کارگاه ششم طرح اختصاصی آموزشی - پژوهشی اساتید علوم انسانی با موضوع قرایتهای ششگانه در تعریف و تولید علم دینی در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی

123

موضوع: قرائت­های مختلف در تعریف و تولید علم دینی

دیدگاه‌های بسیار متنوعی در بحث علم دینی داریم. یکی از تلاش‌هایی که بنده در تجربه شخصی خود داشته‌ام این بوده است که این تنوع را در فایل‌ها و طبقات مشخص که هم‌خانواده و برای مخاطبین قابل تشخیص بیاورم.

قرائت‌های ۶ گانه شامل: (این نام‌گذاری‌ها برحسب استعاره و اقتباس از بعضی از مبانی فیلسوفان غرب است).

1-قرائت رایشنباخی

2- قرائت گادامری یا قرائت دیالوگی

3- قرائت هایدگری یا قرائت اکوسیستمی

4- قرائت کواینی

5- قرائت دکارتی

6- قرائت دوبرویی

بحث من در مقدمه شامل پیدایش ایده علم است. در بحث‌های علم دینی که بسیاری از مخالفین و موافقین مطرح کرده­اند؛ در تحلیل چرایی مطرح‌شدن علم دینی بسیاری از مخالفین به یک سری تحلیل­های سیاسی می­رسند؛ درحالی‌که در بحث علم دینی - اگر نتیجه مناسب بگیریم و این نتیجه عبرت‌هایی برای تصمیمات علمی یا مدیریتی در سطح‌های علمی و اجرایی و مدیریتی داشته باشد - نباید به بحث علم دینی نگاه سیاسی داشته باشیم. نگاه باید کاملاً معرفتی و تمدنی باشد در این صورت است که به تفسیر و تحلیل مناسب چرایی پیدایش علم دینی می­رسیم و بتوانیم به‌عنوان مخالف یا موافق حرف‌های شایسته‌تر و مناسب‌تری بزنیم.

بسیاری از مخالفین ایده تفسیرشان یک تحلیل و تفسیر سیاسی از پیدایش علم دینی است. معتقدند که در جمهوری اسلامی، نظریه‌پردازان اسلامی برای آنکه بتوانند جریانات علمی و فکری را در جامعه اسلامی مدیریت و کنترل کنند، بحث علم دینی را به وجود آورده­اند. مبنای تحلیلشان هم نظریه معروف ارائه معطوف به قدرت نیچه است. ادراکات و نظریه‌پردازی‌های نیچه همه معطوف به این است که برای انسان قدرت بیشتری را فراهم کند و انسان در نردبان توانایی بتواند یک‌قدم بالاتر رود.

در رابطه دانشگاه و قدرت هم نظریه معروف به فوکو مطرح شده که الهام گرفته از علم اراده معطوف به قدرت نیچه است. برای همین‌که این رابطه دانش و قدرت را منسوب به فوکو می‌دانند باز داستان همین است. به طور مشخص آنهایی که طالب قدرت سیاسی هستند یا بر کرسی قدرت‌های سیاسی تکیه زده­اند همیشه به دنبال نرم‌افزارهای مناسبی در تحکیم قدرت خودشان هستند. غربی‌ها بیشتر مدرنیته را مثال می‌زنند و اینکه اصحاب مدرنیته در دنیای مدرن برای تحکیم پایه‌های قدرت سیاسی خودشان آمدند علوم‌انسانی مناسب خودشان را آگاهانه یا ناآگاهانه طراحی کردند. بر اساس نظریه اراده معطوف به قدرت به طور کل علوم‌انسانیِ دنیای مدرن، نرم‌افزارهای اصحاب مدرنیته برای کنترل‌های اجتماعی است. آن چیزی که در روان‌شناسی به‌عنوان نظریه جامعه‌شناسی گفته شده است ابزار کنترل اصحاب مدرنیته هستند.  

متن جلسه اول- لینک افلاین جلسه: https://vroom.um.ac.ir/p8zo68x91d2v/


کلیه حقوق متعلق به پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی می باشد.