعاد وجودی خودشان که موهوبِ خدای متعال است دارند. در این میان، وجود دو قوۀ شهوت و غضب در انسان‎ها به دلایل زیر، ابعادی از انسان را تصویر می‌کند که نیاز به تأمل بیشتری در مقوله‎بندیِ ابعاد انسان (تربیت) و ورود بسیار جدی‎تر و پرداخت به این دو قوه را در اسناد بالادستی تکلیف می‎نماید. قوۀ غضب به‎عنوان یک ودیعۀ الهی در انسان‎ها، در دفاع از دین، وطن، ناموس و مال، به‎شدت گره‎گشا است و غریزۀ جنسی اساساً از عوامل کاملاً اصلی بقایِ نسل انسان! و نیز ابزار بسیار مؤثری -و بلکه اساسی‎ترین آن‎ها- برای ایجاد نشاط در زندگی است. در کنار این ضرورت‎های کاملاً بدیهی برای بشریت، شواهد تاریخی و روزانه بشریت نشان می‎دهد، این دو قوه، به‏دلیل قدرتمندی فوق‎العاده، زمانی ‎که از مسیر عقل و فطرت خدادادی، خارج شده‎اند، موجبِ بزرگترین مسائل شده‎اند. با لحاظِ آنچه بیان شد، وجودِ میل جنسی در انسان، یک ودیعه الهی است؛ اما لازم است آدمیان، تربیت جنسی شوند؛ یعنی«نحوه مواجهه صحیح با این میل را بیاموزند».
کلمات کلیدی:تربیت جنسی، دانشنامه
محل انتشار:دانشنامه ایرانی برنامه درسی، دوره (16)، شماره (5)، سال (2021-3) ، صفحات (1-18)
پیوند مقاله

منع فقهی بلندمرتبه‌سازی در بوته نقد

عنوان:منع فقهی بلندمرتبه‌سازی در بوته نقد
نویسندگان:علی الهی خراسانی - تکتم لعل نامی
چکیده:...
کلمات کلیدی:...
محل انتشار:...
پیوند مقاله

قواعد عمومی حاکم بر قراردادهای بهره برداری از حقوق ادبی و هنری در ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و مصر

عنوان:قواعد عمومی حاکم بر قراردادهای بهره برداری از حقوق ادبی و هنری در ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و مصر
نویسندگان:سیدمحمدمهدی قبولی درافشان
چکیده:اهمیت قراردادهای بهره‌برداری از حقوق ادبی و هنری، در برخی از نظام‌های حقوقی همچون فرانسه، به وضع مقررات عمومی و مشترک درخصوص تشکیل قراردادهای مزبور منتهی گردیده است. لیکن تاکنون در نظام حقوقی ایران بخش مستقلی برای تبیین قواعد مشترک حاکم بر این دسته از قراردادها اندیشیده نشده است. برخلاف پیش بینی برخی تشریفاتی از قبیل کتبی بودن قرارداد در حقوق فرانسه و مصر، در نظام حقوقی ایران تشکیل قرارداد بهره‌برداری هیچ گونه تشریفاتی ندارد. در نظام‌های حقوقی مزبور، انعقاد قراردادهای بهره‌برداری از حقوق مادی پدیدآورنده، توسط نمایندگان قراردادی یا قانونی وی امکان‌پذیر است؛ لیکن اعمال جنبه‌های معنوی آمیخته به آن در صلاحیت شخص پدیدآورنده می‌باشد. همچنین اصولاً انتقال کلی آثار آینده باطل دانسته شده است. به علاوه باید قلمرو موضوعی و انواع حقوق انتقالی، کمیت آن و کیفیت و شیوۀ بهره‌برداری از اثر تعیین گردد. درخصوص قراردادهای معاوضی بهره‌برداری از حقوق ادبی و هنری، در حقوق فرانسه، اصل لزوم مشارکت پدیدآورندگان در عواید بهره‌برداری از اثر خود پیش‌بینی شده است در حالی که در نظام حقوقی مصر امکان مشارکت نسبی، تعیین مبلغی مقطوع و یا ترکیبی از آن وجود دارد. در حقوق ایران مقررات ویژه‌ای در این خصوص پیش بینی نشده و موضوع مشمول قواعد عمومی است.
کلمات کلیدی:مالکیت فکری، آثار ادبی و هنری، قرارداد بهره‌برداری، حقوق مادی، پدیدآورنده
محل انتشار:فقه و اصول، دوره (44)، شماره (91)، سال (2013-3) ، صفحات (109-142)
پیوند مقاله