به گزارش روابط عمومی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، اولین نشست هم‌اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاه فردوسی مشهد با موضوع «بررسی ریشه‌های دینی و جامعه شناختی اعتراضات اخیر» به همت دفتر هم‌اندیشی استادان و نخبگان و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری پژوهشكده مطالعات اسلامي در علوم انساني دانشگاه فردوسی مشهد در روز شنبه 23 مهر 1401 در محل پژوهشکده برگزار شد.
در این جلسه دکتر مجید فولادیان، عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و دکتر محمدعلی وطن‌دوست، عضو هیات علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد به ارائه تحلیل و نظرات خود درباره ریشه‌های دینی و اجتماعی اعتراضات اخیر کشور پرداختند.
در ابتدای نشست دکتر وحید ارشدی، معاون پژوهشكده مطالعات اسلامي در علوم انساني و دبیر دفتر هم‌اندیشی استادان و نخگبان دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به برنامه‌های دفتر هم‌اندیشی برای رصد موضوع‌های مهم جامعه و برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی با استادان، گفت: این نخستین نشست هم‌اندیشی در دوره جدید است و سعی می‌کنیم نتایج و مباحث مطرح‌شده را مستندسازی نموده تا در تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مورد استفاده ذی‌نفعان قرار گیرد.
سپس دکتر محمدعلی وطن‌دوست به تحلیل وقایع اخیر کشور پرداخت و با اشاره به این‌که در تحلیل آن باید پیش‌فرض‌هایی را در نظر داشت، گفت: زدودن توهم دوقطبی‌بودن جامعه با توجه به عدم اختلاف مبنایی، داشتن رویکرد جامع در تحلیل اعتراض‌ها و اغتشاش‌‌ها، مرزبندی اعتراض و اغتشاش، و تمایز کمبود و نقص‌های جزئی در مقابل حرکت و پیشرفت کلان نظام، از پیش‌فرض‌های مهم در تحلیل این وقایع است.
وی افزود: در این وقایع نه سیاه‌نمایی مطلق کارساز و نه سفیدنمایی مطلق راهگشا است.
عضو هیات علمی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، با ذکر نمونه‌هایی از تحلیل رفتارشناختی و جامعه شناختی، گفت: نمی‌توان رفتارها را جدا از بینش‌ها تعبیر و تفسیر کرد.
وی افزود: نکته مهم برای استادان حوزه و دانشگاه در رابطه با وقایع اخیر این است که در روشن‌گری و ایجاد فضای گفت‌وگو باید به جای رویکرد امام‌گونه، رفتار پیامبرگونه داشته باشند و سعی نمایند به گروه‌های هدف مراجعه نموده و مسائل را تبیین کنند.
دکتر وطن‌دوست با رد این فرضیه که تقویت دشمن به واسطه رویکردهای حاکمیت بوده است، افزود: در این وقایع نباید حاکمیت را مقصر دانست و ضمن این که این جنبش حداقلی است و حداکثری نیست باید فضای رسانه و نقد در کشور ایجاد شود.
در ادامه دکتر مجید فولادیان، جنبش‌های اجتماعی را نعمت و فرصت برای حاکمیت از نظر شناخت آسیب‌ها و مشکلات و حل آن‌ها دانست و گفت: اعتراض‌ها و جنبش‌هایی در سال‌های گذشته نیز در کشور وجود داشت که متاسفانه در تمامی این وقایع پاسخ مناسبی داده نشده است و با انباشت نارضایتی‌ها در جامعه مواجه هستیم که حرکت اخیر به نوعی نمایان‌گر شکاف‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، قومی، مذهبی، و نسلی است.
وی افزود: در شش ماه گذشته و با توجه به داده‌های اجتماعی، وقوع حرکتی مانند وقایع اخیر در سطح جامعه‌شناسان پیش‌بینی می‌شد و تحلیل‌هایی نیز به مدیریت‌های مربوط ارائه شده بود اما توجهی به آن نشد.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، کاهش سرمایه اجتماعی را از چالش‌های کشور برشمرد و گفت: دولتی که سرمایه اجتماعی آن با توجه به رخدادهای مختلف از جمله میزان رای کسب‌شده در انتخابات در سطح پایینی قرار دارد باید با تدابیر مناسب‌تری نسبت به مدیریت امور اقدام می‌کرد و اجازه می‌داد انسجام اجتماعی بیشتر شود و سپس به حجاب و گشت ارشاد می‌پرداخت.
وی با اشاره به این که فربهی دشمن و میزان تاثیرگذاری او به دلیل سیاست‌های حاکمیت بوده است گفت: موضوع مرحومه مهسا امینی بهانه بود اما جرقه‌ای بود که هیزم فراوان آن قبلاً به دلیل سیاست‌های نادرست تدارک شده بود.
دکتر فولادیان با تاکید بر این که در حوادث اخیر باید عمق آن شناخته شود، افزود: در این وقایع، خواسته‌ها و مطالبات افراد معترض از سطح تمامی کنش‌گران در حوزهای مختلف عبور کرده است و مطالبات آنان بر مبنای ضدیت و مخالفت با نظام مطرح می‌شود.
در ادامه نشست، استادان و اعضای هیات علمی شرکت کننده در نشست به بیان پرسش‌ها و نقطه‌نظرهای خود پرداختند. بخشی از مباحث مطرح‌شده استادان عبارت است از: بیان تفاوت مفاهیم شکاف و دوقطبی، لزوم مستندبودن آمار و تحلیل‌های مبتنی بر آن، نقش دشمن و تحرکات برنامه‌ریزی شده، مطالعه مبنایی جنبش‌ها، نقش دانشگاهیان در اصلاح روایت‌ها و بازگویی درست رویدادها، لزوم شنیدن صداهای مختلف برای برنامه‌ریزی و کنترل آن‌ها، تبیین نقش کنش‌گران مختلف، شناخت منشا اعتراض‌ها، و بررسی انتخاب‌های سلبی مردم به‌جای انتخاب‌های اثباتی در دوره‌های مختلف.
در پایان، آقایان دکتر وطن‌دوست و دکتر فولادیان نقطه نظرات خود را نسبت به نظرات همدیگر و نظرات اساتید شرکت‌کننده مطرح نمودند.