پنجمین برنامه از نشست‌های تخصصی هفته پژوهش و فناوری سال 1401 پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با عنوان «شناخت علل و پیامدهای ناکارآمدی سازمان شهرداری مشهد و چرخش‌های تحول‌آفرین» توسط دکتر حسین افخمی روحانی، رئیس پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، در روز یک‌شنبه 27 آذر 1401 به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
دکتر افخمی در ابتدا با بیان این‌که موضوع نشست، برون‌داد پژوهش انجام‌شده با حمایت دفتر برنامه، بودجه و ارزیابی عملکرد شهرداری مشهد است، گفت: مساله اصلی در این پژوهش این بود که شهر گران اداره می‌شود و مشکلات اداری و مالی، گرفتاری‌های متنوعی را به‌وجود آورده و مسائل اصلی زندگی شهری حل نشده است و با ادامه این روند، حیات سازمان شهرداری مشهد با مشکل مواجه خواهد شد.
وی افزود: مبتنی بر این مساله این سوال‌ها مطرح شد که راه برون‌رفت از این چالش‌ها و کاهش مشکلات چیست؟ با اصلاح کدام مساله کلیدی، کاهش چشم‌گیر مشکلات را شاهد خواهیم بود؟ و مهم‌ترین علت ناکارآمدی سازمان شهرداری از منظر نخبگان و خبرگان چیست؟
رئیس پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به چالش‌های سازمان شهرداری مشهد گفت: عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های شهرداری، عدم مشارکت لازم در مدیریت شهری توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، عدم توجه کافی به اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی مبتنی بر حقوق طرفین در شهرداری، گسترش ناعادلانه و سریع بافت پیرامونی شهر، مشکلات برنامه‌ریزی حمل و نقل شهری، عدم توجه به هویت تاریخی و فرهنگی مشهد الرضا (ع)، ضعف تعامل و همکاری شهرداری و سازمان‌های دیگر، عدم توجه به رویکرد عدم تمرکز (محله‌محوری)، عدم اعتماد شهروندان و سرمایه‌گذاران نسبت به سازمان شهرداری و ناکارآمدی فرایندهای کاری و سازمانی در کنار عدم جامعیت لازم نظام برنامه‌ریزی، بخشی از چالش‌های سازمانی شهرداری مشهد هستند.
وی افزود: در حوزه فناوری‌‌ها نیز عدم توجه لازم به زیرساختهای فناوری اطلاعات، کیفیت نامطلوب زیرساختهای فناوری برای ارائه خدمات، عدم مدیریت یکپارچه حمل و نقل و ترافیک شهری و عدم اجرای کامل قوانین و مقررات، در حوزه چالش‌ها، مشهود و قابل طرح هستند.
دکتر افخمی با اشاره به راهکار حرکت از مدیریت شهری به حکمروایی شهری از منظر نخبگان، گفت: بر اساس نظر نخبگان در این پژوهش، برای حل چالش‌های احصاشده باید شاخص‌های مهم حکمروایی استخراج‌شده از نظر نخبگانی از جمله عدالت‌محوری، توجه به هویت رضوی، و شفافیت مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: در این پژوهش با دسته‌بندی کلان مشکلات، 3 کلان مشکل سیاست‌زدگی، فرهنگ سازمانی ضعیف، و دانش و تجربه ضعیف کارکنان و پیمانکاران، به دست آمد.
وی سیاست‌زدگی را علت‌العلل گرفتاری‌ها عنوان کرد و گفت: در سیاست‌زدگی معیار شایستگی کنار می‌رود و ملاحظات سیاسی در نظر گرفته می‌شود. یک حکمرانی شایسته رابطه مهمی با کارآمدی دارد و کارآمدی نتایج اثربخشی زیادی دارد. سیاست‌زدگی پیامدهای اداری و سیاسی دارد که از جمله پیامدهای اداری آن بحران یادگیری، بحران کارایی و ایجاد نفاق بروکراتیک در سازمان است.
وی افزود: فعالیت‌های مدیران باید بر اساس اهداف سازمان باشد، افراد برای بالابردن رتبه خود ظاهرساز نباشند و مدیران دنبال رضایت مردم باشند. اهداف بلند مدت مورد توجه قرار گیرد و تصمیمات بر اساس مصحلت نباشد.
سپس دکتر افخمی به راهکارهای احصاشده برای غلبه بر پیامدهای سازمانی سیاست‌زدگی پرداخت و گفت: پرهیز از عوام‌فریبی، تغییر در نظام تشویق، آموزش و آگاهی عمومی شهروندان از حقوق خود، انطباق خط‌مشی سازمان و راهکار سنجش میزان انطباق، انطباق نتایج با برنامه‌ها، درنظرگرفتن تخصص افراد و معیارهای شایستگی، گسترش اخلاق حرفه‌ای و اهتمام جدی به سند آن، توجه به ارزیابی‌های عمومی، بازنگری سنجه‌های موفقیت سازمانی، انتخاب افراد شایسته بر اساس کارراهه دقیق شغلی، استقرار نظام جامع مدیریت پروژه، استقرار نظام جامع نگهداری زیرساختهای شهری، استقرار نظام شایسته‌سالاری و نظام مدیریت استعداد، توجه جدی به شفافیت سازمانی، و استفاده از هوشمندسازی و توسعه و گسترش هوشمندی سازمانی از جمله این راهکارها است.
در ادامه نشست نیز پرسش و پاسخ با حضور شرکت‌کنندگان برگزار شد.
وبینار برگزارشده در نشانی الکترونیکی زیر قابل دسترس پژوهش‌گران است:
https://vroom.um.ac.ir/p7tb5oozp3xx